Báo cáo nghiên cứu khoa học " BA BÀI HỌC KINH NGHIỆM VỀ CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA NÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN Ở ĐÀI LOAN "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

99
lượt xem 34
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong khoảng thời gian hơn nửa thế kỷ (1949 - 2000), công nghiệp hoá (CNH), hiện đại hoá (HĐH) nông nghiệp, nông thôn ở Đài Loan về cơ bản đã đạt đ-ợc các mục tiêu đề ra. Vấn đề nông nghiệp, nông thôn và nông dân đ-ợc giải quyết; vấn đề xã hội đ-ợc cải biến rõ rệt, từ một nền nông nghiệp lạc hậu, Đài Loan đã nhanh chóng b-ớc vào hàng ngũ các quốc gia và lãnh thổ có nền công nghiệp hiện đại. Hiện t-ợng “cất cánh”, “hoá rồng” của Đài Loan đ-ợc cả thế giới biết...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " BA BÀI HỌC KINH NGHIỆM VỀ CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA NÔNG NGHIỆP NÔNG THÔN Ở ĐÀI LOAN "

nghiªn cøu trung quèc sè 5(63) - 2005 72 NguyÔn §×nh Liªm* th«n §µi Loan theo c¸ch tiÕp cËn b»ng I. Më ®Çu ph−¬ng ph¸p lÞch sö, cã thÓ nhËn thøc Trong kho¶ng thêi gian h¬n nöa thÕ ®−îc r»ng, qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng kû (1949 - 2000), c«ng nghiÖp ho¸ nghiÖp, n«ng th«n ë §µi Loan næi lªn 3 (CNH), hiÖn ®¹i ho¸ (H§H) n«ng vÊn ®Ò ®−îc xem lµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖp, n«ng th«n ë §µi Loan vÒ c¬ b¶n nghiÖm bao trïm nhÊt: ®· ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu ®Ò ra. VÊn ®Ò Mét lµ, sù nhËn thøc, ®¸nh gi¸, n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng d©n nghiªn cøu, ®iÒu tra c¬ b¶n vÒ n«ng ®−îc gi¶i quyÕt; vÊn ®Ò x· héi ®−îc c¶i nghiÖp, n«ng th«n, n«ng d©n §µi Loan biÕn râ rÖt, tõ mét nÒn n«ng nghiÖp l¹c vµ c¸ch ®Æt vÊn ®Ò cho CNH, H§H hËu, §µi Loan ®· nhanh chãng b−íc vµo n«ng nghiÖp, n«ng th«n. hµng ngò c¸c quèc gia vµ l·nh thæ cã nÒn Hai lµ, nghiªn cøu ®Ó chÕ ®Þnh chÝnh c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. HiÖn t−îng “cÊt s¸ch n«ng nghiÖp phï hîp víi hoµn c¶nh c¸nh”, “ho¸ rång” cña §µi Loan ®−îc c¶ con ng−êi, l·nh thæ, kinh tÕ - x· héi, thÕ giíi biÕt ®Õn vµ trë thµnh mèi quan ®ång thêi lu«n biÕt biÕn ®æi c¸c chÝnh t©m nghiªn cøu cña nhiÒu häc gi¶. Nh×n s¸ch ®ã theo s¸t sù ph¸t triÓn míi. chung, c¸c häc gi¶ trªn thÕ giíi khi Ba lµ, ®Þnh ra kÕ ho¹ch cô thÓ , c¸c nghiªn cøu, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vÒ kinh biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó thùc hiÖn c¸c môc nghiÖm CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng tiªu trong tõng b−íc, tõng giai ®o¹n. th«n §µi Loan ®Òu ®i theo gãc ®é khoa Ba bµi häc kinh nghiÖm nãi trªn lµ häc, kinh tÕ, x· héi, song víi môc ®Ých nh÷ng bµi häc lín, tùu trung l¹i lµ häc thuËt nhiÒu h¬n. ViÖt Nam lµ n−íc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ t− duy, cã nhiÒu ®iÓm t−¬ng ®ång víi §µi chÝnh s¸ch vµ hµnh vi (®iÒu hµnh). Loan..., do vËy khi nghiªn cøu kinh nghiÖm cña §µi Loan vÒ ph¸t triÓn n«ng * TS. ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc. nghiÖp, n«ng th«n kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò II. Ba bµi häc kinh nghiÖm häc thuËt, mµ cßn mong muèn t×m ra nh÷ng bµi häc h÷u Ých, ®Æng vËn dông 1. NhËn thøc, t− duy vÒ n«ng nghiÖp, vµo hoµn c¶nh cña ViÖt Nam. Víi môc n«ng th«n ®óng ®¾n tiªu Êy, trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng
73 Ba b i häc kinh nghiÖm vÒ c«ng nghiÖp hãa… cho n«ng nghiÖp, ph¸t huy c«ng n¨ng §µi Loan ®Æt vÊn ®Ò CNH, H§H n«ng ®a nguyªn cña n«ng nghiÖp, lµm cho nghiÖp, n«ng th«n trong tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ. X uÊt ph¸t tõ nÒn kinh tÕ n«ng d©n vµ ng− d©n cã cuéc sèng ngµy n«ng nghiÖp, con ®−êng ®i lªn cña §µi cµng tèt ®Ñp h¬n, ph¶i biÕn tÊm lßng Loan ngay tõ ®Çu ®−îc nhËn thøc lµ lÊy yªu mÕn n«ng nghiÖp §µi Loan thµnh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp lµm khëi ®iÓm, hµnh ®éng cô thÓ. dïng thÆng d− trong n«ng nghiÖp ®Ó båi NhËn thøc chung cña c¸c nhµ ho¹ch d−ìng c«ng nghiÖp, trªn c¬ së ®ã thóc ®Þnh chiÕn l−îc §µi Loan ®Òu thèng ®Èy nÒn kinh tÕ ®i lªn. C¸c nhµ ho¹ch nhÊt: n«ng nghiÖp lµ mét kh©u quan ®Þnh chiÕn l−îc §µi Loan cho r»ng, träng trong hÖ thèng kinh tÕ §µi Loan, n«ng nghiÖp ph¸t triÓn lµ nÒn t¶ng cña tuy cã lóc s¶n l−îng bÞ gi¶m (tû lÖ gi¸ trÞ quèc gia, lµ c¬ së gèc rÔ cña ®êi sèng s¶n phÈm xuèng thÊp), song nã cã ®Çy quèc d©n vµ cña sù ch¨m sãc vÒ m«i ®ñ c¸c tÝnh chÊt c¬ b¶n nh− cung cÊp tr−êng sinh th¸i. Ph¸t triÓn n«ng l−¬ng thùc, b¶o vÖ vµ nu«i d−ìng m«i nghiÖp kh«ng chØ liªn quan ®Õn nhiÒu tr−êng sinh th¸i, gi÷ g×n c¶nh quan tù tÇng diÖn, kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò gi¸ trÞ nhiªn. Cã thÓ nãi, nh÷ng nhËn thøc trªn s¶n xuÊt, mµ nã dÉn ®Õn hµng lo¹t vÊn ®©y cho thÊy ng−êi §µi Loan cã sù nhËn ®Ò cã liªn quan ®Õn an ninh l−¬ng thùc, diÖn kh¸ tæng qu¸t ®èi víi n«ng nghiÖp, n«ng d©n cã c«ng ¨n viÖc lµm, x· héi æn ®ã lµ c¬ së cho m¹ch t− duy vÒ n«ng ®Þnh, lîi dông ®−îc tµi nguyªn vµ ch¨m nghiÖp, n«ng th«n rÊt quan träng ®èi víi sãc m«i tr−êng. tiÕn tr×nh CNH, H§H. Nh×n ra thÕ giíi, quèc gia nµo còng §Ó thùc hiÖn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, coi träng n«ng nghiÖp, còng ®Òu rÊt x©y dùng n«ng th«n, §µi Loan ®· tiÕn cÇn n«ng nghiÖp, kh«ng kÓ lµ quèc gia hµnh ®iÒu tra c¬ b¶n, nghiªn cøu thæ tiªn tiÕn hay quèc gia ®ang ph¸t triÓn. nh−ìng, ®Êt ®ai nãi chung vµ ®Êt dïng Do vËy, ®Ó gi÷ cho n«ng nghiÖp §µi cho n«ng nghiÖp nãi riªng, nghiªn cøu vÒ Loan ph¸t triÓn liªn tôc l©u dµi, trong t©m lý cña n«ng d©n, vÒ ®Æc tÝnh d©n téc khi thùc thi chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp cña ng−êi d©n §µi Loan. Nãi tãm l¹i ®· theo nguyªn t¾c lµm cho n«ng d©n vµ tiÕn hµnh mét lo¹t c«ng t¸c ®iÒu tra khoa ng−êi tiªu dïng cïng cã lîi , cÇn ph¶i häc. Theo nhËn thøc chung cña c¸c häc lÊy “ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, chiÕu cè gi¶ §µi Loan: §µi Loan lµ mét khu vùc n«ng nghiÖp, ®em lîi Ých cho toµn d©n” nghÌo tµi nguyªn tù nhiªn, ®Êt ®ai canh lµm môc tiªu. §ång thêi ph¶i ®Èy t¸c ®−îc rÊt cã h¹n, thæ nh−ìng ch¼ng nhanh tèc ®é c¶i c¸ch c¬ cÊu vµ chÕ ®é lÊy g× lµm ph× nhiªu, tµi nguyªn vÒ n−íc n«ng nghiÖp, h−íng sù nç lùc vµo 4 còng kh«ng phong phó, diÖn tÝch ®Êt ph−¬ng h−íng lín: ph¸t triÓn n«ng canh t¸c b×nh qu©n cho mçi hé n«ng gia nghiÖp chÊt l−îng cao; an toµn l−¬ng kho¶ng trªn d−íi 1 hÐc-ta, quy m« kinh thùc; ph¸t triÓn n«ng nghiÖp h−u nhµn doanh n«ng nghiÖp rÊt nhá, gi¸ thµnh (nhµn rçi); ph¸t triÓn n«ng nghiÖp g¾n s¶n xuÊt cao, søc c¹nh tranh s¶n phÈm víi b¶o vÖ m«i tr−êng. Ph¶i ®Èy nhanh vÉn cßn ®ang ph¶i chê ®Ó ®−îc n©ng lªn. tèc ®é chuyÓn ®æi m« h×nh vµ n©ng cÊp Trong h×nh th¸i kinh doanh tiÓu n«ng cho n«ng nghiÖp, më ra côc diÖn −u thÕ
nghiªn cøu trung quèc sè 5(63) - 2005 74 con ng−êi §µi Loan" (1). T− duy cña Lý gÆp ph¶i rÊt nhiÒu vÊn ®Ò, tuy nhiªn do biÕt suy nghÜ vµ biÕt −u tiªn v× quyÒn lîi, §¨ng Huy vµ c¸c häc gi¶ §µi Loan ®· ®i v× lîi Ých cña n«ng d©n nªn ®· më ®−îc vµo chiÒu s©u, t×m hiÓu, ®¸nh gi¸ ®iÓm sù ®ét ph¸. C«ng cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt xuÊt ph¸t cña kinh tÕ §µi Loan, cña n«ng thµnh c«ng lµ nh©n tè quan träng hµng nghiÖp §µi Loan, nh»m t×m biÖn ph¸p ®Çu, nã ®· ®Æt ®−îc nÒn mãng cho ph¸t h−íng tíi sù ®ét ph¸, ®iÒu ®ã cho thÊy triÓn n«ng nghiÖp cña §µi Loan. TiÕp b−íc më ®Çu cña ®Þnh h−íng lµ v« cïng sau ®ã lµ mét lo¹t biÖn ph¸p vµ ph−¬ng quan träng. ¸n thóc ®Èy nhanh tèc ®é x©y dùng n«ng Trªn c¬ së cã nhËn thøc tæng thÓ, cã th«n, nhê ®ã ®· xóc tiÕn n«ng nghiÖp nghiªn cøu, ®iÒu tra c¬ b¶n vÒ n«ng §µi Loan tiÕn lªn thªm mét b−íc. §µi nghiÖp, n«ng th«n, n«ng d©n, §µi Loan cã Loan tÝch cùc båi d−ìng, ®µo t¹o nh©n c¸ch ®Æt vÊn ®Ò ph¸t triÓn n«ng nghiÖp tµi n«ng nghiÖp vµ träng thÞ nghiªn cøu, mét c¸ch hoµn chØnh vµ toµn diÖn, ®ã lµ ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ, mét trong nh÷ng yÕu tè thµnh c«ng cña nªn ®· n©ng cao thªm lùc l−îng s¶n §µi Loan. Ng−êi §µi Loan rÊt tù hµo khi xuÊt mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n. VÒ x©y dùng ®−îc mét n«ng th«n phån vinh ph−¬ng diÖn tæ chøc n«ng d©n vµ gi¸o tõ trong ®æ n¸t cña tµn d− khãi löa chiÕn dôc, huÊn luyÖn n«ng d©n, ®ång thêi c¶ tranh, ®ång thêi tù hµo v× ®· t¹o ra ®−îc c¸c c«ng viÖc phæ biÕn më réng, còng ®Òu mét nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã hiÖu ph¶i bá vµo ®ã kh«ng Ýt c«ng søc. Lý qu¶ to lín. Th«ng qua c¸c c«ng tr×nh §¨ng Huy, khi nghiªn cøu vÒ kinh nghiªn cøu, tæng kÕt cña c¸c häc gi¶ §µi nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ ®· lÊy kinh Loan cã thÓ thÊy c¸ch ®Æt vÊn ®Ò cña §µi nghiÖm ph¸t triÓn cña NhËt B¶n, so Loan vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp rÊt toµn s¸nh víi ®Æc ®iÓm ng−êi d©n §µi Loan. diÖn. Liªu ChÝnh Ho»ng vµ tËp thÓ t¸c ¤ng nãi: "Trong lÞch tr×nh ph¸t triÓn gi¶ trong cuèn “DiÔn biÕn chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §µi Loan th× NhËt ®ãng n«ng nghiÖp §µi Loan sau phôc håi” viÕt: mét vai trß v« cïng träng yÕu, nhÊt lµ “Tõ quan ®iÓm lÞch sö, cïng víi sù vµo giai ®o¹n §µi Loan míi b¾t ®Çu chuyÓn ho¸ kÕt cÊu kinh tÕ x· héi §µi b−íc tíi CNH...Theo ®µ ph¸t triÓn cña Loan, chóng ta lu«n hoµ m×nh vµo dßng kinh tÕ vµ thùc hiÖn CNH, §µi Loan ®· th¸c cña lÞch sö vµ ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu tõng b−íc xuÊt hiÖn nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÊn ®Ò träng ®¹i: trong qu¸ tr×nh x· héi cña riªng m×nh, ®ång thêi ®· b¾t ®Çu n«ng nghiÖp §µi Loan tiÕn tíi mét x· héi nh×n th¼ng vµo vÊn ®Ò 'tÝnh ®éc ®¸o CNH, chóng ta ph¶i suy nghÜ vÒ s¶n xuÊt cña nÒn s¶n xuÊt §µi Loan'. Tuy lÞch n«ng nghiÖp vµ x©y dùng n«ng th«n nh− tr×nh ph¸t triÓn cña §µi Loan cã ®−îc thÕ nµo cho chÝnh x¸c; lµm thÕ nµo ®Ó nhiÒu kinh nghiÖm cña NhËt, nh−ng nã n©ng cao thu nhËp cña n«ng d©n, t¨ng cã nhiÒu vÊn ®Ò ®éc ®¸o, ph¶i dïng c¸c thªm phóc lîi cho n«ng d©n d−íi søc Ðp to ph−¬ng ph¸p cña chÝnh m×nh ®Ó gi¶i lín m¹nh mÏ cña c«ng th−¬ng nghiÖp vµ quyÕt c¸c vÊn ®Ò. §µi Loan cã nhiÒu ®iÓm dÞch vô; ®i theo nh÷ng chuyÓn biÕn vÒ t−¬ng tù nh− cña NhËt, nh−ng vÒ tÝnh kinh tÕ x· héi, chóng ta ph¶i ®èi mÆt víi d©n téc th× kh¸c xa nhau. Ph¶n øng nh¹y t×nh h×nh v¨n ho¸ n«ng th«n ®ang trong bÐn vµ mau lÑ lµ nÐt ®Æc s¾c lín nhÊt cña tan r·, do vËy cÇn thiÕt ph¶i t×m biÖn
75 Ba b i häc kinh nghiÖm vÒ c«ng nghiÖp hãa… ph¸p chuyÓn ho¸ nÒn v¨n ho¸, ®Æng cã thÓ chØnh thÓ x· héi khu vùc §µi Loan trong khai s¸ng cho søc sèng míi cña nÒn v¨n t−¬ng lai” (3). ho¸ Trung Quèc” (2). C¸c t¸c gi¶ ®· coi tÊt Theo Liªu ChÝnh Ho»ng th× viÖc ph©n c¶ nh÷ng yÕu tè nãi trªn ®Òu lµ nh÷ng tÝch lÞch sö, ph©n tÝch vÒ kÕt cÊu x· héi vÊn ®Ò thêi ®¹i, cã ¶nh h−ëng s©u xa vµ ý n«ng nghiÖp cã ý nghÜa quan träng ®Õn nghÜa v« cïng s©u s¾c. T− duy hoµn nh−êng nµo, ®Ó tõ c¬ së ®ã x¸c lËp chÝnh chØnh vÒ n«ng nghiÖp vµ c¸ch ®Æt vÊn ®Ò s¸ch hay thay ®æi chÝnh s¸ch, nh»m t×m toµn diÖn ®· dÉn tíi viÖc ®Þnh h−íng cho qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, chÝnh x¸c cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ë n«ng th«n con ®−êng ph¸t triÓn thÝch §µi Loan, ®ã lµ bµi häc kinh nghiÖm vÒ hîp nhÊt. Thùc tiÔn ë §µi Loan cho thÊy, trÝ tuÖ quan träng nhÊt. ®Ó thùc hiÖn CNH, H§H n«ng nghiÖp, Mét vÊn ®Ò n÷a trong t− duy n«ng n«ng th«n, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn nghiÖp cña §µi Loan lµ sù ph©n tÝch l−îc §µi Loan cã ý thøc vµ chñ ®éng ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña n«ng nghiÖp nhËn thøc vÒ néi hµm cña H§H, tiªu chÝ theo c¸c gãc ®é lÞch sö, kinh tÕ, kÕt cÊu cña H§H, do vËy ngay tõ quan niÖm ®Òu kinh tÕ - x· héi. ChÝnh tõ c¬ së ph©n mang néi dung h−íng dÉn cho n«ng tÝch Êy, viÖc t×m cho n«ng nghiÖp mét nghiÖp ph¸t triÓn theo ®óng h−íng con ®−êng ph¸t triÓn thÝch hîp ngµy H§H. Trong mçi quyÕt s¸ch tr−íc khi cµng ®−îc hoµn thiÖn. Liªu ChÝnh ®−îc ®Ò ra hä ®Òu ý thøc ®−îc vµ h×nh Ho»ng viÕt: “Tõ cæ ®¹i Trung Quèc lËp dung ®−îc néi dung, h×nh thï cña sù vËt n−íc b»ng n«ng nghiÖp, sù ph¸t triÓn ®Þnh x©y dùng, cã gi¸ trÞ nh− ®Çu ãc cña cña v¨n ho¸ Trung Quèc còng lÊy n«ng mét c«ng tr×nh s− x©y dùng - nghÜa lµ ®· nghiÖp lµm c¬ së. LÞch sö t− t−ëng cã mét c«ng tr×nh kiÕn tróc trong ãc Trung Quèc, nhÊt lµ t− t−ëng Nho gia, tr−íc khi cã c«ng tr×nh trong hiÖn thùc. cã mèi quan hÖ g¾n bã chÆt chÏ víi x· Tãm l¹i, bµi häc kinh nghiÖm thø nhÊt héi n«ng th«n Trung Quèc. Ho¹t ®éng cña qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp kh«ng nh÷ng ®· vÏ nªn n«ng th«n ë §µi Loan lµ bµi häc vÒ nhËn ®−îc diÖn m¹o c¬ b¶n cña nÒn v¨n ho¸ thøc vµ t− duy. Ngµy nay thÕ giíi ®· ph¸t Trung Quèc, mµ con thai nghÐn nªn tÝnh triÓn trªn mäi mÆt, loµi ng−êi ®· ®i vµo kû c¸ch cña ng−êi Trung Quèc. XÐt theo nguyªn v¨n minh míi - v¨n minh th«ng ph−¬ng diÖn kinh tÕ vµ kÕt cÊu x· héi, tin, do vËy vÊn ®Ò nhËn thøc vµ t− duy §µi Loan ®· hoµn thµnh viÖc thay da ®æi nh»m t×m ra con ®−êng ng¾n nhÊt h−íng thÞt cho kÕt cÊu kinh tÕ. Nh÷ng biÕn ®æi tíi sù ph¸t triÓn, cµng thùc sù trë thµnh vÒ nh©n khÈu n«ng nghiÖp, biÕn ®æi kÕt yªu cÇu cÇn thiÕt ®èi víi c¸c n−íc ®ang cÊu x· héi cïng víi nh÷ng biÕn thiªn cña tiÕn hµnh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng hÖ thèng gi¸ trÞ n«ng d©n, sù chuyÓn ho¸ th«n theo con ®−êng “rót ng¾n”, trong ®ã cña v¨n ho¸ h−¬ng th«n ®Òu cã mèi quan cã ViÖt Nam. hÖ chÆt chÏ víi nhau, dÉn ®Õn nhiÒu vÊn 2. ChÕ ®Þnh chÝnh s¸ch v ®Ò ra c¸c ®Ò träng ®¹i cña x· héi n«ng th«n hiÖn quyÕt s¸ch chÝnh x¸c nay, ®ång thêi cßn ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn chiÒu h−íng biÕn thiªn cña toµn bé
nghiªn cøu trung quèc sè 5(63) - 2005 76 viÕt: “Trong nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy Kinh nghiÖm CNH, H§H n«ng n«ng nghiÖp §µi Loan ph¸t triÓn cã c¶ nghiÖp, n«ng th«n ë §µi Loan cho thÊy, c¸c nh©n tè bªn ngoµi (nh− sù t¨ng lªn vÊn ®Ò chÕ ®Þnh chÝnh s¸ch, ®Ò ra c¸c cña nhu cÇu n«ng s¶n phÈm, sù ph¸t quyÕt s¸ch chÝnh x¸c, më “®ét ph¸ khÈu” triÓn trong mèi liªn quan gi÷a c«ng ®Çu tiªn chuÈn x¸c, liªn tôc, biÕt biÕn nghiÖp vµ n«ng nghiÖp, víi nÒn s¶n xuÊt ®æi chÝnh s¸ch kÞp thêi s¸t víi t×nh h×nh nãi chung, sù l−u nhËp vèn cña n−íc vµ gi¶i quyÕt ®óng ®¾n c¸c m©u thuÉn ngoµi vµ c¸c vËt liÖu s¶n xuÊt...), cßn cã míi nÈy sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¶ sù phèi hîp cña tiÕn bé c«ng nghÖ, phæ lµ bµi häc quan träng, ®ã lµ qu¸ tr×nh cËp gi¸o dôc, khÝch lÖ n«ng d©n, tÝnh −u chuyÓn ho¸ cña t− duy chuÈn bÞ b−íc viÖt cña qu¶n lý hµnh chÝnh, cã chÝnh sang hµnh vi cô thÓ. s¸ch n«ng nghiÖp ®óng ®¾n, cã tæ chøc XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc Êy, chÝnh n«ng d©n, cã c¬ quan l·nh ®¹o, chØ ®¹o s¸ch n«ng nghiÖp, n«ng th«n cña §µi (nhÊt lµ N«ng phôc héi). Nh−ng nh©n tè Loan ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së héi ®ñ then chèt nhÊt trong ®ã vÉn lµ chÝnh s¸ch c¸c yÕu tè, luËn cø khoa häc vÒ tù nhiªn, n«ng nghiÖp. ChÝnh s¸ch n«ng nghiÖp lµ x· héi, kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ sù kÕ thõa c¸i trôc chÝnh trong nghiªn cøu, ph©n nh÷ng kinh nghiÖm, bµi häc lÞch sö. §ã tÝch sù ph¸t triÓn cña CNH, H§H n«ng lµ qu¸ tr×nh nghiªn cøu tæng hîp nhiÒu nghiÖp, n«ng th«n §µi Loan”(4). yÕu tè nh»m t×m ra sù më ®Çu mang Nghiªn cøu ®Ó h×nh thµnh chÝnh s¸ch tÝnh quyÕt ®Þnh cho mét ®−êng h−íng n«ng nghiÖp sau chiÕn tranh cña §µi Loan ph¸t triÓn l©u dµi vµ chÝnh x¸c. C¸c nhµ cã sù tiÕp thu ý t−ëng cña T«n Trung S¬n. nghiªn cøu §µi Loan nhÊn m¹nh 2 yÕu “Hµng lo¹t chÝnh s¸ch c¶i c¸ch ruéng ®Êt tè thµnh c«ng cña ph¸t triÓn n«ng ®−îc thùc thi trong thêi gian 20 n¨m sau nghiÖp, n«ng th«n §µi Loan lµ: vai trß Quang phôc cã vai trß rÊt then chèt, mµ quan träng cña chÝnh quyÒn vµ chÝnh nguån gèc s©u xa cña hÖ thèng chÝnh s¸ch s¸ch ®óng vÒ n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ tõ lý t−ëng 'B×nh qu©n ®Þa quyÒn' vµ trong ho¹t ®éng kinh tÕ. ChÝnh s¸ch vµ 'Ng−êi cµy cã ruéng' trong t− t−ëng chñ chÝnh quyÒn lµ 2 nh©n tè kÕt hîp h÷u c¬, nghÜa d©n sinh cña Quèc phô T«n Trung t¸c ®éng t−¬ng hç m¹nh mÏ vµ liªn tôc S¬n”(5). Nghiªn cøu chñ nghÜa d©n sinh víi nhau ®Ó t¹o nªn hiÖu qu¶ thùc tÕ cña T«n Trung S¬n, Liªu ChÝnh Ho»ng ®· trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, x©y dùng dÉn lêi ph¸t biÓu cña T«n Trung S¬n: n«ng th«n. Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ®ång “N«ng c«ng nghiÖp x−a kia ®Òu ph¶i nhê nghÜa víi H§H n«ng nghiÖp, mçi thµnh vµo søc ng−êi, ngµy nay søc cña thiªn tùu ®¹t ®−îc trong n«ng nghiÖp ®Òu cã ý nhiªn ®· ph¸t ®¹t, søc ng−êi rÊt khã víi nghÜa quan träng ®èi víi x©y dùng n«ng tíi. Bëi vËy, n«ng c«ng nghiÖp ®Òu n»m th«n. §µi Loan coi chÝnh s¸ch n«ng trong tay c¸c nhµ t− b¶n, t− b¶n cµng lín, nghiÖp cã t¸c dông ®Þnh h−íng vµ dÉn cµng lîi dông ®−îc nhiÒu søc thiªn nhiªn, d¾t rÊt cao, do vËy coi träng chÝnh s¸ch d©n nghÌo lµm sao cã thÓ tranh nhau víi vµ n¨ng lùc cña chÝnh quyÒn lµ mét bµi hä ®−îc, v× thÕ tù nhiªn mÊt chç ®øng. häc quý gi¸ ®èi víi sù ph¸t triÓn chung HiÖn nay Trung Quèc ch−a cã hiÖn t−îng cña toµn l·nh thæ. Liªu ChÝnh Ho»ng nµy, chóng ta cã thÓ ch−a nh×n thÊy, hoÆc
77 Ba b i häc kinh nghiÖm vÒ c«ng nghiÖp hãa… ®Õn sau nµy nhÊt ®Þnh con ch¸u chóng lÉn nhau, n−¬ng tùa vµo nhau, cã thÓ nãi ta còng nh×n ra. T−¬ng lai lµ lµm theo §µi Loan ®· biÕt ®i b»ng “hai ch©n” v÷ng c¸ch nµo ®Ó ®Õn lóc ®ã khái ph¶i dÉn ®Õn ch¾c, ®ã lµ kinh nghiÖm lín. mét sù ph¸ vì lín, chi b»ng ngay tõ b©y Trªn c¬ së x¸c ®Þnh ®óng ®¾n chiÕn giê chóng ta sím nghÜ c¸ch phßng ngõa l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ tæng thÓ, trong nã”(6). Theo Liªu ChÝnh Ho»ng, biÖn qu¸ tr×nh thùc thi, c¸c chÝnh s¸ch vµ ph¸p ®ã lµ “B×nh qu©n ®Þa quyÒn” mµ biÖn ph¸p ®−îc ®Ò ra hoµn toµn kh«ng néi dung chñ yÕu lµ: nép thuÕ theo gi¸; theo nguyªn t¾c cøng nh¾c, mµ lu«n biÕn ®Êt ®ai quèc h÷u ph¶i quy vÒ cho ®¹i ®éng vµ ®æi míi theo s¸t víi thùc tÕ, chóng ®Ó nhanh chãng sinh lîi. “ChÝnh kh«ng ®Ó chÝnh s¸ch trë thµnh vËt trë s¸ch 'Ng−êi cµy cã ruéng' lµ biÖn ph¸p cô ng¹i, mµ b¶n th©n nã ph¶i lµ sù dÉn thÓ ®Ó b¶o hé n«ng d©n. Chóng ta gi¶i h−íng cã t¸c dông thóc ®Èy, ph¸t triÓn. quyÕt nçi ®au khæ cña n«ng d©n quy l¹i Thùc tiÔn qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng chÝnh lµ 'Ng−êi cµy cã ruéng'. ý nghÜa nghiÖp, n«ng th«n ë §µi Loan cho thÊy, cña nã lµ nh÷ng kÕt qu¶ n«ng d©n thu c¸c chÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn n«ng ®−îc b»ng må h«i vµ søc lao ®éng nhäc nghiÖp, x©y dùng vµ ®æi míi n«ng th«n nh»n, kh«ng ®Ó ng−êi kh¸c chiÕm ®o¹t lu«n lu«n biÕn ®æi theo tõng thêi kú, mÊt”(7). C¸c ý t−ëng nªu trªn ®· ®−îc trong ®ã ®¸ng chó ý nhÊt lµ chÝnh s¸ch thùc hiÖn vµ trë thµnh hµng lo¹t chÝnh “lÊy n«ng nghiÖp båi d−ìng c«ng nghiÖp s¸ch, më ®Çu lµ c«ng cuéc c¶i c¸ch ruéng vµ lÊy c«ng nghiÖp hç trî n«ng nghiÖp”. ®Êt, khi chÝnh quyÒn Quèc d©n ®¶ng ra Nh×n mét c¸ch toµn diÖn cã thÓ thÊy, §µi Loan. chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp, n«ng th«n, n«ng Sau khi ra §µi Loan, chÝnh quyÒn d©n cña §µi Loan lu«n ®æi míi s¸t thùc Quèc d©n ®¶ng ®· rót kinh nghiÖm thÊt tÕ, nh−ng c¸i quan träng cña nã lµ b¹i ë §¹i lôc, quyÕt ®Þnh thùc hµnh c«ng kh«ng dõng l¹i ë viÖc s¸t thùc tÕ, mµ lµ ë cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt, gåm 3 b−íc: gi¶m trÝ tuÖ cña chÝnh s¸ch, ë vai trß dÉn d¾t t« 375; ph¸t ®Êt c«ng; ng−êi cµy cã ruéng, vµ ®Þnh h−íng cña chÝnh s¸ch. C¸c chÝnh t×m ®−îc c¸ch më ®Çu chÝnh x¸c - “®ét s¸ch ®ã hoµn toµn kh«ng ®−a ra nh÷ng ph¸ khÈu", cho c¶ qu¸ tr×nh ph¸t trÓn vÒ néi dung chung chung mang tÝnh chÊt sau. C¶i c¸ch ruéng ®Êt th¾ng lîi ®· t¹o ph−¬ng ch©m, h« hµo khÈu hiÖu, mµ nã nªn nh÷ng nh©n tè cã tÝnh then chèt, cã néi dung phong phó, cã biÖn ph¸p nh÷ng tiÒn ®Ò quan träng ®Ó §µi Loan thÝch hîp vµ kh¶ thi, cã søc sèng, cã tiÕp tôc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo m« n¨ng lùc gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn vµ h×nh ®· chän - m« h×nh “n«ng nghiÖp vµ nhu cÇu ph¸t triÓn cña tõng thêi kú. c«ng nghiÖp cïng ph¸t triÓn”. §µi Loan Bµi häc kinh nghiÖm thø hai nµy cho kh«ng xem nhÑ n«ng nghiÖp nh− Hµn thÊy tÇm quan träng vµ tr¸ch nhiÖm cao Quèc vµ còng kh«ng xem nhÑ c«ng nghiÖp nh− Ên §é, con ®−êng ®i lªn cña trong viÖc lËp ra chÝnh s¸ch, trong biÕn ®æi chÝnh s¸ch vµ trong nh÷ng suy nghÜ §µi Loan ®−îc kh¼ng ®Þnh lµ “n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp cïng ph¸t triÓn”. t×m tßi néi dung cña chÝnh s¸ch nh»m Hai ngµnh kinh tÕ c¬ b¶n cña l·nh thæ ®−a ra ®−îc nh÷ng biÖn ph¸p thiÕt thùc cïng ph¸t triÓn sÏ t¹o nªn thÕ bæ sung
nghiªn cøu trung quèc sè 5(63) - 2005 78 chÝnh quyÒn cã n¨ng lùc, viÖc thùc hiÖn ®Ó ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu rÊt cô thÓ trong chÝnh s¸ch lu«n lu«n ®i vµo cuéc sèng, tõng giai ®o¹n vµ trong tæng thÓ. võa ph¸t huy ®−îc néi lùc cña §µi Loan 3. N¨ng lùc ®iÒu h nh cña chÝnh quyÒn. võa tranh thñ ®−îc ngo¹i lùc cña quèc tÕ. Kinh nghiÖm cña §µi Loan cho thÊy, Thùc tiÔn ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh CNH, ®Ó ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh CNH, H§H H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n cña chÝnh n«ng nghiÖp, n«ng th«n, nãi réng ra lµ quyÒn §µi Loan qua c¸c chñ tr−¬ng chÝnh ®iÒu khiÓn toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¸ch thÓ hiÖn râ: cña nÒn kinh tÕ - x· héi, cÇn thiÕt ph¶i Giai ®o¹n ®Çu, ®Ó tÝch luü cho CNH cã mét tËp ®oµn chÝnh trÞ cã ®Çy ®ñ trªn c¬ së mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp, n¨ng lùc vÒ t− duy khoa häc, n¨ng lùc ®Æc tr−ng lín nhÊt cña chÝnh s¸ch n«ng chÕ ®Þnh chÝnh s¸ch vµ biÕn ®æi chÝnh nghiÖp §µi Loan lóc nµy lµ “dån nÐn ®Ó s¸ch, n¨ng lùc ®−a ra c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn” - nghÜa lµ cè “nÆn bãp” n«ng thùc hiÖn h÷u hiÖu vµ kh¶ thi, n¨ng lùc nghiÖp ®Ó lÊy b»ng ®−îc thÆng d− nh©n tæng hîp vµ tæng kÕt. ChÝnh quyÒn §µi lùc, vËt lùc. §©y lµ c¸ch tÝch luü cho CNH Loan trong qu¸ tr×nh vËn hµnh c¸c cña mét l·nh thæ n«ng nghiÖp. C¸i khÐo chÝnh s¸ch vÒ CNH, H§H n«ng nghiÖp, lµ dïng n«ng nghiÖp cña b¶n th©n m×nh n«ng th«n ®· thÓ hiÖn ®−îc vai trß cña ®Ó tÝch luü, kh¸c víi c¸ch tÝch luü nguyªn m×nh - ®ã lµ nh÷ng nhµ ho¹ch ®Þnh thuû cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. chiÕn l−îc cã ®Çu ãc tæng thÓ, toµn côc, Trªn thùc tÕ lµ ®· gi¶i phãng ®−îc søc nh×n bao qu¸t ®Æc ®iÓm cña l·nh thæ vµ s¶n xuÊt, nªn ®· lµm cho n«ng nghiÖp con ng−êi trªn ®¶o, nh×n ra ®−îc quèc §µi Loan ph¸t triÓn lªn mét b−íc. tÕ vµ t×m ®−îc c¸c luËn cø khoa häc rÊt N¨ng lùc ®iÒu hµnh cña chÝnh quyÒn c¨n b¶n ®Ó lËp nªn c¸c chÝnh s¸ch. §µi Loan sau thêi kú kh«i phôc kinh tÕ, cã thÓ ®−îc nhËn thøc, ®¸nh gi¸ theo hai T− duy khoa häc cña tËp ®oµn chÝnh thêi kú lín cña CNH, H§H n«ng nghiÖp, trÞ §µi Loan ®· khÐo lÐo trong c«ng t¸c tæ n«ng th«n. Thêi kú thø nhÊt (1953 - chøc ra bé m¸y, t¹o nªn c¬ chÕ ®Ó thùc thi 1972) cã hai giai ®o¹n: giai ®o¹n ®Çu c¸c chÝnh s¸ch mét c¸ch hoµn chØnh, tõ (1953 - 1960) thùc hiÖn chñ tr−¬ng “thay ViÖn hµnh chÝnh ®Õn Héi nghiªn cøu thÕ nhËp khÈu”; giai ®o¹n hai (1961 - khoa häc, Héi quÇn chóng. TÊt c¶ c¸c tæ 1972) thùc hiÖn chñ tr−¬ng “thóc ®Èy chøc Êy ®−îc lµm viÖc mét c¸ch khoa häc xuÊt khÈu”. §©y lµ hai s¸ch l−îc t¨ng vµ d©n chñ. Mçi mét quyÕt s¸ch ®Ò ra ®Òu tr−ëng nãi chung cña nÒn kinh tÕ. Trªn cã thÓ lÊy ®−îc ý kiÕn cña quan chøc c¬ së ®ã chÝnh quyÒn §µi Loan ®· chÕ chÝnh quyÒn, nghÞ sÜ quèc héi, c¸c nhµ ®Þnh ra c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p cô khoa häc, c¸c héi viªn n«ng héi (tæ chøc thÓ thóc ®Èy CNH, H§H n«ng nghiÖp quÇn chóng), ý kiÕn cña n«ng d©n vµ ®Æc n«ng th«n. §èi víi n«ng nghiÖp: ®Èy biÖt tranh thñ ®−îc ý kiÕn cña Héi hîp m¹nh c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp; tÝch cùc t¸c Trung - Mü (§µi Loan - Mü). C¸c biÖn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khoa häc kü ph¸p ®Ò ra ®Òu rÊt chó träng ®Õn tÝnh thuËt, ph©n bãn, gièng míi, ®a d¹ng ho¸ giai ®o¹n, tÝnh thêi gian vµ tÝnh quèc tÕ, c©y trång trong s¶n xuÊt, n©ng cao s¶n cã c¸c môc tiªu rÊt râ rµng, cã c¸ch gi¶i l−îng trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch; ph¸t triÓn quyÕt cô thÓ. Víi sù ®iÒu hµnh cña mét
79 Ba b i häc kinh nghiÖm vÒ c«ng nghiÖp hãa… ch¨n nu«i; t¨ng c−êng nu«i trång vµ CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n cã ®¸nh b¾t thuû h¶i s¶n; quy ho¹ch l¹i nhiÒu b−íc tiÕn quan träng. Tuy nhiªn, rõng vµ khai th¸c rõng..., chuyÓn ®æi tr−íc mét nÒn kinh kÕ ®ang “cÊt c¸nh” tõng b−íc c¬ cÊu n«ng nghiÖp. §èi víi víi tèc ®é cao, ®Æc biÖt lµ sù ph¸t triÓn n«ng th«n, c¸c ch−¬ng tr×nh x©y dùng m¹nh mÏ cña c«ng th−¬ng nghiÖp, s¶n n«ng th«n, ®æi míi n«ng th«n, n©ng cao xuÊt n«ng nghiÖp §µi Loan vµo nh÷ng phóc lîi cho n«ng d©n (®iÖn, ®−êng, n¨m cuèi cña thêi kú nµy ®· vÊp ph¶i tr−êng, tr¹m) ngµy cµng më réng. §Æc hµng lo¹t khã kh¨n vÒ søc lao ®éng, vÒ biÖt, trong qu¸ tr×nh ®æi míi n«ng th«n, nguån vèn ®Çu t−, vÒ thu nhËp, vÒ sù x©y dùng n«ng th«n, chÝnh quyÒn §µi manh món cña diÖn tÝch canh t¸c, vÒ Loan ®· thùc hµnh ch−¬ng tr×nh “x©y c«ng th−¬ng nghiÖp kh«ng phèi hîp ®−îc dùng c«ng nghiÖp n«ng th«n theo m« víi n«ng nghiÖp. Gi¶i quyÕt nh÷ng khã h×nh c«ng nghiÖp ho¸ ph©n t¸n”. Vµo kh¨n nµy cña n«ng nghiÖp kh«ng thÓ lµ cuèi nh÷ng n¨m 60, ch−¬ng tr×nh nµy ai kh¸c mµ chØ cã chÝnh quyÒn §µi Loan ®−îc triÓn khai réng kh¾p ë n«ng th«n míi ®ñ søc. §µi Loan, cã t¸c dông rÊt lín vÒ nhiÒu ChÝnh quyÒn §µi Loan ®· ph¸t huy mÆt: t¨ng c¬ héi viÖc lµm cho n«ng th«n; tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o vµ quyÕt ®o¸n t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n; lµm phån trong viÖc thay ®æi s¸ch l−îc ph¸t triÓn, vinh kinh tÕ n«ng th«n; gi¶m bít møc tiÕn hµnh ®iÒu chØnh c¬ cÊu nÒn kinh tÕ, chªnh lÖch giµu nghÌo trong n«ng th«n; ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh nh»m thóc ®Èy tõng b−íc thùc hiÖn ®−îc môc tiªu c«ng CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n tiÕp b»ng x· héi. tôc ®i lªn. Th¸ng 9 n¨m 1972, chÝnh Cã thÓ nãi, nh»m phôc vô cho môc quyÒn §µi Loan ®· triÖu tËp Héi th¶o vÒ tiªu cña hai s¸ch l−îc nãi trªn, n«ng vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, ViÖn Hµnh chÝnh nghiÖp ®· thÓ hiÖn ®−îc vai trß “båi tuyªn bè: trong 2 n¨m sÏ chi 2 tû §µi tÖ d−ìng c«ng nghiÖp”. Theo Tiªu T©n (NT) ®Ó ®Èy nhanh c«ng t¸c x©y dùng Hoµng “Nhê s¸ch l−îc “thay thÕ nhËp n«ng th«n vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, khÈu”, ngo¹i tÖ do n«ng s¶n phÈm b¸n nh»m thùc hiÖn “ChÝn biÖn ph¸p lín”. ®−îc ra ngoµi ®· ®ñ søc chi tr¶ cho c¸c Còng tõ thêi ®iÓm nµy CNH, H§H n«ng vËt t− s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nhËp khÈu, nghiÖp, n«ng th«n chuyÓn sang b−íc x©y dùng nªn h×nh ¶nh ban ®Çu cña míi, thùc hiÖn “ChÝnh s¸ch t©n n«ng c«ng nghiÖp quèc néi. Cßn s¸ch l−îc nghiÖp”. §ã lµ biÓu hiÖn cña b−íc “thóc ®Èy xuÊt khÈu” l¹i yªu cÇu ë n«ng chuyÓn biÕn tõ chÝnh s¸ch “lÊy n«ng nghiÖp cung cÊp nguån l−¬ng thùc dåi nghiÖp båi d−ìng c«ng nghiÖp” sang dµo vµ nh©n lùc lao ®éng phôc vô c«ng chÝnh s¸ch “lÊy c«ng nghiÖp hç trî n«ng nghiÖp, nh»m s¶n xuÊt ra nhiÒu hµng nghiÖp”. Nãi mét c¸ch tæng qu¸t “ChÝnh ho¸ xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ”(8). ChÝnh s¸ch t©n n«ng nghiÖp tõ n¨m 1972 vÒ sau lµ tiªu biÓu cho sù cè g¾ng trong s¸ch “lÊy n«ng nghiÖp båi d−ìng c«ng chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp §µi Loan tõ sau nghiÖp” ®em l¹i nhiÒu hiÖu qu¶ cho ph¸t khi phôc håi, nã chuyÓn biÕn tõng b−íc triÓn kinh tÕ nãi chung, theo ®µ ®ã n«ng tõ sù “dån nÐn” tr−íc ®©y sang sù “c©n nghiÖp ®−îc ®Çu t− vÒ nhiÒu mÆt, n«ng b»ng” hiÖn nay”(9). Tõ n¨m 1973, sau khi th«n tõng b−íc ®−îc ®æi míi, do vËy
nghiªn cøu trung quèc sè 5(63) - 2005 80 ban bè “ChÝn biÖn ph¸p lín ®Èy nhanh vµ nã ®· ®−îc ViÖn lËp ph¸p hÕt søc tèc ®é x©y dùng n«ng th«n”, hµng lo¹t träng thÞ. ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch chÝnh s¸ch vÒ n«ng nghiÖp, n«ng th«n, n«ng nghiÖp nhÊt ®Þnh cã ¶nh h−ëng n«ng d©n ®−îc thùc hiÖn. §Æc biÖt quan gi¸n tiÕp vµ trùc tiÕp lµm thay ®æi bé träng lµ, th¸ng 9 n¨m 1973 chÝnh quyÒn mÆt v¨n ho¸ vµ lµm thay ®æi kÕt cÊu x· §µi Loan ban bè “§iÒu lÖ ph¸t triÓn héi n«ng th«n ë §µi Loan”(10). n«ng nghiÖp”, nhiÒu ®iÓm quy ®Þnh Mét thµnh c«ng lín cña chÝnh quyÒn trong §iÒu lÖ ®· tá râ chÝnh s¸ch lÊy §µi Loan trong ®iÒu hµnh CNH, H§H n«ng nghiÖp lµm trung t©m, nhÊn m¹nh n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ ®· chØ ®¹o x©y x©y dùng n«ng th«n vµ møc sèng n«ng dùng c©n ®èi n«ng nghiÖp, n«ng th«n, d©n. TiÕp ®Õn n¨m 1983 c«ng bè thùc thi n«ng d©n. VÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng “C¸c ®iÓm träng yÕu, lùa chän vµ tæ chøc th«n, n«ng d©n ®−îc xem lµ mét thÓ ®¹i qu©n n«ng nghiÖp 8 v¹n ng−êi” víi 3 thèng nhÊt: “Dï lµ ®¹i qu©n x©y dùng néi dung chÝnh: kiÕn lËp mét ®éi qu©n n«ng nghiÖp, nh−ng hÔ rêi khái n«ng sinh lùc n«ng nghiÖp 8 v¹n ng−êi; x©y th«n th× n«ng d©n, n«ng nghiÖp kh«ng dùng l¹i lßng tin cña n«ng d©n; t¹o bé cßn n¬i n−¬ng tùa. C¸c ho¹t ®éng cña mÆt míi cña n«ng th«n. n«ng nghiÖp hiÖn nay hoµn toµn kh«ng Nh×n chung, c¸c biÖn ph¸p vµ chÝnh ph¶i chØ ®Ò cËp ®Õn kü thuËt vµ s¶n s¸ch ®−îc chÝnh quyÒn §µi Loan thùc thi xuÊt, mµ tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chÝnh trong thêi kú nµy ®Òu nhÊn m¹nh ®Õn trÞ n«ng d©n, t©m lý n«ng d©n, x· héi vÊn ®Ò n«ng d©n vµ n«ng th«n. Cã thÓ n«ng th«n, v¨n ho¸ n«ng d©n... ®Òu ngµy thÊy ®−îc chÝnh quyÒn §µi Loan ®· coi cµng h×nh thµnh mèi quan hÖ g¾n bã chÆt chÏ víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ träng h¬n tr−íc vÒ lÊy “n«ng d©n” lµm kinh tÕ n«ng nghiÖp. Chóng ta ph¶i ®èi chñ thÓ n«ng nghiÖp, vµ lÊy “n«ng th«n” xö chÝnh x¸c ®èi víi vÊn ®Ò x· héi n«ng lµm chñ thÓ x©y dùng. Liªu ChÝnh th«n vµ vÊn ®Ò phóc lîi cña n«ng d©n. Ho»ng kÕt luËn: “ChÝnh s¸ch n«ng Cã vËy míi t¹o nªn mét chØnh thÓ thèng nghiÖp víi t− c¸ch lµ lùc l−îng chñ ®¹o nhÊt. ChØnh thÓ nµy cßn ®ang chê mét cña ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nã thùc sù cã chÝnh s¸ch míi vÒ n«ng nghiÖp gi÷ ®−îc tÝnh phøc t¹p vµ tÝnh nhiÒu mÆt. VÒ c¬ sù c©n ®èi, nhÊt lµ c©n ®èi gi÷a n«ng b¶n n«ng nghiÖp lµ mét ho¹t ®éng kinh nghiÖp vµ c«ng nghiÖp, sù c©n ®èi gi÷a s¶n tÕ, chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp trªn c¬ b¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ mËu dÞch ®èi ngo¹i cã lµ chÝnh s¸ch mang tÝnh kinh tÕ. ChÝnh t¸c dông lµ mét lùc l−îng thóc ®Èy”(11). s¸ch “lÊy n«ng nghiÖp båi d−ìng c«ng Tõ c¸ch ®Æt vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµo nh÷ng n¨m thø 40 D©n quèc th«n vµ n«ng d©n lµ mét thÓ thèng nhÊt (nh÷ng n¨m 50) chÝnh lµ ®−îc ®Ò xuÊt tõ trong qu¸ tr×nh CNH, H§H, chÝnh trong m¹ch m¸u cña sù thóc ®Èy cho quyÒn §µi Loan ®· nhËn thøc s©u s¾c kinh tÕ cÊt c¸nh. Nh−ng trong qu¸ tr×nh mèi quan hÖ rÊt chÆt chÏ gi÷a “s¶n xuÊt ph¸t triÓn thùc tÕ cña nã, th× c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ l¹i cã ®ñ c¸c tÝnh chÝnh trÞ, n«ng nghiÖp” vµ “ph¸t triÓn n«ng th«n”, tÝnh x· héi vµ tÝnh v¨n ho¸. ViÖc chÕ ®ång thêi thÊy râ sù kh¸c biÖt gi÷a ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp chóng ®Ó ®iÒu hµnh c©n ®èi. Theo Hoµng ®Òu cã nh÷ng suy nghÜ chÝnh trÞ cña nã, TuÊn KiÖt: “S¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Æt
81 Ba b i häc kinh nghiÖm vÒ c«ng nghiÖp hãa… Hai lµ, coi träng x©y dùng vµ ph¸t träng ®iÓm ë n©ng cao s¶n l−îng, hiÖu huy vai trß cña c¸c tæ chøc quÇn chóng, qu¶ tøc thêi cña nã lµ ph¶i cung cÊp ®Æc biÖt lµ N«ng héi. N«ng héi lµ tæ chøc ®−îc l−¬ng thùc cho d©n, nhu cÇu cho ®¶m nhiÖm nhiÒu chøc n¨ng: vÒ kinh tÕ, qu©n ®éi. Trong s¸ch l−îc chó träng s¶n triÓn khai dÞch vô tÝn dông n«ng th«n, xuÊt n«ng nghiÖp th× n«ng d©n chØ ®ãng triÓn khai dÞch vô cung tiªu n«ng th«n, vai trß lµ ph−¬ng tiÖn chø kh«ng ph¶i lµ triÓn khai dÞch vô øng dông kü thuËt môc ®Ých. Ph¸t triÓn n«ng th«n l¹i ®Æt n«ng th«n, triÓn khai dÞch vô b¶o hiÓm; träng ®iÓm ë x©y dùng n«ng th«n cã tÝnh vÒ chÝnh trÞ, phèi hîp vµ liªn hÖ víi tæng thÓ, thµnh tùu l©u dµi cña nã lµ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng trong viÖc thùc n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ x· héi n«ng hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi. Trªn th«n. Trong ph¸t triÓn n«ng th«n th× c¬ së ho¹t ®éng cña m×nh, N«ng héi mét n«ng d©n lµ môc ®Ých chø kh«ng ph¶i lµ mÆt lµ tæ chøc b¶o vÖ lîi Ých cña n«ng ph−¬ng tiÖn. Sù ph¸t triÓn cña n«ng d©n, thóc ®Èy n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n th«n chÝnh lµ dùa vµo nh÷ng thµnh tùu ph¸t triÓn; mÆt kh¸c lµ chiÕc cÇu nèi to lín cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n«ng gi÷a n«ng d©n víi chÝnh quyÒn, gióp ®ì nghiÖp. N«ng th«n ph¸t triÓn phån vinh chÝnh quyÒn, cïng chÝnh quyÒn ®Èy th× tù nã sÏ lµm cho phóc lîi cña n«ng m¹nh tiÕn tr×nh CNH, H§H n«ng d©n ®−îc n©ng lªn ®Õn møc cÇn cã”(12). nghiÖp vµ n«ng th«n. Râ rµng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, ®æi míi Kh«ng nghi ngê g× n÷a, chÝnh quyÒn n«ng th«n lµ hai mÆt cña qu¸ tr×nh §µi Loan ®· thùc sù lµ ng−êi tæ chøc vµ CNH, H§H, trong ®ã n«ng d©n lµ chñ ng−êi ®iÒu hµnh ®Çy n¨ng lùc trong qu¸ thÓ. Do vËy, trong qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng hÖ thèng chÝnh s¸ch ®èi víi n«ng nghiÖp, th«n. Hä ®· biÕt ph¸t huy nh÷ng thÕ n«ng th«n, chÝnh quyÒn §µi Loan lu«n m¹nh, kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu, dÉn lu«n chó träng c¸c vÊn ®Ò sau ®©y: d¾t n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng d©n Mét lµ, nhÊn m¹nh viÖc n©ng cao §µi Loan tiÕn tíi nh÷ng b−íc ph¸t triÓn tr×nh ®é v¨n ho¸ x· héi n«ng th«n, ®Æc hoµn bÞ, bÒn v÷ng. biÖt quan t©m båi d−ìng ph¸t huy nguån III. KÕt luËn nh©n lùc vµ xem ®ã lµ c¬ së cho sù nghiÖp CNH, H§H. Kinh nghiÖm cña Ba bµi häc kinh nghiÖm lín cña §µi §µi Loan cho thÊy, nhê thùc hiÖn tèt c¸c Loan nãi trªn cho thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i chÝnh s¸ch vÒ gi¸o dôc, tr×nh ®é d©n trÝ h−íng qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng cña §µi Loan ngµy mét n©ng cao; nh÷ng nghiÖp, n«ng th«n theo m« h×nh më vµ c«ng nh©n xuÊt th©n tõ n«ng d©n cã thÓ liªn tôc s¸ng t¹o, cÇn thiÕt ph¶i nhËn nhanh chãng tiÕp thu ®−îc nh÷ng tri thøc kh«ng ngõng, nhËn thøc liªn tôc vµ thay ®æi liªn tôc, cã nh− vËy tÝnh s¸ng thøc míi, kü thuËt míi cña nÒn s¶n xuÊt t¹o míi ngµy cµng cao, kh«ng chÕt cøng, c«ng nghiÖp cÇn thiÕt cho nghÒ nghiÖp kh«ng "nhÊt thµnh bÊt biÕn". §µi Loan cña m×nh, gãp phÇn lµm cho c«ng cuéc kh«ng coi sù chÕ ®Þnh ra chÝnh s¸ch lµ CNH, H§H n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ®óng hoµn toµn vµ ngay nh− chñ tr−¬ng tiÕn hµnh thuËn lîi. ®−êng lèi còng vËy, ®Òu dïng thùc tiÔn,
nghiªn cøu trung quèc sè 5(63) - 2005 82 nghiÖp §µi Loan sau phôc håi, ViÖn nghiªn lÊy hiÖu qu¶ ®Ó soi xÐt ®óng sai. ChÝnh cøu D©n téc thuéc ViÖn nghiªn cøu Trung sù linh ho¹t Êy lµ s¸ng t¹o. −¬ng, §µi B¾c 1986, trang: 1, 2, 5, 6, 7, 9, 16, Tõ nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng 18, 43, 44. cña §µi Loan trong qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ®· gîi Tµi liÖu tham kh¶o më nhiÒu ®iÒu ®èi víi qu¸ tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ë ViÖt 1. Lý Quèc §Ønh, N«ng nghiÖp hiÖn ®¹i §µi Loan, NXB §¹i häc §«ng Nam, Nam Nam. XÐt trªn tÊt c¶ c¸c mÆt, §µi Loan Kinh 1996. vµ ViÖt Nam cã nhiÒu ®iÓm t−¬ng ®ång 2. Liªu ChÝnh Ho»ng, Hoµng TuÊn KiÖt, vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, thiªn nhiªn, thêi Tiªu T©n Hoµng, D iÔn biÕn chÝnh s¸ch tiÕt; vÒ x· héi, phong tôc tËp qu¸n; vÒ n«ng nghiÖp §µi Loan sau phôc håi, ViÖn ®øc tÝnh cÇn cï trong lao ®éng; vÒ ®iÓm nghiªn cøu D©n téc thuéc ViÖn nghiªn cøu xuÊt ph¸t ®Òu lµ quèc gia vµ vïng l·nh Trung −¬ng, §µi B¾c 1986. thæ hÕt søc khã kh¨n... §iÓm kh¸c nhau 3. Ngôy KiÖt - H¹ DiÖu, BÝ quyÕt cÊt c¸nh gi÷a §µi Loan vµ ViÖt Nam trong qu¸ cña 4 con rång nhá, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, tr×nh tiÕn hµnh CNH, H§H n«ng nghiÖp Hµ Néi 1993. vµ n«ng th«n lµ vÊn ®Ò thÓ chÕ chÝnh trÞ, 4. NguyÔn §×nh Liªm, C¸c giai ®o¹n vÊn ®Ò thêi gian vµ c¶ bèi c¶nh lÞch sö ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh míi. Do vËy, tham kh¶o kinh nghiÖm c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n §µi Loan, t¹p chÝ Nghiªn cøu cña §µi Loan cã thÓ gióp ViÖt Nam rót Trung Quèc, sè 1 - 2003. ng¾n chÆng ®−êng, tuy nhiªn kh«ng 5. Hïng Trung Qu¶, S¸ch l−îc ph¸t triÓn ph¶i lµ sù sao chÐp mµ lµ cã chän läc. V×, §µi Loan, C«ng ty xuÊt b¶n Liªn Kinh, §µi ViÖt Nam tiÕn hµnh CNH, H§H n«ng B¾c 1984. nghiÖp vµ n«ng th«n trong bèi c¶nh thÕ 6. NguyÔn Huy Quý, Kú tÝch kinh tÕ §µi giíi ®· cã nhiÒu thay ®æi: “héi nhËp” Loan, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi 1995 kinh tÕ thÕ giíi, “tù do ho¸, toµn cÇu 7. NguyÔn Huy Quý, Kinh nghiÖm §µi ho¸” kinh tÕ thÕ giíi ®ang trë thµnh trµo Loan trong c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ l−u chung cña thêi ®¹i, tÝnh c¹nh tranh nÒn kinh tÕ, t¹p chÝ Nghiªn cøu Trung Quèc, gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ngµy cµng gay sè 1 - 1995. g¾t. §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò lín khiÕn c¸c 8. §ç TiÕn S©m, Nh÷ng bµi häc kinh nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp nghiÖm c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng vµ n«ng th«n ViÖt Nam cÇn thiÕt ph¶i th«n cña §µi Loan, t¹p chÝ Nghiªn cøu Trung t×m ra con ®−êng phï hîp. Quèc, sè 1- 1998. 9. TrÇn §×nh Thiªn, C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam - ph¸c th¶o lé tr×nh, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi 2002 Chó thÝch: 10. Hoµng Gia Thô , §µi Loan tiÕn tr×nh (1). Lý §¨ng Huy: Ph©n tÝch kinh tÕ trong ho¸ rång, NXB V¨n ho¸ Th«ng tin, Hµ Néi sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp §µi Loan, TËp 1994. san nghiªn cøu §µi Loan, §µi B¾c 1980, tr 11. T¹ S©m Trung, Kinh nghiÖm ph¸t triÓn 116. n«ng nghiÖp cña §µi Loan: s¸ch l−îc tuÇn tù, (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12). c¸ch lµm chØnh hîp, t¹p chÝ Nghiªn cøu Trung Liªu ChÝnh Ho»ng, Hoµng TuÊn KiÖt, Tiªu Quèc, sè 4 - 1998. T©n Hoµng: DiÔn biÕn chÝnh s¸ch n«ng