intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Cách dùng số từ trong tục ngữ "

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST
Báo xấu
93
lượt xem 13
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh năm 2008 tác giả: 2. Phan Thị Hà, Cách dùng số từ trong tục ngữ . Bài báo này nghiên cứu cách sử dụng số từ trong từ ngữ, thể hiện ở ba vấn đề chính: vị trí của số từ có thể đi trước và sau danh từ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Cách dùng số từ trong tục ngữ "

  1. Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Cách dùng số từ trong tục ngữ "
  2. tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4b-2008 C¸ch dïng sè tõ trong tôc ng÷ (a) Phan ThÞ H Tãm t¾t. Bµi b¸o nµy nghiªn cøu c¸ch sö dông sè tõ trong tôc ng÷, thÓ hiÖn ë ba vÊn ®Ò chÝnh: vÞ trÝ cña sè tõ cã thÓ ®i tr−íc vµ sau danh tõ ®Ó bæ sung ý nghÜa cho danh tõ; sè tõ cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ, ®¹i tõ; sè tõ xuÊt hiÖn tr−íc danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ, cã thÓ qui vÒ 5 m« h×nh ®iÓn h×nh. 2.1. VÞ trÝ xuÊt hiÖn cña sè tõ trong 1. §Æt vÊn ®Ò tôc ng÷ §Ó khai th¸c, gi¶i m· mét v¨n b¶n, Sè tõ trong tôc ng÷ cã thÓ ®øng ë chóng ta cÇn ph¶i b¸m s¸t vµo ng«n nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau: ®Çu c©u, gi÷a ng÷ t¹o nªn t¸c phÈm. Nhê chÝnh b¶n c©u hay cuèi c©u: Mét c¸i tãc, mét c¸i th©n ng«n ng÷ mµ ng−êi tiÕp nhËn v¨n téi; Bu«n cã mét, b¸n cã m−êi; §ßi nî b¶n míi cã c¬ së m· ho¸ mÆt ng÷ nghÜa, th¸ng ba, ®èt nhµ th¸ng t¸m; Hai vî hiÓu ®óng dông ý cña ng−êi nãi. Sè tõ chång son, ®Î mét con thµnh bèn. Sè tõ trong tôc ng÷ cã t− c¸ch lµ mét tÝn hiÖu kh«ng chØ xuÊt hiÖn mét l−ît mµ cã thÓ thÈm mÜ t¹o nªn c¸i ®Ñp c¸i hay cho xuÊt hiÖn hai hay h¬n hai l−ît trong ph¸t ng«n. Khi ®i vµo tôc ng÷, sè tõ mét c©u tôc ng÷ ng¾n gän cã khi chØ kh«ng cßn lµ nh÷ng con sè kh« khan bèn ch÷ (NhÊt vî, nh× trêi) cña to¸n häc mµ biÕn thµnh nh÷ng con 2.2. Kh¶ n¨ng kÕt hîp cña sè tõ sè "biÕt nãi". Nã thÓ hiÖn c¸i m¹nh mÏ, døt kho¸t vÒ t− duy nhËn thøc, t− duy Tuy tôc ng÷ cã tÝnh ng¾n gän, hµm khoa häc vµ gãp phÇn kh«ng nhá ®Ó t¹o sóc nh−ng sè tõ xuÊt hiÖn trong tôc ng÷ nªn c¸ch biÓu ®¹t "lêi Ýt ý nhiÒu" cña víi sè l−îng kh¸ lín, chiÕm tû lÖ 12,1 % «ng cha. V× vËy, t×m hiÓu c¸ch sö dông trong tæng sè c¸c tõ lo¹i nãi chung. Sè tõ cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi mét sè tõ sè tõ trong tôc ng÷ lµ mét viÖc lµm lo¹i sau ®©y: thiÕt thùc. Tuy nhiªn, nh÷ng c«ng a. Kh¶ n¨ng kÕt hîp víi danh tõ tr×nh, ®Ò tµi ®i s©u t×m hiÓu viÖc sö Sè tõ lµ tõ lo¹i cã kh¶ n¨ng kÕt hîp dông sè tõ trong tôc ng÷ ch−a nhiÒu mµ phæ biÕn tr−íc danh tõ, nh−: Hai cha nh×n chung chØ cã tõng phÇn nhá ë mét con theo bËc dèc b−íc xuèng ®åi, ®Õn sè bµi nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn sè tõ mÆt ®−êng nh×n lªn kh«ng thÊy ng−êi nh− [2, tr.127-130; 3, tr.35; 7, tr.90- con trai ®øng ®ã n÷a (NguyÔn Thµnh 103]. §ã lµ lÝ do ®Ó bµi viÕt cña chóng Long, LÆng lÏ Sa Pa). §iÒu nµy còng t«i ®i vµo t×m hiÓu c¸ch sö dông sè tõ ®−îc thÓ hiÖn râ trong tôc ng÷, sè tõ cã ®Ó t¹o nªn gi¸ trÞ ng÷ nghÜa trong tôc thÓ kÕt hîp tr−íc danh tõ tæng hîp ng÷. còng nh− c¸c tiÓu lo¹i kh¸c cña danh tõ 2. C¸ch sö dông sè tõ trong tôc ®Ó h¹n ®Þnh ý nghÜa sè l−îng cho danh ng÷ NhËn bµi ngµy 15/10/2008. Söa ch÷a xong 07/11/2008. 13
  3. C¸ch dïng sè tõ trong tôc ng÷, TR. 13-20 Phan ThÞ H tõ ®ã: Hai vî chång son, ®Î mét con th−êng r¬i vµo vÕ ®øng sau, c¸i phô thµnh bèn (DT tæng hîp); Ba n¨m ë víi nhiÒu h¬n c¸i chÝnh. ng−êi ®Çn, ch¼ng b»ng mét lóc ®øng c. Kh¶ n¨ng kÕt hîp víi tÝnh tõ gÇn ng−êi kh«n (DT thêi gian); Mét con Sè tõ cã kh¶ n¨ng kÕt hîp tr−íc t«m cã chËt g× s«ng, mét c¸i l«ng cã chËt tÝnh tõ ®Ó nªu lªn sù ®¸nh gi¸ ®Æc ®iÓm g× lç (DT chØ lo¹i); ¡n t¸m l¹ng, tr¶ nöa cña sù vËt,®èi t−îng, nh−: Dï ®Ñp t¸m c©n (DT ®¬n vÞ). Cã bÖnh b¸i tø ph−¬ng, v¹n ngh×n t−, mµ ch¼ng cã nÕt còng h− kh«ng bÖnh ®ång h−¬ng kh«ng mÊt (DT mét ®êi...Víi kÕt hîp nµy th× ý nghÜa chØ vÞ trÝ); N¨m ngãn tay, cã ngãn dµi, cña sè tõ t−¬ng ®−¬ng c¸c phô tõ møc ngãn ng¾n (DT chØ bé phËn c¬ thÓ ®é ®Ó chØ ý nghÜa lµ nhiÒu, rÊt. NÕu ng−êi); Mét mÑ nu«i chÝn m−êi con, chÝn thiÕu nÕt th× dï rÊt ®Ñp th× cha «ng ta m−êi con kh«ng nu«i ®−îc mét mÑ (DT còng xem lµ kh«ng cã gi¸ trÞ. HoÆc sè tõ chØ ng−êi); NhÊt duyªn, nh× phËn, tam thø tù cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi tÝnh tõ theo quan hÖ ®Ò thuyÕt: NhÊt // cËn phong thæ. (DT trõu t−îng); Thø nhÊt thÞ, nhÞ // cËn giang; NhÊt // lÐ, nh×// thiªn tai, thø hai ho¶ ho¹n (DT chØ thêi lïn. tiÕt); NhÊt n−íc, nh× ph©n, tam cÇn, tø gièng (DT chØ chÊt liÖu); Tr¨m tr©u d. Kh¶ n¨ng kÕt hîp víi ®éng tõ cã còng mét c«ng ch¨n; Mét ch¹ch kh«ng phã tõ ®i kÌm ®Çy ®ång (DT chØ ®éng vËt). Trong tiÕng ViÖt, phã tõ chuyªn ®i kÌm phÝa tr−íc vµ sau ®éng - tÝnh tõ Ngoµi ra, ta cã thÓ gÆp sè tõ ®øng sau danh tõ trong c¸c kÕt hîp cã tÝnh mµ kh«ng ®i liÒn víi sè tõ. ë tôc ng÷, ta æn ®Þnh: Trai con mét th× lÊy, g¸i con thÊy sè tõ kÕt hîp víi ®éng tõ mµ tr−íc mét th× ®õng (chØ xuÊt hiÖn trong ®éng tõ cã phã tõ chØ thêi gian, phã tõ tr−êng hîp con mét mµ kh«ng cã con phñ ®Þnh: B¶y m−¬i ch−a ®ui ch−a quÌ, hai hay con ba). chí khoe r»ng tèt; Bèn chÝn ch−a qua, b. Kh¶ n¨ng kÕt hîp víi ®éng tõ n¨m ba ®· tíi. Trong tôc ng÷, sè tõ kÕt hîp víi HoÆc sè tõ ®øng sau phã tõ ë phÇn ThuyÕt: Phóc// ch¼ng hai, tai // ®éng tõ ®Ó nªu lªn nh÷ng sù nhËn xÐt ch¼ng mét. vÒ c¸ch thøc øng xö cña con ng−êi trong x· héi: ChÝn nhÞn, m−êi ¨n; Mét mÊt, Tõ sù xuÊt hiÖn cña sè tõ xuÊt hiÖn m−êi ngê; Tr¨m nghe kh«ng b»ng mét víi c¸c tõ lo¹i ®øng tr−íc vµ sau nã, thÊy. Lóc nµy, ý nghÜa cña ®éng tõ ®−îc chóng t«i rót ra ®−îc nh÷ng nhËn xÐt sau: chuyÓn hãa gièng danh tõ do kh¶ n¨ng kÕt hîp sau sè tõ (Tr¨m nghe kh«ng - Sè tõ trong tôc ng÷ cã kh¶ n¨ng b»ng mét thÊy). Ngoµi ra, sè tõ cã kh¶ kÕt hîp víi nhiÒu tõ lo¹i kh¸c nhau. Nã cßn cã thÓ kÕt hîp ®−îc víi nhiÒu tiÓu n¨ng kÕt hîp víi ®éng tõ nh−ng ®øng sau ®éng tõ: ¤ng thÇy ¨n mét, bµ cèt ¨n lo¹i cña cïng mét tõ lo¹i, ®ã lµ kÕt hîp hai; Bu«n cã mét, b¸n cã m−êi; Kh¸ch ®−îc víi 11 tiÓu lo¹i cña danh tõ. ¨n ba, chñ nhµ ¨n b¶y. Trong nh÷ng - Sè tõ kÕt hîp víi c¸c yÕu tè kh¸c (phÇn lín lµ thùc tõ) cã quan hÖ ng÷ c©u tôc ng÷ nµy, ý nghÜa nhÊn m¹nh 14
  4. tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4b-2008 ph¸p, ng÷ nghÜa kh¸ râ rµng, cô thÓ, dÔ l−îng, vÒ møc ®é, ng−êi ta kh«ng cÇn ®Õn c¸c phã tõ chØ møc ®é cao nh− rÊt, hiÓu, dÔ h×nh dung. §Æc biÖt, nhê kÕt qu¸, l¾m mµ sö dông sù kÕt hîp sè tõ hîp víi sè tõ mµ trong tôc ng÷ cã hiÖn víi c¸c danh tõ chØ ®¬n vÞ biÓu tr−ng sè t−îng chuyÓn ho¸ tõ lo¹i: nhiÒu. Sù kÕt hîp nh− vËy ®em ®Õn * Danh tõ chØ ®å dïng, vËt dông nh÷ng kiÓu nãi cã vÎ phi l«gic vÒ mÆt cña nghÒ n«ng chuyÓn ho¸ thµnh danh to¸n häc nh−ng l¹i thÓ hiÖn mét c¸ch tõ chØ ®¬n vÞ tÝnh to¸n, ®o l−êng nh−: nh×n ®éc ®¸o vÒ ®èi t−îng (Mét ®ªm chÐn (ThÝ mét chÐn n−íc, ph−íc chÊt n»m, mét n¨m ë; Mét con ngùa ®au c¶ b»ng non), b¸t (Mét b¸t c¬m cha b»ng tµu bá cá; Mét kÎ ®øng ®µng c¶ lµng ba b¸t c¬m rÓ; Mét b¸t c¬m rang b»ng nh¾m m¾t; Mét ng«i sao, mét ao n−íc). sµng c¬m thæi), ®äi (Mét lêi nãi, mét ®äi MÆt kh¸c, sè tõ cßn gi÷ mét vai trß m¸u), g¸nh (Mét miÕng léc th¸nh b»ng n÷a lµ t¹o kh¶ n¨ng kÕt hîp s¸ng t¹o mét g¸nh léc trÇn), sµng (§i mét ngµy cho c¸c danh tõ kh¸c, mµ nh×n bÒ ngoµi ®µng, häc mét sµng kh«n), giµnh, sät cã vÎ phi logic song l¹i hîp lý khi ng−êi (G¸i rë mét giµnh, g¸i lµnh mét sät), nãi h−íng ®Õn mét nhËn thøc nµo ®ã. VÝ niªu, lä (Giµu mét lä, khã mét niªu), nåi dô: - Mét n¹m giã b»ng mét bã chÌo. (VÐt nåi ba m−¬i còng ®Çy niªu mèt), Trong thùc tÕ, n¹m kh«ng thÓ dïng ®Ó kho, nang (Mét kho vµng b»ng mét ®o giã v× n¹m lµ danh tõ ®¬n vÞ chØ mét nang ch÷), th−ng, ®Êu (Mét th−ng còng l−îng vËt chÊt rêi cã thÓ n¾m b»ng bµn vµo mét ®Êu), nong (Mét nong t»m lµ tay, vµ giã lµ kh«ng khÝ. Chóng thuéc n¨m nong kÐn, mét nong kÐn lµ chÝn hai ph¹m trï kh¸c h¼n vµ kh«ng ai cã nong t¬), bå (Nam m« mét bå dao g¨m). * §éng tõ chØ ho¹t ®éng tËp hîp c¸c thÓ lÊy tay ®Ó nhèt giã. ë ®©y, víi sè tõ c¸ thÓ thµnh mét chØnh thÓ chuyÓn ho¸ mét phÝa tr−íc, c©u tôc ng÷ ®· kÕt hîp thµnh danh tõ chØ ®¬n vÞ mang ý nghÜa ®−îc hai ph¹m trï Êy l¹i, ®em ®Õn mét tËp hîp nh−: n¾m (Mçi ng−êi mét n¾m kinh nghiÖm cña nghÒ s«ng n−íc: thêi ®¾m ®ß «ng), n¹m (Mét n¹m giã thuyÒn bÒ gÆp giã sÏ thuËn lîi rÊt nhiÒu b»ng mét bã chÌo), bã, nÐn (Con giµu so víi søc ng−êi bá ra chÌo lÊy. mét bã, con khã mét nÐn), gãi (Mét §iÒu ®¸ng nãi lµ khi sè tõ kÕt hîp miÕng khi ®ãi b»ng mét gãi khi no), víi yÕu tè kh¸c th× lµm cho c¸c yÕu tè g¸nh (Mét g¸nh vµng mét nang ch÷). ®ã mang nghÜa míi kh¸c víi nghÜa vèn Nh− vËy, sè tõ cã vai trß chuyÓn cã cña nã vµ lµm cho c¶ c©u tôc ng÷ hãa mét danh tõ chØ vËt thµnh danh tõ mang nghÜa gi¸n tiÕp ®Ó diÔn ®¹t trän ®¬n vÞ hoÆc chuyÓn hãa mét ®éng tõ vÑn mét néi dung, dông ý cña ng−êi nãi. thµnh danh tõ ®¬n vÞ. Sù chuyÓn ho¸ Lóc ®ã, sè tõ kh«ng cßn ®Ó chØ l−îng trªn còng thÓ hiÖn ®−îc lèi t− duy d©n hay thø tù mµ mang nghÜa biÓu tr−ng. VÝ dô: - Mét tiÒn gµ, ba tiÒn thãc. gian chÊt ph¸c, cô thÓ mµ biÕn ho¸ linh Khi sè tõ mét kÕt hîp víi tiÒn gµ vµ ho¹t cña ng−êi ViÖt. Mét ®iÒu thó vÞ n÷a lµ trong tôc sè tõ ba kÕt hîp víi tiÒn thãc t¹o nªn ng÷, ®Ó thÓ hiÖn ý nghÜa nh©n lªn vÒ sè cÊu tróc sãng ®«i th× tiÒn gµ, tiÒn thãc ë 15
  5. C¸ch dïng sè tõ trong tôc ng÷, TR. 13-20 Phan ThÞ H - Sè tõ gi¶m kh«ng theo thø tù, ®©y kh«ng cßn lµ danh tõ chØ tiÒn tÖ tr×nh tù: ChÝn ®ôn ch¼ng coi, mét nåi dïng ®Ó tÝnh to¸n n÷a mµ ®· chuyÓn sang nghÜa kh¸c. TiÒn gµ: chi phÝ cho ch¼ng cã; Tr¨m c¸i ®Êm kh«ng b»ng viÖc chÝnh; tiÒn thãc: chi phÝ cho viÖc mét c¸i ®¹p. phô. NghÜa cña c¶ c©u nµy lµ: chi phÝ (5)- Sè tõ võa t¨ng võa gi¶m: Hai cho viÖc phô tèn kÐm h¬n c¶ viÖc chÝnh. vî chång son, ®Î mét con thµnh bèn. Lóc nµy sè tõ mét vµ ba kh«ng ph¶i chØ ë d¹ng , sè tõ xuÊt hiÖn thµnh mét sè l−îng cô thÓ mµ nã chØ sù ®èi lËp cÆp sãng ®«i kh«ng ph¶i víi sè tõ cã vá gi÷a Ýt vµ nhiÒu. ng÷ ©m ®ång nhÊt mµ víi c¸c danh tõ chØ ®¬n vÞ (DT§V). 3. C¸c m« h×nh kÕt hîp ®iÓn M« h×nh 1: h×nh cña sè tõ trong tôc ng÷ Nh− chóng ta ®· biÕt: trong mét Mét A, DT§V B c©u tôc ng÷, sè tõ cã thÓ xuÊt hiÖn mét Theo d¹ng m« h×nh nµy, ta cã c¸c vÝ l−ît, hai l−ît hay h¬n hai l−ît vµ mçi dô: c©u Êy ®Òu chøa ®ùng mét néi dung ng÷ - Mét giät m¸u ®µo h¬n ao n−íc l·. nghÜa nµo ®ã. Cã nh÷ng c¸ch kÕt hîp - Mét ng−êi biÕt lo b»ng kho ng−êi cña sè tõ thÓ hiÖn ®−îc dông ý cña hay lµm. ng−êi nãi. Sau ®©y lµ c¸c d¹ng xuÊt - Mét c©y mÝt b»ng sµo ruéng. hiÖn víi mét sè m« h×nh tiªu biÓu: - Mét nghÒ th× sèng, ®èng nghÒ th× (1) - Sè tõ xuÊt hiÖn mét l−ît: ThÝ chÕt. mét chÐn n−íc, ph−íc chÊt ®Çy non; Trong c¸c c©u trªn, Mét biÓu tr−ng Tr¨m hay xoay vµo lßng. cho sè l−îng Ýt nh−ng l¹i ®−îc ®Æt (2) - Cïng mét lo¹i sè tõ xuÊt hiÖn ngang hµng víi c¸c tõ chØ ®¬n vÞ thuéc sãng ®«i hay sãng ba: §i mét ngµy ph¹m trï biÓu tr−ng cho sè l−îng ®µng, häc mét sµng kh«n; Cã tiÒn ch¸n nhiÒu: ao, kho, sµo, ®èng... cho nªn, v¹n ng−êi hÇu, cã bÊc cã dÇu ch¸n v¹n ®iÒu mµ ng−êi nãi muèn nhÊn m¹nh r¬i vµo con sè mét (Ýt) / nhiÒu: mét giät / kÎ khªu. ao (m¸u ®µo / n−íc l·) lµ ®Ò cao quan (3)- Sè tõ t¨ng dÇn theo thø tù, hÖ cïng huyÕt thèng; mét ng−êi / kho tr×nh tù: NhÊt téi, nh× nî; NhÊt duyªn, ng−êi (biÕt lo / hay lµm) lµ ®Ò cao ng−êi nh× phËn, tam phong thæ; NhÊt n−íc, biÕt lo liÖu, biÕt tæ chøc c«ng viÖc lµm nh× ph©n, tam cÇn, tø gièng. ¨n, cã nghÜa lµ ®Ò cao gi¸ trÞ cña trÝ tuÖ. - Sè tõ t¨ng kh«ng theo thø tù, ë d¹ng , ta cã cÆp tõ mét vµ mét tr×nh tù: Ba th¸ng biÕt lÉy, b¶y th¸ng lu«n xuÊt hiÖn thµnh cÆp sãng ®«i. biÕt bß, chÝn th¸ng lß dß biÕt ®i; Mét M« h×nh 2 a: miÖng kÝn, chÝn m−êi miÖng hë. (4)- Sè tõ gi¶m dÇn theo thø tù, Mét A, mét B tr×nh tù: Hai thãc míi ®−îc mét g¹o; Hay: Quan hai, l¹i mét; Phóc ch¼ng hai, tai ch¼ng mét. A mét B, C mét D 16
  6. tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4b-2008 Ta cã c¸c vÝ dô: Tuy nhiªn, vÉn cã nh÷ng tr−êng - Mét ng«i sao, mét ao n−íc. hîp sè tõ xuÊt hiÖn theo thø tù, tr×nh tù - Mét n¹m giã b»ng mét bã chÌo. chØ mang tÝnh chÊt −íc lÖ, nghÜa lµ ng−êi s¸ng t¸c quan t©m ®Õn vÇn vÌ - Cña mét ®ång, c«ng mét nÐn. nhiÒu h¬n lµ thø tù vÒ møc ®é “quan - Sai mét ly, ®i mét dÆm. träng” cña ®èi t−îng ®−îc liÖt kª. VÝ dô: ë d¹ng , ta cã cÆp tõ ba vµ ba C©u nhÊt quû, nh× ma, thø ba häc trß lu«n xuÊt hiÖn thµnh cÆp sãng ®«i. th× thø ba häc trß chñ yÕu vÝ häc trß M« h×nh 2b: nghÞch ngîm tinh qu¸i, nh− ma quû chø Ba A, ba B kh«ng ph¶i trong d·y liÖt kª ®ã, häc trß ®øng sau ma vµ quû. Hay c©u: NhÊt bß Hay: t¸i, nh× g¸i ®−¬ng t¬ còng kh«ng cã sù A ba B, C ba D ph©n biÖt vÒ thø tù. Theo quan niÖm VÝ dô: cña ng−êi nãi th× thÞt bß t¸i hay g¸i - Ai giµu ba hä, ai khã ba ®êi. ®−¬ng t¬ ®Òu ngon lµnh, hÊp dÉn nh−ng - B¹c ba quan tha hå më b¸t, ch¸o mét bªn lµ c¸i “ngon” cña c¶m gi¸c ba ®ång chª ®¾t kh«ng ¨n. thÝch thó vÒ sù ¨n uèng, cßn mét bªn lµ - Chã ba quanh míi n»m, ng−êi ba c¸i “ngon” cña c¶m gi¸c kho¸i tr¸ vÒ sù n¨m míi nãi. ch¬i bêi. Trong nh÷ng tr−êng hîp nµy, sù xuÊt hiÖn cña sè tõ kh«ng cã ý nghÜa ë d¹ng , ta b¾t gÆp kiÓu cÊu ph©n biÖt vÒ thø tù, tr×nh tù nh−ng nã tróc so s¸nh thø bËc, cã sè tõ t¨ng dÇn ®ãng vai trß quan träng “ kÕt dÝnh” c¸c theo møc ®é cÇn thiÕt tõ thÊp ®Õn cao. vÕ víi nhau ®Ó diÔn ®¹t trän vÑn mét M« h×nh 3: néi dung nµo ®ã. NhÊt A, nh× B ë d¹ng vµ d¹ng , con sè mét xuÊt hiÖn thµnh cÆp sãng ®«i víi nhiÒu sè tõ chØ l−îng (n lµ sè tõ lín h¬n mét). Thø nhÊt A, thø nh× B M« h×nh 4 a: Sè tõ xuÊt hiÖn t¨ng dÇn theo thø tù, tr×nh tù ph¶n ¸nh sù s¾p xÕp mét Mét A n B c¸ch l«gich cña ng−êi ViÖt: NhÊt cËn thÞ, nhÞ cËn giang; NhÊt canh tr×, nhÞ Ta b¾t gÆp d¹ng cÊu tróc nµy trong canh viªn, tam canh ®iÒn; NhÊt mÑ, nh× c¸c vÝ dô: cha, thø ba bµ ngo¹i; NhÊt n−íc, nh× - Mét con sa b»ng ba con ®Î. ph©n, tam cÇn, tø gièng. Trong cÊu tróc - Mét lÇn ng¹i tèn, bèn lÇn ch¼ng so s¸nh nµy, c¸i quan träng ®−îc nãi xong. tr−íc, ®−îc ®Æt lªn hµng ®Çu vµ ®−îc - Mét nong t»m lµ n¨m nong kÐn, kh¼ng ®Þnh ë sè tõ mét. Nh− vËy, ®iÒu mét nong kÐn lµ chÝn nong t¬. mµ t¸c gi¶ d©n gian muèn nhÊn m¹nh - Mét con ch¸u, ng· s¸u ng−êi d−ng. lµ yÕu tè ®øng sau con sè mét. - Mét lêi nãi dèi, s¸m hèi b¶y ngµy. 17
  7. C¸ch dïng sè tõ trong tôc ng÷, TR. 13-20 Phan ThÞ H - Mét miÖng kÝn, chÝn m−êi miÖng Còng thuéc nhãm so s¸nh b»ng hë. nh−ng thùc chÊt t¸c gi¶ d©n gian l¹i - Mét ng−êi c−êi, m−êi ng−êi khãc. kh¼ng ®Þnh vai trß cña vÕ cã mét ®øng - Mét ngµy v·i chµi b»ng m−êi hai ®Çu c©u ngµy ph¬i l−íi. M« h×nh 4c: - Mét tiÕng trèng giãng ngh×n qu©n. Mét A b»ng ba B CÊu tróc c©n ®èi Mét A n B t¹o cho cÆp sè tõ mang ý nghÜa biÓu tr−ng - ý ë d¹ng kÕt cÊu nµy, vÕ muèn nhÊn nghÜa ®èi lËp Ýt vµ nhiÒu, chø kh«ng m¹nh th−êng n»m ë mét A, cßn b»ng ë ®ång nhÊt víi ý nghÜa chØ l−îng cña ®©y kh«ng h¼n lµ sù ngang b»ng vÒ sè chóng. Víi nh÷ng c©u nµy, ý nghÜa l−îng, mµ nhiÒu khi ®ã lµ sù ngang nhÊn m¹nh r¬i vµo vÕ thø nhÊt, hay nãi b»ng vÒ tÝnh chÊt nh−: mét c¸ch kh¸c lµ nãi ®Õn vai trß, tÇm VÒ lîi Ých: Mét n¨m ch¨n t»m b»ng quan träng cña vÕ thø nhÊt. ba n¨m lµm ruéng. §Æc biÖt viÖc dïng sè tõ trong tôc VÒ gi¸ trÞ: Mét sµo nhµ lµ ba sµo ng÷ ®−a l¹i nhiÒu ®iÒu thó vÞ, ®éc ®¸o ®ång; Mét mÑ giµ b»ng ba ®øa ë; Mét vÒ c¸ch so s¸nh cña ng−êi ViÖt. ng−êi siªng b»ng ba ng−êi nh¸c. M« h×nh 4b: VÒ sù vÊt v¶, tèn kÐm: Mét lÇn dän Mét A b»ng mét B nhµ b»ng ba lÇn ch¸y. VÒ søc lùc: Mét con sa b»ng ba con Ta cã c¸c vÝ dô: ®Î. - Mét miÕng khi ®ãi b»ng mét gãi Víi cÊu tróc so s¸nh trªn, c¸c sè tõ khi no. kh«ng cßn lµ mét con sè x¸c ®Þnh n÷a - Mét miÕng gi÷a lµng b»ng mét sµng xã bÕp. mµ lµ con sè biÓu tr−ng hµm nghÜa chØ - Mét miÕng léc th¸nh b»ng mét sè nhiÒu vµ ®iÒu ®−îc nhÊn m¹nh l¹i g¸nh léc trÇn. r¬i vµo vÕ cã con sè mét. Trong nh÷ng tr−êng hîp trªn, tho¹t Khi tôc ng÷ nãi ®Õn c¸i b»ng th× nã nh×n cã vÎ nh− A b»ng B khi A, B ®Òu còng nãi ®Õn c¸i kh«ng b»ng: cã sè tõ mét kÕt hîp ®»ng tr−íc vµ cã M« h×nh 4d: ch÷ b»ng ë gi÷a hai vÕ. Nh−ng ë ®©y, B lµ danh tõ chØ ®¬n vÞ: gãi, sµng, g¸nh Mét A kh«ng b»ng mét B h¬n h¼n A vÒ l−îng. Nh− vËy, nÕu xÐt VÝ dô: theo c¸i nh×n cña to¸n häc th× mét B - Lîn ®ãi mét n¨m kh«ng b»ng t»m ph¶i lín h¬n mét A. Song tôc ng÷ l¹i ®ãi mét b÷a. ®Æt chóng ngang hµng víi nhau vµ ®iÒu - Mét kho vµng kh«ng b»ng mét mµ t¸c gi¶ d©n gian muèn nh¾n nhñ, nang ch÷. göi g¾m chÝnh n»m ë vÕ mét A. Do ®ã, Trong thùc tÕ, A lín h¬n B (n¨m lín cã thÓ nãi c¸i b»ng trong tôc ng÷ lµ c¸i h¬n b÷a; kho lín h¬n nong). NÕu theo b»ng cña nghÖ thuËt ngoa dô, nãi b»ng c¸i nh×n to¸n häc th× mét A lín h¬n mét mµ nhiÒu khi kh«ng b»ng lµ vËy. 18
  8. tr−êng §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4b-2008 B. Cßn tôc ng÷ cho ng−îc l¹i mét A nhá vÕ thø hai. D¹ng (5) cã sè tõ ®−îc sö dông h¬n mét B ®Ó kh¼ng ®Þnh vÕ mét B. thµnh cÆp ®Ó biÓu thÞ ý nghÜa võa t¨ng M« h×nh 4 ®: võa gi¶m: Ba A kh«ng b»ng mét B M« h×nh 5 Ta cã c¸c vÝ dô: Hai A mét B bèn C - Ch¨n lîn ba n¨m kh«ng b»ng D¹ng m« h×nh nµy xuÊt hiÖn rÊt ch¨n t»m mét løa. h¹n chÕ. Trong kho tµng tôc ng÷, chóng - Ba th¸ng tr«ng c©y ch¼ng b»ng t«i chØ gÆp mét vÝ dô: Hai vî chång son, mét ngµy tr«ng qu¶. ®Î mét con thµnh bèn. - Ba n¨m ë víi ng−êi ®Çn, ch¼ng 4. KÕt luËn b»ng lóc ë gÇn ng−êi kh«n. Tãm l¹i, kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ vÞ trÝ M« h×nh 4e: ®øng, sè tõ trong tôc ng÷ cã thÓ kÕt hîp Tr¨m A kh«ng b»ng mét B linh ho¹t víi nhiÒu tõ lo¹i, tiÓu tõ lo¹i kh¸c nhau (chñ yÕu lµ thùc tõ) ®· ®em VÝ dô: ®Õn nhiÒu m« h×nh cÊu tróc sãng ®«i - Tr¨m nghe kh«ng b»ng mét thÊy. c©n ®èi, hµi hoµ. §Æc biÖt, chóng cßn - Tr¨m «ng chó kh«ng b»ng mét mô t¹o ra nhiÒu kiÓu kÕt hîp s¸ng t¹o, míi bµ c«. mÎ lµm "võa lßng" ng−êi tiÕp nhËn. §©y - Tr¨m ®om ®ãm ch¼ng b»ng mét bã còng lµ mét trong nh÷ng truyÒn thèng ®uèc. Ng÷ v¨n tiªu biÓu cña ng−êi ViÖt: −a sù - Tr¨m «ng sao ch¼ng b»ng mét «ng ®èi xøng, nhÞp nhµng, thÝch nãi cô thÓ tr¨ng. b»ng nh÷ng con sè. Nh÷ng ®iÒu tôc ng÷ - Tr¨m c¸i ®Êm kh«ng b»ng mét c¸i muèn kh¼ng ®Þnh, nhÊn m¹nh hay göi ®¹p. g¾m th−êng r¬i vµo sè tõ chØ l−îng Víi hai m« h×nh trªn, mÆc dï vÕ thÊp, tËp trung nhÊt vµo con sè Mét. mét cã sè tõ chØ sè l−îng lín h¬n vÕ hai Cïng víi c¸c yÕu tè kh¸c, sè tõ lµ thËm chÝ lín h¬n rÊt nhiÒu lµ tr¨m. ph−¬ng tiÖn gãp phÇn hoµn thµnh xuÊt nh−ng vÕ hai vÉn ®−îc nhÊn m¹nh. s¾c nhiÖm vô biÓu tr−ng cña tôc ng÷. Nh− vËy, kinh nghiÖm ®−îc ®óc rót dån Muèn hiÓu ®óng, hiÓu s©u nh÷ng ph¸t ë sè tõ cã con sè thÊp nhÊt lµ mét. ng«n tôc ng÷ Êy, ng−êi nghe cÇn ph¶i cã VÝ dô: sù nh¹y c¶m víi hiÖn thùc kh¸ch quan, - Tr¨m ®om ®ãm ch¼ng b»ng mét bã víi kinh nghiÖm thùc tÕ. ®uèc. --> ý nãi chÊt l−îng quý h¬n sè §Ó biÓu thÞ sù so s¸nh gi÷a hai vÕ, l−îng. bªn c¹nh viÖc sö dông c¸c tõ so s¸nh - Tr¨m nghe kh«ng b»ng mét thÊy. quen thuéc nh− b»ng, ch¼ng b»ng, h¬n, --> ý nãi chøng kiÕn tËn m¾t, biÕt ch¾c tôc ng÷ cßn sö dông c¸c con sè, c¸c tõ ch¾n, râ rµng, cô thÓ h¬n nghe qua chØ ®¬n vÞ, c¸c danh tõ chØ vËt chuyÓn nhiÒu ng−êi kh¸c nãi. lo¹i thµnh danh tõ ®¬n vÞ lµ mét nÐt ®éc Nh− vËy, víi m« h×nh trªn th× ý ®¸o mµ chØ riªng tôc ng÷ ViÖt míi cã nghÜa mµ c©u tôc ng÷ muèn göi ®Õn ®Æc tr−ng nµy. ng−êi nghe l¹i nhÊn m¹nh, l¹i r¬i vµo 19
  9. C¸ch dïng sè tõ trong tôc ng÷, TR. 13-20 Phan ThÞ H T i liÖu tham kh¶o [1] TrÇn ThÞ An - NguyÔn ThÞ HuÕ, TuyÓn tËp v¨n häc d©n gian ViÖt Nam, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi, 2001. [2] NguyÔn V¨n ChiÕn, TiÕn tíi x¸c lËp vèn tõ vùng v¨n hãa ViÖt, NXB KHXH, Hµ Néi, 2001. [3] Phan ThÞ §µo, T×m hiÓu thi ph¸p tôc ng÷ ViÖt Nam, NXB ThuËn Ho¸, HuÕ, 2001. [4] §inh V¨n §øc, Ng÷ ph¸p tiÕng ViÖt (Tõ lo¹i), NXB §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2001. [5] NguyÔn Th¸i Hoµ, Tôc ng÷ ViÖt Nam - CÊu tróc vµ thi ph¸p, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi, 1997. [6] NguyÔn L©n, Tõ ®iÓn thµnh ng÷, tôc ng÷ ViÖt Nam, NXB Khoa häc x· héi, 1997. [8] §ç ThÞ Kim Liªn, Tôc ng÷ ViÖt Nam d−íi gãc nh×n ng÷ nghÜa - ng÷ dông, NXB §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2006. [9] Lª Tr−êng Ph¸t, Thi ph¸p v¨n häc d©n gian, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi, 2001. Summary The usage of numbers in Vietnamese proverbs In this article, we studied the usage of numbers in Vietnamese proverbs reflected in three main issues: place of members in sentences: they can stand before or after the nouns; the numbers can combine with nouns, verbs, adjectives and pronouns; the members with stand before nouns, verbs and adjectives can be classified into 5 typical models. (a) Cao häc 14, chuyªn ng nh lý luËn ng«n ng÷, tr−êng ®¹i häc Vinh. 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng
172 tài liệu
843 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2