intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học " Cái " kỳ " trong thơ Lý Hạ và Lý Bạch "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST
Báo xấu
90
lượt xem 13
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Lý Hạ (790 – 816) đ-ợc đánh giá là nhà thơ kiệt xuất trên thi đàn văn học Trung Quốc thời Đ-ờng. Ông tên tự Tr-ờng Cát, ng-ời X-ơng Cốc, nay thuộc huyện Nghi D-ơng, tỉnh Hà Nam. Cha ông tên Lý Tấn Túc, “tấn” với “tiến” (tiến sĩ) đồng âm, nên ông vì kị húy tên cha không đ-ợc tham dự kì thi tiến sĩ. Vì kế sinh nhai phải cam chịu chức Phụng Lễ Lang, một chức quan nhỏ mọn, tầm th-ờng, chuyên về phục vụ việc tế lễ. Ông vô cùng bi phẫn lại là ng-ời tài...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Cái " kỳ " trong thơ Lý Hạ và Lý Bạch "

  1. C¸i “kú” trong th¬… ph¹m thÞ xu©n ch©u §¹i häc S− ph¹m Hµ Néi ý H¹ (790 – 816) ®−îc ®¸nh Lµ c¸c thi nh©n tiªu biÓu cña th¬ ca L gi¸ lµ nhµ th¬ kiÖt xuÊt trªn l·ng m¹n ®êi §−êng, c¶ Lý B¹ch vµ Lý thi ®µn v¨n häc Trung Quèc H¹ ®Òu cã khuynh h−íng truy t×m c¸i thêi §−êng. ¤ng tªn tù Tr−êng C¸t, ®Ñp, c¸i míi l¹, c¸i “kú”, mµ ë ®©y, “kú” ng−êi X−¬ng Cèc, nay thuéc huyÖn Nghi lµ biÓu hiÖn cña c¶m høng vµ phong D−¬ng, tØnh Hµ Nam. Cha «ng tªn Lý c¸ch l·ng m¹n. Tuy nhiªn, c¸i “kú” trong TÊn Tóc, “tÊn” víi “tiÕn” (tiÕn sÜ) th¬ Lý H¹ rÊt kh¸c so víi th¬ Lý B¹ch. 晋 进 ®ång ©m, nªn «ng v× kÞ hóy tªn cha Víi c¸i “t«i” l·ng m¹n, Lý B¹ch khiÕn kh«ng ®−îc tham dù k× thi tiÕn sÜ. V× kÕ ng−êi ®äc nhí bëi vÎ ®Ñp cña thÕ giíi sinh nhai ph¶i cam chÞu chøc Phông LÔ nghÖ thuËt l·ng m¹n, trong trÎo, hån Lang, mét chøc quan nhá män, tÇm nhiªn, thanh tho¸t. C¸i “kú” trong th¬ th−êng, chuyªn vÒ phôc vô viÖc tÕ lÔ. Lý B¹ch ®−îc to¸t lªn tõ mét thÕ giíi ¤ng v« cïng bi phÉn l¹i lµ ng−êi tµi hoa nghÖ thuËt ®Ñp ®Ï, huy hoµng, tr¸ng lÖ, , thiªn bÈm, nªn cµng thªm khæ ®au, uÊt nh−ng kh«ng xa l¹. “Kú” lµ sù khuÕch øc, ®em tÊt c¶ tµi n¨ng hiÕn cho thi phó, tr−¬ng cña c¸i “ch©n”, ph¸t hiÖn vµ t« v¨n ch−¬ng. HËu thÕ biÕt ®Õn «ng bëi ®Ëm vÎ ®Ñp tù nhiªn, bÊt ngê, kú l¹ cña mét phong c¸ch th¬ v« cïng kú l¹: diÔm c¸i “ch©n”, khiÕn ng−êi ta ngì ngµng, lÖ, thª l−¬ng vµ biÕn ¶o kh«n cïng. th¸n phôc. Nhµ th¬ t−ëng t−îng th¸c Trong Toµn §−êng thi, th¬ «ng cßn bèn nói L−: quyÓn, trªn 200 bµi, ®Þnh danh toµn tËp NhËt chiÕu H−¬ng L« sinh tö yªn b¾c lµ Lý Tr−êng C¸t ca thi 诗歌吉长李 Dao khan béc bè qu¶i tiÒn xuyªn . Cßn Lý B¹ch, tªn tuæi cña «ng ®· chãi Phi l−u trùc h¸ tam thiªn xÝch s¸ng c¶ thi ®µn, nh− mét ng«i sao b¨ng Nghi thÞ Ng©n Hµ l¹c cöu thiªn rùc rì mµ khi ®· t¾t ®i råi, ng−êi ®êi vÉn (Väng L− s¬n béc bè) m·i kh«ng quªn. Nghiªn cøu Trung Quèc sè 10(98) - 2009 71
  2. Ph¹m thÞ xu©n ch©u TÊt cù nghinh t©n nh©n 北烟紫生胪香照日 U kho¶ng huúnh nhiÔu nhiÔu 川前挂布暴看遥 (C¶m phóng) 尺千三下直流飞 天九落河银是疑 人新迎炬漆 ）布 暴 山 卢 望（ 扰扰萤圹幽 DÞch th¬: ）讽 感（ N¾ng räi H−¬ng L« khãi tÝa bay; NguyÔn Kh¾c Phi dÞch th¬: Löa ®en ®ãn ng−êi míi Xa tr«ng dßng th¸c d−íi s«ng nµy; Må hoang ®om ®ãm bay. N−íc bay th¼ng xuèng ba ngh×n th−íc; Ch÷ “tÊt cù” (trong b¶n phiªn ©m) T−ëng d¶i Ng©n Hµ tuét khái m©y. nghÜa lµ “®uèc ®en”, chØ ngän ®uèc trªn ThËt kú l¹ vµ siªu phµm trÝ t−ëng må m¶ ng−êi chÕt, hay ngän löa ma tr¬i t−îng ®éc ®¸o cña nhµ th¬. Th¸c nói L− lËp lße n¬i nghÜa ®Þa? ë ®©y, mµu ®en d−íi thÊp ®−îc so s¸nh víi s«ng Ng©n kh«ng cßn mang ý nghÜa chØ mµu s¾c, trªn trêi cao. S«ng Ng©n tÝt trªn trêi cao mµ lµ mµu ®en mang s¾c th¸i biÓu l¹i ®−îc nhµ th¬ kÐo thÊp ®Ó ®¹t ®−îc t−îng: ®uèc, löa, ¸nh s¸ng - ®en, mµu hiÖu qu¶ so s¸nh bÊt ngê, lµm næi bËt vÎ ®en, ¸nh löa ®en, ¸nh s¸ng ®en. C¸ch ®Ñp kú vÜ, tr¸ng lÖ, huy hoµng cña c¶nh kÕt hîp tõ kú l¹ cña thi nh©n ®· khiÕn vËt. Tuy nhiªn ta l¹i thÊy vÎ ®Ñp ®Ï, phi h×nh t−îng th¬ v−ît qua nÐt nghÜa t¶ th−êng cña h×nh ¶nh th¬ Lý B¹ch th−êng cã ranh giíi râ nÐt gi÷a hiÖn thùc c¶nh th«ng th−êng trë thµnh sù ph¶n vµ t−ëng t−îng bëi nh÷ng tõ “nghi” chiÕu cña t− duy vµ ¸m ¶nh siªu thùc. (ngì), “nghi thÞ” (ngì lµ): Nghi thÞ Ng©n Nã gîi cho ta liªn t−ëng tíi c©u th¬ Hµ l¹c cöu thiªn - (Ngì r»ng s«ng Ng©n “Trªn sä t«i nghiªng gôc l¸ cê ®en” vµ r¬i xuèng tõ chÝn tÇng trêi). “Rãt xuèng bÇu trêi mét thø ¸nh s¸ng mµu ®en” cña nhµ th¬ t−îng tr−ng Ph¸p Nghi thÞ ®Þa th−îng s−¬ng - (Ngì mÆt thÕ kû XIX A. Baudelaire trong Nh÷ng ®Êt phñ s−¬ng). b«ng hoa ¸c. Mµu ®en mang ý nghÜa §ång thêi, c¸i thÕ giíi t−ëng t−îng biÓu t−îng trong th¬ Baudelaier ®· ®−îc cña Lý B¹ch vÉn lµ c¸i thÕ giíi mµ cã thÓ sö dông c¶ ngµn n¨m tr−íc. Lý H¹ cßn ta ®· tõng gÆp, tõng biÕt, tõng thÊy, dïng tõ gîi c¶m gi¸c rên rîn “nghinh tõng quen thuéc: L− S¬n, Tr−êng Giang, t©n nh©n” (®ãn ng−êi míi). Sù ®ãn tiÕp ë §éng §×nh, B¹ch §Õ. §ã lµ c¸i thÕ giíi ®©y kh«ng ph¶i gi÷a ng−êi víi ng−êi mµ t−ëng t−îng víi c¸i kú, l¹ vµ ®Ñp ®Ï do lµ hån ma ®ãn nhau n¬i nghÜa ®Þa. Hai nhµ th¬ khuÕch ®¹i c¸i “ch©n” víi thñ ch÷ “t©n nh©n” dÞch s¸t nghÜa lµ “ng−êi ph¸p nghÖ thuËt hÕt søc tµi t×nh, víi míi”, nh−ng ®Æt trong v¨n c¶nh c©u th¬ ph¸t hiÖn míi mÎ vµ lèi thÓ hiÖn ®éc lµ chØ ng−êi ®· chÕt, võa míi ®−îc “®Þnh ®¸o, bÊt ngê, g©y Ên t−îng. Cßn Lý H¹ c−” n¬i nghÜa ®Þa l¹nh lÏo hoang vu. Vµ l¹i khiÕn ng−êi ta kinh ng¹c bëi nh÷ng ®Ó ®iÓm thªm nÐt bÝ hiÓm, rên rîn, ©m u, c©u th¬ kinh dÞ: Nghiªn cøu Trung Quèc sè 10(98) - 2009 72
  3. C¸i “kú” trong th¬… t¸c gi¶ miªu t¶: n¬i hè huyÖt s©u u tèi, Lý H¹ l¹i t−ëng t−îng, h×nh dung thËt nh÷ng con ®om ®ãm l−în lê bay: U kinh dÞ: Phanh long, bµo ph−îng ngäc kho¶ng huúnh nhiÔu nhiÔu. Cã thÓ thÊy, chi khÊp (Phanh thÞt rång, n−íng thÞt t−ëng t−îng cña Lý B¹ch ph¸t hiÖn ra vÎ chim ph−îng khiÕn mì trong nåi ph¶i ®Ñp kú diÖu mµ ch©n ph¸c tù nhiªn cña khãc than). bøc tranh thÕ giíi, cßn t−ëng t−îng cña §em c¶ nh÷ng con vËt trong nhãm tø Lý H¹ l¹i t¹o ra nh÷ng c¸i ®Ñp qu¸i dÞ linh ra ®Ó mæ, phanh, thiªu, n−íng th× vµ ghª rîn, bÝ hiÓm vµ xa l¹, huyÔn hoÆc kh«ng chØ lµ kú dÞ mµ cßn lµ ph¹m vµ kinh dÞ nh− kh«ng hÒ cã trong hiÖn th−îng, lµ ng«ng, lµ míi mÎ, míi mÎ thùc. trong sù kinh dÞ. H¬n n÷a, l¹i cßn ph¶i X−a nay, thi nh©n th−êng m−în r−îu lµm sao khiÕn cho mì tr¾ng trong nåi ®Ó tiªu sÇu vµ th¨ng hoa c¶m høng s¸ng ph¶i ®au ®ín, ho¶ng sî, than khãc... th× t¹o. Trong bµi T−¬ng tiÕn töu, Lý B¹ch thùc sù, Lý H¹ ®· ®i xa h¬n tiÒn nh©n ë viÕt: “Cæ lai th¸nh hiÒn giai tÞch mÞch; søc t−ëng t−îng còng nh− tri gi¸c nh÷ng Duy h÷u Èm gi¶ l−u kú danh”. Lý H¹ ®iÒu qu¸i dÞ vµ huyÔn hoÆc. Lý B¹ch th× say ®Ó mµ “l¹c” , Lý H¹ l¹i say ®Ó còng cã mét “tuyªn ng«n” ®Çy Ên t−îng )樂( mµ “khÊp” trong bµi th¬ còng mang nhan ®Ò T−¬ng . Lý B¹ch ®−a ng−êi ®äc )泣( tíi sù ngì ngµng tr−íc c¸i ®Ñp ch©n tiÕn töu: “KhuyÕn qu©n chung nhËt mÝnh ®Ýnh tóy; Töu bÊt ®¸o L−u Linh phÇn ph¸c, tù nhiªn kh«ng ®Ïo gät, cßn Lý H¹ l¹i khiÕn ng−êi ta kinh ng¹c tr−íc nh÷ng th−îng thæ”. Ta thÊy cã mét sù ®ång ®iÖu ®iÒu h− huyÔn, kú dÞ vµ siªu hiÖn thùc. trong t©m hån vµ mét ph−¬ng ch©m tr¸c Th¬ Lý B¹ch “Lêi nãi ra ngoµi trêi ®Êt, ý tuyÖt cho c¸c thi sÜ cæ kim vèn t×m thÊy tø ra ngoµi sù hiÓu biÕt cña quû thÇn” trong men say c¶m høng cña s¸ng t¹o (B× NhËt H−u); cßn Lý H¹, c¸c nhµ thi ca kh«ng bê bÕn: Lý H¹ ph¸t ng«n nghiªn cøu cho r»ng “t− duy cña nhµ th¬ tr−íc, khuyªn uèng r−îu: “Khuyªn anh rÊt gÇn víi ¶o t−ëng cña mét thiªn tµi h·y suèt ngµy say s−a tóy lóy; Bëi khi bÖnh ho¹n mµ ng−êi th−êng kh«ng sao chÕt råi, r−îu ®©u cã ®Õn ®−îc trªn mé víi tíi ®−îc” (1). cña L−u Linh”. Lý B¹ch bæ sung, kÕt luËn vµ kh¼ng ®Þnh nh− mét ch©n lý T− duy l·ng m¹n chi phèi c¶m quan vÜnh h»ng: “X−a nay th¸nh hiÒn ®Òu l·ng m¹n. Kh«ng chØ kh¸c Lý B¹ch ë ®èi v¾ng c¶; ChØ cã ®Ö tö cña r−îu lµ l−u t−îng vµ sù biÓu hiÖn cña c¸i “kú”, Lý danh bÊt hñ trªn ®êi”. Vµ chÝnh trong H¹ còng rÊt kh¸c thi tiªn thêi ThÞnh hai bµi th¬ viÕt vÒ ®Ò tµi mêi r−îu nµy, §−êng ë sù thÓ hiÖn ra bøc tranh còng ta míi thÊy râ sù kh¸c nhau trong c¶m nh− c¸i nh×n vÒ ngo¹i giíi. høng, t−ëng t−îng vµ thi tø cu¶ hai thi Trong luËn ¸n Th¬ tø tuyÖt Lý B¹ch, sÜ. Trong Lý H¹, quû tµi, quû thi, Huúnh phong c¸ch vµ thÓ lo¹i, Ph¹m H¶i Anh Ngäc ChiÕn nhËn xÐt r»ng Lý B¹ch chØ ®· thèng kª vµ cho r»ng Lý B¹ch ®· t¹o nãi: Phanh d−¬ng, tÓ ng−u th¶ vi l¹c (Mæ nªn mét thÕ giíi nghÖ thuËt ®Ñp ®Ï, t−¬i dª, giÕt tr©u ®Ó tháa thuª vui say), cßn s¸ng, kú diÖu: Nh÷ng con vËt quý nh− Nghiªn cøu Trung Quèc sè 10(98) - 2009 73
  4. Ph¹m thÞ xu©n ch©u rång, hæ, ngùa xÝch thè, chim nh¹n, phØ Ngùa thi nh©n c−ìi th× lµ con ngùa thóy, c¸ k×nh... Thi nh©n ®Æc biÖt −a th¶m h¹i gÇy nh− con chã. Ngùa gÇy thÝch nh÷ng gam mµu t−¬i s¸ng: Chim trong thµnh th× hÐt ®Õn l¹c c¶ giäng. Lý h¶i ©u tr¾ng muèt bay theo chiÕu r−îu B¹ch t¶ chim h¶i ©u tr¾ng muèt bay trªn thi nh©n trªn sãng biÕc §éng §×nh; sãng n−íc xanh, Lý H¹ t¶ chim có vä V−în l«ng tr¾ng nh− b«ng nh¶y nhãt sèng l©u n¨m hãa thµnh quû mÞ, tiÕng ®ïa giìn víi tr¨ng lÊp l¸nh n¬i Thu Phè; c−êi ghª rîn cña nã bèc löa xanh trong Nh÷ng con c¸ tr¾ng ®Ñp ®Ï ¸nh b¹c nh¶y c¸i tæ quû: B¸ch niªn l·o kiªu thµnh méc tung rong trong lµn n−íc biÕc... H×nh mÞ; TiÕu thanh bÝch háa sµo trung khØ ¶nh con ng−êi ®−îc miªu t¶ trong th¬ th× . 起 中 巢 火 碧 聲 笑；魅 木 成 老 年 百 còng hÇu hÕt lµ nh÷ng giai nh©n, c«ng V−în tr¾ng cña th¬ Lý B¹ch nh¶y nhãt tö ®Ñp ®Ï, hµo hoa, trµn ®Çy søc sèng, ®ïa giìn tung t¨ng d−íi ¸nh tr¨ng, cßn nãi c−êi t×nh tø...NÕu ®em so s¸nh víi con tinh xanh trong th¬ Lý H¹ khãc ®Õn th¬ Lý H¹, ta sÏ thÊy mét sù t−¬ng ph¶n ch¶y m¸u m¾t th−¬ng cho con hå ly ®· gay g¾t. Trong th¬ Lý H¹ còng cã h×nh chÕt trong gi¸ l¹nh ®Õn nçi n−íc m¾t hãa ¶nh rång vµ ph−îng, nh−ng lµ rång bÞ thµnh m¸u: Thanh tinh khèc huyÕt hµn phanh th©y, ph−îng hoµng bÞ mæ. NÕu lµ hå tö . Nh÷ng con 死狐寒血哭猩青 ngùa, còng cã lóc muèn lµ ngùa tung vã, c¸ ®Ñp ®Ï cña th¬ Lý B¹ch kh¸c h¼n víi l−ít gi÷a trêi thu trong, nh−ng råi cuèi nh÷ng con c¸ kú dÞ cña th¬ Lý H¹: c¸ cïng vÉn lµ ngùa Chuy ngµy ®i ngµn kh«ng ngËm thøc ¨n mµ ngËm c¸t ®øng dÆm vËy mµ rèt cuéc chØ cßn biÕt h−íng lªn: Giang ng− bÊt thùc hµm sa lËp vÒ giã khãc than trªn dÆm tr−êng v« 江 . chñ, còng nh− ng−êi anh hïng v« chñ 立沙含食不魚 Cã thÓ nãi thÕ giíi ®Ñp ®Ï, t−¬i s¸ng kh«ng biÕt phiªu b¹t vÒ ®©u: cña th¬ Lý B¹ch t−¬ng ph¶n víi thÕ giíi Th«i b¸ng ®é ¤ giang kú dÞ, ®en tèi, ©m u cña th¬ Lý H¹. Mét ThÇn Chuy khÊp h−íng phong bªn lµ kh«ng gian t−¬i s¸ng, phÝa trªn Qu©n v−¬ng kim gi¶i kiÕm cao, tr¾ng muèt, biÕc xanh, vµ n¾ng. Mét Hµ xø trôc anh hïng? bªn lµ c¶nh d−íi mÆt ®Êt víi nh÷ng hè, hèc, hang s©u, ®ªm tèi vµ ¸nh s¸ng l¹nh 风向泣骓神 lÏo, leo lÐt, chËp chên. §äc th¬ Lý H¹, ta 江乌渡榜摧 thÊy ®ñ chñng lo¹i c«n trïng, c− d©n cña 剑解金王君 ®ªm, cña bãng tèi nh− ®om ®ãm, thiªu 雄英逐处何 th©n, v¹c sµnh, ruåi, nhÆng, cãc, r¾n, DÞch nghÜa: §Èy thuyÒn qua bÕn ¤ th»n l»n vµ mät (gÆm s¸ch ®Õn n¸t ra giang. Ngùa thÇn Chuy h−íng vÒ giã thµnh bét). Vµ rÊt nhiÒu loµi vËt ®· bÞ khãc than. Qu©n v−¬ng nay ®· tõ bá tha hãa thµnh dÞ th−êng qu¸i ®¶n trong thanh kiÕm tù vÉn. Cßn biÕt ®uæi theo thÕ giíi th¬ cña Lý H¹. Cßn con ng−êi, t×m ng−êi anh hïng ë ph−¬ng nµo? Nghiªn cøu Trung Quèc sè 10(98) - 2009 74
  5. C¸i “kú” trong th¬… t−¬ng ph¶n víi nh÷ng giai nh©n ®Ñp ®Ï, dï nhiÒu hay Ýt, dï tù gi¸c hay kh«ng ý t×nh tø, nh÷ng chµng c«ng tö kiªu h·nh, thøc th× vÉn tù nhiªn ghi l¹i vµ ph¶n hµo hoa cña th¬ Lý B¹ch lµ nh÷ng hån chiÕu ©m vang, tiÕng väng cu¶ thêi ®¹i. ma ©m thÇm, lÆng lÏ, l¶ng v¶ng c« ®¬n Th¬ Lý B¹ch vang lªn tiÕng chu«ng trong bãng ®ªm, trong giã, trong m−a, th¸nh thãt buæi sím mai trong trÎo. Th¬ trong l¸, trong c©y... cña th¬ Lý H¹. §ã Lý H¹ lµ tiÕng tï vµ buån th¶m róc lµ oan hån cña T« TiÓu TiÓu (T« tiÓu tiÓu trong s−¬ng l¹nh buæi hoµng h«n. Sù mé), lµ hån ma cña H¸n Vò §Õ (Kim kh¸c nhau Êy, tr−íc nhÊt lµ do nguyªn ®ång tiªn nh©n tõ h¸n ca), lµ linh hån nh©n thêi ®¹i nh− ®· ®Ò cËp ë trªn. ng−êi chÕt kh«ng tan ®i mµ tô l¹i, hãa Cßn nguyªn nh©n thø hai, cã lÏ chÝnh thµnh quû ngåi trªn mé mµ ®äc th¬ lµ do bi kÞch tµi n¨ng vµ sè phËn cña Lý trong ®ªm thu hoang v¾ng ®o¹n tr−êng H¹. ThÊt b¹i trªn con ®−êng nhËp thÕ, (Thu lai), lµ hån cña nh÷ng ai chÕt ®i råi tµi n¨ng mµ kh«ng ®−îc ph¸t huy, lý nhËp vµo con ®om ®ãm, hãa thµnh ngän t−ëng l·ng m¹n bay bæng bÞ hiÖn thùc löa ma tr¬i. ®en tèi k×m h·m, dËp vïi, giÊc méng Häc gi¶ Trung Quèc TrÇn Do·n C¸t c«ng danh kh«ng bao giê trän vÑn...tÊt ®· cho r»ng “T− t−ëng th¬ Lý H¹ lµ c¶ ®· t¹o ra t©m lý thÊt b¹i chñ nghÜa, kh¼ng ®Þnh sù vËn ®éng kh«ng ngõng sù bÕ t¾c vµ bi quan s©u s¾c cña nhµ th¬ cña thÕ giíi vËt chÊt, cßn diÖn m¹o t− tr−íc cuéc ®êi. Nh÷ng ®iÒu ®ã khiÕn thi t−ëng thu nh©n lµ chñ nghÜa duy t©m” nh©n thÊy ®êi nh− mét giÊc m¬ h− ¶o, cã (2) . Cßn TrÇn Th− L−¬ng khi nghiªn cøu khi lµ ¸c méng h·i hïng. Nh×n vµo ®©u th¬ Lý H¹ ®· kh¸i qu¸t “Mü häc bÖnh còng chØ thÊy nh÷ng gãc khuÊt tèi cña th¸i th¬ ca Lý H¹ thÓ hiÖn ë c¸c ph−¬ng lßng m×nh. TÊt nhiªn th¬ còng nh− dßng diÖn miªu t¶ ©m s©m tö vong, biÓu hiÖn s«ng ®êi ng−êi, cã lóc buån, lóc vui, lóc u c¶nh giíi qu¸i ®¶n, qu¸ phÇn th−¬ng ¸m, thª l−¬ng, lóc hån nhiªn, trong trÎo. c¶m” (3) Th¬ Lý H¹ còng cã nh÷ng bµi t−¬i s¸ng, lung linh, nh−ng rÊt hiÕm, rÊt Ýt so víi §©u lµ nguyªn nh©n t¹o ra sù kh¸c sè l−îng lín c¸c bµi th¬ mang phong nhau cña hai thÕ giíi th¬ Lý H¹ vµ Lý c¸ch ¶o n·o, thª l−¬ng vµ diÔm lÖ cña B¹ch? Ph¶i ch¨ng søc sèng ngËp trµn, «ng. Th¬ Lý B¹ch còng kh«ng Ýt bµi nãi nÐt t−¬i s¸ng, trong trÎo, ®Ñp ®Ï cña th¬ ®Õn buån, ®Õn sÇu, còng lµ nçi buån sÇu Lý B¹ch ph¶n ¸nh c¸i hµo quang lÊp cña lý t−ëng kh«ng thµnh, −íc m¬, hoµi l¸nh cña kh«ng khÝ phÊn chÊn thêi b·o kh«ng trän vÑn, nh−ng kh«ng bi lôy, ThÞnh §−êng? Cßn th¬ Lý H¹, c¸i thÕ bÕ t¾c nh− Lý H¹ mµ vÉn l©ng l©ng, kiªu giíi ©m u vµ quû mÞ, c¸i gam mµu tèi h·nh. Vµ ®iÒu ®¸ng nãi ë ®©y lµ sù kh¸c t¨m vµ u ¸m, võa ph¶n ¸nh võa dù b¸o nhau vÒ c¶m quan thÈm mü cña mçi nhµ c¸i néi lùc ®· suy vi cña thêi kú trung - th¬ sÏ ph¶n ¸nh sù kh¸c nhau vÒ t− v·n §−êng. Giäng ®iÖu th¬, phong vÞ th¬ Nghiªn cøu Trung Quèc sè 10(98) - 2009 75
  6. Ph¹m thÞ xu©n ch©u t−ëng, th¸i ®é cña nhµ th¬ tr−íc hiÖn Lý B¹ch t¶ m¸i tãc kú l¹: thùc cuéc ®êi. Lý B¹ch bÊt m·n tr−íc B¹ch ph¸t tam thiªn tr−îng hiÖn thùc, nh−ng th¬ «ng bay lªn cao Duyªn sÇu tù c¸ tr−êng h¬n hiÖn thùc: Lêi th¬ gän ghÏ ý th¬ bay; BÊt tri minh kÝnh lý R−îu dèc bÇu tiªn chuèc th¸ng ngµy (Lª Hµ xø ®¾c thu s−¬ng? Quang Vinh), cßn Lý H¹ bÕ t¾c tr−íc hiÖn thùc th× cµng ch×m s©u vµo bãng tèi 丈 千 三 髮白 cña nã, ®Ó bãng ma hiÖn thùc ®Ì nÆng 長個自愁緣 trong ãc, trong tim. Lý B¹ch nãi vÒ c¶nh 理鏡明知不 thÇn tiªn víi t©m thÕ l©ng l©ng cña 霜秋得處何 ng−êi tho¸t tôc, phiªu l·ng, phiªu bång, (Tãc tr¾ng ba ngh×n tr−îng; V× buån thanh th¶n tiªu dao kh«ng v−íng bËn. dµi l¹ sao. Ch¼ng biÕt trong g−¬ng s¸ng; Cßn Lý H¹, nãi tíi c¶nh thÇn tiªn h− ¶o S−¬ng thu vµo tõ ®©u?) nh− lµ “giÊc m¬ ®−îc vÏ l¹i” ®Ó ®èi lËp Nãi m¸i tãc ba ngh×n tr−îng lµ c−êng víi thùc t¹i ®au khæ, thùc chÊt lµ ch¹y ®iÖu, lµ cùc t¶, khiÕn ng−êi ta liªn t−ëng trèn v× kh«ng gi¶i tho¸t ®−îc nh÷ng ¸m d¶i m©y tr¾ng bÊt tËn n¬i ®Ønh nói non ¶nh cña bãng ma hiÖn thùc ®Ì nÆng lªn hïng vÜ. Nã dµi kú l¹ bëi nçi sÇu. VËy ®ã cuéc ®êi vµ sè phËn cña «ng. Lý B¹ch còng ph¶i lµ nçi sÇu kú l¹, phi th−êng. nh×n cuéc ®êi qua c¸nh cöa t©m hån l¹c Thi nh©n mang m¸i tãc s÷ng sê khi soi quan, l·ng m¹n vµ trong trÎo, cßn Lý H¹ vµo g−¬ng t−ëng m×nh ®ang sèng trong l¹i cho ta thÊy mét c¸i nh×n víi nh÷ng ¶o gi¸c: M¸i tãc cña ta ®ã −? Hay lµ c¶nh t−îng bªn trong tèi t¨m vµ u ¸m cña s−¬ng thu tõ ®©u phñ kÝn tÊm g−¬ng t©m linh. Cho nªn c¶nh trong th¬ Lý B¹ch nµy? Nh− vËy, chÝnh nçi sÇu mªnh m«ng kú ®Êy mµ ®Ñp ®Ï kh«ng xa l¹, cßn c¶nh ®· kÐo m¸i tãc dµi ra v« tËn, vµ còng trong th¬ Lý H¹ cã tÝnh chÊt kú dÞ, qu¸i chÝnh nçi sÇu Êy ®· nhuèm mµu s−¬ng hiÓm, huyÒn bÝ, s©u kÝn vµ siªu thùc. thu lªn m¸i tãc ®êi ng−êi. ChØ khi soi Ngoµi ra cßn cã thÓ thÊy thñ ph¸p thÓ g−¬ng thi nh©n míi ®èi diÖn thùc sù víi hiÖn c¸i “kú” cña hai thi nh©n l·ng m¹n nçi sÇu trong lßng m×nh, míi nhËn ra còng rÊt kh¸c nhau. Lý B¹ch khuÕch ®¹i mét c¸ch s©u s¾c nçi sÇu vÜ ®¹i cïng khi c¸i “ch©n” ®Õn cùc ®iÓm nh−ng kh«ng ®êi ®· vµo thu. Bót ph¸p cùc t¶ vµ c−êng ®¸nh mÊt vÎ ®Ñp tuyÖt mü, thiªn ch©n ®iÖu ®· khuyÕch ®¹i c¸i “ch©n”, cho ta cña c¶nh vËt, Lý H¹ th× dïng t−ëng nhËn râ t©m hån l·ng m¹n trong s¸ng vµ t−îng siªu thùc ®Ó kiÕn tróc lªn nh÷ng bao la cña thi tiªn Lý B¹ch. C¸i “kú” cña c¸i kú dÞ, huyÔn ¶o, siªu hiÖn thùc. Lý H¹ l¹i ®−îc thÓ hiÖn víi mét bót Cïng lµ c¶m nhËn vÒ thêi gian, mçi ph¸p hoµn toµn kh¸c: xãa nhßa ranh giíi ng−êi cã mét c¸ch thÓ hiÖn riªng, ®éc gi÷a ¶o vµ thùc. Thi nh©n còng hay nãi ®¸o. tíi thêi gian qua h×nh ¶nh m¸i ®Çu b¹c: Nghiªn cøu Trung Quèc sè 10(98) - 2009 76
  7. C¸i “kú” trong th¬… th−¬ng cña sè phËn. ChÝnh ngän giã siªu Tr¸ng niªn b·o ky hËn h×nh Êy khiÕn tr¸i tim mïa thu ph¶i −u Méng khÊp sinh b¹ch ®Çu t−, khiÕn ®Çu ng−êi b¹c tr¾ng, vµ tuæi 恨羈抱年壮 xu©n bçng chèc hãa lôi tµn. Thi nh©n ®êi 頭白生泣夢 §−êng cã ý niÖm rÊt s©u s¾c vÒ sù tr«i (¤m chÆt mèi hËn cña thêi trai trÎ; ch¶y cña thêi gian. Lý H¹ c¶m nhËn thêi Khãc trong m¬ khiÕn ta b¹c tr¾ng m¸i gian qua ngän giã: ®Çu) Sinh thÕ nh−îc ®å lao Khãc lµ méng; ®Çu b¹c lµ thùc. Tõ Phong xuy bµn th−îng chóc méng sinh ra thùc, qua thùc mµ thÊy 勞徒若世生 méng. Nh×n m¸i ®Çu b¹c tr¾ng mµ biÕt ®−îc giÊc méng kia h·i hïng, ®au khæ vµ 燭上盤吹風 (Sèng ë ®êi ®õng nhäc nh»n uæng ¸m ¶nh tíi møc nµo. Mµ v× trong giÊc c«ng; Cuéc ®êi v« th−êng nh− giã thæi t¾t méng nªn ng−êi trong méng lµm sao ngän ®uèc th¾p trªn m©m). biÕt ®−îc nh÷ng thæn thøc kia kh«ng Lý B¹ch t¶ thêi gian qua mau: ph¶i lµ thùc? VËy nªn, qua c¸i thùc méng h− ¶o ®ã, Lý H¹ cho ta c¶m nhËn Qu©n bÊt kiÕn: c¬n ¸c méng giµy vß thi nh©n suèt cuéc Hoµng Hµ chi thñy thiªn th−îng lai ®êi. Ngoµi ra, nhµ th¬ th−êng dïng c¸c B«n l−u ®¸o h¶i bÊt phôc håi cÆp quan hÖ h÷u h×nh - v« h×nh ®Ó biÓu Hùu bÊt kiÕn: ®¹t ý t−ëng bay bæng. Ch¼ng h¹n nh− Cao ®−êng minh kÝnh bi b¹ch ph¸t bµi Th−¬ng t©m hµnh: Triªu nh− thanh ti mé nh− tuyÕt Tr−êng An d¹ b¸n thu (Anh ch¼ng thÊy! N−íc s«ng Hoµng Phong tiÒn kû nh©n l·o Hµ ch¶y tõ trªn trêi xuèng; Tr«i nhanh ra biÓn kh«ng quay trë l¹i. L¹i ch¼ng 秋半夜安長 thÊy? Tr−íc g−¬ng s¸ng trªn nhµ cao 老人几前風 buån v× tãc b¹c; Sím nh− t¬ xanh chiÒu (Tr−êng An b©y giê lµ nöa ®ªm mïa tùa tuyÕt). thu; Bao nhiªu ng−êi ®· giµ ®i tr−íc giã). NguyÔn ThÞ BÝch H¶i nhËn xÐt “Con Kh«ng nãi thu buån mµ vÉn gîi ®−îc ng−êi nhËn thøc thêi gian lµ con ng−êi nçi buån mïa thu cña ng−êi tr»n träc ®au khæ”. Cµng lµ thi nh©n l·ng m¹n, kh«ng ngñ ®−îc trong ®ªm thu n¬i c¸t cµng nh¹y c¶m víi thêi gian. Lý B¹ch bôi kinh thµnh. Kh«ng nãi thêi gian tr«i thÊy thêi gian nh− n−íc s«ng Hoµng Hµ mµ vÉn khiÕn ng−êi ta ph¶i kinh h·i khi tõ trªn trêi ch¶y xuèng råi tr«i nhanh ra ngän giã ®êi tho¶ng qua cuèn ®i tuæi trÎ biÓn kh«ng quay l¹i. Cßn Lý H¹ l¹i thÊy cña con ng−êi. Vµ kh«ng ph¶i chØ lµ giã thêi gian tho¶ng qua nh− giã thæi t¾t mïa thu, kh«ng ph¶i chØ lµ ngän giã thêi ngän ®uèc th¾p trªn m©m. H×nh ¶nh so gian mµ cßn lµ giã biÓu t−îng cña bao s¸nh cña Lý B¹ch lµ c¸i h÷u h×nh, cô ®¾ng cay, ®au khæ, phiÒn muén, bi Nghiªn cøu Trung Quèc sè 10(98) - 2009 77
  8. Ph¹m thÞ xu©n ch©u thÓ. H×nh ¶nh so s¸nh cña Lý H¹ lµ c¸i ®ang s¸ng bçng vôt t¾t. H×nh ¶nh “triªu”, “mé” cña Lý B¹ch ®· lµ sù c¶m phi vËt thÓ, v« h×nh. Thi nh©n dïng c¸i “t−îng v« chi t−îng” ®Ó nãi mét c¸i v« nhËn vÒ tÝnh vËn ®éng cña thêi gian mét h×nh cao h¬n: Sù v« th−êng mong manh c¸ch ®éc ®¸o trong thñ ph¸p c−êng ®iÖu h− ¶o cña ®êi ng−êi, cã g× h¬n mét ngän ®Æc s¾c, nh−ng c¸ch c¶m nhËn cña Lý ®Ìn tr−íc giã? Kh«ng chØ cã vËy, h×nh H¹ râ rµng phiªu diªu, h− ¶o vµ mang ¶nh so s¸nh cña Lý H¹ cßn thÓ hiÖn c¸i tÝnh trùc c¶m h¬n, ch¹m tíi ®−îc b¶n trùc c¶m nh¹y bÐn cña nhµ th¬ vÒ nh©n chÊt cña thêi gian, vµ ý thøc vÒ thêi gian sinh vµ tån t¹i. Trªn dßng ch¶y cña thêi còng “hiÖn ®¹i” h¬n. Lý B¹ch cùc t¶ thêi gian vÜnh cöu, ®êi ng−êi chØ lµ tho¸ng gian ®êi ng−êi qua kho¶ng thêi gian chèc, vôt qua rÊt nhanh, ®−îc ®o b»ng ng¾n ngñi sím - chiÒu, cùc t¶ c¸i v« kho¶nh kh¾c thêi gian tõ ngän ®uèc th−êng cña ®êi ng−êi qua h×nh ¶nh m¸i tãc “S¸ng nh− t¬ xanh, chiÒu tùa tuyÕt”, ®ang ch¸y bçng vôt t¾t, tøc lµ chØ trong nh¸y m¾t, hoÆc chØ lµ mét phót gi©y. So cßn Lý H¹ ®· dån Ðp biªn ®é thêi gian tíi víi thêi gian “triªu”, “mé” cña Lý B¹ch møc chØ cßn tÝnh b»ng kho¶nh kh¾c, trong nh¸y m¾t, b»ng “gi©y”: §êi ng−êi th× ®óng lµ siªu kho¶nh kh¾c. Th¬ v« th−êng nh− giã thæi t¾t ngän ®uèc §−êng dï nãi vÒ cuéc ®êi h− ¶o, thêi th¾p trªn m©m. Thi nh©n ®· cùc t¶ c¸i gian qua mau, nh−ng chñ yÕu vÉn lµ h×nh ¶nh thêi gian tÜnh t¹i, tuÇn hoµn. mong manh, ng¾n ngñi, h÷u h¹n cña ®êi Cßn trong th¬ Lý H¹ thêi gian lu«n vËn ng−êi. Lý B¹ch lÊy thêi gian ®Ó nãi thêi ®éng, ch¶y tr«i m·nh liÖt. Kh«ng nh÷ng gian, cßn Lý H¹ c¶m gi¸c thêi gian b»ng tr«i nh− giät n−íc tr«i qua cæ con cãc ngän giã. Møc ®é vµ s¾c th¸i biÓu c¶m (H¹o ca), kh«ng nh÷ng bay nh− ¸nh còng rÊt kh¸c nhau. M¸i tãc xanh s¸ng bay (Khæ tró ®o¶n), kh«ng nh÷ng chuyÓn mµu b¹c tr¾ng lµ h×nh ¶nh cña thi nhau c−íp ®i tuæi thä con ng−êi, b−íc ®i thêi gian trªn m¸i tãc ®êi ng−êi, kh«ng nh÷ng dån dËp ®uæi nh− tiÕng cßn trong h×nh ¶nh giã thæi t¾t ngän trèng quan nhai (Quan nhai cæ), mµ cßn ®uèc th¾p trªn m©m th× thêi gian kh«ng ch¹y, phi víi tèc ®é kinh hoµng Canh nh÷ng c−íp ®i tuæi xu©n mµ cßn mang ®i biÕn thiªn niªn nh− tÈu m· - Ngµn n¨m c¶ cuéc sèng cña con ng−êi. Giã chÝnh lµ biÕn ®æi nhanh nh− ngùa ch¹y (Méng h×nh ¶nh cña thêi gian, lµ ranh giíi v« thiªn), vµ vôt qua nhanh nh− ngän giã h×nh gi÷a h− v« vµ tån t¹i. NhËn thøc v« th−êng Phong xuy bµn th−îng chóc thêi gian cña Lý B¹ch cho ta nuèi tiÕc (§ång ®µ bi). Lý H¹ cho ta c¶m nhËn n¨m th¸ng qua mau. Cßn t− duy th¬ cña thêi gian ®óng víi c¶m quan cña con Lý H¹ khiÕn cho ta sî h·i thêi gian víi ng−êi hiÖn ®¹i. Thêi gian kh«ng tÜnh, mµ sù nghiÖt ng· v« t×nh cña nã, bëi thi ®éng, véi vµng, gÊp g¸p, kh«ng chØ tr«i, nh©n khiÕn ta hiÓu thêi gian lµ vÞ chóa mµ cßn bay, ch¹y, vïn vôt, vót qua nh− tÓ duy nhÊt mµ con ng−êi ph¶i tuyÖt ®èi ngùa phi, tho¸ng qua nh− ngän ®uèc phôc tïng. Nghiªn cøu Trung Quèc sè 10(98) - 2009 78
  9. C¸i “kú” trong th¬… Tuy nhiªn, nguyªn nh©n thêi ®¹i, bi trong hang, thiªu th©n ngoµi b·i, ®om kÞch c¸ nh©n ch−a ph¶i lµ nh÷ng nh©n ®ãm trªn må m¶ ng−êi chÕt, mé huyÖt tè duy nhÊt gi¶i thÝch cho ®Æc ®iÓm nghÖ tèi ®en, ¸nh löa ma tr¬i l¹nh lÏo... thuËt th¬ Lý H¹. Nguyªn nh©n c¬ b¶n vµ Nh÷ng sù vËt kú, dÞ, qu¸i ®¶n, bÝ hiÓm s©u xa nhÊt ph¶i lµ tµi n¨ng vµ c¸ tÝnh l¹i ®−îc trÝ t−ëng t−îng cña nhµ th¬ nghÖ thuËt cña nhµ th¬, dï kh«ng thÓ nhµo nÆn theo mét t− duy l¾t lÐo, kh«ng phñ nhËn bi kÞch c¸ nh©n vµ ®Æc ®iÓm theo khu«n khæ truyÒn thèng, t¹o ra yÕu thêi ®¹i gãp phÇn quan träng ph¸t triÓn tè “kú” rÊt hiÕm thÊy: ®· “kú” l¹i “qu¸i”, c¸ tÝnh Êy. Tr−íc Lý H¹, lÞch sö th¬ ®· “bÝ” l¹i “hiÓm”, bÝ hiÓm vµ diÔm ¶o, §−êng ®· ®i nh÷ng b−íc dµi vµ ®· cã tøc lµ ®Ñp mét c¸ch qu¸i ®¶n, mµ vÉn nh÷ng ®Ønh cao vÜ ®¹i. Thêi kú S¬, ThÞnh diÔm lÖ, h− ¶o, lung linh. §ã lµ bëi “Thi §−êng ®· táa s¸ng nh÷ng tªn tuæi cña nh©n cùc kú mÉn c¶m víi h− huyÔn, siªu thùc, qu¸i ®¶n” (4). c¸c thi nh©n lõng lÉy trªn thi ®µn: V−¬ng Bét, TrÇn Tö Ngang, Lý B¹ch, T− duy th¬, thÈm mü nghÖ thuËt th¬ V−¬ng Duy, M¹nh H¹o Nhiªn, §ç Phñ, cña Lý H¹ kh«ng h−íng theo c¸i hµm vµ sau n÷a lµ B¹ch C− DÞ. sóc cæ ®iÓn tù nhiªn cña truyÒn thèng Kh¼ng ®Þnh tªn tuæi cña m×nh kh«ng th¬ §−êng, mµ ng−îc l¹i ®ã lµ lèi t− duy thÓ kh«ng häc tËp, b¾t ch−íc cæ nh©n. Lý l¾t lÐo, biÕn ¶o kh«ng cïng trong h×nh H¹ kÕ thõa Ly tao, häc tËp th¬ TÒ L−¬ng thøc tù do cña nh¹c phñ. diÔm lÖ, s¸ng t¸c nh¹c phñ lµm kinh Thêi kú S¬ §−êng, th¬ cßn mang h¬i ®éng, xao xuyÕn lßng ng−êi: Phi qu©n h−íng cña th¬ TÒ L−¬ng, ñy mÞ vµ diÔm x−íng nh¹c phñ; Thïy thøc o¸n thu lÖ. Tuy nhiªn, c¸c nhµ th¬, víi tµi n¨ng th©m? - X−¬ng Cèc ®éc th− thÞ Ba §ång. vµ c¸ tÝnh nghÖ sÜ ®· v−ît ra h¹n chÕ Nh−ng Lý H¹ ®ång thêi còng lµ mét c¸i cña thêi ®¹i ®Ó t¹o ra h×nh t−îng th¬ t«i l·ng m¹n víi c¸ tÝnh ®Æc s¾c. T¹o ra hµm sóc, trong s¸ng, cæ ®iÓn: L¹c hµ d÷ mét thÕ giíi nghÖ thuËt tr−íc ®ã ch−a c« lé tÒ phi; Thu thñy céng tr−êng thiªn tõng cã ®· lµ mét ph−¬ng diÖn ®éc ®¸o nhÊt s¾c (ChiÕc cß bay víi r¸ng sa. N−íc cña tµi n¨ng, l¹i lµm cho thÕ giíi Êy ¸m thu cïng víi trêi xa mét mµu - V−¬ng ¶nh m·nh liÖt t©m trÝ cña ng−êi ®äc Bét). Råi L¹c T©n V−¬ng víi DÞch Thñy khiÕn ®−¬ng thêi vµ hËu thÕ ph¶i kinh tèng biÖt, Vi Thõa Kh¸nh víi Nam hµnh ng¹c gäi lµ “quû tµi’, “quû thi”, chÝnh lµ biÖt ®Ö, Tr−¬ng Cöu Linh víi Tù qu©n sù kh¼ng ®Þnh tµi n¨ng mét c¸ch phi chi xuÊt hÜ, vµ ®Æc biÖt lµ TrÇn Tö th−êng, kh«ng thÓ phñ nhËn. Ng−êi ta Ngang víi §¨ng U Ch©u ®µi ca. Cã thÓ kinh ng¹c khi b¾t gÆp trong th¬ Lý H¹ thÊy thÕ giíi nghÖ thuËt cña thi ca ®êi nh÷ng h×nh ¶nh vèn kh«ng chøa s½n §−êng hoµn toµn ch©n ph¸c, gi¶n dÞ, tù chÊt th¬: C¸ sÊu giµ, giao long gÇy, sÊu nhiªn. C¸c nhµ th¬ t¶ c¶nh thiªn nhiªn nhe r¨ng, quû ma c−êi bèc löa, r¾n ®éc víi nói cao, trêi réng, hoa rông, s«ng Nghiªn cøu Trung Quèc sè 10(98) - 2009 79
  10. Ph¹m thÞ xu©n ch©u gièng thÕ giíi th¬ Lý H¹: h− ¶o, siªu tr«i, c¸nh chim l−ng trêi, lµn n−íc mïa thùc vµ huyÔn hoÆc, u minh. thu th¨m th¼m... ®Òu víi c¶m høng thiªn nhiªn trong trÎo vµ th«ng qua bót Cho nªn, cã thÓ thÊy, thÕ giíi nghÖ thuËt th¬ Lý H¹ lµ mét sù ®ãng gãp ®Æc ph¸p t¶ c¶nh ngô t×nh quen thuéc cña biÖt míi mÎ vÒ ®Ò tµi, c¶m høng vµ t− th¬ ca cæ ®iÓn. duy nghÖ thuËt, lµm phong phó, ®Æc s¾c Thêi kú ThÞnh §−êng lµ thêi kú táa thªm cho thÕ giíi nghÖ thuËt §−êng thi. s¸ng rùc rì cña thi ca víi hai ®Ønh cao Lý H¹, víi t− duy nghÖ thuËt ®éc ®¸o ®· chãi läi cña chñ nghÜa l·ng m¹n vµ chñ mang ®Õn cho thÕ giíi th¬ §−êng mét nghÜa hiÖn thùc lµ Lý B¹ch vµ §ç Phñ. mµu s¾c, tÝnh chÊt th¬ rÊt riªng, kh«ng Lý B¹ch víi c¸i t«i l·ng m¹n vÜ ®¹i nh− trén lÉn vµ ch−a tõng cã trong qu¸ khø. ®· nãi ë trªn ®· t¹o ra thÕ giíi th¬ l·ng Lý H¹ ®· x©y dùng mét thÕ giíi thÇn m¹n víi nh÷ng c¶nh t−îng thÇn tiªn, h− tho¹i ®Ëm chÊt l·ng m¹n trong th¬. §iÒu ¶o, ®Ñp ®Ï, nh−ng phong c¸ch kh¸c rÊt nµy tr−íc «ng, Lý B¹ch còng ®· lµm mét nhiÒu so víi Lý H¹ c¶ vÒ c¶m xóc, t− c¸ch xuÊt s¾c. Vµ rÊt xa, trong Ly Tao, t−ëng, th¸i ®é ®èi víi hiÖn thùc còng KhuÊt Nguyªn còng ®· tõng s¸ng t¹o nh− mµu s¾c, b¶n chÊt cña sù t−ëng mét thÕ giíi ®Ñp ®Ï, ®Çy s¾c mµu huyÒn t−îng. Mét ng−êi thiªn vÒ câi tiªn, mét tho¹i. Nh−ng nÐt riªng míi mÎ ë Lý H¹ ng−êi thiªn vÒ câi quû, vµ quû, tiªn mµ c¶ KhuÊt Nguyªn, Lý B¹ch ®Òu chÝnh lµ c¸i míi mÎ, ®Æc s¾c cña mçi hån kh«ng cã hoÆc Ýt ®i s©u, ®ã lµ thÕ giíi th¬. Cßn thi th¸nh §ç Phñ, nhµ th¬ cña siªu thùc mang tÝnh “©m”, ta t¹m gäi lµ mäi tÇng líp lª d©n th× thÕ giíi nghÖ thuËt “mµu s¾c siªu thùc tÝnh ©m”. Víi sù ®ét chñ yÕu trong th¬ «ng lµ bøc tranh hiÖn ph¸ Êy, Lý H¹ ®· ch¹m tíi ®−îc câi t©m thùc cña x· héi Trung Quèc tao lo¹n trong linh th©m u, huyÒn bÝ, s©u th¼m. ChÝnh chiÕn tranh phong kiÕn ®êi §−êng. DÜ tµi n¨ng vµ c¸ tÝnh ®· khiÕn Lý H¹ t¹o nhiªn chóng ta kh«ng thÊy trong th¬ «ng ra mét thÕ giíi riªng, kh«ng gièng ai, nh÷ng h×nh ¶nh th¬ siªu thùc vµ l·ng mét ch©n trêi nghÖ thuËt cña riªng m¹n mµ nhÊt lµ l¹i bÝ hiÓm, u qu¸i nh− m×nh, ®Ó thi nh©n víi ®«i c¸nh t−ëng trong th¬ Lý H¹ thêi Trung §−êng. t−îng tho¶i m¸i chu du bay l−în - mét V−¬ng Duy, M¹nh H¹o Nhiªn, V−¬ng ch©n trêi nghÖ thuËt mµ ¸nh s¸ng cña Hµn, SÇm Tham, Cao ThÝch, mçi ng−êi nã lµ thø ¸nh s¸ng ma qu¸i, lµ bãng mét vÎ, mét c¸ tÝnh riªng. Th¬ ®iÒn viªn chiÒu u ¸m, ¶m ®¹m, lµ ®ªm tr−êng s¬n thñy cña V−¬ng Duy, M¹nh H¹o hoang l¹nh, tèi t¨m...hÇu nh− kh«ng cã Nhiªn th× trong s¸ng, thanh tÜnh. Th¬ buæi lª minh. Cho nªn, thÕ giíi nghÖ biªn t¸i cña V−¬ng Hµn, SÇm Tham, Cao thuËt Êy míi vµ l¹, kú vµ dÞ, siªu thùc vµ ThÝch th× hµo hïng, th¼m s©u, bi tr¸ng... huyÔn hoÆc. Nã b¾t con ng−êi ta ph¶i Nh−ng ®ã ®Òu lµ nh÷ng thÕ giíi th¬ cña suy nghÜ ®a ®oan, mÖt mái ®uæi theo hiÖn thùc, hiÖn thùc tù nhiªn vµ hiÖn m¹ch t− duy s©u kÝn l¾t lÐo, còng nh− thùc cuéc ®êi, kh«ng ph¶i vµ kh«ng nh÷ng t−ëng t−îng quanh co, biÕn ¶o, Nghiªn cøu Trung Quèc sè 10(98) - 2009 80
  11. C¸i “kú” trong th¬… hãc hiÓm cña thi nh©n. Lý H¹ t−ëng th¬ siªu hiÖn thùc, lµ nh÷ng hiÖn t−îng t−îng con tinh xanh khãc con hå ly chÕt t©m linh trèn tho¸t ra ngoµi ý thøc. Siªu trong gi¸ l¹nh ®Õn nçi n−íc m¾t hãa thùc lµ sù béc lé cña v« thøc nghÖ sÜ, vµ thµnh m¸u: “Thanh tinh khèc huyÕt hµn qua thÕ giíi siªu thùc cña th¬ Lý H¹, ta hå tö” (ThÇn huyÒn khóc), Lý H¹ t−ëng thÊy c¸i v« thøc cña con ng−êi nghÖ sÜ t−îng hån ma H¸n Vò §Õ b¶ng l¶ng ®i trong «ng víi tÊt c¶ tÝnh phøc t¹p, ®a vÒ trong giã thu, ®ªm ®ªm bªn l¨ng mé ®oan vµ quanh co, bÝ Èn cña mét t− duy ®Õ v−¬ng, ng−êi ta nghe cã tiÕng ngùa hÝ nghÖ thuËt kh«ng ®¬n gi¶n mµ v« cïng mµ s¸ng ra kh«ng cßn chót dÊu vÕt: phong phó, ®éc ®¸o, ®Çy sù bÊt th−êng. MËu L¨ng L−u lang thu phong kh¸ch; Còng bëi lý do ®ã mµ c¸c häc gi¶ cho D¹ v¨n m· tª hiÓu v« tÝch (Kim ®ång tiªn r»ng th¬ “Lý H¹ trong thêi kú §−êng nh©n tõ H¸n ca). Cßn T« TiÓu TiÓu, Tèng chØ cã tÝnh l−u hµnh mµ kh«ng cã ng−êi kü n÷ danh tiÕng ®Êt TiÒn §−êng, tÝnh kinh ®iÓn” (6) Lý H¹ t−ëng t−îng hån cña nµng lÈn T×m hiÓu phong c¸ch th¬ Lý H¹ gièng quÊt trong n−íc, trong giã, trong c©y. Cç nh− lµ kh¸m ph¸ mét tßa l©u ®µi l¹nh xe du bÝch trong ®ªm n¬i nghÜa ®Þa còng v¾ng, ©m u trong ®ªm tèi, nã høa hÑn lµ xe ma, lµ h− ¶o nèt (T« tiÓu tiÓu mé). Cã thÓ nãi, Lý H¹ sèng víi nh÷ng méng nhiÒu ®iÒu bÝ Èn, li kú vµ hÊp dÉn. Vµ t−ëng huyÔn hoÆc, nh÷ng ¶o gi¸c t©m tßa l©u ®µi cæ Êy ®−îc thiÕt kÕ bëi t− duy linh th−êng chØ thÊy ë nh÷ng “thiªn tµi míi mÎ vµ hiÖn ®¹i, lÇn ®Çu xuÊt hiÖn bÖnh ho¹n”. ¶o gi¸c cña Lý H¹ thiªn vÒ trong thÕ giíi §−êng thi. thÕ giíi ©m: hån ma, bãng quû, ngän löa ma tr¬i, nghÜa ®Þa h− hoang, hån ma vÊt Chó thÝch: v−ëng; thiªn vÒ nh÷ng vËt thÓ mang tÝnh ©m: hang, ®éng, hèc, khe, ch©n nói, 文 国 中，明 玉骆，恒 培 章 编 主 )1( l¸ rông, hoa tµn, s−¬ng l¹nh, giã m−a... .rt( 年 6991， 版 出 学 大 旦 夏 ，史 学 Kh«ng gian, thêi gian mang tÝnh ©m: .)151 ®ªm ®en, bãng tèi, mïa thu... TÊt c¶ 与 仙 的 中 歌诗 夏 李 ，吉 允 陈 )2( nh¶y móa quay cuång trong mét vò ®iÖu .rt（ 日 6 月 8 年 0891 报 日 明 光， 鬼 siªu thùc, mang ®Ëm mµu s¾c tÝnh ©m, ）82 ®Æc tr−ng thÈm mü cña th¬ Lý H¹. 美 太 病 的 歌 诗 贺 李，良 书 陈 )3( NÕu nh− nãi siªu thùc lµ “bµi chÝnh t¶ )45 .rt( 期 2 第 年 1891 ，索 探 诗 ， cña t− duy, tÝnh tù ®éng cña t©m lý 文 国 中 纪 世 02，芬 薇呂 编 主 )4( thuÇn tóy, dùa vµo lßng tin ë thùc t¹i ，卷 下，究 研学文 大 五 唐 随，究 研学 )435rt( 年 1002，社 版 出京北 siªu ®¼ng cña nh÷ng h×nh th¸i liªn (5 §«ng Hoµi: Thêi gian v« cùc, Nhµ ） t−ëng s¬ lËu, ë giÊc m¬ v¹n n¨ng, ë t− xuÊt b¶n V¨n häc Hµ Néi, 1996. duy kh«ng vô lîi...”(5) th× ta thÊy t− duy 接 宋 唐 的 歌 诗夏 李，冰 有 陈 )6( cña Lý H¹ thùc sù lµ t− duy siªu thùc, .rt( 期 1 第 年 8002 ，论 评 学 文 ， 受 thÕ giíi th¬ cña Lý H¹ chÝnh lµ thÕ giíi )821 Nghiªn cøu Trung Quèc sè 10(98) - 2009 81
  12. Ph¹m thÞ xu©n ch©u Nghiªn cøu Trung Quèc sè 10(98) - 2009 82
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.15: Bộ Đồ Án Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Cơ Khí
65 tài liệu
2431 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2