intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học " Chủ thuyết chính trị của tuân tử "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST
Báo xấu
70
lượt xem 12
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sau Mạnh tử bốn năm m-ơi năm, tại n-ớc Triệu xuất hiện một danh nho là Tuân Tử. Tuân Tử tên là Huống, tự là Khanh, 50 tuổi mới đi học ở n-ớc Tề .Ông cũng chu du ở các n-ớc Tề, Tần, Sở, rồi quay về Triệu. T- Mã Thiên viết:'' Tuân Khanh ghét chính sự đời dơ đục, n-ớc mất vua hỏng luôn luôn nối nhau. Các vua không theo đạo đức lớn mà lo cúng tế, bói toán, tin điều may, điều rủi''1. Sách của ông hiện nay có bộ Tuân tử , tất cả 32 thiên....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Chủ thuyết chính trị của tuân tử "

  1. Chñ thuyÕt chÝnh trÞ cña Tu©n Tö … Bïi Ngäc S¬n Khoa LuËt - §¹i häc quèc gia Hµ Néi ®−îc hiÓu lµ mét thùc thÓ cã ý chÝ, cã au M¹nh tö bèn n¨m m−¬i S tÝnh c¸ch mµ chØ lµ nh÷ng quy luËt tù n¨m, t¹i n−íc TriÖu xuÊt hiÖn nhiªn. ¤ng cho r»ng Trêi cã ®¹o cña mét danh nho lµ Tu©n Tö. Trêi, ng−êi cã ®¹o cña ng−êi, ®¹o Trêi Tu©n Tö tªn lµ Huèng, tù lµ Khanh, 50 kh«ng can dù ®Õn ®¹o ng−êi. Tõ ®ã «ng tuæi míi ®i häc ë n−íc TÒ .¤ng còng chu cho r»ng quyÒn lùc cña nhµ vua kh«ng du ë c¸c n−íc TÒ, TÇn, Së, råi quay vÒ TriÖu. T− M· Thiªn viÕt:'' Tu©n Khanh ph¶i do Trêi ®Þnh ®o¹t “ViÖc Trêi diÔn ghÐt chÝnh sù ®êi d¬ ®ôc, n−íc mÊt vua biÕn, cã quy luËt th−êng, kh«ng chñ ý háng lu«n lu«n nèi nhau. C¸c vua kh«ng lµm cho vua Nghiªu cßn, kh«ng chñ ý theo ®¹o ®øc lín mµ lo cóng tÕ, bãi to¸n, lµm cho vua KiÖt mÊt” (Tu©n tö, Thiªn tin ®iÒu may, ®iÒu rñi''1. S¸ch cña «ng luËn). ViÖc vua nhËn quyÒn lùc cai qu¶n hiÖn nay cã bé Tu©n tö , tÊt c¶ 32 thiªn. thiªn h¹ chØ lµ quy luËt b×nh th−êng cña Theo c¸c nhµ kh¶o cøu th× chØ cã c¸c ®êi sèng con ng−êi: “Thiªn tö lµ b©c "thÕ thiªn Thiªn luËn, Gi¶i tÕ, ChÝnh danh, vÞ chi t«n”kh«ng ai s¸nh ®−îc vËy th× cßn TÝnh ¸c lµ chÝnh thËt lµ c¸i tinh hoa cña cã ¸i cã thÓ nh−êng ng«i. Thiªn h¹ cßn cã Tu©n tö, cßn c¸c thiªn kh¸c th× cã l¾m thµnh nh©n mµ th¸nh nh©n chÝnh lµ con chç cña ng−êi ®êi sau phô ho¹ vµo hoÆc cña th¸nh v−¬ng th× thiªn h¹ ®©u vÉn sai l¹c ®i nhiÒu.2 Sinh sèng vµo thêi ®Êy, triÒu ®×nh kh«ng ®æi ng«i, quèc gia lo¹n, Tu©n tö còng nh− b¸ch gia suy t− còng kh«ng c¶i chÕ, thiªn h¹ vÉn an vÒ mét chñ thuyÕt chÝnh trÞ mong b×nh nhiªn nh− cò vËy th«i- vua Nghiªu kÕ vÞ æn x· héi. vua ThuÊn cã g× thay ®æi?...Cho nªn lóc thiªn tö sèng th× thiªn h¹ thÞnh trÞ, lÊy 1. VÒ nguån gèc cña quyÒn lùc nh ®¹o ®øc mµ ®Þnh vi thø, kÞp khi thiªn tö n−íc mÊt ®i th× tÊt cã ng−êi g¸nh v¸c næi c«ng VÒ vÊn ®Ò nguån gèc cña quyÒn lùc viÖc thiªn h¹ kÕ v×."(Tu©n tö- ChÝnh luËn). nhµ n−íc, Tu©n tö còng cã nh÷ng lÝ gi¶i rÊt kh¸c víi c¸c Khæng M¹nh vµ sau nµy Quan niÖm cña Tu©n tö kh¸ tiÕn bé. ®−îc Hµn Phi kÕ thõa. Tu©n tö còng tin ¤ng ®· kh«ng nh×n nguån gèc cña quyÒn lµ cã Trêi nh−ng ®èi víi «ng Trêi khång lùc nhµ n−íc tõ cãi h− v«. ¤ng ®· lÝ gi¶i nghiªn cøu trung quèc sè 1(68) – 2007 57
  2. bïi ngäc s¬n quyÒn lùc cña vua tõ ch×nh ®êi sèng cña g× hîp víi chÝnh lý b×nh trÞ, gäi ¸c lµ con ng−êi. Tuy nhiªn «ng còng míi chØ nh÷ng g× hîp víi sù thiªn hiÓm béi lo¹n. quan niÖm rÊt chung chung lµ viÖc nhËn §ã lµ ®iÓm ph©n biÖt thiÖn vµ ¸c.”(TÝnh quyÒn cai trÞ cña nhµ vua lµ mét quy ¸c). Nh− vËy, Tu©n tö quan niÖm thiÖn luËt tÊt yÕu cña ®êi sèng con ng−êi chø lµ trÞ, ¸c lµ lo¹n. ThiÖn lµ lÔ, nghÜa v× lÔ, ch−a v¹ch ra ®−îc quy luËt h×nh thµnh nghÜa ®−a tíi b×nh trÞ. B¶n tÝnh con quyÒn thèng trÞ cña nhµ vua lµ g×. Dï ng−êi lµ ¸c v× b¶n tÝnh ®ã nÕu kh«ng sao ch¨ng n÷a, ®Æt Tu©n tö vµo thêi ®¹i ®−îc tiÕt chÕ th× sÏ ®−a tíi lo¹n. Nh−ng cña «ng th× «ng còng lµ ng−êi cã nh÷ng b¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi lµ g× mµ t− t−ëng cÊp tiÕn. l¹i lµ ¸c vµ ®−a tíi lo¹n. Theo Tu©n tö b¶n tÝnh con ng−êi lµ lßng dôc. 2. LuËn vÒ tÝnh ¸c Lßng dôc ®−îc Tu©n tö quan niÖm lµ Tu©n tö b¸c l¹i thuyÕt tÝnh thiÖn cña b¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi. Tu©n M¹nh tö, x©y dùng nªn thuyÕt tÝnh ¸c: tö b¶o: “Ng−êi ta sinh ra lµ cã lßng muèn” “M¹nh tö b¶o: c¸i ng−êi ta häc (tøc (LÔ luËn). V× lßng dôc g¾n tù nhiªn víi con nh©n, nghÜa) lµ tÝnh, tÝnh ®ã lµ thiÖn. ng−êi nªn con ng−êi kh«ng thÓ rêi bá T«i b¶o: Kh«ng ph¶i, nãi vËy lµ kh«ng ®−îc: “Cho nªn dï lµ ng−êi coi cæng thµnh hiÓu tÝnh cña con ng−êi, kh«ng ph©n biÖt còng kh«ng thÓ bá ®−îc lßng dôc, bëi dôc tÝnh vµ nguþ. TÝnh lµ c¸i trêi sinh ra ®· lµ c¸i biÓu hiÖn cô thÓ cña tÝnh.”(ChÝnh cã, kh«ng thÓ häc ®−îc, còng kh«ng thÓ danh). Lßng dôc cña con ng−êi lµ v”h¹n, lµm ra ®−îc, lÔ nghÜa lµ c¸i th¸nh nh©n kh«ng thÓ tho¶ m·n hÕt ®−îc: “Dï lµ thiªn ®Æt ra, ng−êi ta häc råi mµ biÕt, lµm råi tö còng kh«ng thÓ tho¶ m·n hÕt ®−îc mµ thµnh, c¸i g× kh«ng häc, kh«ng lµm lßng dôc.”(ChÝnh danh). mµ ®· cã ë trong lßng ng−êi råi, cã ®ã Lßng dôc cña con ng−êi theo Tu©n tö míi lµ tÝnh, c¸i g× ë ng−êi, häc råi míi cã khuynh h−íng ®a dôc : “TÝnh ng−êi ta biÕt, lµm råi míi thµnh th× gäi lµ nguþ. lµ muèn nhiÒu chø kh«ng muèn Ýt”. §ã, tÝnh vµ nguþ kh¸c nhau nh− vËy.”3 Khuynh h−íng muèn nhiÒu lµ khuýnh Tu©n tö ph©n biÖt gi÷a TÝnh vµ Nguþ. h−íng tù nhiªn cña con ng−êi: “TÝnh TÝnh lµ tù nhiªn, lµ b¶n chÊt nguyªn s¬ ng−êi ta, ¨n th× muèn cã thÞt thµ, mÆc cña con ng−êi. Nguþ lµ c¸i nh©n vi, muèn cã ®å thªu, ®i muèn cã xe ngùa, l¹i kh«ng ph¶i tù nhiªn. Nh©n, nghÜa, c¸i muèn thõa tiÒn thõa cña, sóc tÝch lµm mµ M¹nh tö gäi lµ tÝnh thiÖn th× Tu©n giÇu. VËy lµ hÕt ®êi nµy, trän kiÕp vÉn tö kh«ng cho lµ tÝnh v× ®ã lµ nh©n vi, kh«ng biÕt ®ñ. §ã lµ tÝnh ng−êi”; “TÝnh kh«ng ph¶i lµ b¶n tÝnh nguyªn s¬ tù con ng−êi sinh ra lµ hiÕu lîi, thuËn theo nhiªn vèn cã cña con ng−êi. ThiÖn kh«ng tÝnh ®ã th× thµnh ra tranh ®o¹n lÉn ph¶i lµ tÝnh mµ lµ nguþ. nhau mµ sù tõ nh−îng kh«ng cã, sinh ra Tu©n tö cho r»ng tÝnh cña con ng−êi lµ ®ã kþ, thuËn theo tÝnh ®ã th× thµnh ra lµ ¸c chø kh«ng ph¶i thiÖn. Tiªu chÝ ®Ó tµn tÆc mµ lßng trung tÝn kh«ng cã, sinh Tu©n tö ph©n biÖt thiÖn, ¸c lµ trÞ, lo¹n: ra lµ cã lßng muèn cña tai m¾t, cã lßng “X−a nay, thiªn h¹ gäi lµ thiÖn lµ nh÷ng thÝch vÒ thanh s¾c, thuËn theo tÝnh ®ã nghiªn cøu trung quèc sè 1(68) – 2007 58
  3. Chñ thuyÕt chÝnh trÞ cña Tu©n Tö … th× thµnh ra d©m lo¹n mµ lÔ, nghÜa, v¨n Tu©n tö vµ M¹nh tö cã quan niÖm lý kh«ng cã. Nh− thÕ th× theo c¸i tÝnh tr¸i ng−îc nhau vÒ tÝnh ng−êi lµ do hai cña ng−êi ta, thuËn c¸i tÝnh cña ng−êi danh nho nµy kh«ng thèng nhÊt ë ®iÓm: ta, tÊt sinh ra tranh ®o¹t, ph¹m vµo c¸i tÝnh lµ g×. Trong khi M¹nh tö quan niÖm phÇn (tøc quyÒn lîi cña nhau), lµm lo¹n tÝnh chØ lµ tÝnh t×nh (nh©n, nghÜa, lÔ, trÝ, c¸i lý mµ m¾c c¸i lèi tµn b¹o. Cho nªu tÝn) do trêi phó cho con ng−êi th× Tu©n ph¶i cã thÇy, cã phÐp ®Ó c¶i ho¸ (c¸i tö l¹i coi tÝnh t×nh lµ nh©n vi, cßn c¸i mµ tÝnh) ®i, cã lÔ, nghÜa ®Ó d¾t dÉn nã, råi M¹nh tö kh«ng gäi lµ tÝnh- tøc lµ b¶n sau míi cã tõ nh−îng, hîp v¨n lý vµ n¨ng cña con ng−êi th× Tu©n tö cho ®ã lµ thµnh ra trÞ. XÐt vËy th× c¸i tÝnh cña tÝnh. Hai vÞ xuÊt ph¸t ®iÓm tr¸i ng−îc ng−êi ta lµ ¸c lµ râ l¾m, nã mµ ho¸ thiÖn nhau nªn ®i ®Õn ®Ých kh¸c nhau. ®−îc lµ co c«ng ng−êi ta vËy.”4 Ph−¬ng T©y vµo thêi c¸ch m¹ng t− Tu©n tö cßn dïng lèi t− duy ph¶n s¶n cã mét ng−êi lµ Hobbes cã chñ chøng ®Ó luËn chøng vÒ tÝnh ¸c: “Ng−êi thuyÕt vÒ kh¸t väng vµ còng cho r»ng ta së dÜ muèn thiÖn lµ v× tÝnh ng−êi ta vèn ¸c, b¹c th× muèn hËu, xÊu th× muèn b¶n tÝnh con ng−êi lµ ¸c. Chñ thuyÕt nµy tèt, hÑp th× muèn réng, nghÌo th× muèn rÊt gièng víi chñ thuyÕt cu¶ Tu©n tö. giÇu, hÌn th× muèn sang: nÕu trong Hobbes cho r»ng dï ng−êi ta cã thÓ kh«ng cã tÊt t×m ë ngoµi. Cho nªn giÇu tin t−ëng m·nh liÖt ®Õn ®©u lµ ®«i khi th× kh«ng mong tiÒn, sang th× kh«ng mét ng−êi hy sinh lîi Ých riªng t− cña mong quyÒn thÕ. NÕu trong s½n cã tÊt m×nh v× lîi Ých cña ng−êi kh¸c th× ®ã chØ ch¼ng t×m ë ngoµi. XÐt vËy th× ng−êi ta lµ sù lÇm lÉn vµ ¶o t−ëng. Mét sù lùa muèn lµm thiÖn lµ v× tÝnh ¸c5. §©y ®−îc chän nh− thÕ, gi÷a mét ®−êng lèi hµnh coi lµ mét luËn chøng gi¸n tiÕp v× Tu©n tö kh«ng trùc tiÕp chøng minh tÝnh ®éng ®em l¹i lîi Ých cho m×nh vµ mét ng−êi vèn ¸c mµ chøng minh gi¸n tiÕp, ®−êng lèi ®em l¹i lîi Ých cho ng−êi kh¸c theo lèi ph¶n chøng r»ng con ng−êi lµ mét sù lùa chän v« nghÜa vµ bÊt kh¶, muèn lµm thiÖn v× tÝnh ng−êi v«n ¸c dùa v× chØ c¸i g× ®em l¹i lîi Ých cho m×nh míi trªn nguyªn lý: c¸i g× s½n cã th× kh«ng hÊp dÉn m×nh. LÏ tù nhiªn chóng ta t×m, c¸i g× t×m th× kh«ng s¾n cã. lu«n vÞ kû vµ kh«ng bao giêi thùc sù vÞ Tu©n tö chñ ch−¬ng tÝnh ng−êi vèn ¸c tha, bëi v× lîi Ých cho mçi chóng ta lµ ®èi v× tÝnh ng−êi vèn muèn nhiÒu: b¶n tÝnh t−îng cña kh¸t väng riªng chóng ta.6 cña con ng−êi lµ lßng ®a dôc. Lßng dôc Hobbes kh¼ng ®Þnh b¶n tÝnh con cña con ng−êi th× v« h¹n mµ cña c¶i vèn ng−êi lµ ¸c: lu«n −íc väng cho riªng cã h¹n. Cho nªn nÕu ®Ó cho lßng ®a dôc m×nh, vÞ kØ. Hµnh ®éng cña con ng−êi tù do ph¸t triÓn th× sÏ sinh ra tranh ®Òu xuÊt ph¸t tõ long ham muèn cña nhau. Tranh nhau th× sinh lo¹n. Tu©n tö riªng m×nh, v× lîi Ých cña b¶n th©n m×nh coi ¸c lµ lo¹n. Lßng ®a dôc cña con ng−êi- b¶n tÝnh tù nhiªn cña con ng−êi chø kh«ng ph¶i v× lîi Ých cña x· héi, cña cã nguy c¬ sinh lo¹n cho nªn Tu©n tö ng−êi kh¸c. Trong nh÷ng −íc vong cña b¶o tÝnh ng−êi vèn ¸c. con ng−êi th× lßng kh¸t väng quyÒn lùc nghiªn cøu trung quèc sè 1(68) – 2007 59
  4. bïi ngäc s¬n lµ c¨n b¶n, th−êng trùc v× quyÒn lùc lµm 2. Tõ thuyÕt tÝnh ¸c ®Õn chñ thuyÕt cho con ng−êi tho¶ m·n ®−îc nh÷ng ham lÔ trÞ muèn cña con ng−êi, thùc hiÖn ®−îc Kh«ng ph¶i v”lý khi Tu©n tö còng nh÷ng lîi Ých vÞ kØ cña con ng−êi. nh− M¹nh tö, ®−îc coi lµ mét nhµ nho. Dï r»ng quan niÖm tr¸i ng−îc nhau vÒ Hobbes còng cã suy nghÜ gièng nh− b¶n tÝnh con ng−êi nh−ng c¶ hai triÕt gia Tu©n tö: khi b¶n tÝnh tù nhiªn cña con ®Òu cho r»ng con ng−êi cã thÓ ®−îc c¶i ng−êi- lßng ®a dôc, lßng kh¸t väng ®−îc biÕn bëi hoµn c¶nh, gi¸o dôc. M¹nh tö ph¸t triÓn tù do mµ kh«ng bÞ kiÓm so¸t, b¶o nÕn khuyÕch tr−¬ng t− ®oan th× ®ñ h¹n chÕ th× con ng−êi sÏ sèng trong mét ®Ó gi÷ ®−îc bèn bÓ. Tu©n tö, dï cho tÝnh tr¹ng th¸i rèi lo¹n. Hobbes viÕt: “Trong ng−êi vèn ¸c nh−ng còng tin vµo kh¼ thêi ®¹i con ng−êi sèng mµ kh«ng cã thÕ n¨ng gi¸o ho¸ con ng−êi, cho nªu nãi lùc chung ®Ó gi÷a cho tÊt c¶ ph¶i sî nÓ, r»ng ng−êi b×nh d©n còng cã thÓ trë th× hä ë trong hoµn c¶nh mµ ta gäi lµ thµnh vua Vò ( tøc lµ mét «ng th¸nh ). chiÕn tranh ; vµ cuéc chiÕn tranh nh− Hai danh nho ®Òu t×m ®Õu gi¸o dôc ®¹o vËy lµ do mäi ng−êi chèng l¹i mäi ng−êi ®øc nh− mét ph−¬ng tiÖn h÷u hiÖu ®Ó kh¸c...V× vËy c¸i hËu qu¶ cña mét cuéc c¶i biÕn con ng−êi. chiÕn tranh trong ®ã mäi ng−êi ®Ò kµ Chñ tr−¬ng b¶n tÝnh con ng−êi lµ ¸c, ®Þch cña mäi ng−êi kh¸c, còng gièng nh− lµ ®a dôc nh−ng Tu©n tö còng cho r»ng c¸i hËu qu¶ cña thêi ®¹i con ng−êi sèng lßng dôc cña con ng−êi kh«ng ph¶i kh«ng an ninh g× h¬n lµ sù an ninh cña kh«ng tiÕt chÕ ®−îc: “Lßng dôc tuy søc m¹nh b¶n th©n, vµ ãc s¸ng chÕ riªng kh«ng thÓ bá, nh−ng vÉn cã thÓ tiÕt chÕ cã thÓ cung cÊp cho nã.’’ nã mµ cÇu tho¶ m·n.”(ChÝnh danh). Nh÷ng g× Tu©n tö còng nh− Hobbes Tu©n tö cßn cho r»ng cã thÓ dÉn d¾t nãi vÒ con ng−êi kh«ng hoµn toµn sai. ®−îc lßng dôc b»ng l−¬ng t©m cña con Con ng−êi cã nh÷ng lóc rÊt Ých kØ, ®a ng−êi, lµm cho lßng dôc cã thÓ ®−îc tho¶ dôc, tù t− tù lîi. Nh−ng nÕu con ng−êi lµ m·n hîp lÔ. Tu©n tö cho r»ng T©m cã mét con vËt th× còng lµ mét con vËt thÓ dÉn d¾t ®−îc lßng dôc: “Con t©m cho ng−êi, cã kh¶ n¨ng t×nh c¶m, qu¶ng ®¹i, ta lµ ph¶i mµ ph¸n ®o¸n cña con t©m tõ bi, vµ cã tÝnh ®ång lo¹i.7 Trong khi ®óng lý th× c¸i dôc tuy nhiÒu còng kh«ng M¹nh tö qu¸ lý t−ëng ®Ò cao tÝnh thiÖn h¹i g× cho viÖc trÞ. C¸i dôc bÊt cËp mµ cña nh©n b¶n th× Tu©n tö, c¶ Hobbes l¹i hµnh ®éng th¸i qu¸ lµ bëi con t©m sai khiÕn. Con t©m cho lµ ph¶i mµ ph¸n nhÊn m¹nh mét chiÒu ®Õu tÝnh ¸c cña ®o¸n cña con t©m kh«ng ®óng lý th× c¸i con ng−êi. Tu©n tö còng nh− Hobbes chØ dôc tuy Ýt còng kh«ng ng¨n ®−îc mèi nh×n thÊy mét khÝa c¹nh cña nh©n b¶n. lo¹n. Cho nªn trÞ hay lo¹n lµ do con t©m Hä ch−a ®¸nh gi¸ hîp lý vÒ nh÷ng c¨n ph¸n ®o¸n ®−îc ®óng lý hay kh«ng ®óng b¶n cña con ng−êi, ch−a nhËn thøc ®−îc lý, chø kh«ng ph¶i do c¸i muèn nhiÒu b¶n tÝnh x· héi cña con ng−êi, tÝnh nh©n hay Ýt.”(ChÝnh luËn). lo¹i cña con ng−êi. nghiªn cøu trung quèc sè 1(68) – 2007 60
  5. Chñ thuyÕt chÝnh trÞ cña Tu©n Tö … Lßng dôc cña con ng−êi cã thÓ dïng thøc, kh«ng ph¶i lµ lÔ. LÔ lµ ®Ó gi÷ n−íc, “con t©m ph¸n ®o¸n ®óng lý “- tøc lµ thi hµnh chÝnh lÖnh, mµ kh«ng mÊt lßng l−¬ng t©m mµ kiÓm so¸t ®−îc. Cho nªn d©n.”Theo ®ã, ta biÕt r»ng lÔ cã nh÷ng cã thÓ dïng ®¹o ®øc ®Ó kiÓm so¸t lßng néi dung gièng nh− ph¸p luËt. dôc cña con ng−êi. Tõ ®ã, mÆc dï chñ Tu©n tö coi träng lÔ trong cai trÞ lµ v× tr−¬ng b¶n tÝnh con ng−êi lµ ¸c nh−ng lÔ cã thÓ tiÕt chÕ ®−îc tÝnh ¸c cña con Tu©n tö l¹i quan niÖm cã thÓ dïng ®¹o ng−êi: “Ng−êi ta sinh ra lµ cã lßng muèn, ®øc ®Ó gi¸o hãa con ng−êi. muèn mµ kh«ng ®−îc th× kh«ng thÓ t×m Tu©n tö còng gièng nh− Khæng, tßi, ®ßi hái, t×m tßi, ®ßi hái mµ kh«ng cã M¹nh tin t−ëng vµo mét nÒn nh©n chõng mùc, giíi h¹n th× kh«ng thÓ chÝnh: “Con ng−êi lµm cho n−íc ho¸ trÞ, kh«ng tranh, tranh th× lo¹n, lo¹n th× chø kh«ng cã ph¸p luËt lµm cho n−íc khèn cïng. Tiªn v−¬ng ghÐt lo¹n cho nªn chÕ ®Þnh lÔ nghÜa ®Ó ph©n ra trËt tù mµ ho¸ trÞ (...) Ph¸p ®é cña Vua Vò nay vÉn nu«i c¸i muèn cña con ng−êi, cÊp cho con cßn mµ nhµ H¹ kh«ng ®êi ®êi lµm vua.Cho ng−êi c¸i mµ lßng hä muèn.”10 LÔ lµ nªn ph¸p kh«ng thÓ mét m×nh nªn viÖc nh÷ng quy t¾c, nh÷ng chuÈn mùc tiÕt (...) §−îc ng−êi hay th× (ph¸p) cßn, kh«ng chÕ hµnh vi con ng−êi, cã kh¶ n¨ng giíi ®−îc ng−êi hay th× (ph¸p) mÊt.”8 §¹o ®øc h¹n lßng ®a dôc cña con ng−êi. Cho nªn cña nhµ cÇm quyÒn ®−îc Tu©n tö ®Ò cao muèn cho lßng muèn cña con ng−êi h¬n ph¸p luËt. Cã ph¸p luËt mµ nhµ cÇm kh«ng ph¸t triÓn th¸i qu¸, tuú tiÖn mµ quyÒn kh«ng cã ®¹o ®øc th× ®Êt n−íc sinh ra tranh nhau th× ph¶i dïng lÔ ®Ó còng kh«ng thÓ trÞ ®−îc. tiÕt chÕ. MÆc dï cïng chñ tr−¬ng nh©n trÞ, LÔ kh«ng nh÷ng cã thÓ tiÕt chÕ ®−îc nh−ng nÕn nh− Khæng nãi nhiÒu vÒ lßng dôc cña con ng−êi mµ cßn ph©n nh©n, M¹nh nãi nhiÒu ®Õn nghÜa th× víi ®Þnh ®−îc quyÒn lîi ®Ó tháa m·n lßng luËn thuyÕt vÒ tÝnh ¸c, Tu©n tö l¹i ®Ò dôc cña con ng−êi: “§øc tÊt ph¶i xøng cao lÔ: “Thiªn h¹ theo lÔ th× trÞ, kh«ng víi vÞ, vÞ tÊt ph¶i xøng víi bæng léc, bæng theo lÔ th× lo¹n, theo lÔ th× yªn kh«ng léc tÊt ph¶i xøng víi c«ng viÖc gióp ®−îc theo lÔ th× nguy, theo lÔ th× cßn, kh«ng cho ®êi.” LÔ nh− vËy ph©n ®Þnh, bæn theo lÔ th× mÊt.”9 phËn, tr¸ch nhiÖm, quyÒn lîi cña con Ch÷ “lÔ “ban ®Çu ®−îc dïng ®Ó nãi ng−êi. Ai còng tu©n theo lÔ th× t«n ti viÖc cóng tÕ, cã tÝnh chÊt t«n gi¸o. Råi ®−îc x¸c lËp, mäi ng−êi kh«ng tranh dÇn dÇn lÔ còng ®−îc dïng ®Ó chØ c¸c giµnh nhau, x· héi sÏ ®−îc æn ®Þnh: “LÔ phong tôc, tËp qu¸n trong x· héi: nh− ®èi víi viÖc quèc gia còng nh− qu¶ c©n quan, h«n, triÒu, sÝnh, tang, tÕ...Sau vµ c¸n c©n ®èi víi sù nÆng nhÑ, nh− d©y cïng nã cã nghÜa réng chØ c¶ c¸c ®iÓn vµ mùc ®èi víi ®−êng th¼ng vµ ®−êng cong. Cho nªn ng−êi mµ kh«ng cã lÔ th× ch−¬ng, h×nh chÕ. T¶ truyÖn chÐp: “TÇn kh«ng sinh, viÖc mµ kh«ng cã lÔ th× HÇu b¶o Nh÷ Thóc TÒ: “Lç HÇu còng kh«ng nªn, quèc gia mµ kh«ng cã thÕ th× giái vÒ lÔ ®Êy nhØ ?...”§¸p: “§ã lµ nghi nghiªn cøu trung quèc sè 1(68) – 2007 61
  6. bïi ngäc s¬n kh«ng nªn.” LÔ ®−îc Tu©n tö coi nh− Cho nªn Kinh LÔ cã c©u “H×nh bÊt khu«n khæ cña quèc gia, x· héi: “LÔ lµ th−íng ®¹i phu, lÔ bÊt h¸ thø d©n”lµ c¸i phËn lín cña ®iÓn ph¸p, c¸i kû c−¬ng nghÜa nh− vËy. Tu©n tö hiÓu lÔ nh− lµ cña qu©n lo¹i.”(KhuyÕn häc.) nh÷ng quy t¾c cña ®êi sèng chÝnh trÞ. Nh− vËy, chñ tr−¬ng lÔ trÞ cña Tu©n tö Nh− vËy, néi dung nh©n trÞ cu¶ Nho cã ý nghÜa tiÕn bé khi nã ®Æt ra c¸c quy gia ®Õn Tu©n tö, do xuÊt ph¸t tõ quan t¾c ®Ó tiÕt chÕ hµnh vi cña chÝnh quyÒn. ®iÓm vÒ tÝnh ¸c ®· chuyÓn thµnh lÔ trÞ. Chñ thuyÕt lÔ trÞ cña Tu©n tö cã môc Tu©n tö cho lÔ mét c«ng dông rÊt lín ®Ých nh©n b¶n lµ tiÕn chÕ chÕ nh÷ng trong viÖc tiÕt chÕ nh©n tÝnh, gi÷ g×n hµnh vi tham lam, ®a dôc cña nh÷ng trËt tù x· héi. §iÒu cÇn ph¶i bµn thªm ë ng−êi cÇm quyÒn, còng gÇn gièng nh− ®©y lµ lÔ trÞ rÊt gÇn víi ph¸p trÞ. Kh«ng chñ nghÜa lËp hiÕn. ph¶i ngÉu nhiªn mµ Tu©n tö l¹i lµ «ng thÇy cña tËp ®¹i thµnh t− t−ëng ph¸p trÞ- Hµn Phi tö. Chóng t«i cho r»ng suy ®Õn cïng th× lÔ tri cña Tu©n ®· cã tÝnh chó thÝch: c¸ch ph¸p trÞ. Nh−ng Tu©n tö kh«ng ®Ò cao ph¸p luËt thay v× lÔ lµ v× quan niÖm 1 T− M· Thiªn. Sö Ký, b¶n dÞch cña Nh÷ cña ng−êi Trung Quèc cæ coi ph¸p luËt Thµnh. NXB V¨n häc, H , 1988.Tr 438 h×nh ph¹t. 2 TrÇn Träng Kim . Nho gi¸o . NXB HiÓu theo nghÜa réng th× ph¸p luËt lµ VHTT, H, 2001, Tr 266 nh÷ng quy t¾c mang tÝnh chÊt tæng qu¸t 3 Gi¶n Chi & NguyÔn HiÕn Lª. Tu©n Tö. vµ phæ biÕn do nhµ n−íc ®Æt ra ®Ó ®iÒu NXB V¨n ho¸, 1994, tr. 43. 4 tiÕt c¸c quan hÖ trong x· héi. NÕu hiÓu Gi¶n Chi & NguyÔn HiÕn Lª. Tu©n Tö. NXB V¨n ho¸, 1994, tr. 48. ph¸p luËt theo nghÜa nµy th× lÔ chÝnh lµ 5 Gi¶n Chi & NguyÔn HiÕn Lª. Tu©n Tö. ph¸p luËt. V× vËy, chóng t«i nghÜ r»ng NXB V¨n ho¸, 1994, tr. 50. c¸i mµ Tu©n tö gäi lµ lÔ chÝnh lµ ph¸p Michael B. Foster. Nh÷ng bËc danh s− 6 luËt hiÓu theo nghÜa nh− chóng ta hiÓu cña triÕt lý chÝnh trÞ. Houghton Mifflin ngµy nay. ChÝnh v× vËy, nÕu hiÓu ph¸p Conpany, Boston the Riberside Press luËt nh− ngµy nµy th× cã thÓ nãi lÔ trÞ Cambridge tr. 476. cña Tu©n tö chÝnh lµ ph¸p trÞ. 7 Michael B. Foster. Nh÷ng bËc danh s− H¬n n÷a lÔ theo Tu©n tö kh«ng chØ lµ cña triÕt lý chÝnh trÞ. Houghton Mifflin nh÷ng quy t¾c tiÕt chÕ hµnh vi cña ng−êi Conpany, Boston the Riberside Press d©n, mµ khi hiÓu “LÔ lµ c¸i phËn lín cña Cambridge, tr.544. ®iÓn ph¸p, c¸i kû c−¬ng cña qu©n 8 Gi¶n Chi & NguyÔn HiÕn Lª. Tu©n Tö. lo¹i”th× lÔ còng chinh lµ nh÷ng quy t¾c NXB V¨n ho¸, 1994, tr. 105. tiÕt chÕ hµnh vi cña nhµ cÇm quyÒn. 9 Gi¶n Chi & NguyÔn HiÕn Lª. Tu©n Tö. Trong khi ph¸p luËt ( h×nh ph¹t ) h−íng NXB V¨n ho¸, 1994, tr. 107. tíi ng−êi d©n ®Ó cai trÞ hä th× lÔ l¹i 10 Gi¶n Chi & NguyÔn HiÕn Lª. Tu©n Tö. h−íng vÒ tiÕt chÕ hµnh vi cña nhµ n−íc. NXB V¨n ho¸, 1994, tr. 108. nghiªn cøu trung quèc sè 1(68) – 2007 62
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.09: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Quản Trị Kinh Doanh
81 tài liệu
1642 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2