intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Dẫn liệu cập nhật về thành phần loài cây họ đậu (Fabaceae) tại Vườn Quốc gia Bạch Mã - Thừa Thiên Huế "

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

142
lượt xem
26
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh năm 2008 tác giả: 3. Nguyễn Tiến Cường, Phạm Hồng Ban, Dẫn liệu cập nhật về thành phần loài cây họ đậu (Fabaceae) tại Vườn Quốc gia Bạch Mã - Thừa Thiên Huế ...Khoa học (trong tiếng Latin scientia, có nghĩa là "kiến thức" hoặc "hiểu biết") là các nỗ lực thực hiện phát minh, và tăng lượng tri thức hiểu biết của con người về cách thức hoạt động của thế giới vật chất xung quanh. Thông qua các phương pháp...

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Dẫn liệu cập nhật về thành phần loài cây họ đậu (Fabaceae) tại Vườn Quốc gia Bạch Mã - Thừa Thiên Huế "

  1. DÉn liÖu cËp nhËt vÒ th nh phÇn ... , tr. 16-21 N. T. C−êng, P. H. Ban DÉn liÖu cËp nhËt vÒ thµnh phÇn loµi c©y hä ®Ëu (Fabaceae) t¹i V−ên Quèc gia b¹ch m - thõa thiªn HuÕ NguyÔn TiÕn C−êng (a), Ph¹m Hång Ban (a) Tãm t¾t. C©y hä §Ëu (Fabaceae) cã gi¸ trÞ vÒ mÆt b¶o tån vµ ®a d¹ng vÒ gi¸ trÞ sö dông t¹i V−ên Quèc gia B¹ch M· - Thõa Thiªn HuÕ. Trong bµi b¸o nµy, chóng t«i ®· x¸c ®Þnh ®−îc 50 loµi thuéc 25 chi cña hä §Ëu t¹i khu vùc nghiªn cøu, tËp trung chñ yÕu ë ph©n hä §Ëu víi 21 loµi vµ ë c¸c chi Archidendron (6 loµi), Desmodium (5 loµi), Bauhinia, Senna, Acacia (cïng cã 4 loµi). §· x¸c ®Þnh ®−îc 11 loµi ch−a cã tªn trong danh lôc thùc vËt V−ên Quèc gia B¹ch M· n¨m 2003. I. Më ®Çu Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ c©y hä §Ëu (Fabaceae) do gi¸ trÞ sö dông cao cña nã trong cuéc sèng vµ c¶i t¹o ®Êt trång. C¸c loµi c©y hä §Ëu bé rÔ ph©n nh¸nh cã nhiÒu nèt sÇn chøa vi khuÈn céng sinh Rhizobium cã kh¶ n¨ng cè ®Þnh ®¹m khÝ quyÓn t¹o nªn nguån Nit¬ lµm t¨ng ®é ph× nhiªu cña ®Êt, nh÷ng c©y giµu Protein lµm thøc ¨n gia sóc (c©y ®Ëu t−¬ng, keo dËu…), lµm ph©n xanh phñ ®Êt, chèng xãi mßn (trinh n÷, lôc l¹c 3 l¸ trßn…) hoÆc lµ c©y gç quý (gô, cÈm lai…)… ë ViÖt Nam ®· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ c©y hä §Ëu nh− Drakedel Castillo (1891); H.lecomte, Gagnepain (1913-1920); Merrille (1935); NguyÔn §¨ng Kh«i (1974-1979); Ng« Trùc Nh·, Hå ThÞ LiÔu (2001). HiÖn nay ë ViÖt Nam, hä §Ëu cã kho¶ng 635 loµi, trong ®ã ph©n hä §Ëu cã 450 loµi, ph©n hä Vang cã 120 loµi, ph©n hä Trinh n÷ cã 65 loµi (NguyÔn TiÕn B©n, [1]) . Hä §Ëu ®−îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng hä ®a d¹ng nhÊt cña hÖ thùc vËt ViÖt Nam (NguyÔn NghÜa Th×n, [6]). V−ên Quèc gia (VQG) B¹ch M· n»m t¹i täa ®é 16005’- 16016’ vÜ ®é B¾c, 107 45’ -107053’ kinh ®é §«ng, cã diÖn tÝch 22.301 ha ®−îc chia lµm 3 ph©n khu 0 chÝnh lµ ph©n khu b¶o vÖ nguyªn vÑn (7.123 ha), ph©n khu phôc håi sinh th¸i (12.613 ha) vµ ph©n khu hµnh chÝnh (2.295 ha), lµ mét trong nh÷ng khu vùc ®a d¹ng vÒ c¸c loµi thùc vËt ë ViÖt Nam do ®©y lµ n¬i giao l−u cña 2 luång thùc vËt, mét tõ phÝa B¾c di c− xuèng víi c¸c loµi thuéc yÕu tè Trung Hoa vµ mét lµ tõ phÝa Nam ®i lªn víi c¸c ®¹i diÖn thuéc yÕu tè Indo-Malªzi. Nh÷ng nghiªn cøu gÇn ®©y cña NguyÔn NghÜa Th×n vµ Mai V¨n Ph« ([7]) ®· chøng minh ®iÒu nµy. Tuy nhiªn sè l−îng nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ khu hÖ thùc vËt nµy cßn rÊt khiªm tèn, ®Æc biÖt lµ ®èi víi tõng hä riªng biÖt, trong ®ã cã hä §Ëu (Fabaceae) lµ mét trong nh÷ng hä rÊt ®a d¹ng cña hÖ thùc vËt ViÖt Nam. Trong nghiªn cøu nµy chóng t«i chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng kÕt qu¶ thu thËp ®−îc qua c¸c ®ît thùc tËp thiªn nhiªn. NhËn bµi ngµy 22/11/2007. Söa ch÷a xong 07/01/2008. 16
  2. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1A-2008 §¹i häc Vinh II. ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu - Thu mÉu, xö lý mÉu: thu mÉu theo ph−¬ng ph¸p hiÖn hµnh (R.M.Klein, 1978), tiÕn hµnh 2 ®ît vµo n¨m 2006 vµ 2007 vµ ®· thu ®−îc 78 mÉu, hiÖn l−u tr÷ t¹i phßng mÉu cña Bé m«n Thùc vËt, Khoa Sinh häc, tr−êng §¹i häc Vinh. - §Þnh lo¹i: sö dông ph−¬ng ph¸p h×nh th¸i so s¸nh vµ dùa vµo c¸c khãa ®Þnh lo¹i, c¸c b¶n m« t¶ trong c¸c tµi liÖu: C©y cá ViÖt Nam cña Ph¹m Hoµng Hé (1991- 1993), C©y cá th−êng thÊy ë ViÖt Nam cña Lª Kh¶ KÕ vµ céng sù (1969-1976) vµ nhiÒu tµi liÖu liªn quan kh¸c. III. kÕt qu¶ nghiªn cøu 3.1. Thµnh phÇn loµi c©y hä §Ëu t¹i V−ên Quèc gia B¹ch M· KÕt qu¶ ®iÒu tra ®· x¸c ®Þnh ®−îc 50 loµi c©y hä §Ëu thuéc 25 chi ®−îc thèng kª trong b¶ng 1 B¶ng 1. Danh lôc thµnh phÇn loµi c©y hä §Ëu Loµi D¹ng TT Tªn khoa häc Tªn ViÖt Nam bæ sèng sung 1. Caesalpinioidae Ph©n hä vang Bauhinia bassacensis Pierre ex Gagnep. 1 Mãng bß vµng Leo Bauhinia coccinea (Lour.) DC. 2 Mãng bß ®á Leo Bauhinia ornata var. subumbellata 3 Mãng bß hoa t¸n Leo (Gagnep.) K. et S. Larsen Bauhinia saigonensis Pierre ex Gagnep. 4 Mãng bß Sµi Gßn Leo Cassia javanica L. 5 Muång hoa ®µo Gç Chamaccrista mimosoides (L.) Greene 6 Muång trinh n÷ Th¶o Erythrophleum fordii Oliv. 7 Lim xanh Gç Gymnocladus angustifolius (Gagnep.) 8 L«i khoai Gç J.E. Vidal Peltophorum pterocarpum (DC.) Backer 9 Lim sÑt Gç ex K. Heyne Saraca dives Pierre 10 Vµng anh Gç Senna alata (L.) Roxb. 11 Muång tr©u Gç Senna occidatalis (L.) Link. 12 Muång t©y Bôi Senne siamea (Lamk.) Irwin et Barneby 13 Muång ®en Gç Senna tora (L.) Roxb. 14 Th¶o quyÕt minh Bôi + 2. Faboideae Ph©n hä ®Ëu Crotalaria anagyroides H.B.K. 15 Mòi m¸c Th¶o Codariocalyx gyroides (Roxb. ex Link) 16 Thãc lÐp lay Bôi + Hassk Derris elliptica (Roxb.) Benth. 17 D©y mËt Leo Derris trifoliata Lour. 18 Cãc kÌn Leo 17
  3. DÉn liÖu cËp nhËt vÒ th nh phÇn ... , tr. 16-21 N. T. C−êng, P. H. Ban Desmodium laxum DC. 19 Trµng qu¶ th−a Th¶o Desmodium styracyfolium (Osbeek) 20 M¾t tr©u Th¶o Merr. Desmodium strigillosum Schinld. 21 Trµng qu¶ cµo Th¶o Desmodium gangeticum (L.) DC. 22 Thãc lÐp Bôi + Desmodium heterocarpon (L.) DC. 23 Thãc lÐp dÞ qu¶ Th¶o + Dunbaria villosa (Thumb.) Makino 24 §Ëu sam Leo Erythrina variegata L. 25 V«ng nem Gç Flemingia macrophylla (Willd.) Prain 26 §Ëu tãp mì Bôi Indigofera suffructicosa Mill. 27 Chµm bôi Bôi + Indigofera tinctoria L. 28 Chµm nhuém Bôi + Millettia nigrescens Gagnep. 29 Thµn m¸t n−íc Gç Mucuna pruriens (L.) DC. 30 §Ëu mÌo dai Th¶o Ormosia fordiana Oliv. 31 C©y xe Gç Ormosia pinnata (Lour.) Merr. 32 Rµng l«ng chim Gç Pueraria montana (Lour.) Merr. 33 S¾n d©y nói Leo Pueraria phaseoides (Roxb.) Benth. 34 S¾n d©y Leo Vigna aff. adenantha (Mey.) Marechal 35 §Ëu hoa tuyÕn Th¶o + Ph©n hä trinh 3. Mimosoideae n÷ Acacia aurienliformis A. Cunn. ex 36 Keo b«ng vµng Gç Benth. Acacia caesia (L.) Willd. 37 KÐo c¾t Gç Acacia pennata (L.) Willd. 38 Keo tuyÕn to Gç Acacia magium Willd. 39 Keo tai t−îng Gç + Adenanthera microsperma Teijm & 40 Muång rµng rµng Gç Binn. Adenanthera pavonina L. 41 Tr¹ch qu¹ch Gç 42 Cøt ngùa Archidendron balansae (Oliv.) I. Nielsen Gç Balansae Archidendron robinsonii (Gagnep.) I. 43 D¸i heo Gç Nielsen Archidendron turgidum (Merr.) I. 44 Cøt ngùa Gç Nielsen Archidendron clypearia (Jack) Nielsen 45 M¸n ®Üa Gç + Archidendron pellitum 46 (Gagnep.) Doi da Gç + Nielsen Archidendron tetraphyllum (Gagnep.) 47 Doi Gç + Nielsen Mimosa diplotricha C. Wright ex 48 Trinh n÷ mãc Th¶o Sauvalle Mimosa pigra L. 49 Mai d−¬ng Gç Mimosa pudica L. 50 XÊu hæ Bôi 18
  4. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1A-2008 §¹i häc Vinh Trong sè 50 loµi x¸c ®Þnh ®−îc th× cã 11 loµi (®−îc ®¸nh dÊu +) ch−a ®−îc nh¾c ®Õn trong danh lôc hä §Ëu t¹i VQG B¹ch M· ([7]). Trong ®ã ph©n hä §Ëu chiÕm nhiÒu nhÊt víi 21 loµi (42%) thuéc 13 chi, tiÕp ®Õn lµ ph©n hä Trinh n÷ víi 15 loµi (30%) thuéc 4 chi vµ ph©n hä Vang víi 14 loµi (28%) thuéc 8 chi (b¶ng 2). B¶ng 2. Sè l−îng chi, loµi cña c¸c ph©n hä Chi Loµi Hä §Ëu Sè l−îng TØ lÖ % Sè l−îng TØ lÖ % Ph©n hä vang (Caesalpinioideae) 8 32% 14 28% Ph©n hä §Ëu (Faboideae) 13 52% 21 42% Ph©n hä trinh n÷ (Mimosoideae) 4 16% 15 30% Tæng sè 25 100% 50 100% 3.2. Sù ph©n bè loµi trong c¸c chi B¶ng 3. Sè l−îng loµi ë c¸c chi thuéc c¸c ph©n hä tt Ph©n hä Chi Sè l−îng loµi Bauhinia 4 Cassia 1 Chamaccrista 1 Erythrophleum 1 1 Caesalpinioideae Gymnocladus 1 Peltophorum 1 Saraca 1 Senna 4 Crotalaria 1 Codariocalyx 1 Derris 2 Desmodium 5 Dunbaria 1 Erythrina 1 Flemingia 1 2 Faboideae Indigofera 2 Millettia 1 Mucuna 1 Ormosia 2 Pueraria 2 Vigna 1 Acacia 4 Adenanthera 2 3 Mimosoideae Archidendron 6 Mimosa 3 19
  5. DÉn liÖu cËp nhËt vÒ th nh phÇn ... , tr. 16-21 N. T. C−êng, P. H. Ban KÕt qu¶ thèng kª ë b¶ng 3 cho thÊy trong sè 25 chi cã 14 chi cã 1 loµi chiÕm 56 %, 5 chi cã 2 loµi (20%), 1 chi cã 3 loµi (4%), 3 chi cã 4 loµi (12%), 1 chi cã 5 loµi (4%), cã 1 chi cã 6 loµi (4%) so víi tæng sè chi lµ chi ®a d¹ng nhÊt cña hä §Ëu t¹i khu vùc nghiªn cøu (b¶ng 3). Nh÷ng chi ®a d¹ng nhÊt cña hä §Ëu t¹i VQG B¹ch M· lµ Archidendron (6 loµi), Desmodium (5 loµi), Bauhinia, Senna, Acacia (cïng cã 4 loµi)… KÕt qu¶ nµy còng rÊt phï hîp víi nghiªn cøu tr−íc ®©y vÒ hÖ thùc vËt t¹i VQG B¹ch M· cña NguyÔn NghÜa Th×n vµ Mai V¨n Ph« ([7]). 3.3. Sù ph©n bè theo d¹ng c©y DÉn liÖu ë b¶ng 4 cho thÊy d¹ng c©y B¶ng 4. Sù ph©n bè theo d¹ng c©y bôi chiÕm tØ lÖ Ýt nhÊt (16%), tiÕp ®Õn lµ d¹ng c©y th©n th¶o vµ th©n leo b»ng nhau (18%) TT D¹ng c©y Loµi TØ lÖ (%) gÆp ë c¸c chi: Bauhinia, Desmodium. ChiÕm 1 Th¶o 9 18% tØ lÖ cao nhÊt lµ d¹ng c©y th©n gç víi 24 loµi 2 Bôi 8 16% chiÕm 48%, chñ yÕu lµ thuéc vµo c¸c chi 3 Leo 9 18% Archidendron, Acacia, Cassia, Ormosia.... 4 Gç 24 48% KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy ®èi víi c¸c khu rõng cßn mang tÝnh chÊt nguyªn sinh nh− ë VQG B¹ch M· th× sè l−îng c¸c c©y hä §Ëu cã d¹ng th©n gç chiÕm −u thÕ. Sè l−îng c¸c loµi th©n leo chiÕm mét tØ lÖ ®¸ng kÓ (18%) chøng tá c¸c khu rõng ë ®©y ®· Ýt nhiÓu bÞ t¸c ®éng cña con ng−êi hoÆc ®ang trong giai ®o¹n phôc håi nhiÒu n¨m sau khai th¸c. IV. KÕt luËn 4.1. B−íc ®Çu ®· x¸c ®Þnh ®−îc t¹i VQG B¹ch M· cã 50 loµi c©y hä §Ëu thuéc 25 chi, trong ®ã ph©n hä §Ëu chiÕm nhiÒu nhÊt víi 21 loµi (42%) thuéc 13 chi, tiÕp ®Õn lµ ph©n hä Trinh n÷ víi 15 loµi (30%) thuéc 4 chi vµ ph©n hä Vang víi 14 loµi (28%) thuéc 8 chi. Bæ sung ®−îc 11 loµi c©y vµo danh lôc thùc vËt B¹ch M·. 4.2. Nh÷ng chi ®a d¹ng loµi nhÊt thuéc hä §Ëu cña VQG B¹ch M· lµ Archidendron (6 loµi), Desmodium (5 loµi) vµ Bauhinia, Senna, Acacia cïng cã 4 loµi. 4.3. Nh÷ng loµi c©y hä §Ëu cña VQG B¹ch M· cã ®Çy ®ñ c¸c d¹ng th©n: c©y bôi cã tØ lÖ Ýt nhÊt (16%), tiÕp ®Õn lµ d¹ng c©y th©n th¶o vµ th©n leo b»ng nhau (18%) vµ d¹ng c©y th©n gç chiÕm tØ lÖ cao nhÊt víi 24 loµi chiÕm 48%, chñ yÕu lµ thuéc vµo c¸c chi Archidendron, Acacia, Cassia, Ormosia.... T I liÖu tham kh¶o [1] NguyÔn TiÕn B©n, CÈm nang tra cøu vµ nhËn biÕt c¸c hä thùc vËt h¹t kÝn ë ViÖt Nam, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi, 1997. 20
  6. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1A-2008 §¹i häc Vinh [2] Vâ V¨n Chi, Tõ ®iÓn c©y thuèc ViÖt Nam, NXB Y häc, Hµ Néi, 1999. [3] Ph¹m Hoµng Hé, C©y cá ViÖt Nam (3 tËp), NXB TrÎ, Hµ Néi, 1999-2000, (t¸i b¶n). [4] Lª Kh¶ KÕ vµ céng sù, C©y cá th−êng thÊy ë ViÖt Nam (6 tËp), NXB Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi, 1969-1976. [5] Klein R. M-Klein DT., Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc vËt (tËp 1), NXB Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi, 1999. [6] NguyÔn NghÜa Th×n, CÈm nang nghiªn cøu ®a d¹ng sinh vËt, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi, 1997. [7] NguyÔn NghÜa Th×n, Mai V¨n Ph«, §a d¹ng sinh häc: hÖ nÊm vµ thùc vËt V−ên Quèc gia B¹ch M·, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi, 2003. Summary the initial data on species composition of Fabaceae in the bach ma national park, thua thien hue province Fabaceae has its reserve values and diversity of uses in Bach Ma national Park, Thua Thien Hue province. In this paper, we have identified 50 species of Fabuceae belonging to 22 genera in the reseach area. Faboideae is most diersed with 21 species, and Arichidendron with 6 species, Desmodium 5 species and Bauhinia, Senna, Acacia with 4 species respectively. 11 species have been complemented to Bach Ma plant list in 2003. (a) Khoa Sinh häc, tr−êng §¹i Häc Vinh. 21
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
7=>1