Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học hay nhất của trường đại học vinh năm 2008 tác giả: 8. Lê Thị Thu, Dẫn liệu hình thái nòng nọc giống Limnonectes Fitzinger, 1843 (Amphibia: Anura: Ranidae) ở miền núi Tây Nghệ An. Bài báo dẫn ra các dẫn liệu về hình thái nòng nọc.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Dẫn liệu hình thái nòng nọc giống Limnonectes Fitzinger, 1843 (Amphibia: Anura: Ranidae) ở miền núi Tây Nghệ An"
- Báo cáo nghiên cứu
khoa học:
"Dẫn liệu hình thái
nòng nọc giống
Limnonectes
Fitzinger, 1843
(Amphibia: Anura:
Ranidae) ở miền núi
Tây Nghệ An"
- DÉn liÖu h×nh th¸i nßng näc gièng Limnonectes..., TR. 64-69
Lª THÞ THU
DÉn liÖu h×nh th¸i nßng näc gièng Limnonectes
Fitzinger, 1843 (Amphibia: Anura: Ranidae) ë
miÒn nói T©y NghÖ An
Lª THÞ THU (a)
Tãm t¾t. Bµi b¸o dÉn ra c¸c dÉn liÖu vÒ h×nh th¸i nßng näc hai loµi thuéc gièng
Limnonectes theo c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn c¸ thÓ tõ 26 ®Õn 42 t¹i khu vùc miÒn nói T©y
NghÖ An. M« t¶ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, mµu s¾c, ®Üa miÖng (oral disk), ®Æc ®iÓm biÕn ®æi ë
c¸c giai ®o¹n, so s¸nh ®Æc ®iÓm h×nh th¸i gi÷a c¸c loµi thuéc gièng Limnonectes t¹i khu
vùc nghiªn cøu.
I. Më ®Çu
Nh÷ng nghiªn cøu vÒ L−ìng c− ë ViÖt Nam còng nh− ë NghÖ An ®· ®−îc
quan t©m tõ nghiÒu n¨m nay, tuy nhiªn chñ yÕu tËp trung ph©n lo¹i häc c¸ thÓ
tr−ëng thµnh [11,12]. Nghiªn cøu vÒ nßng näc cña c¸c loµi L−ìng c− ViÖt Nam hiÖn
nay vÉn ch−a ®−îc quan t©m nhiÒu, cã rÊt Ýt c¸c c«ng tr×nh c«ng bè vÒ nßng näc
L−ìng c− [2]. HiÖn nay ch−a cã t¸c gi¶ nµo nghiªn cøu nßng näc cña gièng
Limnonectes ë n−íc ta.
Gièng Limnonectes Fitzinger, 1843, ë NghÖ An hiÖn x¸c ®Þnh ®−îc 2 loµi:
Limnonectes kuhlii vµ Limnonectes limnocharis [9]. ViÖc ®Þnh lo¹i c¸c loµi nµy dùa
trªn c¸c mÉu vËt c¸ thÓ tr−ëng thµnh cña chóng. C¸c dÉn liÖu vÒ h×nh th¸i nßng näc
cña c¸c loµi nµy hiÖn vÉn ch−a ®−îc nghiªn cøu. Bµi b¸o ®−a ra c¸c dÉn liÖu bæ sung
vÒ h×nh th¸i nßng näc c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn tõ 26 ®Õn 42 cña hai loµi thuéc gièng
Limnonectes ë khu vùc rõng T©y NghÖ An.
II. VËt liÖu v ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
Thu thËp mÉu vËt nßng näc trªn thùc ®Þa vµo c¸c th¸ng 3, 6, 8 vµ th¸ng 9
n¨m 2008 t¹i Khu b¶o tån thiªn nhiªn Pï Huèng vµ V−ên Quèc Gia Pï M¸t, NghÖ
An (b¶ng 1). C¸c nghiªn cøu thùc ®Þa ®−îc tiÕn hµnh víi sù céng t¸c vµ tham gia c¸c
c¸n bé cña Bé m«n §éng vËt häc, Khoa sinh häc Tr−êng §¹i häc Vinh vµ tæ chøc B¶o
tån Quèc tÕ (CI).
B¶ng 1: §Þa ®iÓm, thêi gian nghiªn cøu
Ngµy nghiªn Täa ®é §é cao
§Þa ®iÓm
cøu thùc ®Þa VÜ ®é (N) Kinh ®é (E) (m)
19023'15.7'' 104055'.45.4''
Khe Nh¹p - Pï Huèng 29/3 -4/4/08 405
0 0
Khe Bèng - Pï M¸t 12 - 23/6/08 18 48'13.2'' 104 52'.05.8'' 512
19022'12.2'' 104058'.17.1''
Khe Høa - Pï Huèng 8-17/8/08 400
Khe Pïng C¾m - Pï
19-24/9/2008 19021'29.1'' 104055'.31.8'' 441
Huèng
19-24/9/2008 19024'25.9'' 104058'.09.3''
B¶n C−ím - Pï Huèng 133
C¸c mÉu nßng näc ®−îc thu thËp ë c¸c vòng n−íc ®Çu ngän suèi vµ khu vùc b×a
rõng (h×nh1). C¸c th«ng tin vÒ ®Æc ®iÓm thêi tiÕt, sinh c¶nh ®−îc ghi nhËn (b¶ng 2).
NhËn bµi ngµy 13/10/2008. Söa ch÷a xong 04/12/2008.
64
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4A-2008
tr−êng §¹i häc Vinh
§· thu thËp 8 mÉu Limnonectes kuhlii, 8 mÉu Limnonestec limnocharis ë
giai ®o¹n tõ 26 ®Õn 42 (Gosner, 1960). C¸c mÉu ®−îc b¶o qu¶n trong formol 4%
hoÆc cån 700 vµ ®−îc l−u gi÷ t¹i Phßng thÝ nghiÖm §éng vËt, Khoa Sinh häc Tr−êng
§¹i häc Vinh.
H×nh 1: Sinh c¶nh thu mÉu t¹i khe Høa.
B¶ng 2: §Æc ®iÓm thêi tiÕt, sinh c¶nh khu vùc nghiªn cøu
MÉu §Æc ®iÓm §Æc ®iÓm m«i
vËt C¸ thÓ khÝ hËu tr−êng n−íc
§Þa
tr−ëng Sinh c¶nh
nßng NhiÖt §é NhiÖt
®iÓm
näc thµnh ®é Èm pH ®é KmV
(0C) (0C)
(%)
Khe 0 2 24,0 92 7,13 23,5 45 rõng tre nøa,
Nh¹p rõng thø sinh
Khe 0 1 26,6 97 7,18 25,8 44 rõng nguyªn
Bèng sinh ®¸ v«i
Khe Høa 8 2 26,0 90 7,15 23,7 46 rõng ®¸ v«i xen
lÉn c©y lín
0 1 25,0 95 7,19 24,0 43 rõng thø sinh
Khe
Pïng C¾m th−êng xanh
B¶n 8 3 27,0 90 7,16 26,4 46 ven rõng, suèi
C−ím lín 4-6m
Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm h×nh th¸i nßng näc theo Grosjean S (2001), Loeng T. M.
(2002), x¸c ®Þnh giai ®o¹n ph¸t triÓn nßng näc theo Gosner (1960) [4]. C¸c chØ sè
h×nh th¸i ®−îc ®o b»ng th−íc kÑp kü thuËt sè, ®Üa miÖng (oral disk) ®−îc vÏ qua kÝnh
soi næi.
C¸c ®Æc ®iÓm h×nh th¸i nßng näc
bh: chiÒu cao th©n
bl: ChiÒu dµi th©n
bw: ChiÒu réng th©n
ed: §−êng kÝnh m¾t
ht: ChiÒu cao ®u«i
65
- DÉn liÖu h×nh th¸i nßng näc gièng Limnonectes..., TR. 64-69
Lª THÞ THU
lf: ChiÒu cao lín nhÊt cña v©y ®u«i d−íi
nn: Kho¶ng c¸ch gi÷a hai mòi
np: Kho¶ng c¸ch tõ mòi ®Õn m¾t
odw: Réng miÖng
pp: Kho¶ng c¸ch gi÷a hai m¾t
rn: Kho¶ng c¸ch tõ mòi ®Õn mâm
ss: Kho¶ng c¸ch tõ lç thë ®Õn mâm
su: Kho¶ng c¸ch tõ mót mâm-v©y ®u«i
trªn
tl: ChiÒu dµi mâm - ®u«i
uf: ChiÒu cao lín nhÊt v©y ®u«i trªn
tal: ChiÒu dµi ®u«i
hl: ChiÒu dµi chi tr−íc
tmh: ChiÒu cao c¬ ®u«i
tmw: ChiÒu dµy ®u«i
lh: ChiÒu dµi chi sau
III. KÕt qu¶ nghiªn cøu
3.1. §Æc ®iÓm h×nh th¸i nßng näc loµi Limnonectes kuhlii
M« t¶: Dùa trªn c¸c mÉu vËt ë c¸c giai ®o¹n 26, 28, 34 vµ 42 cho thÊy h×nh
th¸i mÉu vËt nh− sau:
C¬ thÓ dÑp (bw>bh), mÆt l−ng cña th©n vµ ®Çu h×nh elip. MiÖng gÇn trßn
(h×nh 2). M¾t lín, n»m ë mÆt l−ng, ®−êng kÝnh m¾t b»ng 0,29-0,37 lÇn chiÒu réng
th©n. Lç mòi nh×n râ tõ mÆt trªn, kho¶ng c¸ch gi÷a hai lç mòi bÐ h¬n 1,5 lÇn
kho¶ng c¸ch gi÷a hai m¾t. §u«i kháe, dÑp. V©y ®u«i bao phñ ®Õn tËn ®Ønh, c¬ ®u«i
dµy h¬n v©y ®u«i.
B¶ng 3: H×nh th¸i nßng näc Limnonectes kuhlii
hl
MNHN stage bh bl bw ed ht lf nn np odw
1,2,3 26 2,65 7,29 3,49 0,93 2,31 0,41 1,28 0,91 1,11 0,00
4 28 2,85 7,60 3,88 1,04 2,05 0,34 1,55 1,26 1,36 0,00
5,6 34 3,40 8,85 4,65 1,41 3,39 0,57 1,55 0,98 1,52 0,00
7 42 4,17 9,94 4,64 1,71 2,80 0,48 1,87 1,14 1,63 3,23
lh
MNHN stage pp rn ss su tl uf tal tmh tmw
1,2,3 26 1,46 1,02 3,74 6,79 20,89 0,53 13,76 1,60 1,72 0,42
4 28 2,03 1,33 5,12 8,80 26,66 1,04 17,29 2,03 2,28 0,76
5, 6 34 1,85 1,07 4,45 8,45 21,48 0,56 12,58 2,09 2,19 1,85
7 42 1,53 0,99 4,17 7,96 23,15 0,56 14,05 2,57 2,50 8,89
C¸c mÉu thu t¹i khe Høa ë c¸c giai ®o¹n tõ 26 ®Õn 42, mÉu sè MNHN:L01-04
cã chiÒu dµi chi sau tõ 0,42mm ®Õn 0,76mm; giai ®o¹n 34 cã chiÒu dµi chi sau
1,85mm, b¾t ®Çu cã sù t¸ch biÖt gi÷a c¸c ngãn 2-3; giai ®o¹n 42 xuÊt hiÖn chi tr−íc
hoµn thiÖn dµi 3,23mm, chi sau dµi 8,89mm, miÖng trªn c¹n cã mót miÖng n»m
tr−íc mòi.
66
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4A-2008
tr−êng §¹i häc Vinh
Mµu s¾c: MÆt l−ng mµu x¸m ®en, cã c¸c d¶i x¸m xen lÉn víi c¸c viÒn tr¾ng.
PhÝa trªn v©y ®u«i cã c¸c viÒn x¸m ®en. MÆt bªn v©y ®u«i cã c¸c d¶i säc ch¹y ngang
tõ trªn xuèng.
§Üa miÖng: C«ng thøc r¨ng (LTRS): I(1+1)/(1+1)II (h×nh 3).
MiÖng nhá, n»m ë mÆt d−íi. Hµm trªn cã 2 hµng r¨ng, mét hµng r¨ng
nguyªn, mét hµng r¨ng chia. Hµm d−íi cã 3 hµng r¨ng, 1 hµng r¨ng chia, 2 hµng
r¨ng nguyªn. Hai bªn ®Üa miÖng cã 1 hµng gai thÞt, phÇn d−íi ®Üa miÖng cã 2 hµng
gai thÞt chång nhau. Trªn ®Üa miÖng kh«ng cã viÒn gai thÞt. Hai gãc trªn viÒn gai thÞt
t¹o thµnh mÊu låi.
H×nh 2: Limnonectes kuhlii (giai ®o¹n 26) H×nh 3: §Üa miÖng Limnonectes kuhlii
3.2. §Æc ®iÓm h×nh th¸i nßng näc loµi Limnonectes limnocharis
M« t¶: §Çu vµ th©n h×nh oval, c¬ thÓ dÑp (bw > bh). MiÖng cã d¹ng elip n»m
ë phÝa d−íi mÆt bông. Mòi n»m ë l−ng vµ nh×n râ tõ trªn, mòi gÇn m¾t (0,92mm)
h¬n gÇn miÖng (1,43mm). M¾t n»m ë mÆt l−ng, kho¶ng c¸ch gi÷a hai m¾t lín h¬n
1,2 lÇn kho¶ng c¸ch gi÷a hai mòi. §u«i dÑp, cã c¬ kháe, v©y ®u«i phñ kÝn hÕt c¬ ®u«i.
C¸c mÉu nßng näc L. limnocharis thu ®−îc ë thêi kú Êu trïng tõ giai ®o¹n 33
®Õn 39. ë c¸c giai ®o¹n nµy cã sù hoµn thiÖn cÊu tróc cña chi sau: h×nh thµnh c¸c
ngãn ch©n, sù t¸ch biÖt gi÷a c¸c ngãn, xuÊt hiÖn c¸c ®èt ngãn ch©n (giai ®o¹n 39), cã
chiÒu dµi chi sau tõ 0,95mm ®Õn 4,84mm.
Mµu s¾c: MÆt trªn mµu x¸m ®en, ®u«i nÒn tr¾ng viÒn x¸m vµ cã nhiÒu g¹ch
mµu x¸m ®em ch¹y däc trªn xuèng.
§Üa miÖng: C«ng thøc r¨ng (LTRS): I(1+1)/III.
H×nh 4: L. limnocharis (giai ®o¹n 33) H×nh 5: §Üa miÖng L. limnocharis
§Üa miÖng cã viÒn gai thÞt bao phñ hai bªn, ë phÝa trªn vµ d−íi cña miÖng
kh«ng cã viÒn gai thÞt. M«i trªn dµy h¬n m«i d−íi vµ dµi gÊp 3 lÇn chiÒu dµi m«i
67
- DÉn liÖu h×nh th¸i nßng näc gièng Limnonectes..., TR. 64-69
Lª THÞ THU
d−íi. PhÇn viÒn gai thÞt hai bªn miÖng lâm vµo chia miÖng thµnh hai phÇn trªn d−íi
ph©n biÖt. Hµm trªn cã 2 hµng r¨ng, mét hµng r¨ng nguyªn, mét hµng r¨ng chia;
Hµm d−íi cã 3 hµng r¨ng nguyªn (h×nh 5).
B¶ng 4: H×nh th¸i nßng näc Limnonectes limnocharis
hl
MNHN stage bh bl bw ed ht lf nn np odw
1 33 2,11 6,55 3,55 0,90 2,38 0,30 1,15 0,92 1,39 0,00
2, 3, 4, 5 35 3,01 8,25 4,06 1,18 3,28 0,68 1,14 0,76 1,22 0,00
6 36 2,89 8,82 4,58 1,30 4,26 0,87 0,71 0,81 1,31 0,00
7 37 3,07 8,63 3,71 1,47 2,18 0,48 1,37 1,25 0,46 0,00
8 39 3,86 9,58 4,40 1,73 3,51 0,64 1,38 1,32 1,66 0,00
lh
MNHN stage pp rn ss su tl uf tal tmh tmw
1 33 1,40 1,43 3,69 5,99 18,37 0,54 11,79 1,17 0,82 0,95
2, 3, 4, 5 35 1,03 3,98 7,16 22,84 0,97 14,55 1,50 1,42 0,93 1,03
6 36 1,10 0,85 4,29 7,38 20,06 1,21 10,72 2,06 1,59 3,08
7 37 1,44 1,31 3,96 8,01 22,51 0,51 13,87 1,32 1,12 3,87
8 39 1,56 1,44 4,33 8,39 22,59 1,26 13,71 1,51 1,35 4,84
3.3. Khãa ®Þnh lo¹i c¸c loµi thuéc gièng Limnonectes
§Æc ®iÓm Limnonectes kuhlii Limnonectes limnocharis
C«ng thøc r¨ng I:1+1/1+1:II I:1+1/III
§Üa miÖng Cã viÒn gai thÞt hai bªn vµ phÝa d−íi Cã viÒn gai thÞt hai bªn,
cã hai viÒn gai thÞt chång nhau. PhÝa phÝa trªn vµ d−íi kh«ng cã
trªn kh«ng cã viÒn miÖng. viÒn gai thÞt.
Mµu s¾c ®Çu vµ th©n mµu x¸m s¸ng ®Çu vµ th©n mµu ®en
- Gai thÞt ë hai bªn ®Üa miÖng, LTRF I(1+1)/III .....................Limnonectes limnocharis
- Gai thÞt hai bªn vµ d−íi ®Üa miÖng, phÝa d−íi cã d¹ng kÐp (hai hµng gai thÞt). LTRS
I(1+1)/(1+1)II..................................................................................... Limnonectes kuhlii
IV. KÕt luËn
- Nßng näc loµi Limnonectes kuhlii cã ®Æc ®iÓm: Cã hai viÒn bao phñ phÝa
d−íi, phÝa bªn cã viÒn, phÝa trªn kh«ng cã viÒn miÖng, c«ng thøc r¨ng I:1+1/1+1:II;
®Çu vµ th©n mµu x¸m.
- Nßng näc loµi Limnonectes limnocharis cã ®Æc ®iÓm: Cã viÒn bao phñ hai
bªn, phÝa trªn vµ d−íi kh«ng cã viÒn miÖng, c«ng thøc r¨ng: I:1+1/III; kho¶ng c¸nh
gi÷a hai m¾t lín h¬n 1,2 lÇn kho¶ng c¸ch gi÷a hai mòi. §Çu vµ th©n mµu x¸m ®en.
T i liÖu tham kh¶o
[1] Altig G., Gail F. Johns, Guild of Anuran larvae: Relationships among
developmental modes morphologies and habitats, Herpetological monographs,
1989, Vol 3, 81-109.
[2] Bourret R., Les batriciens de l'indochine, Memoiers de l'institut
oceanoghraphique de l'indochine, Publie sous la direction de Armard KEMPF et
PIERRE CHEVEY, 1942, 517pp.
68
- T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 4A-2008
tr−êng §¹i häc Vinh
[3] Chantip I., Veerrayuth L., Jarujin N., Yodchaiy C. and Ponnarin K., Mouth part
structures and distribution of some tadpoles from Thailand, The Thailand
Natural Histiry Museum Journal, 2005.1(1), 55-78.
[4] Gosner L. K., A simplifield table for staging Anuran embryos and larvae with notes
on identification, Herpetologica, 1960, Vol.16. No.3, 183-190.
[5] Inger R. F., Tadpoles of the forest regions of Borneo. Zoology. New Series No.26.
Publshed by field Museum of Natural History, 1985, 108 pp.
[6] Loeng T. M, Chou L. M., Larval diversity and development in the Singapore Anura
(Amphibia), The raffles bulletin of zoology, 1999, 47(1), 81-137.
[7] McDiarmid R. W. and Altig R. Tadpoles, The biology of Anuran larvae, The
University of Chicago Press, Chicago and London, 1999, 444pp.
[8] Hoµng Xu©n Quang, Gãp phÇn ®iÒu tra nghiªn cøu Õch nh¸i, bß s¸t c¸c tØnh B¾c
Trung Bé (trõ bß s¸t biÓn), LuËn ¸n PTS khoa häc Sinh häc, 1993, 207 tr.
[9] Hoµng Xu©n Quang vµ céng sù, B¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc ®éng vËt cã x−¬ng sèng
(c¸, l−ìng c− - bß s¸t) hÖ sinh th¸i rõng khu vùc t©y B¾c NghÖ An, §Ò tµi cÊp Bé
m· sè B 2005-42-84, 2006, 65 tr.
Summary
Morphology data of larval of genus Limnonectes Fitzinger,
1843 (Amphibia. Anura, Ranidae) in the west mountain
of Nghe an province
The tadpoles of two species of genus Limnonectes in developmental stages
ranging from 26 to 42 (Gosner, 1960) in forest of West mountain Nghe an province
are described in detail with morphology data. The paper also described the features
of morphology, colours, oral disk, the changes in different stages, made comparison
of morphology features between species in Limnonectes in the research area.
(a) Cao häc 14, chuyªn ng nh §éng vËt, tr−êng §¹i häc Vinh.
69
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
