Báo cáo nghiên cứu khoa học " HỒ SƠ VỀ ĐỘI TRƯỞNG THỦY QUÂN LƯƠNG VĂN THÀNH, HY SINH TẠI VÙNG BIỂN PHÚ YÊN KHI CHIẾN ĐẤU VỚI PHỈ THANH NĂM 1864 "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong chuyến đi điền dã để sưu tầm tư liệu về Phù quận công Lương Văn Chánh, người đã có công khai hoang lập ấp tỉnh Phú Yên ngày nay, chúng tôi đã tiếp cận được tư liệu về một hậu duệ của ông, đó là Đội trưởng thủy quân Lương Văn Thành, hy sinh tại Ghềnh Bà, tấn Cù Mông vào năm 1864 và đã được vua Tự Đức sắc phong Hiệu trung kỵ úy, Chánh đội trưởng tinh binh. Sắc đề ngày 27 tháng 10 năm Tự Đức thứ 17 (1864) ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " HỒ SƠ VỀ ĐỘI TRƯỞNG THỦY QUÂN LƯƠNG VĂN THÀNH, HY SINH TẠI VÙNG BIỂN PHÚ YÊN KHI CHIẾN ĐẤU VỚI PHỈ THANH NĂM 1864 "

45 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009 HOÀ SÔ VEÀ ÑOÄI TRÖÔÛNG THUÛY QUAÂN LÖÔNG VAÊN THAØNH, HY SINH TAÏI VUØNG BIEÅN PHUÙ YEÂN KHI CHIEÁN ÑAÁU VÔÙI PHÆ THANH NAÊM 1864 Trần Viết Ngạc*, Lương Văn Kiệt, Nguyễn Văn Thưởng** Trong chuyeán ñi ñieàn daõ ñeå söu taàm tö lieäu veà Phuø quaän coâng Löông Vaên Chaùnh, ngöôøi ñaõ coù coâng khai hoang laäp aáp tænh Phuù Yeân ngaøy nay, chuùng toâi ñaõ tieáp caän ñöôïc tö lieäu veà moät haäu dueä cuûa oâng, ñoù laø Ñoäi tröôûng thuûy quaân Löông Vaên Thaønh, hy sinh taïi Gheành Baø, taán Cuø Moâng vaøo naêm 1864 vaø ñaõ ñöôïc vua Töï Ñöùc saéc phong Hieäu trung kî uùy, Chaùnh ñoäi tröôûng tinh binh. Saéc ñeà ngaøy 27 thaùng 10 naêm Töï Ñöùc thöù 17 (1864). Toaøn boä tö lieäu veà Löông Vaên Thaønh ñaõ ñöôïc ngöôøi chaùu goïi oâng baèng coá laø oâng Löông Do caát giöõ caån thaän, goàm coù: 1. Caáp baèng cuûa Phoù laõnh binh tænh Bình Ñònh hoï Traàn cho binh Löông Vaên Thaønh ñöôïc giöõ chöùc Nguõ tröôûng thuoäc thaäp Nhaát, ñoäi Ba, Höõu cô. Caáp baèng kyù ngaøy moàng 1 thaùng 4 naêm Töï Ñöùc thöù 7 (1854).(1) 2. Caáp baèng cuûa Phoù laõnh binh tænh Bình Ñònh hoï Voõ vaø Quaûn ñaïo ñaïo Phuù Yeân hoï Leâ(2) ñeà ngaøy 20 thaùng 1 naêm Töï Ñöùc thöù 12 (1859) thaêng Nguõ tröôûng Löông Vaên Thaønh leân giöõ chöùc Ñoäi tröôûng ngoaïi uûy ñoäi Ba, Höõu cô tænh Bình Ñònh. Caáp baèng coù ñoùng daáu Bình Ñònh Phoù laõnh binh quan quan phoøng vaø Phuù Yeân ñaïo aán.(3) 3. Caáp baèng cuûa Ñaøm Giang truù thöù, quyeàn sung Quaûn ñoác hoï Leâ caáp cho Ñoäi tröôûng ngoaïi uûy Löông Vaên Thaønh ñöôïc laøm quyeàn Ñoäi tröôûng ñoäi Taùm thuoäc Taû cô tænh Bình Ñònh ñeà ngaøy moàng 8 thaùng 6 naêm Töï Ñöùc thöù 15 (1862). Caáp baèng coù daáu cuûa Ñaøm Giang truù thöù Leâ Linh: Leâ Linh tín kyù. 4. Saéc phong cuûa vua Töï Ñöùc truy taëng Ñoäi tröôûng Löông Vaên Thaønh chöùc Hieäu trung kî uùy Chaùnh ñoäi tröôûng tinh binh vaø ban thuïy Huøng Quaû cho Löông Vaên Thaønh ñaõ hy sinh ngaøy 25 thaùng 6 naêm Töï Ñöùc thöù 17 taïi Gheành Baø, Cuø Moâng trong khi ñi tuaàn tieãu taïi haûi phaän Bình Ñònh. Saéc phong ñeà ngaøy 27 thaùng 10 naêm Töï Ñöùc thöù 17 (1864) coù ñoùng aán Saéc meänh chi böûu. Ñaây laø tö lieäu quan troïng nhaát veà Löông Vaên Thaønh. 5. Tôø baåm cuûa Löông Vaên Thuoäc, con cuûa coá Chaùnh ñoäi tröôûng Löông Vaên Thaønh, xin mieãn vieäc binh dao göûi leân ñaïo Phuù Yeân coù thò thöïc cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh. * Thaønh phoá Tuy Hoøa, tænh Phuù Yeân. **
46 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009 Lyù tröôûng Nguyeãn Höõu Truyeàn ñeà ngaøy thaùng 12 naêm Töï Ñöùc thöù 17 (1864), coù buùt pheâ cuûa ñaïo Phuù Yeân “Phuïng chuaån binh dao chung thaân” vaø coù aán cuûa Phuù Yeân ñaïo. Ñaây laø tôø baåm xin mieãn söu dòch vaø binh dòch cho Löông Vaên Thuoäc nhöng nhôø ñoù ta bieát roõ Löông Vaên Thaønh “...ñöôïc phaùi theo quan binh ngoài thuyeàn daân ra bieån tuaàn tieãu. Ngaøy 25 thaùng aáy [thaùng 6 naêm Töï Ñöùc thöù 17, 1864], hoä toáng thuyeàn chuyeân chôû, ñi ngang qua ñaûo Gheành Baø, cöûa taán Cuø Moâng, phía ngoaøi bieån, gaëp phaûi 3 thuyeàn cuûa phæ Thanh, chaén ngang thuyeàn ñi tuaàn maø baén. Chôït bò boïn phæ aáy baén truùng, thuyeàn ñi tuaàn bò chìm, Vaên Thaønh cheát ñuoái maát tích”. Vieäc tieáp caän ñöôïc 5 vaên baûn noùi treân cung caáp cho chuùng ta raát nhieàu thoâng tin. a. Moät haäu dueä cuûa Phuø quaän coâng Löông Vaên Chaùnh laø Löông Vaên Thaønh ñaõ chieán ñaáu trong thuûy quaân Bình Ñònh - Phuù Yeân, töø caáp binh ñeán caáp Chaùnh ñoäi tröôûng vaø ñaõ hy sinh, ñöôïc trieàu ñình ghi nhaän coâng lao, vua Töï Ñöùc ñaõ truy taëng chöùc Hieäu trung kî uùy Chaùnh ñoäi tröôûng tinh binh vaø ban thuïy Huøng Quaû, haøm chaùnh thaát phaåm. Ñaây laø moät taøi lieäu quyù, ghi nhaän coâng lao cuûa moät haäu dueä Löông Vaên Chaùnh, theâm nieàm töï haøo cho gia toäc hoï Löông. Löông Vaên Thaønh xöùng ñaùng ñöôïc toân vinh taïi queâ höông oâng (thoân Phöôùc Myõ, xaõ Hoøa Bình 2, huyeän Tuy An, tænh Phuù Yeân). b. Qua hoà sô ñaày ñuû cuûa Löông Vaên Thaønh ta bieát theâm veà lòch söû haønh chính tænh Phuù Yeân. Vaøo naêm 1854 cho ñeán 1864, Phuù Yeân laø moät ñaïo thuoäc tænh Bình Ñònh. c. Binh cheá thuûy quaân luùc baáy giôø: Ñôn vò nhoû nhaát laø nguõ, 8 nguõ laäp thaønh moät ñoäi; ñoäi chia laøm 2 thaäp, moãi thaäp goàm 4 nguõ. Ñôn vò lôùn hôn ñoäi laø cô. ÔÛ Bình Ñònh - Phuù Yeân baáy giôø coù 3 cô laø Höõu cô, Trung cô vaø Taû cô. Chæ huy quaân ñoäi caáp tænh laø quan Laõnh binh vaø Phoù laõnh binh. Chæ huy cô laø quan Hieäp quaûn. Trong caùc baèng caáp, caùc quan chöùc chæ ñöôïc neâu hoï (Traàn, Voõ) keøm theo quan chöùc (Laõnh binh, Phoù laõnh binh, Quaûn ñoác) maø khoâng ghi ñaày ñuû hoï teân. d. Con daáu coù hai loaïi: - AÁn: hình vuoâng nhö aán cuûa vua (Saéc meänh chi böûu, taøi lieäu 4), aán cuûa Quaûn ñaïo... (taøi lieäu 2). - Quan phoøng: laø teân goïi con daáu hình chöõ nhaät cuûa caùc quan chöùc nhö Laõnh binh... (taøi lieäu 1, 2). - Trieän: con daáu cuûa lyù tröôûng. - Tín kyù: daáu rieâng cuûa caù nhaân quan chöùc.
47 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009 ñ. Caùch ñoùng daáu: - Daáu cuûa nhaø vua ñöôïc ñoùng döôùi nieân hieäu (Töï Ñöùc... taøi lieäu 4). Caùc saéc, saéc phong thì duøng aán Saéc meänh chi böûu. Meùp treân cuûa aán phaûi ôû giöõa nieân hieäu vaø ngaøy thaùng. - Daáu cuûa quan chöùc noùi chung, ôû ñaây laø quan chöùc caáp tænh ñöôïc ñoùng döôùi chöõ nieân (naêm) (taøi lieäu 1, 2 vaø 5). - Daáu rieâng (tín kyù) cuûa quan chöùc ñöôïc ñoùng ngay döôùi doøng chöõ ghi ngaøy thaùng (taøi lieäu 3). - Trieän cuûa lyù tröôûng chæ ñöôïc ôû goùc traùi, beân döôùi cuûa vaên baûn. TVN-LVK-NVT CHUÙ THÍCH (1) Taøi lieäu 1 cho bieát binh cheá thôøi Nguyeãn (Töï Ñöùc) goàm coù quaân, dinh, veä, cô, ñoäi. Ñöùng ñaàu quaân ñoäi caáp tænh laø Laõnh binh vaø Phoù laõnh binh. Veä chia laøm cô. Bình Ñònh - Phuù Yeân coù 3 cô laø Höõu cô, Taû cô vaø Trung cô. Cô chia laøm ñoäi. Moãi ñoäi goàm 8 nguõ; 4 nguõ laøm moät thaäp. Ñöùng ñaàu ñoäi laø Ñoäi tröôûng, nguõ laø Nguõ tröôûng. (2) Phuù Yeân döôùi thôøi Töï Ñöùc, töø naêm 1854 ñeán 1864, laø moät ñaïo thuoäc tænh Bình Ñònh. Troâng coi Phuù Yeân laø moät Quaûn ñaïo. (3) Con daáu vuoâng cuûa nhaø vua, cuûa Quaûn ñaïo... goïi laø aán (phöông aán: aán vuoâng). Con daáu cuûa Laõnh binh, Phoù laõnh binh hình chöõ nhaät goïi laø quan phoøng. Daáu cuûa Khaâm sai ñaïi thaàn cuõng hình chöõ nhaät nhö trong caùc hoøa öôùc 1862, 1884... kyù giöõa trieàu ñình Töï Ñöùc vaø Phaùp. TOÙM TAÉT Trong khi ñi ñieàn daõ söu taàm tö lieäu veà haäu dueä Löông Vaên Chaùnh, ngöôøi ñaõ coù coâng khai phaù ñaát Phuù Yeân, caùc taùc giaû ñaõ tieáp caän ñöôïc taïi nhaø oâng Löông Do, huyeän Tuy An, tænh Phuù Yeân moät hoà sô goàm 5 vaên baûn cuûa lieät só Löông Vaên Thaønh. Hoà sô naøy cho bieát veà binh nghieäp cuûa Ñoäi tröôûng thuûy quaân Löông Vaên Thaønh, söï ghi nhaän coâng lao cuûa oâng töø trieàu ñình ñeán thoân xaõ, khi oâng hy sinh trong luùc chieán ñaáu vôùi phæ Thanh vaøo naêm 1864. ABSTRACT FILES REGARDING LEADER OF MARINE TROOP LÖÔNG VAÊN THAØNH KILLED IN PHUÙ YEÂN WHILE FIGHTING AGAINST QING BANDITS IN 1864 While we made field research to collect documents concerning Löông Vaên Chaùnh who achieved great merits in the establishment of Phuù Yeân province, at the house of Löông Do at Tuy An district, Phuù Yeân province, we came across a set of files regarding Löông Vaên Thaønh who is recognized by the government as revolutionary martyr. This document tells us about the martyr’s military career and the recognition from the Court as well as from the administration board of his village for the merits of his death in the fight against the Qing bandits.
48 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009 PHUÏ LUÏC Saéc phong cuûa vua Töï Ñöùc cho Chaùnh ñoäi tröôûng thuûy quaân Löông Vaên Thaønh Saéc phong cuûa vua Töï Ñöùc cho Chaùnh ñoäi tröôûng thuûy quaân Löông Vaên Thaønh, ñoùng daáu Saéc meänh chi böûu, caáp ngaøy 27 thaùng 10 naêm Töï Ñöùc thöù 17 (1864). Phieân aâm Thöøa Thieân höng vaän, Hoaøng ñeá saéc vieát: Traãm duy, Thaàn töû cö trinh naõi caùt, trieàu ñình töôûng thieän myõ di. Tö nhó Höõu cô, Tam ñoäi caáp baèng Ñoäi tröôûng coá Löông Vaên Thaønh, am thuïc thuûy tình, kieáu tuaàn haûi ngoaïi. Ba ñaøo xuaát moät, cöông thöøa kích tieáp chi phong, thæ thaïch tung hoaønh, cöï baõo traàm thuyeàn chi phaãn. Thuø thaâm chaån nieäm, nghi bí tinh döông. Tö ñaëc truy taëng nhó vi Hieäu trung kî uùy tinh binh Chaùnh ñoäi tröôûng, thuïy Huøng Quaû, tích chi saéc meänh. OÂ hoâ! Nhaát töï vinh bao, thöùc thò khuyeán trung chi ñieån. Cöûu nguyeân khaû taùc, thöôïng öng suûng meänh chi quang. Khaâm tai. Töï Ñöùc thaäp thaát nieân, thaäp nguyeät, nhò thaäp thaát nhaät. [Ñoùng aán]: Saéc meänh chi böûu.
49 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009 Baûn dòch (*) Vaâng meänh trôøi daáy vaän, Hoaøng ñeá saéc raèng: Traãm nghó, Thaàn töû trung trinh laø toát, trieàu ñình khen hay chaúng soùt. Nhö ngöôi Löông Vaên Thaønh ñaõ quaù coá, caáp baèng Ñoäi tröôûng ñoäi Ba, cô Höõu, am hieåu tình hình soâng nöôùc, ñi tuaàn ngoaøi bieån. Vaøo ra nôi soùng caû, vöøa nöông gioù, quaãy maùi cheøo, tung hoaønh nôi teân ñaïn, laïi oâm moái haän chìm thuyeàn. Nhôù töôûng saâu daøy, neân laøm saùng toû vieäc bieåu döông. Nay ñaëc bieät truy taëng ngöôi laøm Hieäu trung kî uùy Chaùnh ñoäi tröôûng tinh binh, thuïy Huøng Quaû, ban cho saéc meänh. Hôõi oâi! Moät chöõ ban khen, baøy toû ñieån leã khuyeán trung, nôi chín suoái khaù vaâng, haõy nhaän veû vang ôn suûng. Haõy kính thay! Töï Ñöùc, naêm thöù 17 [1864], thaùng 10, ngaøy 27. [Ñoùng aán]: Saéc meänh chi böûu. Tôø baåm cuûa Löông Vaên Thuoäc, coù thò thöïc cuûa Lyù tröôûng vaø pheâ duyeät cuûa Quaûn ñaïo Phuù Yeân Dòch nghóa Löông Vaên Thuoäc, laøng Phöôùc Myõ, toång Hoøa Laïc, huyeän Tuy Hoøa, ñaïo Phuù Yeân, cuùi baåm veà vieäc xin chuaån mieãn binh dao. * Traàn Ñaïi Vinh phieân aâm vaø dòch.
50 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009 Do vaâng tôø söùc raèng caáp baèng Ñoäi tröôûng Löông Vaên Thaønh, ñoäi Ba, cô Höõu thuoäc ngaïch Bình Ñònh, vaøo ngaøy thaùng 6 naêm nay, ñöôïc phaùi theo quan binh ngoài thuyeàn daân ra bieån tuaàn tieãu. Ngaøy 25 thaùng aáy, hoä toáng thuyeàn chuyeân chôû, ñi ngang qua ñaûo Gheành Baø, cöûa taán Cuø Moâng, phía ngoaøi bieån, gaëp phaûi 3 thuyeàn cuûa phæ Thanh, chaén ngang thuyeàn ñi tuaàn maø baén. Chôït bò boïn phæ aáy baén truùng, thuyeàn ñi tuaàn bò chìm, Vaên Thaønh cheát ñuoái maát tích. Ñaõ ñöôïc ñaïo Phuù Yeân ñem vieäc taâu leân, vaø ñöôïc Binh Boä ñöôøng baøn moät khoaûn raèng: Ñoäi tröôûng Löông Vaên Thaønh bò boïn phæ baén chìm thuyeàn cheát ñuoái, xin truy taëng Chaùnh ñoäi tröôûng tinh binh, haøm Chaùnh thaát phaåm, cho moät ngöôøi con hoaëc em hoaëc chaùu laøm nhieâu, mieãn binh dao suoát ñôøi. Kính ñöôïc chaáp thuaän taïi aùn, vaâng tôø söùc khai roõ caùc leõ. Vaû daân laø con ruoät cuûa Vaên Thaønh quaù coá, hieän nay nieân canh AÁt Tî, 20 tuoåi, thuoäc haïng traùng, ñaõ ñöôïc lyù dòch trong laøng nhaän thöïc. Vì theá, cuùi xin quan lôùn Ñaïo ñöôøng thaåm xeùt, chuaån mieãn binh dao cho daân suoát ñôøi. Nay khaáu baåm. Töï Ñöùc, naêm thöù 17, ngaøy thaùng 12. Löông Vaên Thuoäc (ñieåm chæ). Lyù tröôûng Nguyeãn Höõu Truyeàn kính nhaän thöïc, kyù. Pheâ: Kính chuaån mieãn binh dao suoát ñôøi. [Ñoùng aán]: Phuù Yeân ñaïo aán. Caáp baèng cuûa Phoù laõnh binh tænh Bình Ñònh cho Löông Vaên Thaønh giöõ chöùc Nguõ tröôûng, caáp ngaøy 1 thaùng 4 naêm Töï Ñöùc thöù 7 (1854)
51 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009 Caáp baèng cuûa Phoù laõnh binh tænh Bình Ñònh vaø Quaûn ñaïo ñaïo Phuù Yeân cho Löông Vaên Thaønh thaêng chöùc Ñoäi tröôûng ngoaïi uûy ñoäi Ba, Höõu cô tænh Bình Ñònh, caáp ngaøy 20 thaùng 1 naêm Töï Ñöùc thöù 12 (1859) Caáp baèng cho Löông Vaên Thaønh laøm quyeàn Ñoäi tröôûng ñoäi Taùm thuoäc Taû cô tænh Bình Ñònh, ñoùng daáu rieâng cuûa quan Ñaøm Giang truù thöù Leâ Linh.