intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học: " KHẢO SÁT CHỈ XUẤT CHỈ NGÔI TRONG TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST
Báo xấu
230
lượt xem 20
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chỉ xuất là hiện tượng ngôn ngữ từ lâu đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu ngôn ngữ. Nghiên cứu hiện tượng ngôn ngữ này trong tiếng Anh và tiếng Việt sẽ ít nhiều mang lại những giá trị thiết thực trong việc giảng dạy ngôn ngữ, cũng như trong dịch thuật. Trong số năm loại chỉ xuất phổ biến trong các ngôn ngữ: chỉ xuất về ngôi, chỉ xuất thời gian, chỉ xuất không gian, chỉ xuất diễn ngôn và chỉ xuất xã hội có lẽ chỉ xuất về ngôi là đáng quan tâm...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: " KHẢO SÁT CHỈ XUẤT CHỈ NGÔI TRONG TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT"

  1. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 4(39).2010 KHẢO SÁT CHỈ XUẤT CHỈ NGÔI TRONG TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT AN INVESTIGATION INTO PERSON DEIXIS IN ENGLISH AND VIETNAMESE Lưu Quý Khương Trần Tử Di Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Đà Nẵng Trường THPT Phan Bội Châu, Krông Năng, Đak Lak TÓM TẮT Chỉ xuất là hiện tượng ngôn ngữ từ lâu đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu ngôn ngữ. Nghiên cứu hiện tượng ngôn ngữ này trong tiếng Anh và tiếng Việt sẽ ít nhiều mang lại những giá trị thiết thực trong việc giảng dạy ngôn ngữ, cũng như trong dịch thuật. Trong số năm loại chỉ xuất phổ biến trong các ngôn ngữ: chỉ xuất về ngôi, chỉ xuất thời gian, chỉ xuất không gian, chỉ xuất diễn ngôn và chỉ xuất xã hội có lẽ chỉ xuất về ngôi là đáng quan tâm nhất vì nó liên quan trực tiếp đến các vai tham gia vào sự kiện lời nói. Bằng việc sử dụng thủ pháp đối chiếu thông qua các ví dụ minh họa, bài viết sẽ chỉ ra các nét tương đồng và khác biệt về mặt ngữ nghĩa và ngữ dụng của các yếu tố chỉ xuất về ngôi giữa tiếng Anh và tiếng Việt, đồng thời cũng sẽ đề xuất một số giải pháp cho những vấn đề liên quan đến chỉ xuất phát sinh trong quá trình dịch thuật các văn bản từ tiếng Anh sang tiếng Việt và ngược lại. ABSTRACT Deixis is a linguistic phenomenon attracting much linguists’ concern. A study of deixis in English and Vietnamese may be, more or less, of some practical value in language teaching as well as in translation work. Among the five common types of deixis in languages: person, time, place, discourse and social deixis, person deixis is perhaps worthest considering as it deals with the roles participating in a speech event. With this contrastive analysis of person deixis in English and Vietnamese through illustrating examples in both languages, the paper attempts to point out some of the similarities and differences between them in terms of semantics and pragmatics. It is also hoped to suggest some possible solutions to the issues of person deixis which Vietnamese learners and translators may encounter when translating English texts into Vietnamese and vice versa. 1. Đặt vấn đề Trong giao tiếp hàng ngày ta thường gặp những phát ngôn trong tiếng Anh cũng như tiếng Việt mà ta không dễ gì hiểu được nếu không biết chủ thể của phát ngôn, thời gian và không gian phát ngôn. Ví dụ, xét hai phát ngôn sau đây: (1) Tôi không lấy cái ấy, lấy cho tôi cái kia. [9, p.83] (2) I’ll put this here. [6, tr.9] (Tôi sẽ đặt nó ở đây) Những cụm từ như tôi, ấy, kia trong (1) và I, this, here trong (2) làm cho người nghe không hiểu được nội dung của phát ngôn nếu họ đứng ngoài ngôn cảnh (speech context). Những cụm từ như vậy được gọi là chỉ xuất (deixis). 171
  2. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 4(39).2010 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Chỉ xuất đã được nhiều nhà triết học, ngôn ngữ học nghiên cứu. Lyons [5] và Yule [31] nghiên cứu mối liên hệ giữa các yếu tố chỉ xuất không gian và thời gian với phát ngôn trong hành vi lời nói. Levinson [4] chỉ ra cách thức mã hóa các nét đặc trưng của ngôn cảnh hay sự kiện lời nói. Đỗ Hữu Châu [8] khảo sát về phạm trù xưng hô và chỉ xuất không gian, thời gian. Diệp Quang Ban [7] nghiên cứu ba ngôi nhân xưng và các chỉ định từ thời gian và không gian trong tiếng Việt. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có những công trình đi sâu nghiên cứu, đối chiếu các từ chỉ xuất chỉ ngôi giữa tiếng Anh và tiếng Việt. 3. Khái niệm chung về chỉ xuất “Chỉ xuất là phương thức chiếu vật bằng ngôn ngữ dựa trên hành động chỉ trỏ” [8, tr.72] với các quy tắc: lấy người nói làm trung tâm, mốc thời gian và không gian được xác định là tại thời điểm và địa điểm phát ngôn [4]. Trong hầu hết các ngôn ngữ đều tồn tại năm loại chỉ xuất: chỉ xuất về ngôi, thời gian, không gian, diễn ngôn và xã hội. Tuy nhiên, bài viết này chỉ trình bày và đối chiếu chỉ xuất về ngôi giữa tiếng Anh và tiếng Việt . 3.1. Chỉ xuất về ngôi trong tiếng Anh “Chỉ xuất về ngôi là những dấu hiệu ngôn ngữ để chỉ các vai (role) tham gia vào một sự kiện lời nói (speech event)” [3,tr.210]. Vai tham gia trong một sự kiện lời nói gồm có: ngôi thứ nhất - vai người nói, ngôi thứ hai- vai người nghe và ngôi thứ ba - không phải người nói mà cũng chẳng phải phải người nghe. 3.1.1 Chỉ xuất vai người nói Chỉ xuất vai người nói có thể là bản thân người nói được biểu thị qua các đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất số ít (I, me, myself, mine, my), hoặc là người nói và một hoặc một số đối tượng hiện hữu hoặc không hiện hữu tại sự kiện lời nói được biểu thị qua các đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất số nhiều (we, us, ourselves, our, ours). Ví dụ: (3) I know you did not leave me because you doubted. [12, tr. 1] (Ông biết cháu đã không rời bỏ ông vì thiếu niềm tin.) (4) We talked about hundreds of things. [14, tr.21] (Chúng tôi đã trao đổi với nhau hàng trăm chuyện.) (5) But remember how you went eighty-seven days without fish and then we caught big ones every day for three weeks . [12, tr.1] (Nhưng ông còn nhớ hồi suốt tám mươi bảy ngày ta không bắt được cá, nhưng sau đó trong ba tuần lễ ngày nào ta cũng vớ được cá lớn) I và me trong ví dụ (3) chỉ xuất vai người nói, trong khi đó we trong ví dụ (4) và (5) chỉ xuất người nói và một hoặc một số đối tượng hiện hữu hoặc không hiện hữu tại sự kiện lời nói. Theo Yule [6], we có thể ngoại trừ người nghe (exclusive first person deixis), như ví dụ (4), hoặc bao gộp cả người nghe (inclusive first person deixis), ví dụ (5). Trong thực tế, we có thể thay đổi chỉ xuất ngay trong một câu. Ví dụ: 172
  3. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 4(39).2010 (6) We do not know much about this part of the brain, which plays such an important part in our lives, but we will see in the next chapter. (Chúng ta không biết nhiều về phần này của não bộ, bộ phận đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của chúng ta, nhưng chúng ta sẽ xem xét ở chương sau.) Trong câu này, đại từ ngôi thứ nhất số nhiều we chỉ xuất đến ba đối tượng khác nhau: đối tượng thứ nhất là cộng đồng khoa học, đối tượng thứ hai là nhân loại nói chung và đối tượng thứ ba là tác giả và độc giả của bài viết. 3.1.2 Chỉ xuất vai người nghe Chỉ xuất vai người nghe trong tiếng Anh được biểu hiện qua các đại từ nhân xưng như you, yourself, yourselves.Ví dụ: (7) But you are your father’s and your mother’s son and you are in a lucky boat. [11, tr. 57] (Nhưng cháu là con trai của bố mẹ cháu và cháu đang trên một chuyến đò may mắn.) Đôi lúc đại từ nhân xưng you không được dùng để chỉ xuất mà mang nghĩa chung chung. Ví dụ: (8) Think before you spit or litter on roads! [29] (Hãy suy nghĩ trước khi khạc nhổ hay vứt rác xuống đường) Đây là câu khẩu hiệu thường thấy trên nhiều đường phố nước Anh khuyến cáo mọi người giữ gìn vệ sinh chung, do đó, đại từ you không chỉ xuất một người nghe cụ thể nào. Ngoài ra, you còn có thể được sử dụng để chỉ xuất người nói. Ví dụ sau đây được trích từ bộ phim The Sound of Music” (1965) của đạo diễn Robert Wise. (9) Captain von Trapp: Well, you can’t marry someone when you’re in love with someone else… can you? [32] (Captain von Trapp: Phải, nhưng anh không thể yêu một người lại cưới người khác. Em có làm thế được không?.) Ở đây, anh chàng Captain von Trapp đã sử dụng đại từ you để chỉ xuất chính bản thân mình, nhằm giải bày tình cảm cá nhân với cô nàng Maria. 3.1.3 Chỉ xuất ngôi thứ ba Chỉ xuất ngôi thứ ba không chỉ đến người nói hay người nghe, mà là một đối tượng nào đó liên quan đến sự kiện lời nói. Chỉ xuất ngôi thứ ba số ít biểu thị qua các đại từ he, she, it…và ngôi thứ ba số nhiều là they, them,their. Ví dụ: (10) She smiled, her smile was really very sweet, and she blushed a little. [14,tr.27] (Cô ta cười, nụ cười thật ngọt ngào, và một chút e thẹn) Các đại từ ngôi thứ ba số ít còn cho ta biết giới tính của đối tượng được chỉ xuất. Trong văn phong không trang trọng, đại từ he được dùng để chỉ xuất động vật khi chưa 173
  4. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 4(39).2010 xác định rõ giới tính (ví dụ 11). Đối với những vật nuôi (chim, chó, mèo) hoặc những loài vật xác định rõ giới tính cái (gà mái, bò cái,…), người ta dùng đại từ she để chỉ xuất (ví dụ 12). Ngoài ra, she còn được sử dụng để chỉ xuất cho đất nước, tàu thủy như trong ví dụ (13). (11) Then he dove suddenly and the old man saw flying fish spurt out of the water and sail desperately over the surface. [12, tr.9] (Rồi thình lình nó lao xuống, lão thấy đàn cá chuồn tung mình lên khỏi mặt nước, tuyệt vọng bay trên mặt biển.) (12) She closes an eye or calmly puts a straw on her back, but finally she gets more exited. [30] (Nó nhắm một mắt lại, gắp một cọng rơm bỏ lên lưng, cuối cùng cũng tìm được cảm giác vui sướng. ) (13) God Bless America, Land that I love. Stand beside her, and guide her Through the night with a light from above. (Chúa ban phúc cho nước Mỹ, đất nước tôi yêu thương, chúa che chở và soi sáng.) 3.2. Chỉ xuất về ngôi trong tiếng Việt Chỉ xuất về ngôi trong tiếng Việt có lẽ là một trong những vấn đề hóc búa nhất đối với các nhà nghiên cứu ngôn ngữ. Theo Đỗ Hữu Châu [8], chỉ xuất về ngôi trong tiếng Việt chịu ảnh hưởng của các yếu tố như quan hệ liên nhân, ngữ vực và phép lịch sự. Dựa vào vai giao tiếp, chỉ xuất về ngôi trong tiếng Việt cũng được chia thành ba ngôi: ngôi thứ nhất-vai người nói, ngôi thứ hai-vai người nghe và ngôi thứ ba- đối tượng được đề cập trong sự kiện lời nói. Theo Diệp Quang Ban [7], chỉ xuất về ngôi trong tiếng Việt bao gồm nhân xưng từ đích thực, danh từ chỉ quan hệ thân tộc, danh từ chỉ chức vị và một số từ, tổ hợp từ khác. 3.2.1 Nhân xưng từ đích thực được dùng để chỉ xuất Xem các ví dụ sau: (14) Tao chỉ liều chết với bố con nhà mày đấy thôi. (15) Tôi đã bảo phải thì là phải. (16) Thị vẫn ngồi mớm ở mép giường, hai tay ôm khư khư cái thúng, mặt bần thần. [23, tr.26] (17) Chúng mày đợi u nhá. Những đại từ như tao, mày trong (14), tôi trong (15), thị trong(16) và chúng mày trong (17) theo phân loại của Diệp Quang Ban [7] là những nhân xưng từ đích thực. Nhân xưng từ đích thực trong tiếng Việt được thống kê trong bảng dưới đây: 174
  5. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 4(39).2010 Bảng 1. Nhân xưng từ đích thực trong tiếng Việt [7, tr.520] Nhân vật trong Nhân xưng từ giao tiếp Số ít Số nhiều ngoại trừ Số nhiều bao gộp Ngôi thứ nhất chúng tôi ; chúng chúng ta, ta, chúng tôi, tao, tớ, ta, mình tao, chúng tớ mình Ngôi thứ hai chúng mày, bay, mày, mi chúng bay Ngôi tứ ba chúng nó, chúng, nó, hắn(ta), y, thị bọn nó, bọn chúng Xem các ví dụ sau: (18) Được ông chủ tịch cho phép, chúng tôi cứ mạnh dạn nêu chung như thế chứ không có ý gì. [25, tr.39] (19) Anh cứ nói tự nhiên, nói hết sức thoải mái, chúng ta tranh luận với nhau tự nhiên. [25, tr.41] (20) Cậu nói nhiều triển vọng, chúng mình tin lắm, rất tin! (21) Anh biết em đã vượt qua thói quen rất nghiêm ngặt để chúng mình có dịp nói chuyện với nhau. Chúng tôi được sử dụng với ý nghĩa ngoại trừ (exclusive) trong ví dụ (18). Chúng ta được sử dụng với ý nghĩa bao gộp (inclusive) trong (19). Chúng mình, tụi mình, bọn mình có thể được sử dụng với ý nghĩa ngoại trừ như ở ví dụ (20), hoặc với ý nghĩa bao gộp như trong ví dụ (21). Cần phân biệt giữa thuộc tính chỉ xuất và không chỉ xuất, giữa khứ chỉ và hồi chỉ. (22) Ta về ta tắm ao ta, dù trong dù đục ao nhà vẫn hơn. (23) Phải đấy hắn cứ thế mà chửi, hắn cứ chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo. [17, tr.6] (24) Cụ dắt Chí Phèo đứng dậy, giục thêm vài tiếng nữa, và Chí Phèo chịu đi; hắn chỉ cố khập khiễng cái chân như bị què. [17, tr.12] Ta trong (22) không có thuộc tính chỉ xuất vì mang nghĩa chung chung. Hắn trong (23) là khứ chỉ, hắn trong (24) là hồi chỉ. 3.2.2 Danh từ thân tộc làm từ chỉ xuất Những danh từ thân tộc như ông, bà, cô, chú, anh, chị được dùng như những cụm từ chỉ xuất. Ngoài ra, những danh từ chỉ quan hệ bạn bè (bạn), ngôi thứ như đồng chí, ngài, vị... cũng được sử dụng như những cụm từ chỉ xuất. Ví dụ. (25) A ông. Con tưởng ai. Con vừa mới về [25, tr.8] (26) Các bạn và các đồng chí lần sau trở lại với chúng tôi, có thể tin rằng nơi đây sẽ hoàn toàn đổi khác. [21, tr.7] 175
  6. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 4(39).2010 (27) Thầy quản chúng tôi có ít quà mọn này biếu ngài dùng cho ấm bụng. [22, tr.111] Trong các ví dụ trên, các danh từ thân tộc lần lượt đóng vai của người nói và người nghe, và tạo nên các cặp vai “con-ông”, “chúng tôi-các bạn” , “chúng tôi-các đồng chí” và “chúng tôi-ngài”. Các cặp vai phổ biến trong tiếng Việt được liệt kê trong Bảng 2. Bảng 2: Các cặp vai thường gặp trong tiếng Việt Người nói Người nghe bố, mẹ, ông, bà, chú, bác, thím, cụ, con thầy(cô),… bố, mẹ, ông, bà, chú, bác, thím, con thầy(cô),… cháu ông, bà, chú, bác, cô, thím, cụ… ông, bà, chú, bác, cô, thím,… cháu em anh, chị, thầy (cô) anh, chị, thầy (cô) em tôi bạn, đồng chí,… tao, ta mày, chúng mày,… mình, tớ bạn, cậu, các cậu,.. Người ta dễ nhận thấy rằng khi vai của người nói chuyển thành vai của người nghe, thì các chỉ xuất về ngôi cũng biến đổi theo cho phù hợp. (28) + Ông đang làm gì thế hở ông? [26, tr.71] - Ấy chết, cháu đừng mó vào hoa của ông. Ông đang thăm xem đúng hôm nào thì hoa của ông nở đủ. + Ông cho cháu một cái... Cháu xin ông cái lá gẫy kia nhá! Ở phát ngôn thứ nhất, ông là ngôi thứ hai, nhưng qua phát ngôn thứ hai ông lại là ngôi thứ nhất và cháu là ngôi thứ hai, sang phát ngôn ba ông lại là ngôi thứ hai và cháu là ngôi thứ nhất. Chỉ xuất về ngôi trong tiếng Việt chịu tác động nhiều của các yếu tố phi ngôn ngữ như giới tính, tuổi tác, nghề nghiệp, vị trí xã hội và quan hệ xã hội. Trong thực tế giao tiếp hiện nay, tiếng Việt tồn tại một số cặp vai không theo thông lệ chẳng hạn em- bác, anh-chú thay vì em-anh, anh-em. Người Việt có xu hướng xưng hô theo con, cháu của mình trong giao tiếp. Ví dụ: (29) Cần gì chú cứ hét một tiếng tụi anh theo răm rắp ngay. [25, tr.587] Theo Đỗ Hữu Châu [8], cần có sự phân biệt giữa cụm từ chỉ xuất và biểu thức gọi. Biểu thức gọi là sự kết hợp của danh từ thân tộc với các từ như ơi, ạ để thu hút sự chú ý của người nghe. Ví dụ. 176
  7. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 4(39).2010 (30) Anh ơi… Sao anh buồn thế? [21, tr.13] (31) Bác ơi, tim Bác mênh mông thế. [31] Khi chỉ xuất cho ngôi thứ nhất số nhiều, các danh từ thân tộc như anh, em, cháu thường kết hợp với các từ chúng, bọn, tụi để tạo ra các cụm chỉ xuất tụi anh, bọn anh, tụi cháu, bọn em, chúng em, chúng cháu…(không dùng: chúng anh, chúng bác,…). Khi chỉ xuất vai người nghe ở số nhiều, các danh từ này lại kết hợp với từ chỉ số lượng “các” để tạo ra các cụm từ chỉ xuất như các em, các bạn, các anh,.... Ví dụ: (32) Anh Ba Quân chủ tịch nói anh Hai ngày trước là sếp bự của ảnh, ảnh dặn tụi em phải đối xử với anh Hai thiệt đàng hoàng. [21, tr.3] (33) Trong thương trường và trong chính trường của bọn em, người như vậy kêu bằng hãnh tiến. [21, tr.72] (34) Tôi xin các anh, các anh vì thương mà cứ nói quá lên như vậy, nghe kỳ lắm! [21, tr.6] Ngoại ra, các danh từ thân tộc (anh, chị, ông, bác…) cũng có thể được dùng cho ngôi thứ ba khi kết hợp với các từ ta, ấy: anh ta, bác ta, ông ta, anh ấy, chị ấy. 3.2.3 Danh từ chỉ chức vị và một số từ, tổ hợp từ khác được sử dụng để chỉ xuất Một số danh từ chỉ chức vị, nghề nghiệp như thủ trưởng, chủ tịch, giáo sư, bác sỹ, thầy giáo... được sử dụng để chỉ xuất ngôi thứ hai. Ví dụ: (35) Em chào thủ trưởng ạ. [19, tr.189] (36) Ông Kác Mác cười trong hàm râu rậm: Thầy giáo đã có cô giáo chưa? [20, tr.351] Thủ trưởng trong (35) và thầy giáo trong (36) chỉ xuất vai người nghe; đôi khi các từ như ông, bà, đồng chí được dùng kết hợp với các từ chỉ nghề nghiệp, chức vụ. Ví dụ: (37) Có đúng vậy không hở bà giám đốc? [21, tr.135] (38) Một ly này xin chúc sức khoẻ và ý chí cũng như tấm lòng nhân ái của bà phó chủ tịch tương lai. [21, tr.16] Ở đây hình thành các cặp vai như em-thủ trưởng, cháu-thủ trưởng, em-giám đốc, tôi-giám đốc,.... Tùy vào tuổi tác và mức độ thân cận, người nói lựa chọn các cụm chỉ xuất như em, cháu, tôi,... để chỉ xuất chính mình. Các từ chỉ xuất không gian như đây, này, đằng ấy cũng được sử dụng để chỉ xuất về ngôi. Ví dụ: (39) Đã thật thì đẩy chứ sợ gì, đằng ấy nhỉ. [24, tr.26] (40) Sinh rằng: Hay nói dè chừng! [33, dòng1361-62] Lòng đây lòng đấy chưa từng hay sao? Đằng ấy trong (39) và đấy (40) chỉ xuất vai người nghe, đây trong (40) chỉ xuất vai người nói. Ngoài ra, các từ như ngươi, người, người ta cũng được sử dụng để chỉ xuất về ngôi. 177
  8. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 4(39).2010 (41) Ngươi hỏi ta muốn gì? Ta chỉ muốn có một điều. Là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây. [22, tr.111] (42) Người ơi người ở đừng về. Người về em vẫn nhớ.... (dân ca Quan họ) (43) Đồ quỷ! Vậy mà làm người ta...cứ tưởng. [21, tr. 93] Ngươi và người trong (41) và (42) chỉ xuất vai người nghe, người ta trong (43) chỉ xuất vai người nói. 4. Tần số xuất hiện của các từ chỉ xuất về ngôi trong tiếng Anh và tiếng Việt Kết quả khảo sát tần số xuất hiện của chỉ xuất về ngôi dựa trên 160 câu tiếng Anh và 160 câu tiếng Việt được thể hiện ở bảng dưới đây. Bảng 3: Tần số xuất hiện của từ chỉ xuất về ngôi trong tiếng Anh Loại chỉ xuất Tần số (%) I, we, me,us,… 109 44,1 Ngôi thứ nhất Chỉ xuất về ngôi You, your,… 63 25,5 Ngôi thứ hai He,she, they, him,… 75 30,4 Ngôi thứ ba Tổng số 247 100 Bảng 4: Tần số xuất hiện của từ chỉ xuất về ngôi trong tiếng Việt Loại chỉ xuất Tần số (%) Ngôi thứ nhất 55 27,0 Tôi, tao, mình, chúng tôi,… Nhân xưng từ đích Ngôi thứ hai 6 2,9 thực Mày, chúng mày, … Chỉ xuất về ngôi Ngôi thứ ba 17 8,3 Nó, y, thị, chúng nó,… Anh, chị, cô, bác, cháu, 103 50,5 Danh từ thân tộc ông… Danh từ chức vị, nghề Thầy giáo, cô giáo, bác 14 6,9 sỹ,… nghiệp Một số từ và tổ hợp từ Đằng ấy, đây, ngươi,... 9 4,4 khác Tổng số 204 100 Số liệu cho thấy, số lượng từ chỉ xuất về ngôi trong tiếng Anh xuất hiện trong nhiều hơn trong tiếng Việt, đặc biệt là ngôi thứ nhất. Trong tiếng Việt người ta sử dụng các danh từ thân tộc để chỉ xuất về ngôi nhiều hơn so với nhân xưng từ đích thực. 178
  9. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 4(39).2010 5. Kết luận Qua khảo sát, người ta thấy rằng từ chỉ xuất về ngôi trong tiếng Anh và tiếng Việt có một số điểm chung. Cả hai ngôn ngữ đều dựa vào vai tham gia vào sự kiện lời nói để chỉ xuất cho ba ngôi: ngôi thứ nhất – vai người nói, ngôi thứ hai-vai người nghe và ngôi thứ ba- đối tượng được đề cập đến trong sự kiện lời nói. Ở ngôi thứ nhất số nhiều, trong cả hai ngôn ngữ đều có sự phân biệt giữa đại từ chỉ xuất bao gộp (chúng ta, ta, chúng mình ) và ngoại trừ (chúng tôi, chúng tao, chúng tớ). Đối với ngôi thứ ba, ở hai ngôn ngữ đều có sự phân biệt về giống và số. Bên cạnh những điểm chung, qua khảo sát ta cũng nhận ra một số điểm khác biệt. Tiếng Anh có sự phân biệt về cách: chủ thể cách (I, you, she, he, we, they), khách thể cách (me, you, her, him, us, them) và sở hữu cách (my, your, her, his, our, their, mine, yours), trong khi đó tiếng Việt không có sự phân biệt này. Đa số từ chỉ xuất về ngôi trong tiếng Anh là nhân xưng từ đích thực, ít chịu tác động của các yếu tố phi ngôn ngữ như tuổi tác, quan hệ liên nhân và xã hội. Trong khi đó, trong tiếng Việt có xu hướng sử dụng nhiều danh từ thân tộc hơn, cũng có nghĩa là chỉ xuất về ngôi trong tiếng Việt chịu nhiều tác động của các yếu tố phi ngôn ngữ như tuổi tác, quan hệ liên nhân và xã hội của những vai tham gia vào sự kiện lời nói. Việc đối chiếu phương tiện chỉ xuất về ngôi trong tiếng Anh và tiếng Việt là việc làm cần thiết, hỗ trợ thiết thực trong việc giảng dạy tiếng Anh cho người Việt và dạy tiếng Việt cho người nước ngoài. Đồng thời việc nghiên cứu này cũng giúp ích rất nhiều cho việc dịch thuật các văn bản từ tiếng Anh sang tiếng Việt và ngược lại. TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Anh [1] Fillmore C.J. (1997), Lectures on Deixis, Center for the Study of Language and Information, Stanford, California. [2] Grundy, P. (2000), Doing Pragmatics, Arnold, London [3] Hatch, E. (1992), Discourse and Language Education, Cambridge University Press. [4] Levinson, S. C. (1983), Pragmatics, Cambridge University Press. [5] Lyons, John. (1977),“Deixis, Space and Time”. Semantics (Vol. 2) Cambridge: Cambridge University [6] Yule, G. (1996), Pragmatics, Oxford University Press. Tiếng Việt [7] Diệp Quang Ban (2004), Ngữ pháp tiếng Việt, Nxb Giáo dục, Hà Nội. [8] Đỗ Hữu Châu (2007), Đại cương Ngôn ngữ học, tập hai, Nxb Giáo dục, Hà Nội. [9] Nguyễn Đức Dân (1998), Ngữ dụng học, Nxb Giáo dục, Hà Nội. [10] http://ngonngu.net/index.php?p=123 179
  10. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 4(39).2010 TƯ LIỆU ĐỂ DẪN CHỨNG Tiếng Anh [11] Carroll, Lewis (1865), Alice’s Adventures in Wonderland, Macmillan. [12] Hemingway, E. (1983), The Old Man and the Sea, Moscow. [13] Lawrence, D.H. (1920), Women in Love, Thomas Seltzer [14] Maugham, W. Somerset (1990), The Moon and Sixpence, Mandaria Paperbacks [15] Shaw, G. B (1907), Major Babara (play), Ebook. Tiếng Việt [16] Nguyễn Nhật Ánh, (2008), Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ, Ebook. [17] Nam Cao, (2001), Chí Phèo, Nxb Văn học. [18] Nguyễn Hồng, (2001), Bỉ Vỏ, Nxb Đồng Nai. [19] Ma Văn Kháng, (2000), Ngược dòng nước lũ, Nxb Hội Nhà Văn. [20] Ma Văn Kháng, (2001), Trăng non, Gặp gỡ Ở La Pan Tẩn, Nxb Văn Học. [21] Chu Lai, (1991), Ăn mày dĩ vãng, Nxb Lao động. [22] Phan Trọng Luận, (2009), Ngữ văn 11- Tập 1, Nxb Giáo dục. [23] Phan Trọng Luận, (2009), Ngữ văn 12- Tập 1, Nxb Giáo dục. [24] Phan Trọng Luận, (2009), Ngữ văn 12- Tập 2, Nxb Giáo dục. [25] Lê Lựu, (1986), Thời xa vắng, Ebook. [26] Nguyễn Tuân, (1940), Bữa rượu máu , Nxb Mai Lĩnh, Hà Nội. Internet [27] http://bookboon.com/int/student/biology [28] http://en.wikipedia.org/wiki/God_Bless_America [29] http://timesofindia.indiatimes.com [30] http://www.afn.org/~poultry/egghen.htm [31] http://www.hvtc.edu.vn/forum/index.php?showtopic=8162 [32] http://www.soundoflife.net/romantic-movie-quotes/ [33 http://www.taybacuniversity.edu.vn/elib/Van%20hoc/Truyen% 20Kieu%20%28Nguyen%20Du%29.pdf 180
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.26: Bộ 320 Luận Văn Thạc Sĩ Y Học
320 tài liệu
1253 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2