Báo cáo nghiên cứu khoa học " MÔ PHỎNG SỰ GIẢM MỨC ĐỘ NGẬP LŨ TẠI NỘI THÀNH HUẾ KHI CÓ SỰ ĐIỀU TIẾT LŨ CỦA HỒ CHỨA TẢ TRẠCH "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

39
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sông Hương là sông chính chảy qua trung tâm thành phố Huế và là hạ lưu của hai nhánh sông Tả Trạch, Hữu Trạch. Sông Hương chảy về phá Tam Giang-Cầu Hai và sau đó chảy ra biển thông qua hai cửa Thuận An và Tư Hiền. Bên cạnh sông Hương, phía bắc còn có sông Bồ đổ vào sông Hương ở ngã ba Sình, và phía nam có chi lưu của sông Hương là sông Lợi Nông-Đại Giang.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " MÔ PHỎNG SỰ GIẢM MỨC ĐỘ NGẬP LŨ TẠI NỘI THÀNH HUẾ KHI CÓ SỰ ĐIỀU TIẾT LŨ CỦA HỒ CHỨA TẢ TRẠCH "

108 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (84). 2011 MOÂI TRÖÔØNG-SINH THAÙI MOÂ PHOÛNG SÖÏ GIAÛM MÖÙC ÑOÄ NGAÄP LUÕ TAÏI NOÄI THAØNH HUEÁ KHI COÙ SÖÏ ÑIEÀU TIEÁT LUÕ CUÛA HOÀ CHÖÙA TAÛ TRAÏCH Huỳnh Công Hoài, Nguyễn Thị Bảy*, Nguyễn Ngọc Minh** 1. Môû ñaàu Soâng Höông laø soâng chính chaûy qua trung taâm thaønh phoá Hueá vaø laø haï löu cuûa hai nhaùnh soâng Taû Traïch, Höõu Traïch. Soâng Höông chaûy veà phaù Tam Giang-Caàu Hai vaø sau ñoù chaûy ra bieån thoâng qua hai cöûa Thuaän An vaø Tö Hieàn. Beân caïnh soâng Höông, phía baéc coøn coù soâng Boà ñoå vaøo soâng Höông ôû ngaõ ba Sình, vaø phía nam coù chi löu cuûa soâng Höông laø soâng Lôïi Noâng-Ñaïi Giang. Soâng Höông coù vai troø quan troïng trong nguoàn taøi nguyeân nöôùc, cuõng nhö ñoái vôùi tình traïng ngaäp luït taïi thaønh phoá Hueá. Thöøa Thieân Hueá laø moät trong nhöõng khu vöïc coù löôïng möa cao nhaát taïi Vieät Nam vaø löôïng möa phaân boá khoâng ñeàu. Do ñoù, haøng naêm coù töø 3 ñeán 5 traän luõ xaûy ra, gaây nhieàu thieät haïi veà taøi saûn vaø tính maïng con ngöôøi. Ñeå ngaên chaën luõ luït, caùc coâng trình thuûy lôïi vaø thuûy ñieän ñaõ ñöôïc xaây döïng ôû thöôïng nguoàn soâng Höông vaø soâng Boà nhaèm ñieàu tieát doøng chaûy trong muøa luõ luït, nhö hoà chöùa Taû Traïch, caùc nhaø maùy thuûy ñieän Bình Ñieàn vaø Höông Ñieàn. Trong caùc coâng trình naøy, hoà chöùa nöôùc Taû Traïch ñöôïc xaây döïng vôùi chöùc naêng chính laø ñieàu tieát luõ. Trong nghieân cöùu naøy,*** moâ hình luõ luït ñöôïc aùp duïng ñeå moâ phoûng traän luõ lòch söû naêm 1999 cho hai tröôøng hôïp: (i) Khoâng coù caùc coâng trình thuûy lôïi ôû thöôïng nguoàn (tröôøng hôïp hieän traïng). (ii) Coù söï tham gia ñieàu tieát luõ cuûa hoà chöùa Taû Traïch. Caùc keát quaû moâ phoûng seõ ñöôïc phaân tích ñeå öôùc tính möùc ñoä giaûm ngaäp luït, neáu hoà chöùa Taû Traïch hoaït ñoäng. 2. Thieát laäp moâ hình luõ vaø tính toaùn Moâ hình doøng chaûy 1-D Mike 11 keát hôïp moâ hình doøng chaûy 2-D Mike 21 ñöôïc thöïc hieän ñeå moâ phoûng luõ taïi thaønh phoá Hueá. Khu vöïc nghieân cöùu bao goàm caùc soâng chính cuûa löu vöïc soâng Höông ñöôïc theå hieän trong hình * Khoa Kyõ thuaät Xaây döïng, Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa Thaønh phoá Hoà Chí Minh. ** Tröôøng Ñaïi hoïc Khoa hoïc Töï nhieân Thaønh phoá Hoà Chí Minh. *** Coâng trình naøy laø moät phaàn keát quaû nghieân cöùu ñeà taøi “Ñaùnh giaù söï bieán ñoäng cuûa doøng chaûy vaø moâi tröôøng neáu loaïi boû moät soá coáng ñaäp treân vuøng haï du soâng Höông khi coù caùc coâng trình thuûy lôïi, thuûy ñieän treân doøng chính”, do Sôû Khoa hoïc vaø Coâng ngheä Thöøa Thieân Hueá quaûn lyù, Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa Thaønh phoá Hoà Chí Minh chuû trì thöïc hieän.
109 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (84). 2011 1a. Ñoái vôùi moâ hình doøng chaûy 1-D, heä thoáng soâng Höông ñöôïc rôøi raïc hoùa thaønh 227 maët caét vaø ñoái vôùi moâ hình doøng chaûy chaûy 2-D, vuøng ñoàng baèng ñöôïc rôøi raïc hoùa thaønh 7.299 phaàn töû. Hình 1b cho thaáy maïng löôùi cuûa moâ hình 1-D keát hôïp vôùi moâ hình 2-D. Trong moâ hình coù hai bieân, thöôïng nguoàn vaø haï nguoàn cuûa maïng soâng. ÔÛ thöôïng nguoàn Hình 1a. Maïng löôùi caùc con soâng chính coù caùc bieân löu löôïng xaû töø hoà thuoäc löu vöïc soâng Höông. Taû Traïch, Höõu Traïch vaø soâng Boà. ÔÛ haï nguoàn löu vöïc soâng chaáp nhaän bieân dao ñoäng möïc nöôùc taïi ñaàm phaù Tam Giang- Caàu Hai. Moâ hình luõ ñöôïc aùp duïng ñeå moâ phoûng cho hai tröôøng hôïp cuûa traän luõ töø ngaøy 01 ñeán ngaøy 06/11/1999: (i) moâ phoûng ngaäp tröôøng hôïp hieän traïng vaø (ii) moâ phoûng ngaäp khi coù söï hoaït ñoäng cuûa hoà Taû Traïch. Hình 1b. Maïng löôùi cuûa moâ hình 1-D keát hôïp moâ hình 2-D. Hoà Taû Traïch ñöôïc xaây döïng vôùi muïc ñích chính laø kieåm soaùt luõ luït. Vaøo ñaàu muøa luõ, hoà baét ñaàu ñoùn luõ vôùi möïc nöôùc trong hoà baèng möïc nöôùc cheát, vaø luõ seõ ñöôïc kieåm soaùt baèng theå tích nöôùc löu tröõ trong hoà vaø ñöôïc xaû xuoáng haï löu thoâng qua chaûy traøn vaø chaûy vaøo coáng. Caùc döõ lieäu trong thôøi gian xaûy ra luõ (1-6/11/1999) taïi caùc traïm thuûy vaên Thöôïng Nhaät, Bình Ñieàn, Coå Bi ñöôïc söû duïng laøm döõ lieäu ñaàu vaøo ôû thöôïng nguoàn maïng soâng cho tröôøng hôïp (i). Hình 2. Löu löôïng luõ 1999 taïi Thöôïng Nhaät tröôùc vaø Trong tröôøng hôïp (ii) löu löôïng sau khi ñieàu tieát qua hoà Taû Traïch ñaàu nguoàn soâng Taû Traïch laø löu löôïng ñaõ qua söï ñieàu tieát cuûa hoà chöùa. Möïc nöôùc ôû haï löu ñöôïc xaùc ñònh bôûi söï töông quan giöõa möùc nöôùc ôû ñaàm phaù Tam Giang-Caàu Hai vaø thuûy trieàu.
110 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (84). 2011 Hình 2 bieåu dieãn löu löôïng doøng chaûy tröôùc vaø sau khi ñieàu tieát qua hoà Taû Traïch taïi Thöôïng Nhaät (thöôïng nguoàn cuûa con soâng Taû Traïch). 3. Keát quaû vaø thaûo luaän Möïc nöôùc taïi traïm Kim Long (soâng Höông) tính ñöôïc töø moâ hình vaø ño ñaïc ñöôïc trình baøy trong hình 3. Keát quaû cho thaáy khi coù söï hoaït ñoäng cuûa caùc hoà chöùa Taû Traïch, taïi Kim Long (soâng Höông) giaûm ngaäp ñöôïc 0,94m, töø giaù trò 5,81m giaûm coøn 4,87m. Treân hình 4 laø vò trí cuûa moät soá ñieåm khaûo saùt luõ 1999 taïi thaønh phoá Hueá. Caùc so saùnh giöõa keát quaû tính töø moâ hình vaø caùc döõ lieäu khaûo saùt ñöôïc taïi caùc ñieåm naøy trình baøy trong baûng 1. Caùc keát quaû tính töø moâ hình khaù phuø hôïp vôùi caùc döõ lieäu khaûo saùt ñöôïc, rieâng taïi caùc ñieåm 10, 11, 17, söï khaùc bieät khaù lôùn, khoaûng 1m. Hình 3. Möïc nöôùc taïi Kim Long ñôït luõ 1999 Hình 4. Vò trí caùc ñieåm khaûo saùt ngaäp (Nguoàn: Traïm Khí töôïng Thuûy vaên Hueá). luõ naêm 1999 taïi thaønh phoá Hueá. Hình 5. Ñoä ngaäp saâu nhaát taïi thaønh phoá Hueá Hình 6. Ñoä ngaäp saâu nhaát taïi thaønh phoá Hueá vaø trong Thaønh Noäi (luõ 1999). vaø trong Thaønh Noäi khi coù hoà chöùa Taû Traïch tham gia ñieàu tieát luõ (luõ 1999). Hình 5 vaø 6 bieåu thò baûn ñoà ngaäp lôùn nhaát taïi thaønh phoá Hueá öùng vôùi hai tröôøng hôïp hieän traïng vaø coù hoà chöùa Taû Traïch ñieàu tieát luõ. Theo tính toaùn töø moâ hình cho traän luõ 1999, neáu coù hoà Taû traïch ñieàu tieát luõ, thì khu vöïc noäi thaønh thaønh phoá Hueá giaûm ngaäp khoaûng 0,6m, tuy nhieân ngaäp luït vaãn xaûy ra ôû noäi thaønh. Töø hai hình naøy cuõng nhìn thaáy roõ trong noäi thaønh, khi coù hoà Taû Traïch ñieàu tieát, khoâng coøn xuaát hieän caùc khu vöïc ngaäp saâu
111 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (84). 2011 3-4m, ñoä saâu ngaäp toái ña thaáp hôn 3m vaø hôn moät nöûa dieän tích cuûa noäi thaønh coù ñoä saâu ngaäp nhoû hôn 2m. Nhö vaäy, hoà Taû Traïch chöa ñuû khaû naêng ñeå ngaên chaën nhöõng ñôït luõ nhö traän luõ lòch söû naêm 1999 taïi Hueá, caàn nhieàu döï aùn hôn nöõa veà giaûm nheï thieân tai luõ luït haàu giaûm möùc ñoä ngaäp luït taïi thaønh phoá Hueá. Baûng 1: So saùnh möùc ñoä ngaäp tính ñöôïc töø moâ hình taïi caùc vò trí töông öùng trong hình 4 vôùi keát quaû ñieàu tra khaûo saùt. Ñoä ngaäp Ñoä ngaäp (tính Ñoä ngaäp (tính toaùn) khi Möùc ñoä giaûm ngaäp khi coù TT (khaûo saùt) toaùn) hieän traïng coù hoà Taû Traïch ñieàu tieát hoà Taû Traïch ñieàu tieát (m) (m) (m) (m) 1 4,11 4,21 3,80 0,41 2 4,10 4,18 3,77 0,41 3 4,18 4,11 3,71 0,40 4 4,10 4,04 34 0,40 5 4,92 4,31 3,87 0,44 6 4,20 4,32 3,88 0,44 7 4,36 4,31 3,87 0,44 8 4,35 4,33 3,90 0,43 9 3,60 4,01 3,63 0,38 10 3,20 4,35 3,93 0,42 11 3,40 4,53 4,06 0,47 12 4,96 5,14 4,53 0,61 13 4,70 5,15 4,55 0,60 14 4,98 5,14 4,53 0,61 15 4,34 3,82 3,42 0,40 16 4,34 4,99 4,43 0,56 17 4,23 3,29 3,07 0,22 Nhìn chung, moâ hình keát noái Mike 11 vaø Mike 21 coù theå moâ phoûng toát tình hình ngaäp luõ ôû Thöøa Thieân Hueá, tuy nhieân möùc ñoä chính xaùc cuûa keát quaû moâ hình bò giôùi haïn bôûi döõ lieäu ñaàu vaøo. Möùc ñoä ngaäp luït ôû Thöøa Thieân Hueá phuï thuoäc raát nhieàu vaøo möïc nöôùc ôû ñaàm phaù Tam Giang-Caàu Hai, nhöng taïi ñaây hieän chöa coù baát kyø traïm thuûy vaên naøo ñeå ghi laïi möïc nöôùc. Trong caùc moâ hình luõ luït aùp duïng taïi tænh Thöøa Thieân Hueá, möùc nöôùc ôû ñaàm phaù Tam Giang-Caàu Hai ñaõ ñöôïc öôùc tính töø möïc thuûy trieàu, ñieàu naøy gaây ra loãi cho döõ lieäu ñaàu vaøo taïi bieân cuûa moâ hình. 4. Keát luaän Moâ hình luõ (Mike11-Mike 21) ñöôïc aùp duïng ñeå moâ phoûng traän luõ lòch söû naêm 1999 taïi Thöøa Thieân Hueá vaø öôùc tính möùc ñoä giaûm möïc nöôùc luõ khi hoà chöùa Taû Traïch tham gia ñieàu tieát. Ñoä chính xaùc cuûa keát quaû tính toaùn töø moâ hình ñöôïc ñaùnh giaù baèng caùch so saùnh möïc nöôùc tính toaùn vôùi soá lieäu ño ñaïc taïi traïm Kim Long vaø caùc ñieåm khaûo saùt luõ, caùc keát quaû tính töø moâ hình gaàn nhö phuø hôïp vôùi caùc döõ lieäu quan traéc vaø khaûo saùt. Khi coù hoà Taû Traïch ñieàu tieát luõ, möïc nöôùc ôû soâng Höông (Kim Long) giaûm khoaûng
112 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (84). 2011 0,94m vaø ôû noäi thaønh Hueá giaûm khoaûng 0,6m. Tuy nhieân, qua tính toaùn, xeùt thaáy khaû naêng cuûa hoà chöùa Taû Traïch khoâng ñuû ñeå ngaên chaën hoaøn toaøn nhöõng ñôït luõ nhö luõ naêm 1999. Ngoaøi ra, keát quaû coøn cho thaáy möïc nöôùc ôû ñaàm phaù Tam Giang -Caàu Hai aûnh höôûng maïnh ñeán ñoä chính xaùc cuûa moâ hình tính toaùn, nhöng khoâng may, chaúng coù baát kyø döõ lieäu naøo veà möïc nöôùc taïi ñòa ñieåm naøy ñeå söû duïng trong tính toaùn, ñaây cuõng laø ñieåm giôùi haïn caàn khaéc phuïc ñeå coù theå ñaït ñöôïc keát quaû toát cho caùc nghieân cöùu lieân quan ñeán heä thoáng soâng Höông. HCH-NTB-NNM TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. DHI (2007) Mike 11, Mike 21/3 Coupled Model FM, User Guide. Coâng ty Tö vaán Xaây döïng Thuûy lôïi I (HEC) (2000) Coâng trình hoà Taû Traïch Thöøa Thieân Hueá. 2. Thuyeát minh chung 3. Traïm Thuûy vaên tænh Thöøa Thieân Hueá (2000), Baùo caùo thuûy vaên. Sôû Khoa hoïc vaø Coâng ngheä Thöøa Thieân Hueá (2004). Ñaëc ñieåm khí haäu-thuûy vaên Thöøa Thieân 4. Hueá. Nhaø xuaát baûn Thuaän Hoùa. Leâ Maïnh Huøng (2005). Quy hoaïch chænh trò oån ñònh soâng Höông (Ñoaïn töø haï löu hoà Taû Traïch 5. ñeán cuoái haï löu soâng Höông), Baùo caùo toång keát döï aùn, Vieän Khoa hoïc Thuûy lôïi Mieàn Nam. TOÙM TAÉT Trong baøi baùo, ñoä saâu ngaäp luõ treân löu vöïc soâng Höông, tænh Thöøa Thieân Hueá ñaõ ñöôïc moâ phoûng baèng moâ hình thuûy ñoäng löïc keát noái 1D-2D. Nghieân cöùu taäp trung vaøo traän luõ lòch söû naêm 1999, caùc keát quaû moâ hình ñöôïc hieån thò baèng baûn ñoà ngaäp luït vaø so saùnh vôùi möïc nöôùc taïi 17 ñieåm ngaäp luõ taïi thaønh phoá Hueá. Vôùi muïc ñích kieåm soaùt luõ, hoà chöùa nöôùc Taû Traïch ñöôïc xaây döïng ñeå giaûm löu löôïng ñænh luõ. Moâ hình ñöôïc aùp duïng ñeå öôùc tính möùc ñoä giaûm ngaäp khi hoà chöùa Taû Traïch ñi vaøo hoaït ñoäng vaø ñaùnh giaù möùc ñoä kieåm soaùt luõ. Caùc keát quaû töø moâ hình cho thaáy möùc ñoä ngaäp ôû khu vöïc noäi thaønh Hueá giaûm trung bình khoaûn 0,6m vaø treân soâng Höông (Kim Long) giaûm 0,94m. ABSTRACT SIMULATION OF THE REDUCTION OF INUNDATION LEVEL IN INNER HUEÁ WHEN THE ADJUSTMENT OF TAÛ TRAÏCH WATER RESERVOIR HAPPENS In the article, the flooded depth of the Höông river in Thöøa Thieân Hueá province is simulated by the 1D-2D hydrodynamic model. The research focuses on the historical flood in 1999 and the results are shown by the inundation map, compared with the water levels at 17 flooded positions in Hueá city. In order to control inundation, Taû Traïch water reservoir was built to reduce the flow of flood crest. The model is used to estimate the level of flood reduction when Taû Traïch water reservoir is in operation and to assess the level of flood control. Results from the model show that the average reduction of the inundation level is 0.6m in inner Hueá and 0.97m in the Höông river (Kim Long).