Báo cáo nghien cứu khoa học " Mở rộng cơ hội xuất khẩu thanh long cho các hộ nông dân sản xuất nhỏ thông qua Thực Hành Nông Nghiệp Tốt - MS6: Mở rộng Mô Hình Thí Điểm "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

176
lượt xem 40
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mở rộng mô hình thí điểm của dự án thanh long Bình Thuận đến các hộ nông dân, nhà đóng gói và nhà xuất khẩu trên diện rộng ở Bình Thuận, Tiền Giang và Long An đã có những bước tiến triển khả quan trong suốt dự án này (Sản phẩm 1.2). Các yếu tố đóng góp cho sự tiến triển này gồm: • Hiệu quả của nhóm nông dân, nhà đóng gói và nhà xuất khẩu thí điểm đạt chứng nhận GlobalGAP, như là một mô hình “mẫu” để nhân rộng...

Chủ đề:

Bình luận(1) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghien cứu khoa học " Mở rộng cơ hội xuất khẩu thanh long cho các hộ nông dân sản xuất nhỏ thông qua Thực Hành Nông Nghiệp Tốt - MS6: Mở rộng Mô Hình Thí Điểm "

Ministry of Agriculture & Rural Development Báo Cáo Tiến Độ Dự án CARD 029/07/VIE Mở rộng cơ hội xuất khẩu thanh long cho các hộ nông dân sản xuất nhỏ thông qua Thực Hành Nông Nghiệp Tốt MS6: Mở rộng Mô Hình Thí Điểm Tháng 11/2009
Nội Dung 1 Thông tin tổ chức 1 2 Tóm tắt dự án 2 3 Giới thiệu & cơ sở 2 4 Mở rộng mô hình thí điểm 6 4.1 Xác định và tiến độ tuân thủ GAP của nhà vườn và nhà đóng gói ở Bình Thuận, Tiền Giang và Long An 6 4.2 Hồ sơ về số lượng và sản lượng thanh long, tiếp cận thị trường và lợi nhuận cho người nông dân đối với nhà đóng gói mới và các nhóm nông dân nhỏ 14 4.3 Thông tin cụ thể về thị trường 15 5 Triển khai thực hiện & các vấn đề bền vững 16 5.1 Triển khai thực hiện 16 5.2 Tính bền vững 17 6 Các bước chính tiếp theo 17 7 Phụ lục 1 Tập huấn nông dân và mối liên quan của nhóm thực hiện dự án thanh long 18 8 Phụ lục 2 MARD phê duyệt trở thành Tổ Chức Chứng Nhận 20 9 Phụ lục 3 Tiêu Chuẩn VietGAP 21 10 Phụ lục 4 Bảng danh mục kiểm tra VietGAP 22 11 Phụ lục 5 Thư điện tử ngày 30 tháng 11, 2009 23 12 Phụ lục 6 Thư điện tử cho Ông Long từ TS Hòa Error! Bookmark not defined. 13 Phụ lục 7 Thông tin về HTX Long An thu thập từ cuộc họp ngày 3 tháng 11, 2009 26 14 Phụ lục 8 Dữ liệu điều tra trang trại thanh long tuân thủ Tiêu Chuẩn GlobalGAP ở Châu Thành, Long An 30 15 Phụ lục 9 Chi phí chứng nhận tuân thủ GlobalGAP Error! Bookmark not defined. 16 Phụ lục 10 Thông tin tiếp cận nhóm cộng đồng ở Tiền Giang 34 17 Phụ lục 11 Bảng tính Thông tin Tập Huấn Nông Dân 37
Thuật Ngữ BRC Hiệp hội nhà bán lẻ Anh quốc: Tiêu chuẩn toàn cầu - THỰC PHẨM CARD Hợp tác về Nông nghiệp và phát triển nông thôn CTU Trường Đại Học Cần Thơ DARD Sở Nông Nghiệp & PTNT EUREPGAP Nhóm làm việc các nhà bán lẻ sản phẩm của châu Âu; Thực Hành Nông Nghiệp Tốt GAP Thực Hành Nông Nghiệp Tốt GlobalGAP Thực Hành Nông Nghiệp Tốt Toàn Cầu HAI Tổ chức quốc tế Hassall and Associates HCE Trường Đại Học Kinh Tế - Hue HCMC Tp. Hồ Chí Minh LAC Khóa Đánh Giá Viên trưởng MARD Bộ Nông Nghiệp & PTNT MRL Mức dự lượng tối đa P&FR Viện Nghiên Cứu Cây Trồng & Thực Phẩm New Zealand PPD Phòng Bảo Vệ Thực Vật SGS Société Générale de Surveillance SOFRI Viện Cây Ăn Quả Miền Nam (tiền thân là Viện Nghiên Cứu Cây Ăn Quả Miền Nam) UK Vương quốc Anh UKAS Tổ Chức Công Nhận Anh Quốc USA Hoa Kỳ VIETGAP Tiêu chuẩn Thực Hành Nông Nghiệp Tốt VIETGAP WTO Tổ Chức Thương Mại Thế Giới
1 Thông tin về Tổ Chức Tên dự án Mở rộng cơ hội xuất khẩu thanh long cho các hộ nông dân sản xuất nhỏ thông qua Thực Hành Nông Nghiệp Tốt (GAP) Viện Cây Ăn Quả Miền Nam (iền thân là Viện Tổ chức Việt Nam Nghiên Cứu Cây Ăn Quả Miền Nam) Điều phối dự án phía Việt Nam Nguyễn Văn Hòa Viện Nghiên Cứu Cây Trồng và Thực Phẩm New Tổ chức Úc Zealand John Campbell, Allan Woolf, Nhân sự phía Úc Leonie Osborne và Marlo Rankin Tháng 02, 2008 Ngày khởi động Tháng 02, 2010 Ngày Hòan thành (theo phê duyệt) Ngày Hòan thành (được gia hạn) Báo cáo định kỳ Mở rộng Mô Hình Thí Điểm Liên lạc Phía Úc: Trưỏng Nhóm John Campbell +64 3 9073602 Tên Telephone: Trưởng dự án +64 3 9073596 Chúc vụ Fax: john.campbell@plantandfood.co.nz Viện Nghiên Cứu Cây Tổ chức Email: Trồng và Thực Phẩm New Zealand Phía Úc: Liên lạc hành chánh Leonie Osborne +64 9 925 7232 Tên Telephone: Trợ lý +64 9 925 8626 Chúc vụ Fax: leonie.osborne@plantandfood.co.nz Viện Nghiên Cứu Cây Tổ chức Email: Trồng và Thực Phẩm New Zealand Phía Việt Nam TS Nguyễn Minh Châu +84 73 893 129 Tên Telephone: Trưởng dự án +84 73 893 122 Chúc vụ Fax: mch@hcm.vnn.vn Viện Cây Ăn Quả Miền Tổ chức Email: Nam (SOFRI) Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices Page 1
2 Tóm Tắt Dự Án Mở rộng mô hình thí điểm của dự án thanh long Bình Thuận đến các hộ nông dân, nhà đóng gói và nhà xuất khẩu trên diện rộng ở Bình Thuận, Tiền Giang và Long An đã có những bước tiến triển khả quan trong suốt dự án này (Sản phẩm 1.2). Các yếu tố đóng góp cho sự tiến triển này gồm: • Hiệu quả của nhóm nông dân, nhà đóng gói và nhà xuất khẩu thí điểm đạt chứng nhận GlobalGAP, như là một mô hình “mẫu” để nhân rộng • Hiệu quả của nhóm thực hiện dự án về chất lượng triển khai áp dụng để chuyển giao kỹ thuật và biên soạn tài liệu cho các nhóm tự thân vận động và cho các cá nhân và những nhóm mới thành lập có mong muốn phát triển hệ thống chất lượng GAP cho trái thanh long và các cây trồng khác • Tăng nhanh chóng và ổn định về số lượng đối tượng tuân thủ • Nhu cầu toàn cầu về sản phẩm “An toàn, Hợp pháp và Chất lượng” và sau đó là hướng đến thị trường tuân thủ tiêu chuẩn yêu cầu để thâm nhập thị trường đó • Các tài liệu ấn phẩm giá trị về các nguyên tắc GAP và dùng cho thực hành đang được biên soạn • Khuynh hướng của ngành sản nông sản Việt nam được hình thành theo sau chương trình GAP để được hưởng lợi về an toàn thực phẩm, môi trường sống an toàn hơn cho người sản xuất thông qua áp dụng GAP, có trách nhiệm và ý thức về môi trường. SOFRI và dự án thanh long đã gầy dựng nên một nền tảng cho sáng kiến GAP rộng khắp đất nước theo một cách bền vững và SOFRI cùng với ngành sản xuất nông sản đang hướng đến những nhu cầu to lớn hơn của việc mở rộng sáng kiến GAP với một sức bật phát triển. Dự án thanh long đã dành phần lớn năng lượng trong suốt thời gian thực hiện cả hai dự án để khuyến khích, động viên người nông dân và nhà đóng gói áp dụng GAP nhưng quyết định đưa và thực hiện GAP tùy thuộc vào từng cá nhân. Nhóm thực hiện dự án đã kiên quyết theo đuổi thực hiện GAP: nhiều hộ nông dân và nhà đóng gói đã được tập huấn, cải thiện hoạt động của họ và/hoặc đã đi đến đạt được chứng nhận GlobalGAP hoặc VietGAP (Phụ lục 1). Dự án đã gặp rất nhiều khó khăn trong việc thu thập các số liệu đáng tin cậy cần thiết để tổng hợp: sản lượng trái; tị trường thâm nhập; và lợi nhuận mà người nông dân đạt được; cho nhà đóng gói hiện hành và nhà đóng gói mới và cả các nhóm nông dân. Một số thông tin thị trường đã được đưa vào báo cáo này nhưng vẫn còn rất khác biệt so với nguồn từ dự án để có quyết định chính xác về tầm ảnh hưởng của dự án. 3 Giới thiệu & Cơ sở Người sản xuất thanh long ở Việt nam từng chứng kiến giá bán trái thanh long tụt giảm khoảng 60% kể từ năm 2000, và có thể phần nào đó tạo ra sự phụ thuộc vào thị trường nội địa và xuất khẩu lân cận. Có khoảng 10 nhà xuất khẩu lớn ở Việt nam nhưng một phần lớn đáng kể trong tổng sản lượng được thu từ rất nhiều hộ nông dân sản xuất quy Page 2 Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices
mô nhỏ. Trong suốt dự án thanh long GAP trước đây số 037/04VIE, các hộ nông dân được đánh giá thông qua điều tra so sánh chuẩn để xác định hiện trạng của các hộ nông dân sản xuất thanh long so với tiêu chuẩn theo yêu cầu của các thị trường xuất khẩu giá trị cao. Tiếp theo đó, dự án tiến hành xây dựng hệ thống chất lượng dạng văn bản, tập huấn và giám sát việc triển khai thực hiện ở một mô hình “Thí điểm” của nhà xuất khẩu, nhà đóng gói, và gồm cả các hộ nông dân sản xuất lớn và nhỏ đáp ứng được tiêu chuẩn BRC Toàn Cầu – Thực Phẩm phiên bản 5 cho nhà đóng gói và GlobalGAP cho cá trang trại. “Mô hình chất lượng thí điểm” được thành lập hiện đang thử nghiệm các thị trường giá trị cao như Vương quốc Anh, Châu Âu và Hoa Kỳ. Dự án này, “Mở rộng cơ hội xuất khẩu thanh long cho các hộ nông dân sản xuất nhỏ thông qua thực hành nông nghiệp tốt GAP”, đang nỗ lực Hòan tất những liên kết với các thị trường giá trị cao, cũng cố sự hình thành mô hình thí điểm để đảm bảo tính bền vững, tạo ra sự mở rộng hoạt động của mô hình thí điểm và hình thành nên các hoạt động sản xuất thanh long thương mại ở Bình Thuận, Tiền Giang và Long An. Rất nhiều và đang tăng lên về số lượng các hộ nông dân sản xuất quy mô nhỏ sẽ có cơ hội để thâm nhập thị trị cao cho trái thanh long của họ. Mục tiêu dự án được xây dựng trong các báo cáo tiến độ giai đoạn. Triển khai dự án đến cộng đồng Tầm nhìn tiền dự án • Hòan thành và duy trì mô hình thí điểm thanh long Hoàng Hậu ở Bình Thuận. Đạt Chứng Nhận GlobalGAP cho nhóm nông dân, nhà đóng gói và nhà xuất khẩu • Nhân rộng dự án thí điểm thanh long triển khai thực hiện ở vùng Tiền Giang và Long An • Giới thiệu các công ty xuất khẩu để tạo ra động lực và kết nối thị trường với các trang trại sản xuất trên cơ sở ủy thác cho thị trường/nhà xuất khẩu • Tăng thu nhập cho người nông dân từ việc bán trái thanh long cho các thị trường giá trị cao • Nhóm thực hiện dự án thanh long của SOFRI chuyển từ Hòan thành công việc phát triển các hộ nông dân sản xuất quy mô nhỏ; chuyển sang định hướng lãnh đạo cho nhà xuất khẩu/các HTX; chuẩn bị chuyên gia hỗ trợ cho ngành sản xuất; thu phí dịch vụ để hỗ trợ SOFRI thực hiện Nghị Định 115 • Xây dựng cơ sở và năng lực cho SOFRI để tư vấn và công nghệ kỹ thuật, dựa trên nền tảng khoa học đầy đủ cho ngành sản xuất nông sản • Sử dụng sự kích thích để tăng thu nhập cho người nông dân từ trái cây được chứng nhận cung cấp cho thị trường giá trị cao để tạo ra động lực cho chương trình mở rộng tiếp cận cộng đồng. Triển khai thực hiện dự án Những kết quả nỗi bật đạt được của dự án thanh long có liên quan trong báo cáo này là những lĩnh vực phát triển về nguồn nhân sự và cơ sở hạ tầng. Dự án này, và dự án thanh long trước đây, đã hình thành ý định ưu tiên phát triển cơ sở và hạ tầng phù hợp cũng như kỹ năng cho sáng kiến chất lượng GAP của ngành sản xuất nông sản. Điều này cần đảm bảo nó có cơ hội tốt nhất đáp ứng được các nhu cầu năng động của thị trường trong ngành xuất khẩu, có thể cải thiện được đời sống của các hộ nông dân sản xuất thanh long quy mô nhỏ thông qua việc thâm nhập các thị trường giá trị cao. Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices Page 3
Ngay từ buổi đầu tiên của dự án, một chương trình tiếp cận cộng đồng đầy tham vọng đã được lên kế hoạch, đặc biệt là cho các tỉnh Tiền Giang và Long An. Mặc dù trong giai đoạn báo cáo này dự án đạt được đúng tiến độ rất tốt và ổn định, có những lúc có sự chậm trễ giữa những kế hoạch đã vạch sẵn cho chương trình tiếp cận cộng đồng với những kết quả thực tế đạt được. Trong giai đoạn báo cáo này, người viết báo cáo hy vọng rằng các hộ nông dân, nhà đóng gói và nhà xuất khẩu Hòan toàn chịu trách nhiệm trong việc tạo ra những thay đổi về GAP theo khuynh hướng thị trường qua đó giảm bớt yêu cầu từ nhóm thực hiện dự án của SOFRI. Tuy nhiên, dù tiến độ của dự án đạt được là rất tốt, phát triển GAP vẫn đòi hỏi một nỗ lực đáng kể từ các chuyên gia của SOFRI. Những khó khăn của dự án đã được xác định và hành động khắc phục đã được thực thi để chương trình tiếp cận cận cộng đồng đạt được động lực như kế hoạch định sẵn. Những khó khăn đó gồm: • Thời gian làm việc của cá nhân và nguồn nhân sự dự án cam kết nâng cao vận hành cuốn cẩm nang theo yêu cầu thay đổi từ EurepGAP sang GlobalGAP và để tuân thủ với tiêu chuẩn GlobalGAP mới; và tương với tiêu chuẩn BRC cập nhật từ Phiên bản 3 thành Phiên bản 5. Cẩm Nang Vận Hành tuân thủ theo tiêu chuẩn đã được cập nhật đến nay đã Hòan tất • Sự trì hoãn đã tạo ra sự lưỡng lự ở người nông dân hướng đến thực hiện GAP do khả năng tiếp nhận nguồn hỗ trợ thông qua nguồn kinh phí dự án cấp tỉnh. Nguồn kinh phí sẵn sàng của các dự án GAP cấp tỉnh đã được tìm hiểu thông tin nhưng vẫn chưa có. Số hộ nông dân sản xuất thanh long quy mô nhỏ tiếp cận tăng lên nhanh chóng nếu như các nguồn hỗ trợ sẵn sàng • Các nhà chuyên môn thực hành hệ thống chất lượng chuyên nghiệp đã bỏ ra một lượng lớn thời gian để đảm bảo việc chuyển giao kỹ thuật GAP chỉ nhắm đến những đối tượng thật sự mong muốn đáp ứng những yêu cầu của tiêu chuẩn mà họ đã chọn lựa. Năng lực quốc gia và những thành tựu bền vững dự án đạt được bao gồm • Các nhà thực hành chất lượng của SOFRI đã được tập huấn và hội đủ điều kiện để làm nên những thay đổi về GAP: o 1 nhân viên được Tổ Chức Chất Lượng New Zealand (New Zealand Organisation for Quality) tập huấn và cấp chứng nhận Thanh Tra Nội Bộ: người này, sau đó dưới sự hỗ trợ của trưởng dự án, đã trình bày khóa Thanh Tra Nội Bộ cho các cán bộ khoa học của SOFRI o 35 người được tập huấn và Cấp giấy chứng nhận là Thanh Tra Nội Bộ; 29 người được tập huấn và Cấp giấy chứng nhận về HACCP; và có 21 được tập huấn và có chứng nhận An toàn lao động và Sơ cấp cứu và chứng nhận GolbalGAP do SGS Việt nam tập huấn và chứng nhận. Tất cả gồm nhân viên của SOFRI và khối tư nhân đều được tập huấn. Danh sách học viên tham gia các lớp tập huấn khác nhau được trình bày trong báo cáo Cột mốc 5 của dự án thanh long (Xem Phụ lục 1 của báo cáo này thuộc mục Tập huấn nông dân và mối liên quan của nhóm thực hiện dự án thanh long) o Hai cán bộ được SGS Việt nam tập huấn và cấp chứng nhận Khóa Đánh Giá Viên Trưởng (LAC): đòi hỏi phải Hòan thành thực tế áp dụng tiêu chuẩn của United Kingdom Accreditation Service (UKAS) trước khi Hòan toàn được chứng nhận o Bộ Nông Nghiệp & PTNT phê chuẩn cho SOFRI trở thành Tổ Chức Chứng Nhận cho Tiêu Chuẩn VietGAP: sử dụng hai đánh giá viên đạt Page 4 Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices
chứng nhận LAC phụ trách đánh giá và phê chuẩn chứng nhận (Tham khảo Phụ Lục 2 trong báo cáo này được phía Việt nam ký vào văn bản) o Cán bộ đã hội đủ điều kiện của dự án tiến hành các lớp tập huấn có chất lượng cao về GAP cho nông dân, nhà đóng gói và nhà xuất khẩu: VietGAP và GlobalGAP cho nông dân và GlobalGAP đóng gói trên trang trại, BRC và các tiêu chuẩn về thị trường đặc biệt cho nhà đóng gói và xuất khẩu o Mặc dù tập trung cho trái thanh long, một số các loại cây trồng khác cũng đã được đề cập theo sáng kiến chất lượng có sự tham gia hay liên quan của các cán bộ thực hành chất lượng đã thông qua tập huấn. • Phát triển cơ sở hạ tầng bởi cán bộ dự án và khỏi xướng dự án (SOFRI): o Cán bộ dự án có liên quan đến việc quyết định/hoạch định chính sách ở cấp Chính phủ o Cán bộ dự án đóng vai trò hàng đầu trong việc phát triển Tiêu chuẩn VietGAP (xem Phụ Lục 3, hình ảnh trang bìa cuốn tiêu chuẩn, bản in và bản điện tử) o Cán bộ dự án được mời để xây dựng Tiêu chuẩn VietGAP và tài liệu tập huấn cho các loại cây ăn trái của Việt nam, gồm cả việc xây dựng danh mục kiểm tra VietGAP (Phụ lục 4 danh mục kiểm tra) o Dịch vụ hỗ trợ GAP đã được phát triển: đăng ký thiết bị phục vụ phân tích và theo dõi chất lượng đất, cây trồng, nước v.v... Chẩn đoán, nghiên cứu ứng dụng, giải quyết vấn đề v.v... o Các mối liên kết giữa thị trường với nông dân, nhà đóng gói và nhà xuất khẩu o Trung tâm xuất sắc của SOFRI cung cấp các dịch vụ chất lượng cao về tập huấn kỹ thuật và hỗ trợ cho ngành sản xuất cũng như có mối quan hệ công tác rất tốt với SGS Việt nam. Liên kết nhà đóng gói với nhà xuất khẩu Ghi chú: SGS là một công ty hoạt động trong lĩnh vực chất lượng khắp toàn cầu, và được vận hành bởi tiêu chuẩn tương đương nhau trên tổng thể. SGS Việt nam được hỗ trợ, giám sát bởi SGS New Zealand, là nơi phê duyệt tất cả các kết quả thanh tra chứng nhận và có quyền bảo đảm cho các Chứng Nhận Tuân Thủ bởi SGS Việt nam. Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices Page 5
Các lợi ích từ kết quả đạt được gồm • Chất lượng cao trong tập huấn và hỗ trợ cho sự tiến triển sáng kiến GAP ở Việt nam ở mọi cấp độ. Chăm sóc chu đáo để đảm bảo những đối tượng được tập huấn đều có sự đồng nhất để tiến hành áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng được lựa chọn, một cách đầy đủ và trung thực • Năng lực GAP đối với thanh long và các loại cây trồng khác của khối tư nhân có đủ cơ hội để duy trì sự bền vững trong tương lai • GAP cho ngành nông sản của khối tư nhân là khối có mối lưu tâm về các tiêu chuẩn thị trường giá trị cao và thật sự có nhu cầu để Hòan toàn tuân thủ theo tiêu chuẩn như là một đòi hỏi hàng đầu để thâm nhập và duy trì các thị trường giá trị cao • Danh tiếng cho Viện Cây Ăn Quả Miền Nam về vai trò đầu tàu trong sáng kiến chất lượng trái thanh long: o Thực hành áp dụng và phát triển Tiêu Chuẩn Chất Lượng ở cấp tỉnh và cấp quốc gia o Trong Khu vực Đông Nam Á thông qua các bài báo cáo của các cán bộ thực hành chất lượng tại các cuộc họp và hội nghị o Tổng thể cho các hệ thống và quy trình nhằm đảm bảo sản phẩm tuân thủ để thâm nhập các thị trường quốc tế, đang có nhu cầu và đang mở rộng, và để đáp ứng những tuân thủ của WTO o Phát triển GAP cho ngành sản xuất nông sản Việt nam một cách có hệ thống và có kiểm soát với ưu tiên hàng đầu là tính bền vững. 4 Mở rộng mô hình thí điểm 4.1 Xác định và tiến độ tuân thủ GAP của nhà vườn và nhà đóng gói ở Bình Thuận, Tiền Giang và Long An Triển khai dự án cụ thể cho các tỉnh mục tiêu của dự án: Bình Thuận 1. Nhà đóng gói của dự án thí điểm thanh long Bình Thuận nhận được chứng nhận tuân thủ Tiêu Chuẩn GlobalGAP (để biết tòan bộ thông tin thay đổi tiêu chuẩn của nhà đóng gói thí điểm vui lòng tham khảo báo cáo Cột mốc số 5 của dự án) a. Nhà đóng gói của dự án thí điểm tiếp tục hướng đến tiêu chuẩn BRC theo quá trình tập huấn của nhóm thực hiện dự án, định hướng và Thanh tra nội bộ. Đây là sự chuẩn bị để đưa vào áp dụng cho nhà đóng gói mới, lớn hơn đang được xây dựng b. Nhà đóng gói thí điểm gần như tuân thủ theo BRC và đã có được sự phê chuẩn là nhà cung ứng được đăng ký cho thị trường USA c. Có rất nhiều mối quan tâm đến cam kết của quản lý nhà đóng gói thí điểm về việc tạo thuận lợi, tập huấn và duy trì đủ con người có chất lượng/hội đủ điều kiện trong các lĩnh vực chủ chốt của các hoạt động nhà đóng gói để đạt được và sau đó là duy trì sự tuân thủ BRC. Có quá nhiều sự tin cậy đang được đặt lên một nhân viên lãnh đạo chất lượng duy nhất của nhà đóng gói. Định hướng để giảm thiểu khó khăn này đã được thực hiện và đang tiếp tục; việc trì hoãn thực hành áp dụng tiêu chuẩn BRC cho nhà đóng gói mới có thể/nên hỗ trợ để giảm thiểu các khó khăn về nguồn nhân lực như đã ghi nhận. Page 6 Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices
2. Cập nhật về nhà đóng gói, đóng gói trên trang trại, Chứng nhận GlobalGAP của công ty Ticay (Ông Long) ở Bình Thuận: a. Được lên kế hoạch từ đầu năm 2009 để dự án hỗ trợ nhằm nâng nhà đóng gói này từ tuân thủ GlobalGAP trở thành được chứng nhận theo Tiêu chuẩn BRC b. Thay vì có sự liên lạc trao đổi có ý nghĩa giữa dự án và Ticay, cho tới nay không có tiến triển nào được báo cáo c. Những khó khăn làm trở ngại tiến độ đang được xác định và giảm thiểu. Hợp phần này chỉ là một phần mở rộng hợp tác với Ông Li Hai Long của Ticay – Bảo Thanh Co. Ltd., cũng được đề cập về sự phát triển GlobalGAP cho các trang trại sản xuất nhỏ; nhà xưởng tuân thủ đóng gói trên trang trại và các mối liên kết với các thị trường giá trị cao ở các tỉnh Tiền Giang và Long An (Phụ lục 5 email cho Ông Long). Có một chương trình phát triển của Sở NN&PTNT Bình Thuận giới thiệu Thực Hành Nông Nghiệp Tốt cho các hộ nông dân sản xuất thanh long quy mô nhỏ với tiêu chuẩn VietGAP của Bộ NN & PTNT, là tiêu chuẩn có sự đóng góp rất lớn từ nhóm thực hiện dự án của SOFRI. Chương trình GAP của Sở NN&PTNT Bình Thuận gồm: • Mục tiêu công bố đạt 3000 hộ nông dân sản xuất thanh long quy mô nhỏ hoạt động và đạt chứng nhận Tiêu chuẩn VietGAP, để có thể tiếp cận thị trường Trung quốc • Đạt được 125 nhóm, HTX và trang trại độc lập • Khoảng 350 hộ đã đạt được Chứng Nhận Tiêu Chuẩn VietGAP • Hầu hết các lớp tập huấn do Sở NN&PTNT Bình Thuận thực hiện • Thanh tra đánh giá và Cấp chứng nhận cũng do một bộ phận tách rời của Sở NN&PTNT Bình Thuận thực hiện (được báo cáo rằng thanh tra viên tách riêng biệt với người tập huấn) • Trong tương lai, đánh giá viên và chứng nhận sẽ do một đơn vị được phê chuẩn là Tổ Chức Chứng Nhận như SOFRI là đơn vị từng có liên quan đến việc cải thiện tình hình như thế này • Một số chuyển giao kỹ thuật được cán bộ của SOFRI thực hiện. Tiền Giang Cơ sở Ở Chợ Gạo, một huyện thuộc tỉnh Tiền Giang, một HTX với khoảng 20 xã viên được thành lập từ năm 2006 nhưng sự chuyển biến còn ở mức độ rất thấp. TS Võ Mai (Vinafruit) tham gia đầu tiên vào sự thành lập của HTX. Để đạt được mục tiêu là có thêm những hộ nông dân mới được chứng nhận GlobalGAP, Ông Hoàng đã tham gia và tổ chức nhiều cuộc thảo luận nhóm để đảm bảo rằng tất cả nông dân ý thức được việc cam kết tham gia nếu họ quyết định theo đuổi chứng nhận theo nhóm. Từ quy trình này, 14 hộ nông dân trong vùng này (~10 ha) được xác định; 8 hộ là thành viên của HTX trước đây và 6 thành viên không thuộc HTX. Dự đoán là nhóm sẽ có thể đạt chứng nhận GloblalGAP vào cuối năm 2009. Tuy nhiên, nhóm đã đi đến quyết định là họ mong muốn tất cả các hộ nông dân của HTX (và các hộ nông dân mới tham gia vào) do đó nhóm sẽ mở rộng ra thành 23 hộ nông dân với khoảng 15 ha. Ông Hoàng đã đóng góp nhiều nỗ lực cho nhóm này với nhiều phản hồi khác nhau. Yếu tố hạn chế chính cho việc đạt chứng nhận GlobalGAP cho toàn bộ nhóm có vẻ là do thiếu sự cam kết từ chủ Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices Page 7
nhiệm HTX. Điều này còn dẫn đến sự phức tạp cho việc thực hiện dự án cấp tỉnh vào tháng 6/2008 với mục tiêu đạt được chứng nhận GlobalGAP cho 100 ha thanh long. Dự án của tỉnh sẽ cho người nông dân vay không lãi suất và điều này đã ngăn cản một số xã viên tự đầu tư vào các khoản cần thiết như xây nhà vệ sinh và kho phân thuốc bởi họ trông chờ vào khoản vay này. Tiến độ đạt được ở cấp độ trang trại • Nhóm Chợ Gạo đã được tập huấn IPM, ICM, an toàn lao động & Sơ cấp cứu do chuyên gia của SOFRI thực hiện • Hai lớp thanh tra nội bộ được tiến hành bởi Chuyên gia thực hành chất lượng của SOFRI • 17 trong số 23 xã viên đã có kho hoá chất và nhà vệ sinh • Tất cả các trang trại đều được làm vệ sinh • Tất cả các xã viên đều hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; họ đã quen với việc tuân thủ thời gian cách ly hóa chất và lưu trữ ghi chép và cũng như có những tiến bộ đáng kể trong lĩnh vực này. Bệnh thối hoa hoa bình thường; ốc sên tấn công; hậu quả ốc thanh long; thanh long sên để lại Cấp độ nhà đóng gói Vào thời điểm mà dự án ở giai đoạn mở rộng bắt đầu, kế hoạch là để cho nhóm thực hiện dự án phía SOFRI làm việc với Ông Long công ty Ticay Ltd nhằm giúp đỡ trong việc xây dựng mối quan hệ với nông dân ở tỉnh Long An và Tiền Giang để đảm bảo cho việc trái thanh long đạt chứng nhận phục vụ xuất khẩu. Ông Long cũng có trang trại và nhà đóng gói riêng của mình ở Bình Thuận và được cho là sẽ mở rộng ra. Tại cuộc gặp gỡ đầu tiên giữa Ông Long và nhóm thực hiện dự án được tổ chức vào ngày 1 tháng 4, 2009 tại Tp HCM ở văn phòng của công ty Ticay. Tiếp theo có rất nhiều e-mail được trao đổi không lâu sau đó và ngày 7/5/2009 nhóm dự án CARD được thông báo rằng Ticay nhận được chứng nhận của Tesco’s Nature’s Choice phê chuẩn nhà cung ứng của hệ thống. Vào ngày 3/6/2009, một email do SOFRI gởi (TS Hòa) cho Ông Long để cung cấp cho ông ta một số thông tin về các dự án ở tỉnh Long An và Tiền Giang chứng nhận 30 ha và 100 ha thanh long, tương ứng. Nhóm thực hiện dự án của SOFRI đưa ra những lựa chọn cho ông Long về cách thức ông ta có thể tham gia (Xem Phụ Lục 6 email từ TS Hòa cho Ông Long). Tuy nhiên thay vì tiếp tục với các cuộc thảo luận thông thường, không có bất cự sự chắc chắn nào xuất hiện từ mối quan hệ này và có vẻ rằng ông Long đang tiến hành kế hoạch “chờ và xem” các kế hoạch hoạt động hơn là cam kết làm việc với người sản xuất và với SOFRI ngay từ ban đầu. Về lý do này, trong Page 8 Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices
khi dự án vẫn chưa loại trừ làm việc với ông Long, các lựa chọn khác để tạo mối quan hệ với nhà đóng gói/xuất khẩu vẫn được triển khai. Những vấn đề liên quan đến nhóm Chợ Gạo và việc thiếu sự cam kết từ ông Long, dự án vẫn chưa thể xác định được một nhà đóng gói/xuất khẩu nào hiện có phù hợp để tham gia vào nhóm nông dân Chợ Gạo. Bên cạnh đó, vai trò của chính quyền địa phương về các hoạt động kinh doanh nông nghiệp ngay tại tỉnh này có vẻ có sức mạnh. Thay vì khuyến khích đầu tư của tư nhân, chính quyền địa phương đã khẳng định với nông dân rằng họ có kế hoạch rót kinh phí để xây dựng một nhà đóng gói xuất khẩu. Nhà đóng gói sẽ được tỉnh vận hành và họ có ý định cạnh tranh lại với các thương lái thu mua/nhà đóng gói hiện có để đảm bảo nguồn cung ứng từ 100 ha thanh long đạt chứng nhận thuộc dự án của tình có sự hỗ trợ của SOFRI. Trong khi chi tiết của dự án nhà đóng gói ở giai đoạn này vẫn chưa có gì rõ ràng, không khỏi nghi ngờ rằng nhà đóng gói xuất khẩu do tỉnh sở hữu và vận hành này sẽ gặp những thách thức khi đối đầu với cạnh tranh từ các nhà đóng gói xuất khẩu hiện hữu đang có những mối quan hệ khắn khít với các khách hàng như ông Hiệp và ông Long ở Bình Thuận. Điều này cũng có vẻ như họ sẽ có thể đạt được chứng nhận về các tiêu chuẩn chất lượng mà quốc tế thừa nhận mà không cần có sự giúp đỡ từ bên ngoài. Thông tin bổ sung về HTX Chợ Gạo và quan điểm của các xã viên có thể xem ở Phụ lục 7 (ghi nhận từ chuyến thăm vườn ngày 3/11/2009 và các ghi chép từ chuyến thăm làm việc của trưởng dự án). Long An Cơ sở SOFRI được yêu cầu hỗ trợ kỹ thuật (với tư cách là tư vấn) cho một dự án cấp tỉnh ở Long An vào tháng 2/2009. TS Hòa đàm phán thời gian của dự án để bên cạnh đó có những hỗ trợ thêm về kỹ thuật sản xuất cho các hộ nông dân trồng thahn long, SOFRI sẽ tập trung vào việc hỗ trợ kỹ thuật hướng đến đạt tiêu chuẩn GlobalGAP. Các đề xuất được trình bày với Hội đồng dự án tỉnh và đã được thông qua. Thời gian dự án từ tháng 4/2009–6/2011. Mục tiêu là có 30 ha được chứng nhận GlobalGAP (~60 hộ nông dân sản xuất nhỏ). Chính quyền địa phương cũng đã yêu cầu có 1,8-ha ‘vườn du lịch’ được xây dựng làm trình diễn thực hành GAP và có thể được sử dụng vào mục đích giải trí. Quyết định này để mở rộng mô hình thanh long thí điểm ở Bình Thuận trong mối liên kết với một dự án cấp tỉnh ở Long An có nghĩa là nông dân tham gia vào dự án ngay từ ban đầu có thể tiếp cận được một khoản kinh phí nhỏ cần thiết cho việc xây dựng nhà vệ sinh và kho phân thuốc mà dự án CARD không thể hỗ trợ được. Điều này cũng có nghĩa là có mối ràng buộc chặt hơn giữa SOFRI và chính quyền địa phương đang được thiết lập bởi SOFRI đại diện cho đơn vị cung ứng dịch vụ về quản lý chất lượng theo đúng kế hoạch hành động được phát triển trong bối cảnh Dự án song phương. Bằng cách làm việc trong liên kết với dự án tỉnh, dự đoán cho thấy tính bền vững sẽ cao hơn sau khi dự án CARD kết thúc (2/2010), khi SOFRI đã cam kết làm việc với nông dân sản xuất thanh long và với Sở NN&PTNT của tình để đảm bảo đạt đươc chứng nhận GlobalGAP. Tiến độ đạt được ở cấp độ trang trại Đã xác định và chọn được hai nhóm tham gia vào dự án/giai đoạn mở rộng mô hình thí điểm thanh long của tỉnh Long An. HTX Dương Xuân Hội có 37 hộ nông dân với tổng cộng khoảng 38,25 ha, và An Lục Long có 9 xã viên với tổng diện tích 9,55 ha. Điều tra cơ bản đã được tiến hành cho toàn bộ xã viên để nắm bắt mức độ hiện hành so với tuân Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices Page 9
thủ theo tiêu chuẩn GlobalGAP. Kết quả điều tra có thể xem thêm ở Phụ lục 8. Một số kết quả chính có được từ điều tra gồm: • Cả hai nhóm đều là những nông dân có kinh nghiệm trồng thanh long với hơn 75% xã viên có kinh nghiệm trồng thanh long trên 5 năm • Tất cả nông dân có trình độ học vấn khá tốt (đọc, viết) và đều có điện thoại liên lạc. Đáng lưu ý là có đến 16% xã viên có internet/email • Chỉ có 14% nông dân ở HTX Dương Xuân Hội bán trái trực tiếp cho một nhà xuất khẩu, số còn lại bán trực tiếp cho thương lái. Tuy nhiên, trên 75% hộ nông dân của mỗi HTX tin tưởng rằng sản phẩm của mình cuối cùng được bán cho một nhà xuất khẩu nào đó • Trên 60% nông dân của mỗi nhóm đã có nhà vệ sinh và có thiết bị rữa tay cho công nhân làm việc trên trang trại • Trên 45% hộ nông của cả hai nhóm đã có kho phân và thuốc tách biệt • Bảo hộ lao động cơ bản (như: khẩu trang, găng tay) được đa đa số các hộ nông dân của cả hai nhóm sử dụng khi phun xịt thuốc • Lưu trữ sổ ghi chép của các hộ điều tra còn kém. Về việc ghi chép sản lượng, các xã viên đều có ý thức tốt, với 43% cho là có lưu so với chỉ 22% hộ nông dân ở nhóm An Lục Long. Về việc ghi chép phun thuốc, cả hai nhóm cho kết quả khá kém, chỉ có 16% xã viên HTX và 22% thành viên của nhóm An Lục Long có đầy đủ sổ ghi chép. Kết quả điều tra được trình bày cho cả hai nhóm và cuộc thảo luận được tổ chức về việc khả năng kết hợp cả hai nhóm lại nhằm giảm bớt chi phí chứng nhận ( 47,8 ha thanh long được chứng nhận thành cho chỉ một nhóm). Phục lục 9 trình bày số liệu chi phí để đạt tuân thủ GlobalGAP. Kho phân thuốc tuân thủ, Tủ thuốc y tế và nhà vệ sinh Bên cạnh các lần đến làm việc nhóm thực hiện dự án để xác định các hộ nông dân thích hợp và tiến hành điều tra, tiếp theo là phần các hoạt động/thảo luận tập huấn chính thức đã được cán bộ dự án của SOFRI thực hiện: Page 10 Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices
1. Sáp nhập nhóm GAP, nhóm An Lục Long với HTX Dương Xuân Hội (tháng 10/2009) • Kết quả từ điều tra cơ bản được báo cáo trở lại cho nông dân và nông dân ở nhóm An Lục Long đặt vấn đề nếu họ muốn gia nhập thành viên của HTX Dương Xuân Hội để đạt chứng nhận GlobalGAP cho toàn bộ nhóm. Các xã viên của An Lục Long đã đồng ý • Chia HTX thành 5 nhóm GAP (4 nhóm ở Dương Xuân Hội và 1 nhóm ở An Lục Long). Mỗi một nhóm có từ 9–10 thành viên. Mỗi một nhóm có 2 người đứng đầu, 1 trưởng nhóm và 1 trợ lý. Mô hình quản lý chất thượng theo từng nhóm nhỏ chứng minh dự thành công ở một dự án khác trong cùng lĩnh vực này (ví dụ: dự án dứa GAP ở Tiền Giang) bởi nó khuyến khích quyền sở hữu của người nông dân trong quá trình thực hành áp dụng GAP thông qua trao đổi học hỏi lẫn nhau và nhóm có điều lệ để đảm bảo chắc chắn thực hiện đúng theo các yêu cầu của GAP. 2. Tập huấn cho nhóm được sáp nhập ở Dương Xuân Hội về sâu bệnh hại trên thanh long và biện pháp quản lý và kỹ thuật canh tác thanh long (6/11/2009) • Kỹ thuật canh tác thanh long do ông Nguyễn Hữu Hoàng thực hiện • Côn trùng hại thanh long và biện pháp phòng trừ do TS. Nguyễn Văn Hòa thực hiện • Bệnh hại thanh long và biện pháp phòng trừ do ông Nguyễn Thành Hiếu thực hiện • Thảo luận các bước tiến hành thực hiện GlobalGAP ở Long An (TS. Hòa chủ trì). Kết quả của cuộc thảo luận là ký văn bản ghi nhớ giữa SOFRI, Sở NN&PTNT Châu Thành, Nhà đóng gói và Ban chủ nhiệm HTX với các nội dung về trách nhiệm và cam kết của các thành viên trong nhóm. Bản ghi nhớ cũng được ký kết giữa Ban chủ nhiệm HTX và các xã viên • Tổng số nông dân tham gia lớp tập huấn: 40 người. 3. Tập huấn cho nhóm được sáp nhập ở Dương Xuân Hội về GlobalGAP, Sử dụng thuốc BVTV an toàn, Thu hoạch và bảo quản trái thanh long (20/11/2009) • Tập huấn về tiêu chuẩn GlobalGAP: Các điều khoản quy định chung, Trang trại, Mùa vụ, Rau và quả, nhấn mạnh về cây thanh long do TS. Nguyễn Văn Hòa thực hiện • Sử dụng thuốc BVTV an toàn do ông Nguyễn Thành Hiếu thực hiện • Hướng dẫn ghi chép nhật ký do ông Hiếu thực hiện (nhật ký sản xuất, sử dụng thuốc BVTV, mua/tồn trữ thuốc BVTV, mua/tồn trữ phân bón, sử dụng phân bón, nhật ký bán trái và nhật ký sử dụng công nhân) • Thu hoạch và bảo quản trái thanh long, do ông Nguyễn Thanh Tùng thực hiện (Phòng bảo quản sau thu hoạch của SOFRI) • Tổng số nông dân tham gia lớp tập huấn: 40 người. Mặc dù lớp tập huấn chính thức cho nhóm nông dân GlobalGAP của Long An chỉ mới bắt đầu tổ chức gần đây, nhưng đã có sự cam kết cao độ của những người nông dân này và cũng như ý thức tốt về các nguyên tắc cơ bản về GAP đã được nhóm dự án ghi nhận. Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices Page 11
Từ những yếu tố này, dự đoán rằng từ giờ trở đi, tiến độ sẽ nhanh hơn. Thông tin thêm về HTX Dương Xuân Hội và quan điểm của của xã viên xem ở Phụ lục 10 tiêu đề “Thông tin về nhóm cộng đồng ở Tiền Giang”. Mối quan hệ rất khả quan với nhà đóng gói ở Long An cũng đã được xác định và có vẻ bền vững sau khi dự án kết thúc. Cấp độ nhà đóng gói Vào thời điểm mà dự án ở Long An bắt đầu, kế hoạch là nhóm dự án của SOFRI sẽ làm việc với ông Long (Ticay) để hỗ trợ ông ta làm việc với nhóm nông dân để đảm bảo đầu ra cho 30 ha thanh long được chứng nhận phục vụ xuất khẩu. Mặc dù ông Long hiện tại không có nhà đóng gói ở Long An, từ những cuộc tiếp xúc từ trước đây năm 2009 và qua trao đổi bằng email, điều này có vẻ như ông ta cần phải chuẩn bị để đầu tư về lĩnh vực này để giúp ông ta có thể đảm bảo có đủ lượng trái. Tuy nhiên, như đã thảo luận ở trên, vào giai đoạn này ông ta thiếu thiện chí trong cam kết với dự án. Nhóm dự án của SOFRI chắc chắn rằng một khi nhóm Long An được chứng nhận, ông Long sẽ mua trái của họ; tuy nhiên, ông ta không thể hiện thiện chí và có bất kỳ hỗ trợ thực tế nào cho người nông dân vào giai đoạn này. Vì lý do này, nhóm dự án đã tìm kiếm nhà đóng gói khác nhiệt tình hơn để làm việc với nhóm nông dân ngay cả vào giai đoạn đầu của dự án nếu có thể. Bà Nguyễn Thị Thanh Mai vừa mới được xác định là một đối tác tiềm năng cho nhóm nông dân ở Long An. Bà ta là một nhà đóng gói có cơ sở đóng gói tối thiểu 20 tấn/ngày (tối đa 60 tấn) để bán cho nhà bán sỉ ở Trung quốc và nhà bán sỉ và xuất khẩu ở Bình Thuận. Trung bình giá mua trái loại I (>460 g) là 8.000 đồng/kg và trái loại 2 (
không có bất cứ khách hàng nào đòi hỏi trái thanh long phải có chứng nhận GlobalGAP nhưng bà ta tin tưởng rằng nhu cầu vẫn có, đặc biệt là thị trường châu Âu. Mặc dù bà ta lo lắng về những nguy cơ khi trở thành một nhà xuất khẩu trực tiếp (như trường hợp không trả tiền khi đã nhận được hàng), bà ta chuẩn bị đầu tư để phát triển hơn nữa việc kinh doanh của mình. Có lúc, đã có những gợi ý hợp tác cùng với ông Long nhưng bà ta đã không có những mối liên lạc nào nữa với ông Long về vấn đề trên. Họ chưa có kế hoạch tài chính nào cho nhà đóng gói mới và cũng không ước tính được chi phí bao nhiêu cho nhà đóng gói mới hay dự kiến sau bao lâu thì có thể thu hồi được vốn đầu tư. Họ đã yêu cầu phía SOFRI hỗ trợ để giúp họ ước tính chi phí và do SOFRI có liên quan đến dự án CARD hỗ trợ cho Viện nghiên cứu cây trồng và thực phẩm về Dự án song phương và dự án hiện tại để phát triển kế hoạch kinh doanh cho nhà xưởng chế biến sản phẩm cắt gọt, họ sẽ có năng lực để giúp bà Mai phát triển nhà đóng gói và kế hoạch kinh doanh trong tương lai. Nhà đóng gói hiện tại của bà Mai và dự kiến kế hoạch phát triền Dự án CARD hỗ trợ cho Đối tác SOFRI về phát triển kỹ năng Kinh tế nông nghiệp Váo tháng 6/2009, người được SOFRI chọn bổ sung (ông Lập) tham dự hội thảo kết thúc dự án thuộc dự án CARD Kinh tế nông nông nghiệp tại Đại học Kinh tế Huế (HCE) và ông ta cũng tham gia với tư cách là một quan sát viên đánh giá hiệu quả khi dự án kết thúc. Sau đó, ông ta đã nhận toàn bộ tài liệu tập huấn dành cho cán bộ khuyến nông của dự án. Có 3 phần tập huấn chính và các phần này đề cập đến Lập kế hoạch kinh doanh nông nghiệp, Phân tích trang trại và Thị trường và Chuỗi cung ứng. Nhóm dự án CARD đã hỗ trợ để giúp ông ta phụ trách phần tập huấn này nếu có yêu cầu và ông ta cũng đã được giới thiệu và cung cấp thông tin liên lạc với TS. Xuân (Chủ nhiệm Khoa Kinh tế) tại HCE trong trường hợp ông ta muốn tiếp tục cùng với HCE để hỗ trợ hơn nữa hoặc có cơ hội được tập huấn sau này. Mặc dù ông Lập không được yêu cầu bất kỳ hỗ trợ nào hơn nữa từ nhóm dự án CARD, ông ta đã bắt đầu mở rộng kỹ năng kinh tế nông nghiệp cho chính công việc của mình. Ông ta có mối liên lạc với một giảng viên của Đại học Cần Thơ (CTU), hiện đang giảng dạy về chuỗi giá trị và ông ta đã bắt đầu soạn bài trình bày cho nông dân để giới thiệu về khái niệm chuỗi giá trị. Ông ta hiện đang làm việc cho một dự án ADB tập trung vào 3 loại cây trồng ở 3 tỉnh (nhãn ở Tiền Giang, chôm chôm ở Bến Tre và buởi ở Vĩnh Long) với mục tiêu là cải thiện các HTX trái cây và liên kết với thị trường. Do giới hạn về khungthời gian của dự án CARD thanh long và chú trọng chính là chứng nhận GlobalGAP cho người nông dân, đã không có đủ thời gian dành cho tập huấn cho nông Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices Page 13
dân về lập kế hoạch kinh doanh cho trang trại và các kỹ năng phân tích. Nhưng cũng cần lưu ý rằng những kỹ năng này vẫn rất thiết thực và hữu ích cho người nông dân có được sự hiểu biết tốt hơn bằng cách như thế nào để duy trì và phát triển kinh tế trang trại của họ, cũng hy vọng rằng với những tài liệu có được từ HCE và CTU, ông Lập sẽ phát triển những kỹ năng và tư tin để giúp đỡ cho người nông dân về khía cạnh này. Ông ta sẽ làm việc kết hợp với cán bộ chủ chốt khác của SOFRI như ông Hiếu là người hướng dẫn cho nông dân về tầm quan trọng của việc lưu trữ sổ nhật ký ghi chép dùng trong quản lý chất lượng. Bảng đang ký xúc tiến GAP cho thanh long và các loại cây trồng khác được trình bày trong Phụ lục 11 bảng tính Hiện trạng tập huấn cho nông dân. 4.2 Hồ sơ về số lượng và sản lượng thanh long, tiếp cận thị trường và lợi nhuận cho người nông dân đối với nhà đóng gói mới và các nhóm nông dân nhỏ Sản lượng trái và giá trị Khó khăn cho dự án thanh long là việc thu thập các số liệu một cách rõ ràng và chính xác về sản lượng và giá trị chào bán và giá bán ở các thị trường khác nhau trước và sau khi đạt chứng nhận. Một số nguyên nhân gồm: • Nhà đóng gói, nông dân hay nhóm nông dân cho rằng đó là những thông tin kinh tế nhạy cảm • Giá bán được trích dẫn từ người nông dân là không mấy tin cậy khi so sánh với giá của người mua và với giá của thị trường, điều này do: o Trái bán trực tiếp ra thị trường; bán mão trên cây; bán thông qua thương lái; bán cho nhà đóng gói; cước phí vận chuyển phải trả v.v… o Giá biến động theo mùa vụ o Phân loại và kiểm tra chất lượng trước khi đóng gói theo yêu cầu hoặc được chấp nhận ở giai đoạn kế tiếp trong quá trình đóng gói • Dự án yêu cầu có được số liệu chính thức nhưng không đầy đủ. Hy vọng tiếp cận được các thông tin từ các nguồn chính thức sau: o Thị trường nội địa — giá bán lẻ tại địa phương; ở các siêu thị ở thành phố; giá bán tại vườn tại mọi thời điểm o Sản lượng trước khi đạt GAP và giá bán trái thanh long xuất khẩu Các nước châu Á ngoại trừ Trung quốc Trung quốc Vương quốc Anh và châu Âu Hoa kỳ Nhật bản/Hàn quốc o Sản lượng và giá bán trái thanh long xuất khẩu sau khi người sản xuất có chứng nhận GlobalGAP Các nước châu Á ngoại trừ Trung quốc Trung quốc Vương quốc Anh và châu Âu Hoa kỳ Page 14 Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices
Nhật bản/Hàn quốc Từ triển vọng của lãnh đạo dự án, tiến hành so sánh vào thời điểm này giữa chuỗi giá trị trái thanh long khi không có sự can thiệp của của dự án và kết quả lợi nhuận đưa lại cho các hộ nông dân sản xuất nhỏ và dự án triển khai hoàn toàn tuân thủ chuỗi giá trị GAP là còn quá sớm và không sát thực tế. Các hợp phần có ý nghĩa của dự án CARD thanh long triển khai nhưng chưa đạt được gồm: • Kéo dài thời gian bảo quản sau thu hoạch cho trái thanh long dẫn đến lựa chọn vận chuyển bằng đường biển để giảm chi phí; thời gian bảo quản lâu hơn cho người bán lẻ; người mua tự tin về sản phẩm — Dự án khởi động các thí nghiệm bảo quản sau thu hoạch tại SOFRI cho thấy thời gian bảo quản trái thanh long có thể kéo dài hơn nhiều • Kiểm soát bệnh hại sau thu hoạch: giảm tổn thất ngay tại thị trường (hiện tại một lượng lớn tráu bị tiêu hủy ngay tại nơi bán. Những trái bị tiêu hủy đó phải chịu phí tổn để sản xuất, xử lý sau thu hoạch, chi phí vận chuyển, chi phí làm hồ sơ nhưng lại không đem lại lợi nhuận/đồng thời phải chịu thêm chi phí để tiêu hủy); giảm được bệnh hai sau thu hoạch cũng sẽ nâng chất lượng của trái và cải thiện được giá bán, đòi hỏi của thị trường; người tiêu dùng trung thành; khách hàng tự tin — Dự án khởi động các thí nghiệm bảo quản sau thu hoạch tại SOFRI cho thấy bệnh hại sau thu hoạch có thể được kiểm soát • Khả năng vận hành chứng nhận GAP trái thanh long được cải thiện một cách có hệ thống bằng các mối liên hệ với khoa học chỉ vừa mới nhận thức và đưa vào thực hiện. Cải thiện hiệu quả kinh tế cho sản phẩm, thỏa mãn khách hàng và giảm tổn thất sẽ tạo ra cú hích nâng cao lợi nhuận/sống còn cho ngành sản xuất. • Hiện tại chỉ có một số lượng nhỏ trái thanh long tuân thủ GAP và bán rãi rác không liên tục để có thể đem lại toàn bộ triển vọng lợi nhuận.Tạo thương hiệu sản phẩm, hợp tác cùng bán, các tiêu chuẩn tuân thủ và quản bá tiếp thị tốt sẽ làm tănggiá trị sản phẩm và lợi nhuận cho người nông dân. Các dự án CARD thanh long, thông qua SOFRI, đã thiết lập một cơ sở cho việc phát triển có hệ thống ngành sản xuất thanh long theo khuynh hướng chất lượng ở Việt nam. Nhân sự quốc gia với cơ sở hạ tầng phát triển có đầy đủ kỹ năng và năng lực cho ngành này đạt được tối đa tiềm năng và chuyển được lợi nhuận sang các ngành cây trồng khác. 4.3 Thông tin cụ thể về thị trường Thâm nhập thị trường Các yêu cầu đòi hỏi để thâm nhập thị trường bởi từng quốc gia và từng cá nhân công ty khách hàng không ngừng thay đổi và người sản xuất phải thích ứng và tuân thủ với bất kỳ tiêu chuẩn thay đổi nào. Hiện tại, chương trình tập huấn của dự án thanh long chủ yếu theo các yêu cầu chung của cả nước và phản ứng với những yêu cầu khắc khe của một số công ty khách hàng như mong muốn: • Các nước châu Á ngoại trừ Trung quốc Tiêu chuẩn GAP hiện chưa phải là một yêu cầu nhưng có sự chuyển biến hướng theo sản phẩm an toàn, hợp pháp và chất lượng, bảo quản và xuất khẩu cho toàn bộ sản phẩm nông sản Truy xuất nguồn gốc sản phẩm và dư lượng hóa chất nông nghiệp (MRLs) là những quan tâm hàng đầu. • Trung quốc Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices Page 15
Tiêu chuẩn GAP, đặc biệt là truy xuất nguồn gốc, tuân thủ MRL, an toàn và có đăng ký hiện là yêu cầu hàng đầu cho các sản phẩm xuất khẩu sang Trung quốc, đặc biệt là cho các thị trường giá trị cao Tiêu chuẩn VietGAP được SOFRI phụ trách biên soạn đáp ứng tất cả các yêu cầu hiện nay của thị trường Trung quốc. • Vương quốc Anh và châu Âu Tuân thủ theo Tiêu chuẩn GlobalGAP là yêu cầu tối thiểu cho trái cây vào thị trường UK/châu Âu Chứng nhận Tiêu chuẩn BRC có thể hỗ trợ thâm nhập trực tiếp vào các thị trường giá trị cao hơn nếu được đóng gói và trình bày đặc biệt hơn Thị trường đặc biệt như: BioGro, Tesco’s, Marks & Spencer, v.v... cũng đòi hỏi những tiêu chuẩn bổ sung và riêng biệt của họ (thương hiệu) trước khi sản phẩm được chấp nhận. Tong hầu hết các trường hợp, tăng thu nhập từ giá bán đánh giá cho nỗ lực bỏ ra để đáp ứng các tiêu chuẩn nâng cao này. Ví dụ, sản phẩm có chứng nhận của BioGro có thể đem lại lợi nhuận từ 30% và 100% cao hơn sản phẩm truyền thống ở các thị trường giá trị cao. • Hoa kỳ Trái thanh long phải được sản xuất đạt giá trị cao; chứng nhận GlobalGAP cũng là một tiêu chuẩn được chấp nhận Tất cả các nhà đóng gói phải tuân thủ theo quy trình chuẩn của thị trường USA và phải được đăng ký như là một nhà đóng gói được phê chuẩn Toàn bộ trái phải được xử lý dịch hại bằng chiếu xạ để loại bỏ trứng và ấu trùng của ruồi đục quả Nhà máy chiếu xạ phải đáp ứng Tiêu chuẩn Hoa kỳ và sản phẩm thường xuyên được giám sát và kiểm tra. • Nhật bản/Hàn quốc Trái thanh long phải được sản xuất theo tiêu chuẩn GlobalGAP Toàn bộ trái phải được xử lý côn trùng bằng hệ thống hơi nước nóng để diệt trứng và ấu trùng của ruồi đục quả Thiết bị xử lý phải được Nhật bản chấp nhận và do Nhật bản vận hành Việc xử lý trái thanh long được kiểm tra nghiêm ngặt và quy trình được thực hiện bởi Bộ Nông Ngư Nghiệp Nhật bản. 5 Triển khai thực hiện & các vấn đề bền vững 5.1 Triển khai thực hiện Triển khai thực hiện tiếp cận cộng đồng của sẽ được tiếp tục. Những khó khăn trong việc triển khai tiếp cận cộng đồng của dự án đã được đúc kết kinh nghiệm và lưu ý nhưng vẫn và sẽ luôn có những trở ngại trong việc thực hành những thay đổi và giới thiệu hệ thống chất lượng cho ngành sản xuất thanh long là không thể loại trừ. Kinh nghiệm học hỏi từ thực tế của nhóm thực hiện dự án phía SOFRI trong suốt dự án thanh long thứ nhất và dự án tiếp theo đã trang bị cho họ những kỹ năng để khắc phục những khó khăn trong tiến độ triển khai dự án. Page 16 Extending Export Opportunities to small-plot dragon fruit growers through Good Agricultural Practices