Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Nghiên cứu điều kiện chăn nuôi và sức sản xuất của giống lợn địa phương (Lợn Cỏ) đang nuôi tại các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam."

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

79
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'báo cáo nghiên cứu khoa học: "nghiên cứu điều kiện chăn nuôi và sức sản xuất của giống lợn địa phương (lợn cỏ) đang nuôi tại các huyện miền núi tỉnh quảng nam."', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Nghiên cứu điều kiện chăn nuôi và sức sản xuất của giống lợn địa phương (Lợn Cỏ) đang nuôi tại các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam."

T P CHÍ KHOA H C, ð i h c Hu , S 64, 2011 NGHIÊN C U ðI U KI N CHĂN NUÔI VÀ S C S N XU T C A GI NG L N ð A PHƯƠNG (L N C ) ðANG NUÔI T I CÁC HUY N MI N NÚI T NH QU NG NAM Nguy n ð c Hưng, ð i h c Hu Lê Vi t Vũ, Chi c c Thú y t nh Qu ng Nam TÓM T T T i các huy n mi n núi ðông Giang, Nam Giang, Tây Giang, Nam Trà My, B c Trà My, Phư c Sơn c a t nh Qu ng Nam ñã và ñang t n t i gi ng l n ñ a phương (l n C ). L n C có 2 d ng màu lông: ðen và Lang. L n C ñư c nuôi theo phương th c qu ng canh, th rông, ñ u tư th p. Các ti n b k thu t chưa ñư c ng d ng trong chăn nuôi l n C . Vì v y l n C có t m vóc nh , sinh trư ng ch m: kh i lư ng 6 và 12 tháng tu i ñ t tương ng 10,3 và 25,0 kg/con. Lúc 18 và 24 tháng tu i ñ t 33,0 và 40,0 kg/con. Trong ñó, l n ñ c có kh i lư ng l n hơn l n cái (35,5 và 50,0 kg/con so v i 31,0 và 33,0 kg/con). L n C có kh năng sinh s n th p: tu i ñ l a ñ u mu n (13,5 tháng), s con sơ sinh và cai s a th p (6,1 và 3,7 con/l a), th i gian bú s a, theo m kéo dài (4,1 tháng). L n C có kh năng thích ng và s c s ng cao hơn các nhóm l n khác trong cùng ñi u ki n chăn nuôi. Trong 2 nhóm l n C thì l n C màu lông ðen có s c s n xu t th p hơn l n Lang. 1. ð t v n ñ T i các huy n mi n núi, nh t là vùng núi cao c a t nh Qu ng Nam, gi ng l n ñ a phương (thư ng g i là l n C ) là gi ng l n ñư c ngư i chăn nuôi s d ng t lâu ñ i, nhưng ñã và ñang gi m ñi nhanh chóng v s lư ng và kém ñi rõ r t v ch t lư ng, ñang ñ ng trư c nguy cơ tuy t ch ng (Hoàng Gián,1977; Nguy n Phư c Tương, 1984). Nh ng nghiên c u v gi ng l n C hãy còn ít và g n ñây m i có s quan tâm tr l i c a các nhà khoa h c chăn nuôi. Ti p theo k t qu nghiên c u th c tr ng gi ng l n C ñang nuôi trong nông h ; s bi n ñ ng s lư ng l n C nh ng năm g n ñây; nh ng nhân t nh hư ng ñ n s t n t i và phát tri n c a gi ng l n C t i Qu ng Nam ñã ñư c công b (Nguy n ð c Hưng, Lê Vi t Vũ, 2010, 2011); ði u ki n chăn nuôi và s c s n xu t c a l n C ñang nuôi t i các huy n mi n núi t nh Qu ng Nam là n i dung c a bài báo khoa h c này. 2. N i dung và phương pháp nghiên c u N i dung nghiên c u: ði u ki n chăn nuôi (s n xu t, d tr và cung c p th c ăn, chu ng tr i và phương th c chăn nuôi, phòng tr d ch b nh) c a các nông h ñ i v i l n C hi n ñang nuôi t i các huy n mi n núi t nh Qu ng Nam; S c s n xu t thông qua 55
các ch tiêu chính ñánh giá kh năng sinh trư ng (kh i lư ng l n qua các tháng tu i) và kh năng sinh s n c a l n C (tu i ñ ng d c l n ñ u, tu i ñ l a ñ u, s lư ng l n con lúc sơ sinh, s lư ng l n lúc cai s a, th i gian cai s a và kho ng cách l a ñ ); Kh năng thích ng và s c s ng c a l n C trong ñi u ki n chăn nuôi nông h . Phương pháp nghiên c u: Ti n hành ñi u tra t ng th t tháng 4 ñ n tháng 10 năm 2010 theo phi u ñi u tra và ph ng v n tr c ti p h chăn nuôi (theo phương pháp cùng tham gia) t i các huy n mi n núi: ðông Giang, Nam Giang, Tây Giang, Nam Trà My, B c Trà My, Phư c Sơn thu c t nh Qu ng Nam. Ch n ñi m ñi u tra và h ñi u tra có ch ñ nh là ñi m có nhi u l n C và các h ñã và ñang nuôi l n C và có quan tâm ñ n s phân b theo vùng ñ a lý. 3. K t qu và th o lu n 3.1. ði u ki n chăn nuôi l n C K t qu tr c ti p ñi u tra t i các h ñang nuôi l n C v tình hình tr ng, d tr và cung c p th c ăn cho l n; Chu ng nuôi, phương th c chăn nuôi và công tác thú y trong chăn nuôi l n C , ñư c trình bày trên b ng 1, 2, 3, 4. B ng 1. Tình hình s d ng th c ăn trong chăn nuôi l n C Huy n Bc Nam Tây ðông Nam Phư c Chung Trà Y ut Trà Giang Giang Giang Sơn My K thu t My Tình hình tr ng rau xanh nuôi l n S h ñi u tra (n) 53 29 65 21 27 9 204 % h có tr ng rau xanh 69,81 68,97 58,46 81,48 66,67 55,56 67,16 % h không tr ng rau xanh 30,19 31,03 41,54 18,52 33,33 44,44 32,84 Tình hình d tr th c ăn cho l n S h ñi u tra (n) 48 29 64 21 26 9 197 % h có d tr th c ăn 4,17 0,00 23,44 0,00 3,85 11,11 9,64 % h không d tr th c ăn 95,83 100 76,56 100 96,15 88,89 90,36 Tình hình cung c p th c ăn cho l n S h ñi u tra (n) 53 29 65 21 27 8 203 % h cung c p ñ th c ăn 56,60 62,07 44,62 61,90 55,56 50,00 53,69 cho l n % h không cung c p ñ 43,40 37,93 55,38 38,10 44,44 50,00 46,31 th c ăn cho l n 56
B ng 2. Tình hình chu ng tr i chăn nuôi l n C Huy n Tây ðông Nam Phư c Nam Bc Chung Y ut Giang Giang Giang Sơn Trà My Trà My (n =205) K thu t (n = 54) (n = 29) (n = 65) (n = 21) (n = 27) (n = 9) H có làm chu ng 72,22 86,21 73,85 47,62 14,81 100 65,85 nuôi l n (%). Trong ñó: 0 0 2,13 10,00 0 0 1,49 Chu ng kiên c 15,38 24,00 25,53 60,00 0 0 22,39 Chu ng bán kiên c 84,62 76,00 72,34 30,00 100,00 100,00 76,12 Chu ng t m H không làm 27,78 13,79 26,15 52,38 85,19 0,00 34,15 chu ng nuôi l n (%) Chu ng có h phân/h có chu ng 5,13 0,00 7,50 0,00 0,00 37,50 6,40 (%) K t qu b ng 1 cho th y, s h nuôi l n C có ch ñ ng tr ng cây th c ăn xanh nuôi l n c a 204 h ñi u tra là 67,16%; S h có d tr th c ăn trong 197 h ñi u tra ch là 9,64%; S h cung c p ñ th c ăn cho l n là 53,69% trong t ng s 203 h . Các h chăn nuôi ñ u cho r ng, vi c d tr th c ăn g n như không ñ t ra vì trên nương, r y, vư n nhà lúc nào cũng có th c ăn cho l n. Trên th c t quan ni m này là không ñúng vì vào mùa mưa giao thông ñi l i khó khăn cũng là lúc l n h u như không có gì ñ ăn, ch t n d ng ph ph m c a sinh ho t trong gia ñình nên l n g n như là b b ñói. ði u ki n kinh t c a các nông h ñ u khó khăn nên kh năng ñ u tư th c ăn và ch ñ ng th c ăn cho l n là không nhi u. K t qu b ng 2 cho th y, s h nuôi l n C có làm chu ng là 65,85%, nhưng trên th c t chu ng không thư ng xuyên nh t l n và không có kh năng gi l n trong chu ng vì chu ng nuôi l n ñ u là chu ng t m, quá sơ sài (76,12% so v i s h có chu ng), nên l n v n s ng ch y u ngoài chu ng. B ng 3. Phương th c chăn nuôi l n C nông h Huy n Tây ðông Nam Phư c Nam Bc Chung Phương Giang Giang Giang Sơn Trà My Trà My (n =197) th c nuôi (n= 51) (n =29) (n =61) (n= 21) (n = 27) (n = 8) Mùa Khô Nuôi nh t (%) 56,86 58,62 67,74 0,00 0,00 100 49,23 Nuôi th rông (%) 43,14 41,38 32,26 100 100 0,00 50,77 57
Mùa mưa Nuôi nh t (%) 43,14 86,21 50,82 38,10 11,11 87,50 48,73 Nuôi th rông (%) 56,86 13,79 49,18 61,90 88,89 12,50 51,27 L n ñư c nuôi th rông (th hoàn toàn) và bán th rông (nh t trong rào có di n tích l n) là ch y u (b ng 3). Như v y, vi c làm chu ng ch ñ ñ i phó v i ch trương và s v n ñ ng c a Nhà nư c ch hoàn toàn không gi l n t i chu ng và càng không ñ che mưa, che n ng và không ñ gi m cho l n vào mùa ñông. B ng 4. Tình hình phòng và tr b nh trên l n C t i các nông h Nam Bc Huy n Tây ðông Nam Phư c Trà Trà Chung Y ut Giang Giang Giang Sơn My My (n=214) K thu t (n=57) (n=29) (n=69) (n=21) (n=27) (n=11) T l h có tiêm phòng (%) 5,26 57,58 10,14 9,52 25,93 72,73 20.91 T l h có t y giun (%) 1,75 3,03 0,00 0,00 0,00 9,09 1,36 T l h có d ch b nh (%) 59,65 42,42 63,77 80,95 59,26 81,82 60,91 T l h ñi u tr cho l n/h 14,71 28,57 8,89 0,00 6,25 55,56 14,07 có d ch (%) K t qu trên b ng 4 cho th y, các bi n pháp thú y phòng b nh như tiêm phòng, t y giun sán và ñi u tr cho l n khi có b nh g n như chưa ñư c ch h quan tâm. Chính vì v y, d ch b nh x y ra hàng năm hơn 60% s h có chăn nuôi l n C . Trong s 6 huy n ñi u tra thì B c Trà My ñi u ki n chăn nuôi là t t hơn c vì ñây ñư c ti p xúc nhi u hơn v i các d án phát tri n nông nghi p, nông thôn nên nh n th c c a nông h t t hơn và ñi u ki n chăn nuôi có chuy n bi n hơn các huy n mi n núi còn l i. Các k t qu nghiên c u còn cho th y, l n C ñư c nuôi ch y u theo phương th c chăn nuôi qu ng canh, t n d ng các ph ph ph m nông nghi p và các ngu n th c ăn s n có t i ñ a phương như: c s n, cám g o, lá môn r ng, dây khoai lang, thân cây chu i. Không có h nào b ti n ra ñ ñ u tư cho chăn nuôi ho c mua thêm th c ăn h n h p nuôi l n. Không ch ñ ng ngu n th c ăn và phòng b nh cho l n. Th c ăn cung c p cho l n không nh ng không ñáp ng ñư c v m t ch t lư ng mà s lư ng cũng thi u. Chính vì th c tr ng trên nên l n có s c s n xu t th p, hi u qu chăn nuôi chưa cao, r i ro chăn nuôi do d ch b nh và th i ti t x u còn cao. 3.2. Kh năng sinh trư ng c a l n C nuôi trong nông h M t s ch tiêu sinh trư ng c a l n C vào các th i ñi m 1, 2, 4, 6, 8, 10, 12, 18, 24, 36 tháng tu i ñư c kh o sát và trình bày b ng 5. K t qu b ng 5 cho th y, kh i lư ng c a l n C tăng d n theo các tháng tu i là phù h p v i quy lu t sinh trư ng c a l n nói chung. Nhưng kh năng sinh trư ng c a l n C ch m và kéo dài. Trong ñó, kh năng sinh trư ng c a nhóm l n Lang t t hơn so v i nhóm l n ðen (p
B ng 5. Kh i lư ng l n C nuôi trong nông h (kg/con) Gi ng L nC ln L n C (chung) Nhóm l n ðen Nhóm l n Lang P3 Tháng M1 ± SD2 n n M ± SD n M ± SD tu i 1 46 2,30 ± 0,70 36 2,21± 0,73 10 2,60 ± 0,46 0,122 2 45 3,58 ± 0,92 35 3,46 ± 0,89 10 4,00 ± 0,94 0,099 4 45 6,17 ± 1,24 35 6,00 ± 1,26 10 6,75 ± 1,03 0,093 6 90 10,32 ± 2,52 74 10,16 ± 2,53 16 11,06 ± 2,41 0,196 8 38 14,24 ± 2,07 28 13,79 ± 1,83 10 15,50 ± 2,27 0,023 10 38 18,63 ± 3,28 28 17,75 ± 2,53 10 21,10 ± 3,99 0,004 12 90 24,74 ± 6,53 72 23,90 ± 6,36 18 28,11 ± 6,26 0,014 18 86 32,77 ±7,97 70 31,76 ± 7,44 16 37,19 ± 8,94 0,013 24 76 39,61 ± 12,0 62 38,55 ± 11,6 14 44,29 ± 12,84 0,106 36 69 48,00 ± 20,5 57 46,53 ± 20,7 12 55,00 ± 18,6 0,195 *Ngu n: S li u ñi u tra t các h chăn nuôi. *Ghi chú: 1: S trung bình; 2: ñ l ch chu n; 3: xác xu t th hi n s sai khác th ng kê gi a l n ñen và l n lang. 1 tháng tu i, kh i lư ng trung bình c a l n C t i các huy n mi n núi Qu ng Nam là 2,30 kg. Kh i lư ng này c a l n C tương ñương ho c l n hơn chút ít so v i m t s gi ng l n ñ a phương ñư c nuôi các khu v c mi n núi khác trong nư c như: l n C (Vân - Pa) t nh Qu ng Tr , lúc 30 ngày tu i ch ñ t 1,02 kg [1], l n Mư ng Khương ñ t 2,31 kg và l n M o t nh Ngh An ñ t 2,39 kg [8]. T i các th i ñi m 2, 4, 6 tháng tu i, kh i lư ng ñ t tương ng là 3,58 kg, 6,17 kg và 10,32 kg. giai ño n này, s sai khác v kh i lư ng gi a hai nhóm l n ðen và l n Lang Qu ng Nam là không nhi u và ñ t tương ñương l n B n (mi n núi phía b c), l n Vân Pa (Qu ng Tr ). L n B n lúc 2 tháng tu i ñ t 5,40 kg và 4 tháng tu i ñ t 11,96 kg [10]; l n C (Vân - Pa) tương ng là 4,91 kg và 10,38 kg [1]; nhưng ñ t th p hơn so v i các gi ng l n ñ a phương khác như l n Lang (Thái Nguyên) tương ng là 6,87 kg và 17,18 kg [4]; L n Sóc (Tây Nguyên) tương ng là 4,12 kg và 15,33 kg và lúc 6 tháng tu i là 27,33 kg [7]. T 8 ñ n 12 tháng tu i, l n C có kh năng tăng tr ng nhanh hơn giai ño n trư c 6 tháng. Kh i lư ng c a l n lúc 8, 10, và 12 tháng tu i tương ng là 14,24 kg, 18,63 kg và 24,74 kg. Do giai ño n này, l n ăn ñư c nhi u th c ăn hơn, l n có th ñi tìm ăn xa và kh năng tranh dành th c ăn v i các con l n khác m nh hơn. Cũng trong giai ño n này kh i lư ng c a nhóm l n Lang ñ t cao hơn nhóm l n ðen rõ r t. Lúc 10 59
tháng tu i, kh i lư ng trung bình c a nhóm l n ðen là 17,75 kg, còn nhóm l n Lang ñ t 21,10 kg (118,87%). ð n m t năm tu i, kh i lư ng c a nhóm l n ðen là 23,90 kg, ch ñ t 85,02% so v i nhóm l n Lang (p < 0,05). B ng 6. Kh i lư ng l n C theo gi i tính khác nhau (kg/con) Gi ng l n L nC P3 L n C (chung) Nhóm l n ðen Nhóm l n Lang M1 ± SD2 Tháng tu i n n M ± SD n M ± SD 9,49a ± 2,00 37 9,32a ± 1,97 Con ñ c 45 8 10,25 ± 2,05 0,238 6 b b Con cái 45 11,16 ± 2,71 37 11,00 ± 2,76 8 11,88 ± 2,59 0,416 Tháng Trung bình 90 10,32 ± 2,52 74 10,16 ± 2,53 16 11,06 ± 2,41 0,196 8 32,12a ± 5,38 0,001 Con ñ c 43 24,23 ± 8,12 35 22,43 ± 7,58 12 25,21 ± 4,68 37 25,30 ± 4,64 10 24,90b ± 5,07 0,815 Con cái 47 Tháng Trung bình 90 24,74 ± 6,53 72 23,90 ± 6,36 18 28,11 ± 6,26 0,014 39 35,46a ± 10,4 33 33,42 ± 9,76 6 46,67a ± 5,16 0,003 Con ñ c 18 47 30,53b ± 4,20 37 30,27 ± 4,07 10 31,50b ± 4,74 0,417 Con cái Tháng Trung bình 86 32,77 ±7,97 70 31,76 ± 7,44 16 37,19 ± 8,94 0,013 30 50,00a ± 11,3 25 48,40a ± 11,2 5 Con ñ c 58,00 ± 8,37 0,083 24 46 32,83b ± 6,12 37 31,89b ± 5,57 9 Con cái 36,67 ±7,07 0,034 Tháng Trung bình 76 39,61 ± 12,0 62 38,55 ± 11,6 14 44,29 ± 12,84 0,106 26 69,81a ± 13,3 22 68,64a ± 13,9 4 76,25a ± 7,50 0,302 Con ñ c 36 43 34,81b ± 10,1 35 32,63b ± 8,44 8 44,38b ± 11,5 0,002 Con cái Tháng Trung bình 69 48,00 ± 20,5 57 46,53 ± 20,7 12 55,00 ± 18,6 0,195 *Ngu n: S li u ñi u tra t các h chăn nuôi. *Ghi chú: 1: S trung bình; 2: ñ l ch chu n; 3: xác xu t th hi n s sai khác th ng kê gi a l n ñen và l n lang. a, b Th hi n s sai khác gi a l n ñ c và l n cái trong cùng ñ tu i. B ng 6 cho th y, không ch có s sai khác v kh i lư ng trung bình nhóm l n ðen và nhóm l n Lang, mà còn có s sai khác v kh i lư ng l n ñ c và l n cái trong m i nhóm. Lúc 6 tháng tu i, kh i lư ng l n cái l n hơn so v i l n ñ c. Kh i lư ng l n ñ c c a gi ng l n C nói chung là 9,49 kg, l n cái ñ t 11,16 kg (112,27%) (p < 0,05). L n ñ c c a nhóm l n ðen 9,32 kg, l n cái ñ t 11,00 kg (118,02%) (p < 0,05). 12 tháng tu i, kh i lư ng l n ñ c c a nhóm l n Lang ñ t 32,12 kg, b ng 143,20% so v i l n ñ c c a nhóm l n ðen (p < 0,05). Cùng th i ñi m này, kh i lư ng l n ñ c c a nhóm l n Lang ñ t 32,12 kg, l n cái ch ñ t 24,90 kg (p < 0,05). Nguyên nhân là do l n 60
ñư c nuôi th rông, ngư i dân l i có thói quen không thi n l n ñ c trư c 1 năm tu i; l n ñ c giai ño n này ñã có bi u hi n theo cái, l n ñ c l n luôn v n ñ ng, xua ñu i l n ñ c nh ñ tranh dành quy n nh hư ng v i l n cái, nên th i gian ki m ăn ít, lư ng th c ăn cung c p c a ngư i dân không ñ m b o, do ñó l n ñ c g y hơn và kh i lư ng th p hơn l n cái. Sau 12 tháng tu i, l n ñ c ñã ñư c thi n. L n ñ c sau khi thi n, ăn vào nhi u hơn, ít ñi l i hơn, tích lũy m cao hơn nên kh i lư ng l n hơn l n cái. Kh i lư ng l n cái các th i ñi m 18, 24 và 36 tháng tu i tương ng là 30,53 kg, 32,83 kg và 34,81 kg, trong khi l n ñ c tương ng là 35,46 kg, 50,00 kg và 69,81 kg (p < 0,05). Như v y, kh năng sinh trư ng c a l n C tương ñ i th p và kh i lư ng nh . C n thi t ph i c i thi n b ng cách tác ñ ng các bi n pháp k thu t như: cung c p ñ y ñ th c ăn cho l n phù h p v i t ng giai ño n sinh trư ng phát tri n c a chúng, nh t là ñ i v i l n con và l n nái nuôi con. ð i v i l n ñ c không ñ ñi u ki n gi l i làm ñ c gi ng, c n ph i thi n khi l n còn nh . Qu n lý con gi ng t t hơn, tránh hi n tư ng giao ph i c n huy t. 3.3. Kh năng sinh s n c a l n C nuôi các nông h Kh năng sinh s n c a l n C nuôi các nông h t i 6 huy n mi n núi t nh Qu ng Nam, m t s ch tiêu sinh s n chính, k t qu ñư c trình bày trên b ng 7. B ng 7. Kh năng sinh s n c a l n C nuôi các nông h L nC Ch tiêu L n C (chung) Nhóm l n ðen Nhóm l n Lang P n M ± SD n M ± SD n M ± SD Tu i ñ ng d c l n ñ u 47 10,47 ± 2,98 37 10,81 ± 3,20 10 9,20 ± 1,48 0,130 (tháng) Tu i ñ l a ñ u (tháng) 140 13,53 ± 2,92 87 14,03 ± 3,19 53 12,72 ± 2,21 0,009 S con ñ còn s ng t/bình 155 6,06 ± 1,69 82 5,96 ± 1,48 60 6,19 ± 1,94 0,416 (con) S con ñ còn s ng l a 1 155 5,12 ± 1,80 93 5,01 ± 1,80 62 5,29 ± 1,81 0,346 S con ñ còn s ng l a 2 128 6,34 ± 1,89 83 6,11 ± 1,86 45 6,78 ± 1,88 0,055 S con ñ còn s ng l a 3 84 7,25 ± 2,34 58 7,05 ± 2,50 26 7,69 ± 1,91 0,248 S con cai s a t/bình 146 3,79 ± 1,56 87 3,72 ± 1,32 59 3,90 ± 1,86 0,510 (con) S con cai s a l a 1 89 3,17 ± 1,77 68 3,16 ± 1,76 21 3,19 ± 1,83 0,949 S con cai s a l a 2 76 4,46 ± 1,69 56 4,32 ± 1,59 20 4,85 ± 1,95 0,233 S con cai s a l a 3 36 4,94 ± 2,61 30 4,70 ± 2,58 6 6,17 ± 2,64 0,213 61
Th i gian cai s a (tháng) 47 4,06 ± 0,95 37 4,18 ± 0,97 10 3,65 ± 0,75 0,121 Kho ng cách 2 l a ñ 131 9,91 ± 2,08 85 10,42 ± 1,74 46 8,96 ± 2,33 0,001 (tháng) * Ngu n: S li u ñi u tra t các h chăn nuôi. K t qu b ng 7 cho th y, tu i ñ ng d c l n ñ u c a l n C tương ñ i mu n (kho ng 10,47 tháng) nên tu i ñ l a ñ u cũng mu n, trung bình ph i m t ñ n 13,53 tháng m i ñ l a ñ u tiên. K t qu này tương ñương như m t s gi ng l n ñ a phương khác. Tu i ñ ng d c l n ñ u c a l n Sóc là 6 - 9 tháng và tu i ñ l a ñ u 10 - 15 tháng [7]. Tu i ñ ng d c l n ñ u c a l n M o là 8,13 tháng [12]. Tu i ñ l a ñ u c a l n là 444,6 ngày và l n Móng Cái là 467 ngày [9]. K t qu kh o sát cũng cho th y, tu i ñ l a ñ u c a nhóm l n Lang s m hơn kho ng 1,5 tháng so v i nhóm l n ðen (p < 0,05). S sai khác này cho th y, kh năng thành th c c a nhóm l n Lang s m hơn. - S l n con ñ ra còn s ng. S con ñ ra còn s ng/ l a ñ c a l n C mi n núi Qu ng Nam là th p. Trung bình ch ñ t 6,06 con/l a, th p hơn các gi ng l n có kh năng sinh s n t t như Móng Cái là 10,8 con/l a và l n là 10,6 con/ l a (Nguy n Văn Thi n và cs, 1994); l n Lang t nh Cao B ng là 9,95 con/ l a (T Quang Hi n, 2004). Nhưng so v i các gi ng l n b n ñ a s ng các vùng mi n núi khác như: L n C (Vân – Pa, Qu ng Tr ) có s con ñ ra còn s ng 5,03 con (Tr n Văn Do, 2008); l n M o có s con ñ ra còn s ng là 5,13 con /l a (Tr n Thanh Vân, 2005), l n B n là 6,01 con/ l a (Lê Th Thúy và cs. 2008) thì kh năng sinh s n c a l n C Qu ng Nam ñ t tương ñương. Kh năng sinh s n c a l n C cũng tuân theo quy lu t sinh s n chung c a l n, các l a sau có s con ñ ra còn s ng cao hơn l a ñ trư c. S con ñ ra còn s ng c a l n C các l a 1, l a 2 và l a 3 tương ng là: 5,12 con, 6,34 con và 7,25 con. - S l n con còn s ng khi cai s a. S l n con còn s ng khi cai s a c a l n C Qu ng Nam ch ñ t 3,79 con/ l a ñ ñ u tiên. L a ñ th hai là 4,46 con/ l a, l a th 3 là 4,94 con/l a. Như v y, s con cai s a c a l n C Qu ng Nam là th p và tương ñương v i các gi ng l n ñ a phương mi n núi khác: l n C (Vân - Pa) là 4,53 con [1]; l n M o là 4,00 con [12]; l n ðen Lũng Pù là 4,87 con/ l a [2]. - Th i gian bú s a, theo m c a l n C Qu ng Nam, kéo dài ñ n 4,06 tháng. Th i gian cai s a c a l n C dài hơn so v i m t s gi ng l n b n ñ a nuôi th rông khác như: L n M o có th i gian cai s a c a l n nái cơ b n là 108,00 ngày và nái ki m ñ nh là 118,13 ngày [12]. Không có s can thi p c a con ngư i, th i gian cai s a dài, dinh dư ng không ñ m b o, kh năng h i ph c c a l n m ch m nên kho ng cách hai l a ñ c a l n C kéo dài, trung bình 9,91 tháng. Nhưng có s sai khác l n gi a hai nhóm l n, kho ng cách 2 l a ñ c a nhóm l n ðen là 10,42 tháng, trong khi nhóm l n Lang ch 8,96 tháng (p < 0,05). Kh năng sinh s n c a l n C th p, ngoài nguyên nhân do ñ c ñi m v gi ng quy t 62
ñ nh còn có các y u t khác như: l n C ñư c nuôi ch y u b ng phương th c th rông nên hi n tư ng giao ph i c n huy t thư ng xuyên x y ra; trong th i gian mang thai, l n ph i v n ñ ng nhi u ñ tìm th c ăn ñ a hình ñ i d c, ñi u ki n khí h u kh c nghi t, l n không ñư c chăm sóc nuôi dư ng t t, dinh dư ng không ñ cho nhu c u phát tri n c a bào thai, d n ñ n t l tiêu bi n bào thai cao; l n ñ c có t m vóc nh , ch t lư ng tinh d ch không ñ m b o nên t l th thai th p... C n có các tác ñ ng b ng các bi n pháp k thu t h p lý như: qu n lý t t công tác gi ng, ch n l c con gi ng có t m vóc l n; ghép ñôi giao ph i tránh c n huy t, chăm sóc t t l n nái trong giai ño n mang thai và giai ño n nuôi con, cai s a s m cho l n con, cung c p th c ăn cho l n ñ m b o v s lư ng và ch t lư ng thì kh năng sinh s n c a l n C s ñư c nâng lên t t hơn. Nh n ñ nh này là có cơ s vì v i gi ng l n ñen Lũng Pù ñư c nuôi ñ i trà trong dân, s con sơ sinh còn s ng trung bình ch ñ t 5,78 con/l a. Trong khi ñó, l n ñư c tuy n ch n ñưa vào nuôi thí nghi m, cho giao ph i theo sơ ñ tránh c n huy t ñã làm tăng s con sinh trung bình còn s ng trong lên 8,40 con/ l a [2]. 3.4. Kh năng thích ng và s c ch ng b nh c a l n C Kh o sát ý ki n ngư i chăn nuôi v kh năng thích ng và s c ch ng b nh c a l n C so v i các nhóm gi ng l n khác nuôi trong cùng ñi u ki n. K t qu (b ng 8) cho th y, ch có 9,80% s h chăn nuôi cho r ng, kh năng ch ng ch u b nh c a các nhóm l n là như nhau. Có ñ n 90,20% s h chăn nuôi cho r ng, kh năng ch ng ch u b nh c a gi ng l n C t t hơn các nhóm l n khác ñang nuôi t i ñ a phương và ý ki n này t t c các huy n ñ u cao trên 75%. S h nuôi cho r ng, kh năng ch ng ch u b nh c a các gi ng l n khác ñang nuôi t i ñ a phương t t hơn so v i gi ng l n C là không ñáng k (0 - 1,54%). B ng 8. Ý ki n c a ngư i chăn nuôi v kh năng ch ng b nh c a các nhóm l n Huy n Tây ðông Nam Phư c Nam Bc Trung Giang Giang Giang Sơn Trà My Trà My bình Ch ng (n=54) (n= 29) (n=65) (n= 21) (n=27) (n=9) (n=205) b nh Như nhau các 9,26 6,90 9,23 23,81 7,41 0,00 9,80 nhóm l n(%) L n C t t hơn(%) 90,74 93,10 89,23 76,19 92,59 100,00 90,20 L n khác t t hơn(%) 0,00 0,00 1,54 0,00 0,00 0,00 0,00 * Ngu n: S li u ñi u tra t các h chăn nuôi. 63
4. K t lu n - L n C ñang nuôi t i các huy n mi n núi t nh Qu ng Nam ch y u là nuôi qu n canh, chăn th t do, s d ng th c ăn s n có trong t nhiên, m c ñ u tư th p; S n xu t, d tr và cung c p không ñ th c ăn cho l n, các tác ñ ng k thu t vào chăn nuôi và phòng tr d ch b nh chưa ñư c ngư i chăn nuôi quan tâm. - L n C có kh năng sinh trư ng ch m, t m vóc nh , năng su t th t th p. Kh i lư ng l n 4 tháng tu i ch ñ t 6 - 7 kg/con; lúc 6 và 12 tháng tu i, tương ng là 10,3 và 25 kg/con. L n C có kh năng sinh s n th p: tu i ñ l a ñ u mu n (13,5 tháng); S con sơ sinh và cai s a th p (6,0 và 4,0 con/l a); Th i gian theo m kéo dài (4,1 tháng). Nhóm l n C lông ðen có ch tiêu v sinh trư ng, sinh s n kém hơn l n Lang. - L n C có kh năng thích ng t t và s c s ng cao hơn các nhóm l n khác trong cùng ñi u ki n chăn nuôi t i ñ a phương. - C n thi t ph i áp d ng các bi n pháp k thu t nh m c i thi n ñi u ki n chăn nuôi ñ nâng cao s c s n xu t c a l n C . TÀI LI U THAM KH O [1]. Tr n Văn Do, Trương Th Quỳnh, Tr n Thanh H i, Nguy n ðình Liêm, B o t n và phát tri n gi ng l n Vân-Pa t i t nh Qu ng Tr , Báo cáo t ng k t ñ tài NCKH t nh Qu ng Tr năm 2008. [2]. Nguy n Văn ð c, ð ng ðình Trung và c ng s , M t s ñ c ñi m ngo i hình, sinh s n, sinh trư ng, ch t lư ng th t c a gi ng l n ñen Lũng Pù Hà Giang, T p chí Khoa h c Công ngh chăn nuôi, s ñ c bi t, (2008), 90-99. [3]. Hoàng Gián, K t qu ñi u tra gi ng l n Qu ng Nam-ðà N ng, T p chí Nông nghi p và Công nghi p th c ph m, (1977), 835-840. [4]. T Quang Hi n, Tr n Văn Phùng, L c Xuân ð c, Nghiên c u m t s ch tiêu sinh h c c a gi ng l n lang t i huy n H Lang, t nh Cao B ng, T p chí Chăn nuôi, (2004), 4-6. [5]. Nguy n ð c Hưng, Lê Vi t Vũ, Nghiên c u th c tr ng gi ng l n ñ a phương (l n C ) ñang nuôi t i các huy n mi n núi t nh Qu ng Nam, T p chí Khoa h c ð i h c Hu , s 64, (2011). [6]. Nguy n ð c Hưng, Lê Vi t Vũ, Nghiên c u m i quan h v huy t th ng m c ñ phân t c a các nhóm l n ñang nuôi t i các huy n vùng cao các t nh Trung Trung B , T p chí Công ngh sinh h c, T p 8, S ñ c bi t 3B, (2010), 1701-1708. [7]. Trương T n Khanh, Võ Văn S , B o t n qu gen l n Sóc Tây Nguyên http://www.vcn.vnn.vn/Post/Quygen/Quygen_2009/BC quy gen lon Soc.doc, 2009. [8]. Lê Vi t Ly, B o t n ngu n gen v t nuôi Vi t Nam, Nhà xu t b n Nông nghi p Hà N i, 1994. 64
[9]. Nguy n Văn Thi n, M t s ñ c ñi m di truy n v năng su t c a hai gi ng l n và Móng Cái, K t qu nghiên c u b o t n qu gen v t nuôi giai ño n 1990-1993. Hà N i (1994), 101-104. [10]. Lê Th Thúy, Bùi Kh c Hùng, M t s ch tiêu sinh trư ng phát d c, kh năng sinh s n c a l n B n và l n Móng Cái nuôi trong nông h vùng cao huy n Yên Châu, t nh Sơn La, T p chí Khoa h c K thu t Chăn nuôi, S 7, (2008), 4-7. [11]. Nguy n Phư c Tương, Thành t u bư c ñ u v công tác c i t o gi ng l n Qu ng Nam- ðà N ng, T p chí Nông nghi p và Công nghi p Th c ph m, (1984), 220-223. [12]. Tr n Thanh Vân, ðinh Thu Hà, Kh o sát m t s ch tiêu s n xu t c a l n M o nuôi t i huy n Phù Yên, t nh Sơn La, T p chí Chăn nuôi, S 1, (2005), 4-7. STUDY ON THE RAISING CONDITIONS AND REPRODUCTION CAPABILITY OF LOCAL PIG SPECIES (l n C ) HAS BEEN RAISED AT HIGH LAND DISTRICTS IN QUANG NAM PROVINCE Nguyen Duc Hung, Hue University Le Viet Vu, Veterinary Branch Office of Quang Nam province SUMMARY The local pig species (l n C ) have been raised in the mountainous districts Dong Giang, Nam Giang, Tay Giang, Nam Tra My, Bac Tra My, Phuoc Son in Quang Nam province. L n C is raised in naturally environmental conditions with low capital investments. Raising l n C without advanced methods may be one of the reasons for small physical body and slow growth- the weights on the feeding month 6 th, 12 th, 18 th and 24 th reached 10,3, 25,0, 33,0 and 40,0 kg per pig, respectively, in which the male pig normally gained higher weight than the female one. The l n C of the old age (13,5 months) showed low reproduction ability and small number of nascent pigs (6,1 pigs per litter). On the other hand, l n C harbors high potential adaptation and vitality in comparison to other pig species in the area. 65