intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học " Nông dân Trung Quốc - Thực trạng bất đối xứng so với người dân thành thị "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST
Báo xấu
74
lượt xem 8
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhìn lại tiến trình lịch sử từ sau khi n-ớc Cộng hoà nhân dân Trung Hoa ra đời, chúng ta đều dễ dàng nhận thấy rằng, từ những năm 1950 Trung Quốc đã thực hiện chính sách quản lý hộ khẩu, phân thành hai loại hộ khẩu, một là hộ phi nông nghiệp, hai là hộ nông nghiệp. Trung Quốc thống nhất coi tất cả những ng-ời có hộ khẩu nông thôn là nông dân và trở thành quần thể xã hội phân biệt với những ng-ời dân sống ở thành thị. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Nông dân Trung Quốc - Thực trạng bất đối xứng so với người dân thành thị "

  1. hoµng thÕ anh ( ∗) TS. Hoµng ThÕ Anh ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc Më ®Çu ruéng ®Êt. Nh÷ng ng−êi n«ng d©n chØ cßn c¸ch th«ng qua viÖc ®i häc ®¹i häc, Nh×n l¹i tiÕn tr×nh lÞch sö tõ sau khi tham gia vµo qu©n ®éi trë thµnh bé ®éi n−íc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa ra chuyªn nghiÖp… míi cã thÓ thay ®æi ®êi, chóng ta ®Òu dÔ dµng nhËn thÊy ®−îc th©n phËn cña m×nh. Sau khi r»ng, tõ nh÷ng n¨m 1950 Trung Quèc Trung Quèc thùc hiÖn c¶i c¸ch më cöa, ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch qu¶n lý hé c¶i c¸ch n«ng th«n ®−îc triÓn khai mét khÈu, ph©n thµnh hai lo¹i hé khÈu, mét c¸ch toµn diÖn, n«ng d©n tho¸t khái sù lµ hé phi n«ng nghiÖp, hai lµ hé n«ng trãi buéc cña tæ chøc c«ng x·, cã thÓ tù nghiÖp. Trung Quèc thèng nhÊt coi tÊt do chuyÓn ®æi nghÒ nghiÖp. Qua nhiÒu c¶ nh÷ng ng−êi cã hé khÈu n«ng th«n lµ n¨m c¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn, cïng víi viÖc n«ng d©n vµ trë thµnh quÇn thÓ x· héi ®iÒu chØnh kinh tÕ n«ng th«n vµ nh÷ng ph©n biÖt víi nh÷ng ng−êi d©n sèng ë níi láng thÓ chÕ vÒ ranh giíi gi÷a thµnh thµnh thÞ. VÒ ph−¬ng diÖn ®·i ngé kinh thÞ vµ n«ng th«n, t×nh tr¹ng nghÒ nghiÖp tÕ vµ ®Þa vÞ x· héi, ng−êi d©n ®−îc coi lµ cña n«ng d©n còng cã thay ®æi, xu thÕ d©n thµnh thÞ ®−îc h−ëng nh÷ng −u ®·i chÝnh lµ nh÷ng ng−êi lµm ruéng ngµy nh− ®−îc cung cÊp l−¬ng thùc víi gi¸ cµng Ýt ®i, sè n«ng d©n kiªm nghÒ phô thÊp, trî cÊp l−¬ng thùc phÈm phô, s¾p t¨ng lªn nhiÒu, sè ng−êi tho¸t ly khái xÕp viÖc lµm, b¶o hiÓm y tÕ. Cßn nh÷ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng lªn tõng ng−êi d©n cã hé khÈu ë n«ng th«n chñ n¨m(1). VÝ nh−: cã ng−êi cã hé khÈu n«ng yÕu sèng dùa vµo trång trät n«ng nghiÖp, th«n, nh−ng kh«ng sèng ë n«ng th«n, nhµ n−íc th«ng qua h×nh thøc tæ chøc còng kh«ng lµm ruéng; cã ng−êi cã hé c«ng x· nh©n d©n trãi buéc n«ng d©n víi nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 26
  2. N«ng d©n Trung Quèc... khÈu phi n«ng nghiÖp t¹i thµnh phè, Trung Quèc víi c¸c tiªu chÝ nh−: d©n sè nh−ng l¹i thÇu kho¸n ruéng, s¶n xuÊt n«ng d©n, thu nhËp, viÖc lµm, ®Þa vÞ, kinh doanh n«ng nghiÖp ë n«ng th«n; tr×nh ®é v¨n ho¸, an sinh x· héi trong nhÊt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhiÒu giai ®o¹n hiÖn nay. Víi viÖc thao t¸c ng−êi cã hé khÈu ë n«ng th«n nh−ng ®i nh÷ng chØ tiªu nµy, thùc tr¹ng bÊt ®èi vµo thµnh phè, vµo xÝ nghiÖp h−¬ng xøng gi÷a ng−êi n«ng d©n vµ ng−êi d©n trÊn, nhµ m¸y, c«ng x−ëng ë chÝnh quª thµnh thÞ ®−îc miªu t¶. §ã lµ tû lÖ d©n h−¬ng hä hoÆc ë n¬i kh¸c lµm viÖc, hä cã sè n«ng d©n Trung Quèc ®«ng, nh−ng th©n phËn võa lµ n«ng d©n, võa lµ c«ng trªn ph−¬ng diÖn thu nhËp, viÖc lµm, ®Þa nh©n, hä trë thµnh mét tÇng líp x· héi vÞ x· héi, tr×nh ®é v¨n hãa, an sinh x· ®−îc §¶ng, ChÝnh phñ Trung Quèc, giíi héi, ng−êi n«ng d©n Trung Quèc lu«n häc gi¶ Trung Quèc gäi chung lµ thiÖt thßi h¬n so víi ng−êi d©n thµnh “Nongmingong” (trong bµi viÕt nµy t¸c thÞ, cô thÓ nh−: gi¶ thèng nhÊt gäi lµ n«ng d©n lµm D©n sè n«ng d©n ®«ng, tû lÖ phÇn thuª). Víi nh÷ng thay ®æi vµ ph¸t triÓn tr¨m trong tæng d©n sè gi¶m, nh−ng x· héi trªn ®©y, viÖc x¸c ®Þnh ai lµ ng−êi sè l−îng t¨ng n«ng d©n ë n−íc nµy cµng trë nªn phøc Cho ®Õn nay, mÆc dï kÕt cÊu x· héi t¹p vµ ch¾c cßn ®−îc th¶o luËn nhiÒu. nhÞ nguyªn, víi h¹t nh©n lµ chÕ ®é hé NhiÒu häc gi¶ Trung Quèc ®· coi tÇng tÞch ngµy cµng níi láng, nh÷ng −u ®·i líp ng−êi n«ng d©n lµm thuª lµ mét tÇng ®èi víi ng−êi d©n thµnh thÞ gi¶m dÇn vµ líp míi, nh−: GS. Hå An C−¬ng, Gi¸m dÇn mÊt ®i, nh−ng trong giai ®o¹n hiÖn ®èc Trung t©m Nghiªn cøu quèc t×nh nay ë Trung Quèc hé tÞch vÉn lµ tiªu chÝ (Trung Quèc), §¹i häc Thanh Hoa cßn quan träng ®Ó ph©n biÖt n«ng d©n vµ phi céng thªm hä vµo “tam n«ng” vµ trë n«ng d©n(2). Theo ®Þnh nghÜa nµy th× sè thµnh “tø n«ng” ë Trung Quèc. GS. Lý l−îng ng−êi n«ng d©n Trung Quèc thay Båi L©m (2006), ViÖn tr−ëng ViÖn X· héi ®æi theo tiÕn tr×nh lÞch sö nh− sau: n¨m häc ViÖn KHXH Trung Quèc trong bµi 1952, b¾t ®Çu thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ viÕt “Toµn cÇu ho¸ vµ vÊn ®Ò tam n«ng quy m« lín, Trung Quèc cã kho¶ng 503 míi ë Trung Quèc” trong s¸ch “M−êi bµi triÖu n«ng d©n, chiÕm 87,5% tæng d©n nãi vÒ x· héi hµi hoµ”, Nxb V¨n hiÕn sè; n¨m 1978 khi Trung Quèc b¾t ®Çu KHXH cßn gäi “N«ng d©n lµm c«ng c¶i c¸ch më cöa cã kho¶ng 790 triÖu nh©n, n«ng d©n mÊt ®Êt, kÕt thóc th«n n«ng d©n, chiÕm 82,1% tæng d©n sè(3); n«ng nghiÖp” lµ vÊn ®Ò “Tam n«ng míi”. hiÖn nay, Trung Quèc víi tæng d©n sè Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, t¸c gi¶ vÉn kho¶ng h¬n 1,3 tû ng−êi, trong ®ã n«ng coi nh÷ng ng−êi n«ng d©n lµm thuª lµ d©n chiÕm tíi 70% tæng d©n sè, theo mét nh÷ng ng−êi n«ng d©n, dùa theo t− liÖu sè tµi liÖu, n¨m 2005 d©n sè n«ng d©n thø cÊp cña Trung Quèc lÇn l−ît miªu Trung Quèc kho¶ng h¬n 900 triÖu t¶, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ng−êi n«ng d©n nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 27
  3. hoµng thÕ anh ng−êi(4). Trong sè 900 triÖu ng−êi nµy th× Thu nhËp cña n«ng d©n cã t¨ng, nh−ng chªnh lÖch lín so víi ng−êi hiÖn nay cã kho¶ng 200 triÖu ng−êi lµ n«ng d©n lµm thuª(5). d©n thµnh thÞ Víi kÕt cÊu d©n sè nh− vËy, cã ng−êi Tr¶i qua gÇn 3 thËp kû Trung Quèc ®· tõng nãi r»ng, “Trung Quèc lµ mét thùc hiÖn c¶i c¸ch më cöa, ph¸t triÓn kinh n−íc bao gåm ch©u ¢u vµ ch©u Phi, tÕ, Trung Quèc ®· ®¹t ®−îc rÊt nhiÒu kho¶ng 400 triÖu ng−êi d©n ®¹t møc nh÷ng thµnh tùu ®−îc c¶ thÕ giíi biÕt ®Õn, sèng cña ch©u ¢u vµ kho¶ng 900 triÖu nh− tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhiÒu n¨m ng−êi d©n cã møc sèng nh− ng−êi d©n liÒn ®¹t tèc ®é t¨ng tr−ëng cao, tõ n¨m ch©u Phi”(6). Qua nh÷ng sè liÖu nµy, 1978 ®Õn n¨m 2003, GDP b×nh qu©n mçi chóng ta thÊy r»ng vÒ sè l−îng n«ng d©n n¨m t¨ng 9,4%(10). NhÊt lµ trong nh÷ng ë Trung Quèc t¨ng lªn, nh−ng l¹i gi¶m n¨m gÇn ®©y, theo c¸ch tÝnh l¹i GDP cña tû lÖ trong tæng d©n sè. Tõ n¨m 1952 Trung Quèc, n¨m 2003, 2004, 2005 GDP ®Õn nay t¨ng h¬n 400 triÖu ng−êi, tû lÖ t¨ng tr−ëng lÇn l−ît lµ 10,0%, 10,1%, n«ng d©n trong tæng d©n sè gi¶m tõ 10,2% vµ n¨m 2006 lµ 11,1%(11). Kinh tÕ 87,5% xuèng cßn h¬n 70%. Víi kÕt cÊu ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n còng kh«ng d©n sè nh− vËy, hiÖn nay Trung Quèc ngõng ®−îc c¶i thiÖn, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn vÉn lµ mét n−íc n«ng nghiÖp lín. Bëi v×, thu nhËp cña ng−êi n«ng d©n Trung Quèc theo quy luËt th«ng th−êng cña c¸c quèc còng dÇn t¨ng lªn. Thu nhËp kh¶ dông gia ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i b×nh qu©n ®Çu ng−êi cña c− d©n n«ng ho¸, th× ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ ®ång th«n n¨m 1980 lµ 186,66 NDT, ®Õn n¨m nghÜa víi sè l−îng vµ tû lÖ n«ng d©n 2000 lµ 2.253 NDT vµ n¨m 2006 lµ 3.587 trong tæng d©n sè gi¶m dÇn theo tõng NDT (xem b¶ng 1), n¨m 2006 t¨ng gÊp nÊc thang. Nh− thêi kú ®Çu c«ng nghiÖp kho¶ng 19,2 lÇn so víi n¨m 1980. ho¸, n«ng d©n chiÕm tõ 70% ®Õn 50% Qua sè liÖu t¨ng tr−ëng GDP cña tæng d©n sè, giai ®o¹n gi÷a cña c«ng nghiÖp ho¸, n«ng d©n chiÕm tõ 50% ®Õn Trung Quèc trªn ®©y vµ sè liÖu vÒ chªnh 30%, thêi kú hËu c«ng nghiÖp ho¸ vµ b¾t lÖch thu nhËp gi÷a ng−êi n«ng d©n víi ®Çu b−íc vµo x· héi hiÖn ®¹i ho¸, sè c− d©n thµnh thÞ ë Trung Quèc trong n«ng d©n gi¶m xuèng cßn d−íi 30%(7). b¶ng 1 chóng ta thÊy r»ng mÆc dï thu Nh− n−íc Mü hiÖn nay cã 300 triÖu d©n, nhËp cña ng−êi n«ng d©n Trung Quèc cã 2 triÖu ng−êi lµ n«ng d©n, ch−a ®Õn t¨ng lªn, nh−ng kh«ng t−¬ng øng víi tèc 1% tæng sè d©n(8). Ngoµi ra còng cã ®é t¨ng tr−ëng GDP vµ møc ®é chªnh tr−êng hîp sè l−îng t¨ng lªn nh−ng lÖch vÒ thu nhËp so víi ng−êi d©n thµnh còng cã tr−êng hîp nh− ë Trung Quèc thÞ ngµy cµng cao. VÝ dô nh− n¨m 2005 trªn ®©y, sè l−îng n«ng d©n t¨ng lªn, vµ 2006, GDP cña Trung Quèc t¨ng nh−ng tû lÖ phÇn tr¨m trong tæng d©n sè gi¶m ®i(9). tr−ëng trªn 10%, nh−ng thu nhËp cña nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 28
  4. N«ng d©n Trung Quèc... ng−êi n«ng d©n n¨m 2005 chØ t¨ng cã 7,4% so víi n¨m 2005. 6,2% so víi n¨m 2004 vµ n¨m 2006 t¨ng B¶ng 1: Thu nhËp v chªnh lÖch thu nhËp cña ng−êi d©n th nh thÞ v n«ng th«n Trung Quèc Thu nhËp kh¶ dông b×nh Thu nhËp kh¶ dông b×nh ChØ sè chªnh lÖch (c− d©n N¨m qu©n ®Çu ng−êi/n¨m cña c− qu©n ®Çu ng−êi/n¨m cña c− n«ng th«n l 1) d©n th nh thÞ (NDT) d©nn«ng th«n (NDT) 1980 576,92 186,66 3,09 1981 665,08 219,92 3,02 1983 755,25 309,15 2,44 1984 847,43 353,91 2,39 1985 864,34 383,05 2,26 1987 1174,68 445,79 2,64 1988 1224,27 491,69 2,49 1989 1465,76 536,22 2,73 1990 1897,29 667,62 2,84 1992 2287,52 750,35 3,05 1993 2645,05 809,08 3,27 1995 3893 1578 2,97 1999 5754 2210 2,65 2000 6280 2253 2,97 2005 10493 3255 3,22 2006 11759 3587 3,28 Nguån: Sè liÖu tõ n¨m 1980 ®Õn n¨m 2000 trÝch tõ Tr×nh §ång ThuËn, 2003, “B−íc ®Çu nghiªn cøu t×m hiÓu vÒ tæ chøc ho¸ n«ng d©n Trung Quèc”, Nxb Nh©n d©n Thiªn T©n, tr. 9; sè liÖu n¨m 2005 vµ 2006 trÝch tõ s¸ch §ç TiÕn S©m chñ biªn, “Trung Quèc n¨m 2006 – 2007”, NXB Khoa häc x· héi, 2007, tr. 110-111. Møc chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a t¨ng lªn, n¨m 2006 lµ 3,28:1. Theo tiªu ng−êi d©n thµnh thÞ víi ng−êi n«ng d©n chuÈn mµ quèc tÕ cïng ®ång thuËn th× thêi kú ®Çu c¶i c¸ch n¨m 1980 lµ 3,09:1, møc chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a ng−êi ®Õn n¨m 1990 møc chªnh lÖch nµy gi¶m d©n thµnh thÞ vµ n«ng d©n 1,5:1 lµ t−¬ng xuèng cßn 2,84:1, nh−ng cho ®Õn nay l¹i ®èi hîp lý, v−ît qu¸ 2,1:1 lµ ®· hiÕm nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 29
  5. hoµng thÕ anh thÊy(12). Nh− vËy, møc chªnh lÖch nh− th«n, vµo thêi kú nµy xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn thu hót 1,2 triÖu viÖc lµm ë n«ng hiÖn nay cña Trung Quèc lµ qu¸ cao. th«n(15). Nh−ng m« h×nh xÝ nghiÖp h−¬ng NÕu tÝnh c¶ c¸c lo¹i trî cÊp l−u chuyÓn trÊn “rêi ruéng nh−ng kh«ng rêi lµng” chi tµi chÝnh cña chÝnh phñ mµ ng−êi chØ lµ c¸ch lùa chän h¹ s¸ch trong t×nh d©n thµnh thÞ nhËn ®−îc, th× kho¶ng tr¹ng ph©n t¸ch nhÞ nguyªn gi÷a thµnh c¸ch chªnh lÖch thu nhËp thùc tÕ gi÷a thÞ vµ n«ng th«n. Cho ®Õn nh÷ng n¨m thµnh thÞ vµ n«ng th«n cã thÓ lµ 5:1. Xu 1990, th× sù ph¸t triÓn cña xÝ nghiÖp thÕ kho¶ng c¸ch chªnh lÖch lín vÒ thu h−¬ng trÊn chËm l¹i, ng−êi n«ng d©n nhËp gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n trong muèn t¨ng thu nhËp chØ cã c¸ch tù chñ thêi gian ng¾n khã gi¶i quyÕt ®−îc(13). Cã kinh doanh, ®i vµo thµnh phè lµm c«ng ng−êi cßn dù ®o¸n r»ng, nÕu tÝnh to¸n nh©n v.v… Do vËy nghÒ nghiÖp, viÖc lµm theo tèc ®é ph¸t triÓn nhanh nh− tõ n¨m cña nh÷ng ng−êi n«ng d©n Trung Quèc 1998 ®Õn n¨m 2006, ®Õn khi GDP b×nh còng trë nªn ®a d¹ng. Theo kÕt qu¶ ®iÒu qu©n ®Çu ng−êi cña ng−êi Trung Quèc tra nghiªn cøu cña L©m Kiªn, M· Ng¹n ®¹t 3.000 USD/n¨m, th× tû lÖ chªnh lÖch LÖ (2006), chØ cã 34,9% n«ng d©n chñ thu nhËp gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n yÕu vÉn lµm nghÒ n«ng nghiÖp, trong Trung Quèc sÏ t¨ng lªn tõ møc h¬n thêi gian ng¾n chØ h¬n 20 n¨m, l−îng lín 3,28:1 hiÖn nay lªn ®Õn 5:1(14). n«ng d©n ®· tho¸t khái n«ng nghiÖp, Ng−êi n«ng d©n chuyÓn dÞch chuyÓn sang lµm c«ng nghiÖp, x©y dùng nghÒ nghiÖp sang c¸c ngµnh nghÒ (s¶n nghiÖp thø hai) vµ dÞch vô (s¶n nghiÖp thø ba). Nh÷ng ng−êi n«ng d©n kh¸c mét c¸ch ®a d¹ng vµ lµ nh÷ng cã thÓ lµm chñ doanh nghiÖp t− nh©n, ng−êi ®i tiªn phong trong c¸c ngµnh ng−êi qu¶n lý xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn, hé nghÒ nÆng nhäc, ®éc h¹i c«ng th−¬ng c¸ thÓ, ng−êi qu¶n lý n«ng Trªn ®©y chóng t«i ®· miªu t¶ vÒ møc th«n, ng−êi lao ®éng trÝ ãc, n«ng d©n lµm thu nhËp cña ng−êi n«ng d©n Trung thuª trong c¸c nhµ m¸y v.v… (xem b¶ng Quèc trong mèi t−¬ng quan víi møc thu 2). §ång thêi cho ®Õn nay, ng−êi n«ng nhËp cña ng−êi d©n thµnh thÞ, tõ khi c¶i d©n lµm thuª ®· trë thµnh chñ thÓ cña c¸ch më cöa ®Õn nay, nh−ng vÒ kÕt cÊu tÇng líp c«ng nh©n cña Trung Quèc viÖc lµm cña ng−êi d©n Trung Quèc nh− trong c¸c ngµnh nghÒ, nhÊt lµ trong thÕ nµo? Thêi kú ®Çu c¶i c¸ch më cöa ë ngµnh khai th¸c kho¸ng s¶n, x©y dùng, Trung Quèc, b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m chÕ t¹o, gia c«ng vµ dÞch vô ¨n uèng ë 1980, víi khÈu hiÖu “vµo x−ëng nh−ng trong thµnh phè, th× l¹i cµng lµ chñ kh«ng vµo thµnh phè, rêi ruéng nh−ng (16) thÓ . Theo ®iÒu tra chän mÉu cña Tæng kh«ng rêi lµng” ®· xuÊt hiÖn hµng lo¹t côc gi¸m s¸t an toµn nhµ n−íc ë 9 tØnh nh÷ng xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn vµ chÝnh cña Trung Quèc cho thÊy, trong sè nh÷ng xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn nµy ®· gi¶i nh÷ng ng−êi lµm viÖc trong 4 ngµnh quyÕt mét l−îng viÖc lµm ®¸ng kÓ ë n«ng nghÒ cã ®é nguy hiÓm cao nh− ngµnh nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 30
  6. N«ng d©n Trung Quèc... than, th× sè n«ng d©n lµm thuª chiÕm trong c¸c doanh nghiÖp hãa chÊt ®éc h¹i 56%. §a sè hä lµ nh÷ng c«ng nh©n khai ®a sè lµ do n«ng d©n lµm thuª ®¶m th¸c than trong nh÷ng má than cì nhá, nhiÖm. Trong sè h¬n 30 triÖu ng−êi lµm má than quèc h÷u. §Æc biÖt lµm viÖc thi c«ng x©y dùng, cã kho¶ng 80% lµ nh÷ng ng−êi n«ng d©n lµm thuª(17). trong nh÷ng má than cì nhá cã tíi 90% lµ n«ng d©n lµm thuª. Lao ®éng ch©n tay B¶ng 2: NghÒ nghiÖp chñ yÕu cña ng−êi n«ng d©n ®−îc ®iÒu tra Ng−êi Ng−êi Ng−êi Ng−êi Chñ Lo¹i Ng−êi Hé N«ng qu¶n lý lao lao lµm doanh C¸c h×nh qu¶n lý c«ng d©n xÝ ®éng ®éng trÝ thuª nghiÖp lo¹i nghÒ n«ng th−¬ng lµm nghiÖp n«ng ãc n«ng t¹m t− kh¸c nghiÖp th«n c¸ thÓ thuª h−¬ng nghiÖp th«n thêi nh©n trÊn Sè 414 54 79 142 239 158 35 25 39 ng−êi Tû lÖ % 34,9 4,6 6,7 12,0 20,2 13,3 3,0 2,1 3,3 Nguån: L©m Kiªn, M· Ng¹n LÖ, “KÕt cÊu vµ ®Æc tr−ng ph©n tÇng x· héi n«ng d©n Trung Quèc – mét ph©n tÝch theo 1.185 b¶ng hái ®iÒu tra toµn quèc”, Häc b¸o ®¹i häc T−¬ng §µm – B¶n triÕt häc x· héi, sè 1 n¨m 2006, tr. 15 – 21. http://www.usc.cuhk.edu.hk/wk_wzdetails.asp?id=5923 §Þa vÞ cña ng−êi n«ng d©n yÕu t¸ch thµnh thÞ vµ n«ng th«n, n«ng d©n lµ thÕ vµ thiÖt thßi so víi ng−êi d©n nh÷ng ng−êi cã hé khÈu n«ng nghiÖp, tõ thµnh thÞ ®ã bÞ kho¸ chÆt ë n«ng th«n, ®−îc xÕp vµo lo¹i c«ng d©n h¹ng hai, mÊt ®i KÓ tõ sau khi n−íc Céng hoµ nh©n nh÷ng ®·i ngé quèc d©n. Sau khi Trung d©n Trung Hoa ra ®êi, ®Þa vÞ kinh tÕ, x· Quèc thùc hiÖn c¶i c¸ch n«ng th«n, héi, chÝnh trÞ cña ng−êi n«ng d©n Trung ng−êi n«ng d©n cã ®−îc quyÒn sö dông Quèc lu«n lu«n rÊt thÊp trong kÕt cÊu x· kinh doanh, quyÒn së h÷u ruéng ®Êt, héi, ®©y lµ kÕt qu¶ cña viÖc thùc hiÖn nh−ng vÉn lµ “tËp thÓ”. Ng−êi n«ng d©n thÓ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch t¹o nªn kÕt cÊu cã thÓ vµo thµnh phè kinh doanh c«ng x· héi nhÞ nguyªn. Hîp t¸c ho¸, c«ng x· th−¬ng, nh−ng chØ cã thÓ lµ nh÷ng ng−êi ho¸ ®· lµm cho ng−êi n«ng d©n giao nép n«ng d©n lµm thuª, lµm 10 n¨m, 20 n¨m quyÒn së h÷u, quyÒn kinh doanh ruéng còng kh«ng thÓ trë thµnh ng−êi thµnh ®Êt vµ t− liÖu s¶n xuÊt. N¨m 1958 Trung thÞ chÝnh thøc, kh«ng chuyÓn ®−îc hé Quèc thùc hiÖn chÕ ®é hé khÈu ph©n nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 31
  7. hoµng thÕ anh khÈu, vÉn lµ nh÷ng ng−êi d©n ngoµi r×a tõ 1200 – 1500 NDT chiÕm 13,6%, thu cña thµnh thÞ, kh«ng thÓ hoµ nhËp ®−îc nhËp trªn 1500 NDT mét th¸ng chØ vµo x· héi thµnh thÞ, kh«ng ®−îc h−ëng chiÕm 11,9%. Cßn theo kÕt qu¶ ®iÒu tra (20) ®·i ngé cña thÞ d©n, kh«ng cã b¶o hiÓm cña Lý Båi L©m, Lý VÜ (2007) th× møc hay phóc lîi x· héi. Nh÷ng ng−êi n«ng thu nhËp cña ng−êi n«ng d©n lµm thuª d©n lµm thuª x¶y ra tai n¹n, bÖnh tËt, so víi møc thu nhËp cña ng−êi thuª giµ yÕu vÉn quay vÒ víi n«ng th«n vµ thµnh phè cã kho¶ng c¸ch chªnh lÖch rÊt (18) vÉn lµ ng−êi n«ng d©n . H¬n n÷a, cïng râ rÖt. B×nh qu©n tiÒn l−¬ng hµng th¸ng mét c«ng viÖc, trong cïng mét nhµ m¸y, cña ng−êi n«ng d©n lµm c«ng lµ 921 tiÒn l−¬ng cña nh÷ng ng−êi c«ng nh©n cã NDT, chØ t−¬ng ®−¬ng víi 68,4% tiÒn hé tÞch ë n«ng th«n th−êng thÊp h¬n l−¬ng b×nh qu©n hµng th¸ng cña ng−êi nh÷ng ng−êi c«ng nh©n cã hé tÞch thµnh c«ng nh©n thµnh phè lµ 1.346 NDT vµ phè. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña §Æng 80% n«ng d©n lµm thuª cã møc thu nhËp C«ng Thµnh vµ Hoµng Lª Nh−îc Liªn d−íi 1.000 NDT, thËm chÝ cã tíi h¬n 27% (19) (2006) , thu nhËp hµng th¸ng cña n«ng n«ng d©n lµm thuª cã møc thu nhËp tiÒn d©n lµm c«ng d−íi møc 500 NDT chiÕm l−¬ng d−íi 500 NDT (xem b¶ng 3). 11,6%, tõ 500 – 800 NDT chiÕm 31,9%, B¶ng 3: So s¸nh thu nhËp l−¬ng th¸ng cña ng−êi n«ng d©n l m thuª v c«ng nh©n th nh phè §¬n vÞ: % C«ng nh©n th nh phè N«ng d©n l m thuª (l−îng L−¬ng th¸ng (NDT) mÉu N=738) (l−îng mÉu N = 1126) 500 v d−íi 500 27,1 17,1 501 - 1000 52,2 37,0 1001 - 1500 13,9 21,8 1501 - 2000 3,8 11,2 Trªn 2000 3,0 12,8 Tæng céng 100 100 L−¬ng b×nh qu©n 921 1346 Nguån: Lý Båi L©m, Lý VÜ, “§Þa vÞ kinh tÕ vµ th¸i ®é x· héi cña ng−êi n«ng d©n lµm thuª trong chuyÓn ®æi ë Trung Quèc”, Nghiªn cøu X· héi häc, sè 3 n¨m 2007.http://www.sachina.edu.cn/ Htmldata/article/2007/07/1416.html Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, tiÒn l−¬ng thuª trong nhiÒu n¨m kh«ng thay ®æi, cña c«ng chøc trong thµnh phè ®−îc t¨ng thËm chÝ cßn gi¶m xuèng. Nh÷ng c«ng lªn, nh−ng tiÒn l−¬ng cña n«ng d©n lµm nh©n chÝnh thøc ë thµnh thÞ cã 2 ngµy nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 32
  8. N«ng d©n Trung Quèc... nghØ, cã nh÷ng ngµy nghØ lÔ tÕt theo nhµ vµ bÞ khÊu trõ lµ khã kh¨n lín nhÊt mµ hä gÆp ph¶i(23). n−íc quy ®Þnh, nh−ng nh÷ng ng−êi n«ng d©n lµm thuª kh«ng ®−îc h−ëng quyÒn §ã lµ sè phËn cña nh÷ng ng−êi n«ng lîi nµy, th−êng th−êng ph¶i lµm thªm d©n lµm thuª ë thµnh phè, cßn nh÷ng giê(21). Theo nghiªn cøu cña §Æng C«ng ng−êi kh«ng ra thµnh phè lµm thuª ®−îc Thµnh vµ Hoµng Lª Nh−îc Liªn (2006), th× sao? Theo nghiªn cøu cña L©m Kiªn chØ cã 39,5% ng−êi n«ng d©n lµm thuª vµ M· Ng¹n LÖ (2006) th× hä lµ nh÷ng mçi ngµy lµm viÖc kh«ng qu¸ 8 giê, ng−êi lao ®éng n«ng nghiÖp thu nhËp 30,2% ph¶i lµm viÖc tõ 9 – 10 giê mét thÊp nhÊt, do thiÕu c¸c nguån lùc tõ tæ ngµy, 14% ph¶i lµm viÖc 11 – 12 giê mét ngµy, 10% ph¶i lµm viÖc trªn 12 giê mét chøc vµ v¨n ho¸, hä trë thµnh tÇng líp ngµy, 6,3% cã thêi gian kh«ng x¸c ®Þnh, ®¸y (tÇng líp thÊp nhÊt) trong x· héi cã ngµy lµm nhiÒu cã ngµy lµm Ýt. VÒ n«ng th«n(24). thêi gian nghØ, nghiªn cøu nµy cho thÊy, VÒ ph−¬ng diÖn tham gia chÝnh trÞ, 52,7% n«ng d©n lµm thuª cã thêi gian §iÒu lÖ bÇu cö ®¹i biÓu ®¹i héi nh©n d©n nghØ d−íi 4 ngµy mét th¸ng, trong ®ã cã toµn quèc kho¸ X quy ®Þnh trong sè tíi 22,6% n«ng d©n lµm thuª kh«ng ®−îc 240.000 ng−êi d©n thµnh thÞ ®−îc bÇu 1 nghØ qua mét ngµy. Cã thÓ nãi r»ng ®¹i biÓu, cßn ë n«ng th«n 960.000 ng−êi phÇn lín ng−êi n«ng d©n lµm thuª ë d©n n«ng th«n ®−îc bÇu 1 ®¹i biÓu. Víi Trung Quèc lµ nh÷ng ng−êi ph¶i lµm nh÷ng miªu t¶ trªn ®©y, cã ng−êi cho viÖc rÊt vÊt v¶(22). MÆc dï ph¶i lµm viÖc r»ng n«ng d©n Trung Quèc ngµy nay lµ vÊt v¶ nh− vËy, nh−ng hiÖn t−îng nî quÇn thÓ yÕu thÕ lín nhÊt, n«ng d©n lµm ®äng tiÒn l−¬ng cña ng−êi n«ng d©n lµm thuª lµ quÇn thÓ yÕu thÕ nhÊt trong thuª vÉn phæ biÕn, theo kÕt qu¶ ®iÒu tra thµnh phè, nh÷ng bé ngµnh qu¶n lý cña §Æng C«ng Thµnh vµ Hoµng Lª n«ng d©n lµ nh÷ng bé ngµnh yÕu thÕ, Nh−îc Liªn (2006), trong vßng nöa n¨m nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o qu¶n lý n«ng tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®iÒu tra cã 15% ng−êi nghiÖp lµ l·nh ®¹o yÕu thÕ(25). H¬n n÷a, n«ng d©n lµm thuª ®· bÞ nî tiÒn l−¬ng 1 ®èi víi nh÷ng ng−êi n«ng d©n lµm thuª lÇn, 4,3% vµ 6,4% ng−êi n«ng d©n lµm ph¶i lµm c«ng viÖc cña ng−êi c«ng nh©n, thuª bÞ nî 2 ®Õn 3 lÇn tiÒn l−¬ng. VÒ nh−ng hä kh«ng ®−îc h−ëng quyÒn lîi møc tiÒn nî, trong sè nh÷ng ng−êi bÞ nî nh− ng−êi c«ng nh©n thùc sù. Ng−êi tiÒn l−¬ng lÇn gÇn ®iÒu tra nhÊt, cã n«ng d©n lµm thuª cã hé khÈu n«ng 46,15% sè ng−êi bÞ nî víi sè tiÒn d−íi nghiÖp, kh«ng cã t− c¸ch trë thµnh c«ng 500 NDT, 31,3% sè ng−êi bÞ nî tiÒn nh©n chÝnh thøc, dï lµm tèt c«ng viÖc, cã l−¬ng tõ 501 – 1000 NDT, 12,8% sè biÓu hiÖn tèt nh− thÕ nµo ®i ch¨ng n÷a, ng−êi bÞ nî tiÒn l−¬ng tõ 1.000 – 2.000 NDT, 9,9% sè ng−êi bÞ nî tiÒn l−¬ng trªn còng kh«ng cã ®−îc sù ®µo t¹o, th¨ng 2000 NDT, cã ®Õn 17,9% ng−êi n«ng d©n tiÕn, cµng kh«ng cã ®Þa vÞ lµm chñ. lµm thuª ph¶n ¸nh tiÒn l−¬ng bÞ nî ®äng Trong thêi gian dµi hä kh«ng ®−îc tham nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 33
  9. hoµng thÕ anh gia vµo c«ng ®oµn, cho ®Õn nay ®· cho ng−êi n«ng d©n giµu cã, cã v¨n ho¸ vµ phÐp hä tham gia vµo tæ chøc c«ng ®oµn, biÕt kinh doanh nhÊt Trung Quèc. nh−ng ph¶i ®¨ng ký vµo mét quyÓn sæ Nh−ng sau khi hä bÞ thu håi ®Êt, 60% riªng, hä kh«ng ®−îc h−ëng quyÒn lîi trong sè hä thu nhËp thÊp ®i, kho¶ng nh− nh÷ng thµnh viªn c«ng ®oµn chÝnh 30% r¬i vµo t×nh tr¹ng cuéc sèng gÆp thøc kh¸c. H¬n n÷a hä còng kh«ng ®−îc khã kh¨n, hä trë thµnh quÇn thÓ d©n nghÌo míi(27). h−ëng quyÒn lîi tham gia bÇu cö hay ®−îc øng cö(26). Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ng−êi n«ng d©n thÊp Ngoµi ra, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë Trung Quèc, tèc ®é ®« thÞ ho¸ nhanh Tõ khi Trung Quèc thùc hiÖn c¶i c¸ch chãng, ®Êt ®ai n«ng th«n trë thµnh tµi ®Õn nay, tr×nh ®é v¨n hãa cña ng−êi nguyªn khan hiÕm vµ cã thÓ sinh lêi, n«ng d©n Trung Quèc ®· cã nh÷ng b−íc nªn ruéng ®Êt kho¸n cña ng−êi n«ng d©n tiÕn bé v−ît bËc, tõ chç tr−íc nh÷ng n¨m kh«ng ngõng bÞ thu hÑp. Theo thèng kª 1980 ng−êi n«ng d©n cã tr×nh ®é tiÓu häc kh«ng ®Çy ®ñ cña Bé Tµi nguyªn ®Êt, lµ chñ yÕu ®Õn n¨m 2006 chuyÓn thµnh tÝnh ®Õn n¨m 2004, c¶ n−íc Trung Quèc cã tr×nh ®é cÊp II (líp 6, 7, 8, 9) lµ chñ ®· x©y dùng 6.015 khu, diÖn tÝch quy yÕu, nh−ng nh×n chung tr×nh ®é v¨n hãa ho¹ch 354.00 km2. ViÖc x©y dùng nµy ®· cña ng−êi n«ng d©n Trung Quèc hiÖn huû ho¹i trang tr¹i, ®ång ruéng, phÇn nay vÉn lµ rÊt thÊp. Mét trong nh÷ng mé, nhµ cöa cña ng−êi n«ng d©n, c−ìng chØ tiªu ®¸nh gi¸ tr×nh ®é cña ng−êi Ðp ng−êi n«ng d©n ph¶i di dêi víi lý do n«ng d©n Trung Quèc lµ tr×nh ®é v¨n “nhu cÇu x©y dùng ®« thÞ”. ViÖc gi¶i to¶ hãa cña nguån nh©n lùc ë n«ng th«n. T¹i mÆt b»ng ®Ó x©y dùng ®« thÞ lµ cÇn thêi ®iÓm n¨m 2004, theo sè liÖu cña thiÕt, nh−ng viÖc ®Òn bï cho bµ con n«ng Thø tr−ëng Bé N«ng nghiÖp Trung Quèc d©n l¹i rÊt Ýt vµ kh«ng s¾p xÕp l¹i c«ng Tr−¬ng B¶o V¨n c«ng bè ngµy 7 th¸ng 4 viÖc míi cho hä. ThÕ lµ ng−êi n«ng d©n n¨m 2004 th× ng−êi lao ®éng n«ng th«n thuéc quÇn thÓ yÕu thÕ, hä kh«ng cã Trung Quèc cã tr×nh ®é v¨n hãa d−íi quyÒn lùc, kh«ng cã tæ chøc, l¹i r¬i vµo møc tiÓu häc lµ 38,2%, tr×nh ®é cÊp II t×nh tr¹ng tam kh«ng “lµm ruéng kh«ng chiÕm 49,3%, tr×nh ®é cÊp III vµ trung cã ruéng, ®i lµm kh«ng cã viÖc, kh«ng cã cÊp chiÕm 11,9%, cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc phÇn b¶o ®¶m møc sèng tèi thiÓu”. Theo chØ chiÕm 0,6%. Víi tr×nh ®é v¨n hãa cña ®iÒu tra h÷u quan th× cã kho¶ng 40 triÖu ng−êi n«ng d©n Trung Quèc nh− vËy so ng−êi bÞ r¬i vµo t×nh tr¹ng mÊt ®Êt trªn víi c¸c n−íc ph¸t triÓn ph−¬ng T©y th× ®©y. §a sè hä lµ nh÷ng ng−êi n«ng d©n ë cã sù chªnh lÖch rÊt lín(28). Theo V−¬ng khu vùc ®ång b»ng s«ng Tr−êng Giang, Khai L−¬ng (2006): ë Ph¸p 7% n«ng d©n Chu Giang, ngo¹i thµnh nh÷ng thµnh cã tr×nh ®é ®¹i häc, 60% thanh niªn n«ng phè cì võa, cì lín vµ hä vèn lµ nh÷ng d©n cã tr×nh ®é trung cÊp, ë §øc 7% nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 34
  10. N«ng d©n Trung Quèc... n«ng d©n cã tr×nh ®é ®¹i häc, 53% n«ng §a phÇn ng−êi n«ng d©n bÞ g¹t d©n ®−îc ®µo t¹o nghÒ nghiÖp tõ 2 – 3,5 ra ngoµi r×a hÖ thèng an sinh x· héi n¨m, ë NhËt 5,9% n«ng d©n cã tr×nh ®é vµ ®ang mong ®îi ®−îc h−ëng thµnh ®¹i häc, 74,8% n«ng d©n tèt nghiÖp cÊp qu¶ tõ sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi III, 19,4% n«ng d©n cã tr×nh ®é cÊp II. Do h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn Còng theo V−¬ng Khai L−¬ng (2006) th× kinh tÕ x· héi vµ yÕu tè truyÒn thèng trong tæng sè ng−êi lao ®éng ë n«ng th«n lÞch sö v¨n hãa, nªn chÕ ®é an sinh x· chØ cã 5% n«ng d©n ®−îc ®µo t¹o qua vÒ héi ®èi víi ng−êi n«ng d©n ë n«ng th«n nghÒ nghiÖp, c¶ n−íc chØ cã 2.717.000 Trung Quèc ®−îc x©y dùng muén h¬n so nh©n viªn khoa häc kü thuËt thuéc tÇng víi chÕ ®é an sinh cña nh÷ng ng−êi d©n líp n«ng d©n, mçi 1 v¹n d©n sè n«ng ë thµnh phè, c¸c h¹ng môc an sinh x· nghiÖp kh«ng cã ®Õn 4 nh©n viªn khoa héi kh«ng ®Çy ®ñ, møc an sinh x· héi häc kü thuËt thuéc tÇng líp n«ng d©n. thÊp. Sau khi n−íc Céng hßa nh©n d©n Cßn ë c¸c n−íc ph¸t triÓn th× tû lÖ nµy Trung Hoa ra ®êi n¨m 1949, n¨m 1951 h¬n 20 nh©n viªn(29). Cßn theo Phµn Trung Quèc ®· ban bè “§iÒu lÖ b¶o hiÓm B×nh (2007) th× hiÖn nay trong sè 490 lao ®éng”, chÕ ®é an sinh x· héi cña triÖu ng−êi lao ®éng ë n«ng th«n, chØ cã Trung Quèc b¾t ®Çu ra ®êi. Nh−ng cã tíi 20% ®−îc gi¸o dôc nghÒ nghiÖp ng¾n trªn 90% ng−êi n«ng d©n trong tæng d©n h¹n, 0,13% ng−êi ®−îc gi¸o dôc trung sè lóc ®ã kh«ng ®−îc ®−a vµo hÖ thèng cÊp kü thuËt nghÒ nghiÖp. Ph¶i nãi r»ng an sinh x· héi nµy, do nhµ n−íc thóc ®Èy l−îng lín n«ng d©n Trung Quèc hiÖn nay x©y dùng c«ng nghiÖp hãa, thùc hiÖn ch−a ®−îc gi¸o dôc kü thuËt nghÒ nghiÖp chÝnh s¸ch thiªn lÖch vÒ chÕ ®é an sinh c¬ b¶n, thiÕu tè chÊt khoa häc vµ kü ®èi víi nh÷ng ng−êi d©n thµnh thÞ, ®ã lµ n¨ng chuyªn nghiÖp(30). Tr×nh ®é v¨n hãa thùc hiÖn chÕ ®é an sinh ®èi víi c«ng cña ng−êi n«ng d©n Trung Quèc thÊp nh©n viªn chøc lµm viÖc trong c¸c c¬ nh− vËy, ®· h¹n chÕ kh«ng gian ph¸t quan nhµ n−íc cã thu nhËp tiÒn l−¬ng, triÓn nghÒ nghiÖp cña n«ng d©n, khiÕn c«ng nh©n viªn chøc lµm viÖc trong xÝ hä chØ cã thÓ dùa vµo c¸c ngµnh nghÒ nghiÖp quèc doanh, thÇy c« gi¸o ë c¸c s¶n xuÊt theo kinh nghiÖm truyÒn tr−êng häc, ®èi víi nh÷ng ng−êi d©n thèng. §iÒu nµy ¶nh h−ëng m¹nh ®Õn nghÌo thµnh thÞ kh«ng cã thu nhËp tõ tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong n«ng tiÒn l−¬ng, nhµ n−íc thùc hiÖn chÝnh nghiÖp, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña s¸ch cøu tÕ x· héi ®Þnh kú hoÆc kh«ng lao ®éng n«ng nghiÖp, chuyÓn dÞch søc ®Þnh kú. Ngoµi ra, do søc m¹nh tæng hîp lao ®éng d− thõa ë n«ng th«n, hiÖn ®¹i cña ®Êt n−íc trong thêi gian ®Çu ch−a hãa n«ng nghiÖp vµ x©y dùng x· héi kh¸ ®ñ m¹nh ®Ó cung cÊp an sinh x· héi cho gi¶ toµn diÖn ë n«ng th«n Trung Quèc. ng−êi n«ng d©n chiÕm tuyÖt ®¹i ®a sè d©n sè, nªn ®· g¹t ng−êi n«ng d©n ra nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 35
  11. hoµng thÕ anh khái hÖ thèng an sinh trong thêi gian Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra 10.401 ng−êi giµ dµi(31). sèng ë n«ng th«n t¹i 72 th«n hµnh chÝnh trong c¶ n−íc cña Phµn B×nh (2007), cho Tõ sau khi Trung Quèc thùc hiÖn c¶i thÊy thu nhËp b×nh qu©n cña sè ng−êi c¸ch më cöa, chÕ ®é an sinh x· héi b¾t giµ nµy 650 NDT/n¨m, tû lÖ sèng riªng ®Çu ®−îc x©y dùng, nh−ng ph¶i cho ®Õn (kh«ng sèng cïng con c¸i) lµ 45,3%, nh÷ng n¨m 1990 th× míi thùc sù b¾t ®Çu kh«ng ®¶m b¶o ®−îc 3 b÷a ¨n mét ngµy cã nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p an sinh chiÕm 5%, mét n¨m kh«ng mua thªm x· héi ®èi ng−êi n«ng d©n. VÝ dô nh− ®−îc mét bé quÇn ¸o míi chiÕm 93%, bÞ th¸ng 1 n¨m 1991 b¾t ®Çu thö nghiÖm èm nhÑ kh«ng ®−îc dïng thuèc chiÕm “Ph−¬ng ¸n c¬ b¶n b¶o hiÓm x· héi n«ng 67%, bÞ bÖnh nÆng kh«ng ®−îc n»m viÖn th«n cÊp huyÖn”, n¨m 1995 b¾t ®Çu chiÕm 86%(36). Theo ®iÒu tra dÞch vô y tÕ triÓn khai c«ng t¸c thÝ ®iÓm chÕ ®é b¶o cña nhµ n−íc lÇn thø ba cho thÊy, 44,8% ®¶m møc sèng tèi thiÕu ë n«ng th«n(32). d©n sè thµnh thÞ trong c¶ n−íc cña B¾t ®Çu tõ 6 th¸ng ®Çu n¨m 2003, Trung Quèc kh«ng cã bÊt kú b¶o hiÓm y Trung Quèc lµm thÝ ®iÓm y tÕ hîp t¸c tÕ nµo, cßn ë n«ng th«n th× con sè nµy n«ng th«n kiÓu míi(33). §Õn n¨m 2006 ®· cao h¬n lµ 79,5%, trong ®ã ®a sè lµ cã 163 triÖu n«ng d©n tham gia vµo h×nh nh÷ng ng−êi giµ. Cßn theo sè liÖu c«ng thøc nµy, ®−a tæng sè huyÖn (thµnh phè, bè ®Çu n¨m 2006 cña ñy ban ng−êi cao khu) trong c¶ n−íc lµm c«ng t¸c thÝ ®iÓm tuæi quèc gia, trong c¶ n−íc cã 55 triÖu y tÕ hîp t¸c kiÓu míi t¨ng tõ 21% n¨m n«ng d©n tham gia b¶o hiÓm d−ìng l·o, 2003 lªn tíi 40% n¨m 2006(34). MÆc dï sè l−îng n«ng d©n nµy tham gia b¶o cho ®Õn nay chÝnh phñ Trung Quèc ®· cã hiÓm d−ìng l·o ch−a ®¹t ®−îc 10% tæng nh÷ng chÝnh s¸ch biÖn ph¸p tÝch cùc sè n«ng d©n trong c¶ n−íc(37). §èi víi trong viÖc x©y dùng chÕ ®é an sinh x· nh÷ng ng−êi n«ng d©n lµm thuª kh«ng héi ë n«ng th«n, nh−ng còng chØ phÇn cã hé khÈu thµnh phè, theo sè liÖu nµo gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò an sinh x· nghiªn cøu cña §Æng C«ng Thµnh vµ héi ë n«ng th«n Trung Quèc. Cho ®Õn Hoµng Lª Nh−îc Liªn (2006), cho thÊy n¨m 2006, h¬n 60% trong tæng d©n sè lµ 56,5% n«ng d©n lµm thuª tõ tr−íc ®Õn n«ng d©n ®ang sèng ë n«ng th«n Trung nay ch−a hÒ ®−îc gi¸o dôc qua vÒ vÖ Quèc chØ ®−îc h−ëng 20% tæng sè kinh sinh an toµn lao ®éng, chØ cã 60,6% phÝ cÊp cho y tÕ. Sè l−îng häc sinh ë ng−êi cho r»ng ®¬n vÞ cung cÊp nh÷ng ®å n«ng th«n gÊp 4 lÇn sè l−îng häc sinh ë dïng b¶o hé lao ®éng cÇn thiÕt, chØ cã thµnh phè, nh−ng chØ ®−îc h−ëng 38% 47,2% n«ng d©n lµm thuª ph¶n ¸nh r»ng tæng kinh phÝ cña nhµ n−íc cÊp cho ®¬n vÞ ®ang lµm viÖc tiÕn hµnh kiÓm tra ngµnh gi¸o dôc. Tû lÖ diÖn bao phñ cña søc khoÎ ®Þnh kú, 48,3% sè ng−êi ph¶n hÖ thèng an sinh x· héi gi÷a thµnh thÞ ¸nh nh÷ng n«ng d©n lµm thuª lµ n÷ vµ n«ng th«n chªnh lÖch lín lµ 22: 1(35). nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 36
  12. N«ng d©n Trung Quèc... r»ng dï Trung Quèc thùc hiÖn c¶i c¸ch kh«ng cã ®−îc sù b¶o hé ®Æc biÖt theo më cöa cho ®Õn nay ®· ®−îc 30 n¨m, quy ®Þnh cña ph¸p luËt trong thêi gian kinh tÕ x· héi Trung Quèc ®· cã b−íc mang thai. Trong sè 38 ng−êi n«ng d©n ph¸t triÓn râ rÖt, song tÇng líp ng−êi lµm thuª ë ®é tuæi vÞ thµnh niªn ®−îc n«ng d©n Trung Quèc so víi c¸c tÇng líp §Æng C«ng Thµnh vµ Hoµng Lª Nh−îc kh¸c ë thµnh thÞ vÉn thuéc tÇng líp yÕu Liªn (2006) tiÕn hµnh ®iÒu tra, th× trong thÕ, chÞu thiÖt thßi vÒ viÖc lµm, tiÒn ®ã cã 5 ng−êi lµm c¸c c«ng viÖc nguy l−¬ng, ®Þa vÞ trong x· héi, an sinh x· héi, hiÓm hoÆc ®éc h¹i, 24 ng−êi ch−a hÒ hä vÉn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong ®−îc kiÓm tra qua søc khoÎ. VÒ b¶o hiÓm cuéc sèng, tr×nh ®é v¨n ho¸, tè chÊt cña x· héi, n«ng d©n lµm thuª th−êng lo ng−êi n«ng d©n cßn thÊp. §©y lµ hiÖn l¾ng vÒ t−¬ng lai cña m×nh trong c¸c vÊn tr¹ng bÊt ®èi xøng gi÷a nh÷ng ng−êi ®Ò nh− d−ìng l·o, t¹i n¹n lao ®éng, y tÕ, n«ng d©n víi nh÷ng ng−êi d©n thµnh thÞ chØ cã 22,5% ng−êi tham gia b¶o hiÓm ë Trung Quèc hiÖn nay. Nguyªn nh©n d−ìng l·o c¬ b¶n, 23,4% ng−êi tham gia dÉn ®Õn thùc tr¹ng nµy chñ yÕu lµ: thø b¶o hiÓm y tÕ, 40,6% ng−êi tham gia b¶o nhÊt, do chÝnh s¸ch hé khÈu cña Trung hiÓm tai n¹n lao ®éng(38). Quèc ph©n t¸ch thµnh hai khu vùc, mét Thùc tr¹ng an sinh x· héi cña ng−êi lµ thµnh thÞ, hai lµ n«ng th«n, ¸p dông n«ng d©n, ng−êi n«ng d©n lµm thuª chÝnh s¸ch “mét quèc gia, hai chÝnh Trung Quèc nh− hiÖn nay, theo Phµn s¸ch”, ph©n biÖt ®èi xö gi÷a thµnh thÞ vµ B×nh (2007), ng−êi n«ng d©n Trung Quèc n«ng th«n. Thø hai, trong nhiÒu n¨m c¶i ®ang mong ®îi viÖc x©y dùng n«ng th«n c¸ch më cña, Trung Quèc ®· l·ng quªn míi sÏ x©y dùng ®−îc chÕ ®é an sinh x· ng−êi n«ng d©n (18 n¨m kh«ng cã v¨n héi bao gåm b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm kiÖn sè 1 vÒ tam n«ng)(40), tËp trung vµo d−ìng l·o, ®¶m b¶o møc sèng tèi thiÓu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t¨ng tr−ëng kinh tÕ hoµn thiÖn h¬n. §iÒu nµy mét mÆt cho theo ph−¬ng thøc nghiªng lÖch, cho mét thÊy n«ng d©n Trung Quèc ®ang kh¸t bé phËn giµu lªn tr−íc, g©y ra t×nh tr¹ng väng cã cuéc sèng cao h¬n, cã chÊt l−îng ph¸t triÓn chªnh lÖch gi÷a vïng miÒn, h¬n, mÆt kh¸c hä còng mong muèn cã gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, chªnh lÖch ®−îc x· héi c«ng b»ng vµ ®−îc h−ëng thô gi÷a c¸c tÇng líp trong c− d©n, mµ n«ng nh÷ng thµnh qu¶ cña tiÕn bé x· héi(39). d©n lu«n lµ nh÷ng ng−êi chÞu nhiÒu thiÖt thßi. ThËm chÝ hä cßn lµ vËt hy KÕt luËn sinh ®Ó phôc vô cho ph¸t triÓn ë thµnh thÞ, cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, nh− trªn Qua miªu t¶ thùc tr¹ng n«ng d©n, ®©y ®· tr×nh bµy trong nh÷ng n¨m gÇn trong ®ã bao gåm c¶ nh÷ng ng−êi n«ng ®©y Trung Quèc thùc hiÖn ®« thÞ ho¸ ®· d©n lµm thuª Trung Quèc trong giai thu håi ®Êt canh t¸c cña ng−êi n«ng d©n, ®o¹n hiÖn nay trªn ®©y, chóng ta thÊy lµm cho hä r¬i vµo t×nh tr¹ng tam kh«ng nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 37
  13. hoµng thÕ anh “lµm ruéng kh«ng cã ruéng, ®i lµm lÏ nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh s¸ch nµy ®· kh«ng cã viÖc, kh«ng cã phÇn b¶o ®¶m ®−a ra h¬i muén so víi thùc tÕ ®·, ®ang møc sèng tèi thiÓu”. diÔn ra ®èi víi ng−êi n«ng d©n ë Trung Quèc. Cho ®Õn nay, trong mét ®Êt n−íc Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, §¶ng vµ 1,3 tû d©n, n«ng d©n chiÕm tíi kho¶ng ChÝnh phñ Trung Quèc ®· ý thøc ®−îc 900 triÖu ng−êi th× qu¶ thËt lµ mét vÊn nh÷ng ®iÒu nµy, liªn tôc ®−a ra nh÷ng ®Ò kh«ng dÔ gi¶i quyÕt. H¬n n÷a cã chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nh÷ng ng−êi cßn c¶nh b¸o r»ng trong t−¬ng lai vÊn ®Ò bøc xóc cña ng−êi n«ng d©n vµ nÕu Trung Quèc kh«ng gi¶i quyÕt tèt n«ng d©n lµm thuª. Nh− tõ n¨m 2003 vÊn ®Ò n«ng d©n th× sÏ ¶nh h−ëng ®Õn ®Õn n¨m 2007 liªn tôc ®−a ra 4 v¨n kiÖn sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc: sè 1 gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tam n«ng, trong “Trë ng¹i lín nhÊt cña viÖc x©y dùng ®ã ®Òu cã phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò bøc xóc x· héi kh¸ gi¶ ë Trung Quèc kh«ng ph¶i cña ng−êi n«ng d©n vµ 1 v¨n kiÖn lµ ë thµnh phè, mµ lµ ë n«ng th«n. ChØ chuyªn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò bøc xóc cña cã gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò n«ng d©n, th× ng−êi n«ng d©n lµm thuª. Ngoµi ra, Trung Quèc míi cã mét t−¬ng lai æn thùc tiÔn ë mét sè ®Þa ph−¬ng Trung ®Þnh vµ phån vinh. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Quèc còng ®ang kh«ng ngõng thÝ ®iÓm tam n«ng cña Trung Quèc cÇn ph¶i lÊy nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh s¸ch míi nh− con ng−êi lµm gèc. T¸ch khái viÖc quan biÕn th«n thµnh khu phè, biÕn ®Êt cña t©m coi ng−êi n«ng d©n lµ con ng−êi, bµ con n«ng d©n thµnh cæ phÇn, c¶i t¹o th«n cò v.v…(41) nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng kh«ng gi¶i quyÕt mét c¸ch c¨n b¶n vÒ chÕ ®é vµ thÓ chÕ kú thÞ th©n phËn hoÆc ®Þa l©u dµi vµ quyÒn lîi cña ng−êi n«ng d©n. vÞ x· héi ®èi víi ng−êi n«ng d©n th× vÊn Nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p nµy cã thÓ ®Ò tam n«ng cña Trung Quèc vµ nh÷ng ®−îc nh©n réng trong thêi gian tíi, cã lÏ nç lùc x©y dùng x· héi tiÓu khang toµn sÏ ®−îc §¶ng Céng s¶n vµ ChÝnh phñ diÖn m·i m·i kh«ng cã ®−îc kÕt qu¶ lµm Trung Quèc ®ång thuËn, c«ng nhËn, trë ng−êi ta m·n nguyÖn.”(42) thµnh chÝnh s¸ch biÖn ph¸p cô thÓ trong c¸c v¨n kiÖn chÝnh thøc cña Trung −¬ng Víi nh÷ng g× miªu t¶ vµ ®¸nh gi¸ trªn §¶ng Céng s¶n vµ ChÝnh phñ Trung ®©y, cã thÓ nãi r»ng thùc tr¹ng cña Quèc. Cã thÓ nãi r»ng nh÷ng chÝnh s¸ch, ng−êi n«ng d©n Trung Quèc trong giai biÖn ph¸p nµy phÇn nµo ®· gi¶i quyÕt ®o¹n hiÖn nay vÉn lµ vÊn ®Ò ®¸ng lo ®−îc mét sè vÊn ®Ò bøc xóc cña ng−êi ng¹i ë Trung Quèc, trong thêi gian tíi n«ng d©n, hay nãi c¸ch kh¸c Trung Quèc Trung Quèc thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch, ®ang cè g¾ng cøu v·n, bï ®¾p nh÷ng biÖn ph¸p ®· nªu ra cã thµnh c«ng hay thiÖt thßi cña ng−êi n«ng d©n, gi¶i quyÕt kh«ng, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ng−êi n«ng d©n sù bÊt ®èi xøng gi÷a ng−êi n«ng d©n víi cã tèt kh«ng, cã x©y dùng ®−îc x· héi ng−êi d©n thµnh thÞ trªn ®©y. Nh−ng cã kh¸ gi¶ toµn diÖn vµ x· héi hµi hoµ x· nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 38
  14. N«ng d©n Trung Quèc... bkid=9&lanmuid=2 héi chñ nghÜa vµo n¨m 2020 hay kh«ng? (9) Nh− chó thÝch (3). Cã lÏ vÊn ®Ò n«ng d©n lµ mét vÊn ®Ò (10) Nh− chó thÝch (3), tr.6. mÊu chèt trong nh÷ng vÊn ®Ò mÊu chèt. (11) Xem §ç TiÕn S©m (Chñ biªn), Trung Quèc n¨m 2006 - 2007, Nxb Khoa häc x· héi, tr. 110 – 111; GDP n¨m 2006 theo con sè cña Côc Thèng kª nhµ n−íc Trung Quèc c«ng bè thèng kª, www.china. com. cn/ news/ txt/2007-07/12/content -8513725htm. Chó thÝch (12) Nh− chó thÝch (3), tr. 6; L−u KiÖn Phong: L−u ®éng cña n«ng d©n lµm thuª ë Trung Quèc vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë thµnh thÞ * Bµi viÕt lµ mét phÇn trong chuyªn ®Ò cña vµ n«ng th«n, Häc b¸o Häc viÖn ngo¹i sù T©y ®Ò tµi cÊp bé “VÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng An, sè 3 n¨m 2006, tr. 19. th«n, n«ng d©n Trung Quèc” do PGS.TS. §ç (13) C c Nguyªn D−¬ng: T×nh tr¹ng tam TiÕn S©m lµm Chñ nhiÖm).(1), (2) C¸t ChÝ n«ng Trung Quèc: thµnh tùu, vÊn ®Ò vµ Hoa (2001): WTO vµ n«ng d©n Trung Quèc th¸ch thøc, bµi viÕt tham dù Héi th¶o quèc ®-¬ng ®¹i, Nxb Giang T«, tr. 7- 9. tÕ “VÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng (3) Lôc Häc NghÖ (2005): T©n luËn Tam d©n: kinh nghiÖm cña Trung Quèc vµ ViÖt n«ng - nghiªn cøu vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng Nam” do ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam th«n, n«ng d©n Trung Quèc hiÖn nay”, Nxb phèi hîp víi Trung t©m Nghiªn cøu ph¸t V¨n hiÕn Khoa häc x· héi, tr. 5. triÓn Quèc vô viÖn Trung Quèc tæ chøc, Hµ Néi, ngµy 30-31/10/2007. (4) DÉn theo tµi liÖu S¸u kh¸c biÖt lín gi÷a n«ng d©n Trung Quèc vµ n«ng d©n (14), (15) L©m NghÞ Phu: X©y dùng n«ng Mü,http://www.fbi8341.com/show.asp?id=948 th«n míi lµ sù lùa chän hiÖn thùc gi¶i quyÕt 4&bkid=9&lanmuid=2 vÊn ®Ò tam n«ng, http://news. xinhuanet. com/ newcountryside/ 2006 - 10/ 25/ content_ (5) Cho ®Õn gÇn ®©y, theo B¸o c¸o Nghiªn 5245197.htm cøu ®iÒu tra n«ng d©n lµm thuª ë Trung Quèc (2006) cña Phßng nghiªn cøu Quèc vô (16) §Æng C«ng Thµnh, Hoµng Lª Nh−îc viÖn, th× sè l−îng n«ng d©n lµm thuª lµ Liªn: VÊn ®Ò n«ng d©n lµm thuª Trung kho¶ng 120 triÖu ng−êi, nÕu céng thªm c¶ sè Quèc: ph¸n ®o¸n lý luËn vµ suy nghÜ vÒ lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c xÝ nghiÖp h−¬ng chÝnh s¸ch, Häc b¸o ®¹i häc nh©n d©n Trung trÊn b¶n ®Þa, th× tæng sè n«ng d©n lµm thuª Quèc, sè 6 n¨m 2006, tr. 2 – 13. ë Trung Quèc kho¶ng 200 triÖu ng−êi. DÉn (17) Nh÷ TÝn, Lôc Häc NghÖ, Lý Båi L©m l¹i tõ s¸ch Nh÷ TÝn, Lôc Häc NghÖ, Lý Båi (Chñ biªn) (2007): 2007: ph©n tÝch vµ dù b¸o L©m (Chñ biªn) (2007): 2007: ph©n tÝch vµ t×nh h×nh x· héi Trung Quèc, Nxb V¨n hiÕn dù b¸o t×nh h×nh x· héi Trung Quèc, Nxb khoa häc x· héi, tr. 295. V¨n hiÕn khoa häc x· héi, tr. 294. (18) Nh− chó thÝch (3), tr.6. (6)TriÖu TuÊn Siªu, T«n HuÖ Phong, Chu (19) Tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 11 n¨m 2005, Hû (2005): T×m tßi míi vÒ vÊn ®Ò n«ng d©n §Æng C«ng Thµnh vµ Hoµng Lª Nh−îc Liªn Trung Quèc, Nxb Ph¸t triÓn Trung Quèc, ®· ¸p dông ph−¬ng ph¸p chän mÉu, triÓn tr.1. khai ®iÒu tra vÊn ®Ò n«ng d©n lµm thuª ë (7) Nh− chó thÝch (3). Trung Quèc trªn quy m« lín. Hä ®· chän (8) DÉn theo tµi liÖu S¸u kh¸c biÖt lín Th©m QuyÕn, T« Ch©u, Thµnh §« vµ B¾c gi÷a n«ng d©n Trung Quèc vµ n«ng d©n Mü, Kinh, nh÷ng ®Þa ph−¬ng nµy m« h×nh n«ng http://www.fbi8341.com/show.asp?id=9484& d©n lµm thuª cã tÝnh ®¹i diÖn ®iÓn h×nh kh¸c nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 39
  15. hoµng thÕ anh nhau. Mçi thµnh phè nµy lùa chän 2 ®−êng Quèc chØ cung cÊp cøu tÕ cho c¸c hé gia ®×nh phè, 2 khu vùc tiÕp gi¸p gi÷a thµnh thÞ vµ thuéc thµnh phÇn “5 b¶o ®¶m” vµ sè d©n gÆp n«ng th«n, 20 doanh nghiÖp kh¸c nhau cã khã kh¨n, xem L−u Thóy Tiªu (2005): t−¬ng ®èi nhiÒu n«ng d©n lµm thuª. Sau ®ã Nghiªn cøu vÊn ®Ò an sinh x· héi n«ng d©n l¹i chän mét sè n«ng d©n lµm thuª, céng Trung Quèc, http://www. agridy.gov.cn/ Read thªm mét sè n«ng d©n lµm thuª chän mÉu News.asp?NewsID=314. ngÉu nhiªn ë nh÷ng n¬i c«ng céng, kÕt qu¶ thu ®−îc 2.800 phiÕu b¶ng hái (cã 2.617 b¶ng (33) VÒ ChÕ ®é y tÕ hîp t¸c n«ng th«n ë hîp lÖ), pháng vÊn s©u 120 ng−êi. C©u hái Trung Quèc xem thªm L−u Thóy Tiªu, 2005: ®iÒu tra liªn quan ®Õn h¬n 190 biÕn l−îng vµ Nghiªn cøu vÊn ®Ò an sinh x· héi n«ng d©n vÊn ®Ò. Trung Quèc” http:// www.agridy. gov.cn (20) KÕt qu¶ ®iÒu tra nµy lµ kÕt qu¶ chän /ReadNews.asp? NewsID=314.) mÉu ®iÒu tra toµn quèc tõ th¸ng 3 ®Õn th¸ng (34) Nh− chó thÝch (17), tr. 300. 5 n¨m 2006 cña Lý Båi l©m vµ Lý VÜ vÒ vÊn (35) Nh− chó thÝch (17), tr. 299. ®Ò x· héi hµi hßa vµ æn ®Þnh. §iÒu tra nµy ®· (36) Nh− chó thÝch (17), tr. 300 – 301. tiÕn hµnh ®èi víi 520 th«n, 260 h−¬ng (trÊn, (37) Nh− chó thÝch (17), tr. 301. ®−êng phè) thuéc 130 huyÖn (thÞ, khu) ë 28 (38) §Æng C«ng Thµnh, Hoµng Lª Nh−îc tØnh, thµnh, khu tù trÞ, pháng vÊn h¬n 7.100 Liªn: VÊn ®Ò n«ng d©n lµm thuª Trung Quèc: hé, thu ®−îc 7.063 b¶ng hái hîp lÖ. ph¸n ®o¸n lý luËn vµ suy nghÜ vÒ chÝnh s¸ch, (21) Lôc Häc NghÖ: VÊn ®Ò n«ng d©n lµm Häc b¸o ®¹i häc nh©n d©n Trung Quèc, sè 6 thuª: ®ét ph¸ khÈu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tam n¨m 2006, tr. 5. n«ng, Chuyªn ®Ò, sè 1 n¨m 2006, tr. 6 – 7. (39) Nh− chó thÝch (17), tr. 299. (22), (23) Nh− chó thÝch (16). (40) C¸c v¨n kiÖn sè 1 vÒ tam n«ng cña (24) L©m Kiªn, M· Ng¹n LÖ: KÕt cÊu vµ Trung Quèc ®−îc ban bè theo thêi gian lµ ®Æc tr−ng ph©n tÇng x· héi n«ng d©n Trung ngµy 1 th¸ng 1 n¨m 1982, ngµy 2 th¸ng 1 Quèc - mét ph©n tÝch theo 1185 b¶ng hái n¨m 1983, ngµy 1 th¸ng 1 n¨m 1984, ngµy 1 ®iÒu tra toµn quèc, ®¨ng nguyªn v¨n tõ Häc th¸ng 1 n¨m 1985, ngµy 1 th¸ng 1 n¨m b¸o ®¹i häc T−¬ng §µm – b¶n triÕt häc x· 1986, ngµy 31 th¸ng 12 n¨m 2003, ngµy 31 héi, sè 1 n¨m 2006, tr. 15 – 21. th¸ng 12 n¨m 2004, ngµy 31 th¸ng 12 n¨m http://www.usc.cuhk.edu.hk/wk_wzdetails.as 2005 vµ v¨n ngµy 29 th¸ng 1 n¨m 2007. p?id=5923. (41) VÝ dô nh− c¸c tr−êng hîp ë khu (25), (26), (27) Nh− chó thÝch (3), tr.6-7. Giang §«ng Ninh Ba ®−îc nhµ X· héi häc (28), (29) V−¬ng Khai L−¬ng: Tè chÊt næi tiÕng cña Trung Quèc, GS. Lôc Häc NghÖ n«ng d©n vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, Häc miªu t¶, cô thÓ xem thªm Nh÷ TÝn, Lôc Häc b¸o Häc viÖn b−u ®iÖn Trïng Kh¸nh, sè 3 NghÖ, Lý Båi L©m (Chñ biªn) (2007): 2007: n¨m 2006, tr. 1. ph©n tÝch vµ dù b¸o t×nh h×nh x· héi Trung (30) Nh− chó thÝch (17), tr.301. Quèc, Nxb V¨n hiÕn khoa häc x· héi, 2007, (31) L−u Thóy Tiªu (2005): Nghiªn cøu tr.201-213). vÊn ®Ò an sinh x· héi n«ng d©n Trung (42) Thêi b¸o kinh tÕ Trung Quèc: 10 suy Quèchttp://www.agridy.gov.cn/ReadNews.as nghÜ vÒ vÊn ®Ò n«ng d©n Trung Quèc, p?NewsID=314. http://hlj.rednet.com.cn/Articles/2003/06/428 (32) Tr−íc n¨m 1995 ë n«ng th«n Trung 998.HTM. nghiªn cøu trung quèc sè 1 (80) - 2008 40
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1470 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2