Báo cáo nghiên cứu khoa học " Phí Chính Thành với ngành Trung Quốc Học Mỹ " ( tiếp theo và hết )

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

83
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nh tổ chức học thuật với những th nh tựu nổi bật Bốn m-ơi năm tr-ớc, ngành Trung Quốc học ở Mỹ tuy đã có một số thành tựu, song nói chung, mãi đến tr-ớc chiến tranh châu á - Thái Bình D-ơng, n-ớc Mỹ không những ch-a có truyền thống nghiên cứu Đông á, mà cũng chẳng có cơ sở thiết chế nào ủng hộ cho việc nghiên cứu này. Học giả chuyên nghiên cứu Đông á không đến 50 ng-ời. Lĩnh vực nghiên cứu Đông á t-ơng tự nh- khu vực thủ công nghiệp gia đình; ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Phí Chính Thành với ngành Trung Quốc Học Mỹ " ( tiếp theo và hết )

57 PhÝ ChÝnh Thanh… (tiÕp theo vµ hÕt) §µo V¨n Siªu* cña nhµ tr−êng dån vµo nÒn v¨n minh Nh tæ chøc häc thuËt víi nh÷ng ph−¬ng T©y, høng thó nghiªn cøu ch©u th nh tùu næi bËt ¸ chØ ë chç nã cã thÓ lµm næi bËt nÒn v¨n Bèn m−¬i n¨m tr−íc, ngµnh Trung minh ph−¬ng T©y. HÇu nh− kh«ng cã Quèc häc ë Mü tuy ®· cã mét sè thµnh nghiªn cøu sinh nµo lÊy lÞch sö §«ng ¸ tùu, song nãi chung, m·i ®Õn tr−íc chiÕn lµm ®Ò tµi luËn v¨n. TÊt c¶ c¸c nhµ H¸n tranh ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng, n−íc häc tÇm cì ®Òu ®Õn tõ Paris; nghiªn cøu Mü kh«ng nh÷ng ch−a cã truyÒn thèng §«ng ¸, rèt côc, trë thµnh mét nh¸nh nghiªn cøu §«ng ¸, mµ còng ch¼ng cã c¬ cña v¨n hãa Ph¸p. Muèn nghiªn cøu së thiÕt chÕ nµo ñng hé cho viÖc nghiªn H¸n häc – do vËy, tr−íc hÕt cÇn ph¶i cøu nµy. Häc gi¶ chuyªn nghiªn cøu tinh th«ng hai ngo¹i ng÷ ch©u ¢u, sau §«ng ¸ kh«ng ®Õn 50 ng−êi. LÜnh vùc ®ã míi häc cæ H¸n ng÷. ViÖc nghiªn cøu nghiªn cøu §«ng ¸ t−¬ng tù nh− khu Trung Quèc ë Mü ph©n t¸n ë c¸c khoa vùc thñ c«ng nghiÖp gia ®×nh; nghiªn LÞch sö, khoa Ng«n ng÷ ViÔn §«ng vµ cøu Trung Quèc cµng v¾ng vÎ, ®−¬ng c¸c khoa kh¸c; chØ cã vµi häc gi¶ th× viÖc thêi, mét sè t¸c phÈm cña c¸c gi¸o sÜ ai nÊy lµm, thiÕu sù giao l−u vµ phèi hîp tõng ®Õn Trung Quèc ®−îc coi lµ thµnh víi nhau, hoµn toµn kh«ng h×nh thµnh qu¶ nghiªn cøu Trung Quèc chñ yÕu ®éi ngò, vµ “d−êng nh− ngay c¶ c¬ së cho nhÊt, vÝ nh− cuèn L−îc truyÖn danh sù hîp t¸c gi÷a thiÓu sè häc gi¶ nãi trªn nh©n thêi Thanh (Thanh ®¹i danh nh©n còng kh«ng cã”. Nghiªn cøu Trung Quèc truyÖn l−îc) // Eminent Chinese of the cËn hiÖn ®¹i, mäi ng−êi cµng Ýt høng thó. Ch’ing Period cña Arthur Hummel. N−íc §−¬ng thêi, Gi¸m ®èc Häc x· Yªn Kinh Mü kh«ng hÒ cã tr−êng ®¹i häc nµo cã cña tr−êng ®¹i häc Harvard lµ Seri chuyªn ngµnh lÞch sö Trung Quèc. ViÖc Eliseeff ®· c«ng khai tuyªn bè, viÖc nghiªn cøu Trung Quèc vÉn dõng l¹i trong c¸i khung giíi h¹n cña H¸n häc ch©u ¢u truyÒn thèng. T×nh h×nh ë ®¹i * NCV, Së Nghiªn cøu Mü – ViÖn KHXH Trung Quèc häc Harvard còng nh− vËy, søc chó ý
nghiªn cøu trung quèc sè 6(70) - 2006 58 nghiªn cøu lÞch sö Trung Quèc tõ sau Giíi thiÖu tãm t¾t v¨n kiÖn triÒu Thanh, n¨m 1799 ®· b−íc ra khái ph¹m trï sö lóc ®Çu in r«-nª-« cho häc sinh sö dông, häc, chØ cßn lµ t©n v¨n(21). m·i ®Õn n¨m 1952 míi ®−îc nhµ xuÊt b¶n ®¹i häc Harvard in thµnh s¸ch. N¨m N¨m 1936, khi PhÝ ChÝnh Thanh 1946, sau khi trë l¹i ®¹i häc Harvard, nhËn lêi mêi vÒ gi¶ng d¹y t¹i ®¹i häc PhÝ ChÝnh Thanh lËp tøc b¾t tay vµo Harvard, «ng lËp tøc chñ tr−¬ng xãa bá c«ng t¸c tæ chøc viÖc nghiªn cøu Trung sù rµng buéc cña H¸n häc ch©u ¢u Quèc. Còng trong n¨m nµy, ®¹i häc truyÒn thèng, coi träng viÖc nghiªn cøu Harvard thµnh lËp Héi ®ång chuyªn lÞch sö cËn- hiÖn ®¹i Trung Quèc. PhÝ nghiªn cøu vÒ c¸c quèc gia vµ khu vùc ChÝnh Thanh quyÕt t©m x©y dùng t¹i trªn thÕ giíi, bao gåm 9 chuyªn ngµnh ®¹i häc Harvard mét Trung t©m Nghiªn nghiªn cøu. Trong ®ã, më réng quy m« cøu Trung Quèc, tËn dông mäi nguån nghiªn cøu c¸c quèc gia ngoµi ph−¬ng nh©n lùc, vËt lùc vµ danh tiÕng cña T©y. Tõ n¨m 1946 ®Õn n¨m 1949, PhÝ tr−êng nµy ®Ó x©y dùng mét lÜnh vùc ChÝnh Thanh chØ ®¹o kÕ ho¹ch nghiªn nghiªn cøu míi, mét m« thøc nghiªn cøu cøu vÒ Trung Quèc vµ c¸c khu vùc ngo¹i Trung Quèc míi. Sau chiÕn tranh, chÝ vi cña quèc gia nµy. KÕ ho¹ch nµy, ngoµi h−íng cña «ng cµng cã c¬ héi ph¸t triÓn. viÖc båi d−ìng häc sinh cña khoa, cßn Tõ n¨m 1936 ®Õn khi vÒ h−u n¨m 1977, thµnh lËp mét c¬ së ®µo t¹o th¹c sÜ. «ng ®· xóc tiÕn hµng tr¨m ®Ò tµi nghiªn Trong thêi gian 2 n¨m, hä sÏ häc ng«n cøu häc thuËt cã liªn quan ®Õn nh÷ng ng÷, nghe gi¶ng chuyªn ®Ò vµ hoµn vÊn ®Ò Trung Quèc, thóc ®Èy viÖc nghiªn thµnh mét ®Ò tµi nghiªn cøu cô thÓ(22). cøu Trung Quèc ë Mü trë thµnh mét ngµnh khoa häc cã hÖ thèng vµ ¶nh PhÝ ChÝnh Thanh vèn lµ nhµ sö häc, h−ëng s©u xa, víi nh÷ng thµnh qu¶ to song «ng hiÓu s©u s¾c r»ng nghiªn cøu lín. PhÝ ChÝnh Thanh lµ “ng−êi cha s¸ng Trung Quèc cËn ®¹i lµ c«ng viÖc mang lËp” (s¸ng kiÕn chi phô) ngµnh Trung tÝnh tæng hîp, liªn ngµnh, chØ tr«ng cËy Quèc häc Mü ®· trë thµnh nhËn thøc vµo nhµ sö häc lµ kh«ng ®ñ. Bëi thÕ, «ng chung cña giíi nghiªn cøu §«ng ¸ ë Mü. kh«ng nh÷ng kh«ng xa l¸nh c¸c chuyªn gia khoa häc x· héi mµ cßn muèn mêi hä Mïa xu©n n¨m 1937, lÇn ®Çu tiªn, ®Õn Harvard ®Ó bæ sung cho ®éi ngò PhÝ ChÝnh Thanh lËp ra ch−¬ng tr×nh gi¶ng viªn. Ezra Vogel – Chñ nhiÖm gi¶ng d¹y vÒ “LÞch sö ViÔn §«ng tõ 1793 Trung t©m Nghiªn cøu §«ng ¸ hiÖn nay ®Õn nay”. N¨m sau, «ng l¹i tæ chøc mét chÝnh lµ nhµ x· héi häc. ¤ng còng mêi cuéc héi th¶o khoa häc chuyªn nghiªn Robert Scaiapino, nhµ chÝnh trÞ häc trÎ cøu viÖc sö dông nh÷ng t− liÖu v¨n kiÖn tuæi ®Õn Trung t©m. PhÝ ChÝnh Thanh triÒu Thanh. TiÕp ®ã, «ng cïng §Æng Tù hiÓu rÊt râ tÇm quan träng cña ngµnh Vò viÕt chung ba bµi nghiªn cøu, më ®Çu luËt häc ®èi víi viÖc nghiªn cøu x· héi cho c«ng viÖc biªn so¹n gi¸o tr×nh gi¶ng truyÒn thèng Trung Quèc, nªn «ng ®· cè d¹y. N¨m 1940, «ng hoµn thµnh cuèn
59 PhÝ ChÝnh Thanh… g¾ng thu hót nh÷ng sinh viªn tèt nghiÖp qua c¸c buæi täa ®µm, héi th¶o, cïng t¹i Häc viÖn Ph¸p luËt tr−êng Harvard nhau thùc hiÖn nh÷ng ®Ò tµi nhÊt ®Þnh. ®Õn Trung t©m c«ng t¸c. Khi gÆp Jerome Trªn c¬ së ®ã, thóc ®Èy sù thÈm thÊu Cohen ë Boston, biÕt anh ta ®ang häc gi÷a c¸c bé m«n. Do Héi ®ång nµy ®−îc Trung v¨n vµ ph¸p luËt Trung Quèc, PhÝ tæ chøc tèt vµ ho¹t ®éng nhÞp nhµng, ChÝnh Thanh bÌn lËp tøc nhê ViÖn nghiªn cøu Trung Quèc dÇn ph¸t triÓn tr−ëng Häc viÖn Ph¸p luËt mêi anh ta thµnh bé m«n nghiªn cøu tæng hîp, bao ®Õn th¨m tr−êng Harvard víi t− c¸ch gåm rÊt nhiÒu ®Ò tµi, trªn c¸c ph−¬ng häc gi¶, ®ång thêi hái Cohen vÒ nh÷ng diÖn nh©n khÈu, l−u ®éng x· héi, trµo häc gi¶ chuyªn nghiªn cøu vÒ ph¸p luËt l−u t− t−ëng, diÔn biÕn v¨n hãa, thÓ chÕ Trung Quèc trªn thÕ giíi. PhÝ ChÝnh kinh tÕ, chÝnh s¸ch thu thuÕ, chÕ ®é Thanh cßn lu«n cè g¾ng, mong muèn khoa cö vµ phong trµo céng s¶n chñ nghÜa…. cña ch©u ¸. Trong ®ã, khoa Sö thiÕt lËp chøc danh Gi¸o s− kinh tÕ häc t¹i Trung t©m Nghiªn cøu §«ng ¸. Song, cã t¸c dông chñ yÕu, v× sö häc dÔ hÊp khoa Kinh tÕ cña tr−êng l¹i kh«ng ®ång thu thµnh qu¶ nghiªn cøu cña nh÷ng bé ý, víi lý do lµ khoa nµy kh«ng cÇn cã liªn m«n khoa häc kh¸c. Tr¶i qua mét qu¸ hÖ víi bÊt cø bé m«n chuyªn ngµnh nµo, tr×nh gian nan ph¸ lèi më ®−êng, ra søc nhÊt lµ kh«ng cÇn ph¶i trë thµnh mét bé ®Ò x−íng cña nhãm PhÝ ChÝnh Thanh, phËn trong lÜnh vùc nghiªn cøu khu vùc. mét m« thøc nghiªn cøu khu vùc liªn M·i ®Õn n¨m 1960, khoa Kinh tÕ míi ngµnh, tæng hîp ®· dÇn dÇn ph¸t triÓn ë Harvard. ®ång ý cö mét nhµ kinh tÕ häc cßn rÊt trÎ ®Õn Trung t©m Nghiªn cøu §«ng ¸. Trong lêi tùa cho mét cuèn s¸ch, PhÝ TiÕp Dwight Perkins – nhµ khoa häc míi ChÝnh Thanh viÕt: “Gièng víi con ng−êi, 26 tuæi nµy – PhÝ ChÝnh Thanh v« cïng mét quèc gia còng cã thÓ ph¸t cuång”(24). mõng rì, lËp tøc trao cho anh ta chøc Chøng ph¸t cuång cña n−íc Mü mµ danh gi¶ng viªn ®¹i häc, ®ång thêi viÕt PhÝ ChÝnh Thanh nh¾c tíi chÝnh lµ sù nhiÒu th− giíi thiÖu vÒ anh ta göi c¸c hoµnh hµnh cña chñ nghÜa Mc.Carthy häc gi¶ ë NhËt B¶n, §µi Loan vµ Hång vµo ®Çu nh÷ng n¨m 50. PhÝ ChÝnh K«ng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó anh ta ®i kh¶o Thanh vèn th¼ng th¼n, béc trùc trong s¸t c¸c khu vùc ch©u ¸(23). Víi sù nç lùc nh÷ng kiÕn gi¶i vÒ chÝnh s¸ch ®èi víi cña PhÝ ChÝnh Thanh cïng hai céng sù Trung Quèc cña Mü, nªn còng lµ lÏ tù lµ Edwin O.Reis Chauer vµ DiÖp Lîi Tuy, nhiªn, «ng kh«ng tr¸nh khái sù hËn thï mét sè häc gi¶ tr−êng Harvard ®· thµnh cña chñ nghÜa Mc.Carthy. ¤ng bÞ chØ lËp ®−îc “Héi ®ång Gi¸o s− nghiªn cøu trÝch lµ mét trong bèn ng−êi ®· “®Ó mÊt vÒ quèc tÕ vµ khu vùc”, khiÕn nh÷ng Trung Quèc” (ba ng−êi kh¸c lµ T¹ VÜ T−, gi¸o s− vèn thiÕu sù phèi hîp trong c«ng §íi Duy T− vµ John Vincent); “lµ ng−êi viÖc tõ bá ®−îc thµnh kiÕn phe ph¸i vµ biÖn hé cho §¶ng Céng s¶n tõ l©u”, giíi h¹n bé m«n, tËp hîp nhau l¹i, th«ng thËm chÝ cã ng−êi vu cho «ng lµ ®¶ng
nghiªn cøu trung quèc sè 6(70) - 2006 60 biÕt vÒ lÞch sö vµ hiÖn tr¹ng §«ng ¸. V× viªn §¶ng Céng s¶n. Khi ra lµm chøng tr−íc Uû ban An toµn n−íc Mü thuéc thÕ, «ng cµng c¶m thÊy tÝnh tÊt yÕu vµ NghÞ viÖn, PhÝ ChÝnh Thanh ®· th¼ng bøc thiÕt cña viÖc ph¸t triÓn ngµnh thõng b¸c bá mäi lêi chØ trÝch v« c¨n cø Trung Quèc häc ë Mü. Sau nµy, PhÝ ®èi víi m×nh, h¬n thÕ, «ng cßn c«ng khai ChÝnh Thanh nhí l¹i: “§Ó chèng l¹i chñ ñng hé vµ b¶o vÖ cho O.Edmud Clubb – nghÜa Mc. Carthy trªn vÊn ®Ò Trung mét quan chøc ngo¹i giao tõng cã thêi Quèc th× tÊt ph¶i dùa vµo gi¸o dôc. BÞ gian cïng «ng lµm viÖc, vµ nh÷ng ng−êi buéc téi “§Ó mÊt Trung Quèc”, t«i ®· b¹n ®ång quan ®iÓm víi m×nh. §ång thêi, ph¶i chÞu sù chØ trÝch c«ng khai, nªn t«i «ng còng kh«ng hÒ do dù, biÖn hé cho quyÕt sÏ g¸nh v¸c l©u dµi nghÜa vô gi¸o dôc c«ng d©n Mü”.(26) nhµ §«ng ph−¬ng häc Owen Latiniore. T¹ VÜ T− nãi: “§èi víi nh÷ng ng−êi bÞ Mïa xu©n n¨m 1955, PhÝ ChÝnh c«ng kÝch nh− chóng t«i, PhÝ ChÝnh Thanh dòng c¶m ®Ò xuÊt hai ®Ò tµi Thanh ®· lµm chøng mét c¸ch minh nghiªn cøu vÒ Trung Quèc cËn ®¹i. Sau b¹ch, râ rµng, víi mét th¸i ®é b×nh tÜnh ®ã, «ng thuyÕt phôc ®−îc Quü Ford tµi th¶n nhiªn vµ mét t×nh b¹n tr−íc sau trî h¬n 200.000 USD cho ®Ò tµi nghiªn kh«ng thay ®æi. §ã lµ sù cæ vò vµ gióp ®ì cøu ChÕ ®é chÝnh trÞ Trung Quèc cËn ®¹i to lín ®èi víi chóng t«i trong nh÷ng n¨m vµ 278.000 USD cho ®Ò tµi nghiªn cøu th¸ng gian khã”(25). Tõ n¨m 1950, PhÝ Kinh tÕ Trung Quèc cËn ®¹i. Hai n¨m ChÝnh Thanh bÞ Côc §iÒu tra Liªn bang sau, hai ®Ò tµi trªn l¹i ®−îc tµi trî bæ theo dâi. Sau 5 n¨m, hå s¬ ®iÒu tra vÒ sung 300.000 USD. Nh÷ng ®Ò tµi trªn lµ «ng ®· dµy tíi h¬n 1000 trang. Tuy «ng sù chuÈn bÞ tÊt yÕu vÒ tµi chÝnh vµ còng chÞu sù truy bøc, nh− bÞ tõ chèi cÊp nguån nghiªn cøu viªn cho viÖc chÝnh ph¸t hé chiÕu, h¹n chÕ ®i l¹i, kh«ng ®−îc thøc thµnh lËp Trung t©m Nghiªn cøu §«ng ¸ thuéc tr−êng §¹i häc Harvard phÐp ®Õn gi¶ng bµi t¹i c¸c häc viÖn qu©n sù, v.v…, nh−ng so víi c¸c quan chøc vµo n¨m 1956. PhÝ ChÝnh Thanh chÝnh ngo¹i giao lµ T¹ VÜ T−, John Vincent vµ lµ Chñ nhiÖm ®Çu tiªn cña Trung t©m vµ häc gi¶ Owen Latiniore, «ng vÉn cßn gi÷ chøc vô nµy suèt 20 n¨m. N¨m 1959, may m¾n. Do ®−îc nhµ tr−êng ñng hé, víi sù céng t¸c cña John Lindbeck – c«ng viÖc cña «ng kh«ng hÒ bÞ gi¸n ®o¹n. ng−êi trî lý cña m×nh -, PhÝ ChÝnh Sù c«ng kÝch cña chñ nghÜa Mc. Carthy Thanh ®· ®Ò xuÊt mét kÕ ho¹ch nghiªn cøu cô thÓ trong 10 n¨m, trong ®ã coi ®èi víi «ng lµ rÊt lín, nh−ng «ng vÉn nhiÖm vô nghiªn cøu Trung Quèc ®−¬ng kh«ng hÒ xa rêi chÝnh trÞ, ®æi thay hoµi ®¹i lµ nghÜa vô ®èi víi ®Êt n−íc cña b·o ban ®Çu vµ tõ bá nghiªn cøu Trung tr−êng ®¹i häc Harvard, nªn ®· l¹i nhËn Quèc. Ng−îc l¹i, «ng cho r»ng, së dÜ chñ ®−îc sè tiÒn lµ 750.000 USD cña Quü nghÜa Mc. Carthy cã thÓ hung h¨ng nh− Ford (27). Cuèi thËp kû 50, Trung t©m më thÕ ë Mü, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n líp th¹c sÜ “ Nghiªn cøu khu vùc §«ng chñ yÕu lµ do ng−êi Mü qu¸ thiÕu hiÓu
61 PhÝ ChÝnh Thanh… ¸”, víi ch−¬ng tr×nh 2 n¨m, mçi n¨m båi vÊn ®Ò §«ng ¸ cña Mü gäi PhÝ ChÝnh d−ìng kho¶ng 14 nghiªn cøu sinh th¹c sÜ. Thanh lµ “Nhµ tæ chøc häc thuËt lín N¨m 1959, b¾t ®Çu tuyÓn 26 nghiªn cøu nhÊt trong ngµnh Trung Quèc häc ë Mü” sinh tiÕn sÜ chuyªn ngµnh §«ng ¸, gåm (Mü quèc Trung Quèc häc ph−¬ng diÖn tèi ®¹i ®Ých häc thuËt xÝ nghiÖp gia)(30). hai ngµnh lÞch sö vµ ng«n ng÷ (®Õn n¨m 1975 ®· lµ 70 ng−êi). Cã kho¶ng 25 gi¸o Kh«ng cßn nghi ngê, Trung t©m s− c«ng t¸c t¹i Trung t©m. Trong 20 Nghiªn cøu §«ng ¸ cña ®¹i häc n¨m, tõ 1955 ®Õn 1975, cã kho¶ng 200 Harvard ®· thùc sù lµ “Kú h¹m” trong ng−êi nghiªn cøu vµ häc sinh ®−îc nhËn ngµnh Trung Quèc häc Mü, tuy nhiªn, tµi trî. Ngoµi ra, kho¶ng 60 ng−êi kh«ng chØ cã kú h¹m th× kh«ng thÓ thµnh h¹m ®−îc nhËn tµi trî nh−ng vÉn ®Õn Trung ®éi. ViÖc nghiªn cøu Trung Quèc t¹i hai t©m lµm viÖc ®Ó tËn dông nh÷ng ®iÒu bê biÓn §«ng – T©y vµ mét sè tr−êng ®¹i kiÖn nghiªn cøu ë ®©y. Qu¸ nöa sè ng−êi häc kh¸c ë Mü còng ®ang ®µ ph¸t triÓn. nghiªn cøu vµ häc sinh cña Trung t©m PhÝ ChÝnh Thanh hiÓu r»ng cÇn ph¶i tæ kh«ng ph¶i lµ ng−êi Mü, hä ®Õn tõ c¸c chøc l¹i viÖc nghiªn cøu Trung Quèc quèc gia ch©u ¸ vµ ch©u ¢u, khiÕn trong c¸c tr−êng ®¹i häc Mü, trªn c¬ së Trung t©m nghiªn cøu §«ng ¸ thËt sù cã ®ã tiÕn hµnh hîp t¸c, më réng giao l−u tÝnh quèc tÕ. Thêi gian nµy, cã h¬n 60 míi cã thÓ lÊy së tr−êng bï së ®o¶n, ng−êi giµnh ®−îc häc vÞ vÒ lÞch sö vµ tr¸nh sù l·ng phÝ vÒ nh©n lùc vµ vËt lùc, ng«n ng÷ §«ng ¸ t¹i Trung t©m. Trong thóc ®Èy ngµnh Trung Quèc häc trªn tÊt c¶ c¸c khoa kh¸c cña tr−êng ®¹i häc toµn n−íc Mü. Mïa xu©n n¨m 1951, PhÝ Harvard, cã kho¶ng 275 ng−êi giµnh ChÝnh Thanh mêi mét sè häc gi¶ cã høng ®−îc häc vÞ tiÕn sÜ vÒ §«ng ¸(28). Trung thó víi v¨n hãa, t− t−ëng Trung Quèc t©m Nghiªn cøu §«ng ¸ cña ®¹i häc ®Õn Philadelphia häp mÆt, bµn viÖc Harvard trë thµnh tæ chøc ®Çu n·o trong thµnh lËp Héi Nghiªn cøu t− t−ëng lÜnh vùc nghiªn cøu Trung Quèc trªn Trung Quèc, do Arthur Wright lµm Héi toµn ng−êi Mü. §Õn thËp niªn 70, sè häc tr−ëng. C¬ cÊu Héi nµy trùc thuéc Uû gi¶ giµnh ®−îc häc vÞ tiÕn sÜ chuyªn ban ViÔn §«ng. Th¸ng 9 n¨m 1952, Héi ngµnh §«ng ¸ t¹i §¹i häc Harvard ®· tæ chøc cuéc Héi th¶o khoa häc t¹i chiÕm kho¶ng 70 – 80% trong c¸c tr−êng bang Colorado. Sau ®ã, c¸c bµi tham ®¹i häc ë Mü. Cã ng−êi b×nh luËn, cho luËn t¹i Héi th¶o ®· ®−îc xuÊt b¶n r»ng chØ cã häc ph¸i Niªn gi¸m cña Ph¸p thµnh s¸ch Nghiªn cøu t− t−ëng Trung míi cã thÓ s¸nh ®−îc víi häc ph¸i do PhÝ Quèc. Bèn n¨m sau, nh÷ng bµi viÕt vÒ t− ChÝnh Thanh s¸ng lËp(29). Mét thèng kª t−ëng Nho gia, vÒ chÕ ®é vµ hµnh vi cña cho hay, t¹i Harvard, PhÝ ChÝnh Thanh nhµ n−íc Nho gi¸o cña c¸c häc gi¶ thuéc ®· båi d−ìng tíi mÊy ngµn häc sinh, Héi Nghiªn cøu t− t−ëng Trung Quèc l¹i trong ®ã cã h¬n 100 ng−êi giµnh ®−îc ®−îc PhÝ ChÝnh Thanh biªn tËp, xuÊt häc vÞ tiÕn sÜ d−íi sù h−íng dÉn trùc tiÕp b¶n thµnh s¸ch víi nhan ®Ò T− t−ëng vµ cña «ng. Mét chuyªn gia næi tiÕng vÒ c¸c
nghiªn cøu trung quèc sè 6(70) - 2006 62 chÕ ®é Trung Quèc(31). N¨m 1957, «ng còng cã sù thÓ nghiÖm c¶m tÝnh… Chóng ta cÇn ph¶i cã sù nç lùc lín nhÊt ®−îc cö gi÷ chøc Chñ tÞch Uû ban ViÔn ®Ó kh«i phôc sù ®oµn kÕt cña chóng ta. §«ng. N¨m 1958, Uû ban nµy ®æi tªn Trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu cã thÓ thùc hiÖn thµnh Héi Ch©u ¸ häc, PhÝ ChÝnh vµ víi th¸i ®é kh¸ch quan, mäi ph−¬ng Thanh l¹i ®−îc cö gi÷ chøc Héi tr−ëng diÖn chóng ta ®Òu cã thÓ chÊp nhËn.”(33) ®Çu tiªn.(32) Trong c«ng t¸c tæ chøc ngµnh Trung Th¸ng 6 n¨m 1959, PhÝ ChÝnh Thanh Quèc häc ë Mü, ngay tõ ®Çu PhÝ ChÝnh mêi nh÷ng nhµ Trung Quèc häc ®Õn Thanh ®· tá ra lµ ng−êi réng r·i vµ bao New York tham dù héi nghÞ trï bÞ thµnh dung, kh«ng hÒ cã thµnh kiÕn hay quan lËp mét tæ chøc nghiªn cøu Trung Quèc niÖm phe ph¸i. §−¬ng thêi, giíi Trung mang tÝnh toµn quèc. Víi t− c¸ch lµ Héi Quèc häc ë Mü chia thµnh hai ph¸i, mét tr−ëng Héi Ch©u ¸ häc, PhÝ ChÝnh th©n §µi Loan vµ mét th©n §¹i lôc. LÏ Thanh phô tr¸ch c«ng t¸c trï bÞ, cïng tù nhiªn, sè häc gi¶ th©n §µi Loan lµ rÊt víi Martin C.Wilbur vµ Arthur Steiner Ýt, vµ hä chñ yÕu tËp trung ë ®¹i häc cña tr−êng ®¹i häc Colombia (Los Washington – vïng Seatle, T©y B¾c n−íc Angeles). §Ó ®oµn kÕt c¸c häc gi¶ ®ang Mü. §øng ®Çu ph¸i nµy lµ George Taylos, cã nh÷ng ý kiÕn bÊt ®ång, PhÝ ChÝnh nhµ Trung Quèc häc chuyªn nghiªn cøu Thanh ®· chñ ®éng mêi George Taylor vÒ phong trµo Th¸i B×nh Thiªn Quèc. vµ b¹n cña «ng ta ®Õn dù héi nghÞ. Cuèi Hai trung t©m nghiªn cøu, mét ë §«ng cïng, vµo th¸ng 8 n¨m 1960, lÇn ®Çu B¾c, mét ë T©y B¾c ®· h×nh thµnh thÕ tiªn, Héi nghÞ Liªn hiÖp c¸c Héi ®ång ®èi lËp nhau. PhÝ ChÝnh Thanh hiÓu Nghiªn cøu Trung Quèc hiÖn ®¹i ®· r»ng, muèn ph¸t triÓn ngµnh Trung ®−îc khai m¹c. George Taylor ®−îc bÇu Quèc häc ë Mü, cÇn ph¶i kh¾c phôc sù lµm Héi tr−ëng. ViÖc thµnh lËp Liªn ph¸ ho¹i cña chñ nghÜa Mc.Carthy. N¨m hiÖp c¸c Héi ®ång nµy ®· më ra mét 1959, «ng ®· ®Ò nghÞ Quü Ford tµi trî ch−¬ng míi trong lÜnh vùc nghiªn cøu cho mét cuéc Héi th¶o t−¬ng ®èi lín vÒ Trung Quèc häc ë Mü. NhiÒu tiÓu tæ bé Trung Quèc. Trong th− göi cho Quü nµy, m«n trùc thuéc Liªn hiÖp ®· ra ®êi, «ng viÕt: “Qua h¬n mét n¨m bµn b¹c kü nh»m tiÕn hµnh nghiªn cøu Trung Quèc cµng, t«i ®· ch¾c tin r»ng, trong lÜnh vùc trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi vµ chÝnh nghiªn cøu Trung Quèc ®−¬ng ®¹i, sù trÞ, thóc ®Èy sù kÕt hîp nghiªn cøu hîp t¸c gi÷a c¸c häc gi¶ ®ang ®øng tr−íc Trung Quèc víi c¸c chuyªn ngµnh khoa (34) mét trë ng¹i nghiªm träng… VÊn ®Ò häc x· héi kh¸c . §èi víi m¶ng nghiªn cøu lÞch sö cæ nghiªn cøu Trung Quèc ®· kh«ng thÓ kh«ng chÞu ¶nh h−ëng cña c¸ch m¹ng ®¹i Trung Quèc, PhÝ ChÝnh Thanh còng Trung Quèc, vµ c¸c häc gi¶ ®· c¶m thÊy quan t©m vµ ñng hé nhiÖt t×nh. Khi cã høng thó ®èi víi nh÷ng sù kiÖn ë Trung ng−êi ®Ò xuÊt nªn m« pháng cuèn L−îc Quèc. §iÒu nµy võa lµ lý tÝnh, nh−ng truyÖn danh nh©n thêi Thanh cña
63 PhÝ ChÝnh Thanh… Arthur Hummel ®Ó biªn so¹n mét cuèn mét chuyªn ®Ò vÒ quan hÖ quèc tÕ truyÒn thèng cña §«ng ¸. Th¸ng 9 cïng truyÖn ký danh nh©n thêi Minh, «ng lËp tøc t¸n thµnh, ®ång thêi thuyÕt phôc c¸c n¨m, mét häc viÖn ë bang Massachusetts quan chøc cña ñy ban Ng©n s¸ch ®ång ý còng tæ chøc cuéc Héi th¶o khoa häc víi tµi trî cho c«ng tr×nh nµy. B¶n th©n PhÝ chñ ®Ò t−¬ng tù. PhÝ ChÝnh Thanh bÌn ChÝnh Thanh còng ñng hé thªm, rót tõ chän lÊy 13 bµi tham luËn, biªn tËp vµ ng©n s¸ch tµi trî cña Quü Ford (35). ý cho xuÊt b¶n thµnh s¸ch víi nhan ®Ò thøc ®−îc tÝnh tÊt yÕu cña sù phèi hîp TrËt tù thÕ giíi cña Trung Quèc : Quan c©n ®èi, nhÞp nhµng gi÷a viÖc nghiªn cøu hÖ ®èi ngo¹i truyÒn thèng cña Trung lÞch sö cËn-hiÖn ®¹i víi lÞch sö cæ ®¹i, Quèc (Trung Quèc ®Ých thÕ giíi trËt tù : gi÷a lÞch sö Trung Quèc víi c¸c vÊn ®Ò Trung Quèc truyÒn thèng ®Ých ®èi ngo¹i quan hÖ).(36). PhÝ ChÝnh Thanh cßn cho kh¸c cña Trung Quèc, PhÝ ChÝnh Thanh cïng víi George Taylor tÝch cùc trï r»ng, bÊt luËn lµ ë Mü hay Trung Quèc, ho¹ch, thuyÕt phôc Arthur Wright – viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò gi¸o sÜ Mü ë ng−êi cã uy tÝn nhÊt trong lÜnh vùc Trung Quèc vÉn bÞ coi nhÑ, dï ®©y lµ nghiªn cøu lÞch sö cæ ®¹i Trung Quèc – vÊn ®Ò v« cïng quan träng trong quan tæ chøc Héi ®ång Nghiªn cøu V¨n minh hÖ Trung – Mü. N¨m 1969, trong bµi Trung Hoa vµo ®Çu n¨m 1960. B¶n th©n diÔn thuyÕt víi t− c¸ch lµ Héi tr−ëng Héi Wright sau ®ã gi÷ chøc Chñ tÞch Héi Sö häc Mü, PhÝ ChÝnh Thanh ®· lín ®ång nµy suèt 10 n¨m. ViÖc thµnh lËp tiÕng kªu gäi cÇn ph¶i t¨ng c−êng Héi ®ång Nghiªn cøu V¨n minh Trung nghiªn cøu vÒ ho¹t ®éng truyÒn gi¸o, Hoa ®· thóc ®Èy m¹nh mÏ mèi liªn hÖ ®ång thêi dù b¸o “§©y sÏ lµ lÜnh vùc vµ sù phèi hîp gi÷a c¸c häc gi¶ thuéc nghiªn cøu míi trong mèi quan hÖ gi÷a Mü víi §«ng ¸”, vµ lÜnh vùc míi nµy nhiÒu chuyªn ngµnh nghiªn cøu vÒ Trung Quèc, khiÕn ngµnh Trung Quèc “nhÊt ®Þnh sÏ ®−îc ph¸t triÓn ë §«ng ¸”(37). Sau ®ã, d−íi sù ®«n ®èc cña «ng, häc Mü ph¸t triÓn toµn diÖn. Víi t− c¸ch lµ nhµ tæ chøc häc thuËt, th¸ng 1 n¨m 1972, Héi ®ång Quan hÖ PhÝ ChÝnh Thanh cßn lu«n ®Ò xuÊt Mü - §«ng ¸ trùc thuéc Héi Sö häc Mü ph−¬ng h−íng vµ nh÷ng vÊn ®Ò míi ®· tæ chøc cuéc héi th¶o khoa häc víi trong lÜnh vùc nghiªn cøu Trung Quèc. chuyªn ®Ò : C¸c gi¸o sÜ T©n gi¸o cña Mü ¤ng ý thøc ®−îc, muèn hiÓu Trung Quèc, ë Trung Quèc. Sau héi th¶o, PhÝ ChÝnh tÊt ph¶i hiÓu ®−îc Nho häc Trung Quèc. Thanh l¹i tËp hîp c¸c tham luËn, cho Ngay tõ ®Çu nh÷ng n¨m 50, «ng ®· ®Ò xuÊt b¶n thµnh cuèn Sù nghiÖp truyÒn xuÊt vÊn ®Ò nghiªn cøu t− t−ëng Trung gi¸o ë Trung Quèc víi n−íc Mü (T¹i Hoa Hoa. LÜnh vùc quan hÖ ®èi ngo¹i Trung truyÒn gi¸o sù nghiÖp d÷ Mü quèc), ®ång (38) Quèc, b¶n th©n PhÝ ChÝnh Thanh cµng thêi viÕt lêi tùa cho cuèn s¸ch nµy. cã høng thó. N¨m 1963, trong phiªn häp Ngµy nay, ®èi víi viÖc nghiªn cøu sù h»ng n¨m cña Héi Ch©u ¸ häc, «ng cã nghiÖp truyÒn gi¸o, tr−êng häc vµ bÖnh
nghiªn cøu trung quèc sè 6(70) - 2006 64 §«ng ¸ lµ “mòi nhän” trong ngµnh khoa viÖn cña gi¸o héi n−íc ngoµi ë Trung Quèc, c¸c häc gi¶ Trung Quèc ®· giµnh häc lÞch sö Mü; Akira-Iriye – em trai cña ®−îc mét sè thµnh tùu. Cã thÓ nãi, lêi dù PhÝ ChÝnh Thanh vµ còng lµ nhµ sö häc b¸o cña PhÝ ChÝnh Thanh lóc sinh thêi cã tiÕng – th× cho r»ng t¸c dông l·nh ®¹o hiÖn vÉn ®ang tiÕp tôc ®−îc thùc hiÖn. cña PhÝ ChÝnh Thanh trong lÜnh vùc quan hÖ Mü - §«ng ¸ còng quan träng Héi ®ång Quan hÖ Mü - §«ng ¸ nh¾c nh− trong lÜnh vùc Trung Quèc häc, do tíi ë trªn còng chÝnh lµ tæ chøc ®−îc ®ã, «ng còng lµ “Ng−êi cha s¸ng lËp” cña thµnh lËp d−íi sù thóc ®Èy tÝch cùc cña chuyªn ngµnh quan hÖ Mü - §«ng ¸.(39) PhÝ ChÝnh Thanh. Qu¸ tr×nh suy nghÜ vÒ quan hÖ Trung – Mü khiÕn «ng tin ch¾c PhÝ ChÝnh Thanh kh«ng chØ dèc søc r»ng, trong quan hÖ gi÷a Mü víi ch©u ¸, x©y dùng ngµnh Trung Quèc häc Mü, mµ cã mét sè nhËn thøc bÒ næi ®· che lÊp sù «ng cßn ch¨m chó theo dâi ngµnh khoa thËt lÞch sö. Tõ ®ã, «ng c¶m thÊy cÇn häc nµy t¹i nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. ph¶i nghiªn cøu chuyªn s©u ®èi víi §iÒu nµy cã hai nguyªn nh©n. Thø nhÊt, chÝnh s¸ch §«ng ¸ cña Mü. N¨m 1957, «ng cho r»ng nghiªn cøu Trung Quèc lµ khoa Sö ®¹i häc Harvard biªn so¹n mét sù nghiÖp mang tÝnh thÕ giíi; n−íc Mü chuyªn ®Ò míi, nghiªn cøu vÒ chÝnh s¸ch ph¶i hiÓu Trung Quèc, c¸c quèc gia kh¸c ViÔn §«ng cña Mü, nh»m h−íng dÉn häc còng cÇn hiÓu Trung Quèc. Thø hai, cã sinh nghiªn cøu so s¸nh lÞch sö n−íc Mü thÓ tiÕn hµnh so s¸nh quan ®iÓm cña c¸c víi c¸c quèc gia §«ng ¸ - qua ®ã -, b¾c häc gi¶ Mü víi c¸ch nh×n cña c¸c nhµ mét nhÞp cÇu gi÷a hai nÒn v¨n hãa. N¨m Trung Quèc häc ë n−íc kh¸c, xem thö 1968, PhÝ ChÝnh Thanh cïng gi¸o s− liÖu ng−êi Mü cã thiÕu tÇm nh×n xa, kiÕn thøc n«ng s©u thÕ nµo(40). Còng v× lÏ ®ã, Dorothy Borg ë ®¹i häc Colombia ®Ò x−íng tæ chøc mét Héi ®ång toµn quèc vÒ tÇm ¶nh h−ëng cña PhÝ ChÝnh Thanh ®· quan hÖ Mü - §«ng ¸. Lóc ®Çu, Héi ®ång v−ît xa khái n−íc Mü. Trung t©m Nghiªn cøu §«ng ¸ ë ®¹i häc Harvard nµy trùc thuéc Héi sö häc Mü, ®Õn n¨m 1979, thuéc Häc héi lÞch sö Ngo¹i giao do «ng s¸ng lËp còng cã søc lan táa cùc Mü. Sau khi thuyÕt phôc ®−îc Quü Ford m¹nh. §©y d−êng nh− lµ Trung t©m tµi trî tµi chÝnh, Héi ®ång toµn quèc nãi nghiªn cøu Trung Quèc cña thÕ giíi. trªn lËp tøc triÓn khai gi¶ng d¹y ng«n B¶n th©n PhÝ ChÝnh Thanh cã quan hÖ ng÷ §«ng ¸ cho häc sinh, tæ chøc c¸c víi 125 nhµ Trung Quèc häc thuéc 16 chuyªn ®Ò nghiªn cøu, héi th¶o khoa häc, quèc gia, vµ th−êng photo ®ñ lo¹i tµi liÖu båi d−ìng huÊn luyÖn nhiÒu nhµ sö häc vµ c¸c bµi viÕt göi tÆng hä. Tõ c¸c quü trÎ, ®ång thêi triÓn khai giao l−u häc tµi chÝnh cña Mü, «ng lo liÖu kinh phÝ, thuËt víi c¸c quèc gia §«ng ¸, ®Æc biÖt tµi trî cho c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña lµ víi c¸c nhµ sö häc Trung Quèc. Nhµ mét sè häc gi¶ §µi Loan, NhËt B¶n, Hµn Quèc vµ ch©u ¢u(41). ¶nh h−ëng cña PhÝ sö häc næi tiÕng Warren Cohen ®· coi chuyªn ngµnh lÞch sö quan hÖ Mü – ChÝnh Thanh ®èi víi ngµnh Trung Quèc
65 PhÝ ChÝnh Thanh… häc nhiÒu n−íc ®· ®−îc thÕ giíi c«ng bëi tr×nh ®é tiÕn hµnh hîp t¸c gi÷a nh©n d©n c¸c n−íc”(43). ¤ng tin t−ëng, hai quèc nhËn. Nhµ Trung Quèc häc næi tiÕng ng−êi Ph¸p lµ Marie – Claire Bergere gia Trung – Mü vµ mçi nÒn v¨n hãa ®¹i nãi “Chóng ta hoµn toµn dùa vµo nh÷ng diÖn cña chóng ®Òu cã thÓ cïng tån t¹i; tiÒn lÖ do PhÝ ChÝnh Thanh s¸ng t¹o ra, vÊn ®Ò then chèt ë ®©y chÝnh lµ ph¶i theo «ng b−íc trªn con ®−êng mµ «ng ®· hiÓu biÕt lÉn nhau. Sù nghiÖp suèt ®êi t¹o dùng”; “¤ng kh«ng nh÷ng gióp ®ì, «ng, nãi ®Õn cïng lµ nç lùc thóc ®Èy sù cung cÊp cho chóng ta nh÷ng kh¸i niÖm hiÓu biÕt lÉn nhau gi÷a nh©n d©n hai lý luËn, mµ cßn gióp chóng ta nh÷ng vÊn n−íc Trung – Mü. NiÒm tin tr−íc sau ®Ò thùc tÕ”. Lucien Bianco – còng lµ nhµ kh«ng thay ®æi cña «ng lµ, nÕu ng−êi Mü Trung Quèc häc cã tiÕng cña Ph¸p th× cÇn mét t−¬ng lai an toµn h¬n th× hä cÇn kh¼ng ®Þnh: PhÝ ChÝnh Thanh ®· lµ hiÓu biÕt vÒ Trung Quèc, h¬n n÷a, ph¶i ng−êi dÉn ®Çu ngµnh Trung Quèc häc dïng tri thøc nµy ®Ó nhËn thøc mèi quan hÖ Trung – Mü(44). Cïng víi ®µ cña Mü, “Qu¸ khø lµ nh− vËy, sau nµy «ng còng sÏ lµ ng−êi dÉn ®Çu chóng ta ë ph¸t triÓn nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ ch©u ¢u”**** toµn cÇu hãa vµ thêi ®¹i th«ng tin ngµy nay, quan ®iÓm trªn cña PhÝ ChÝnh PhÝ ChÝnh Thanh víi giíi häc gi¶ Thanh ngµy cµng cã ý nghÜa hiÖn thùc. Trung Quèc cã bèi c¶nh v¨n hãa bÊt ®ång, ph−¬ng ph¸p quan s¸t vÊn ®Ò còng Duy §¹t dÞch kh¸c nhau. Trong c¸ch nh×n nhËn cña (Bµi viÕt ®¨ng trªn t¹p chÝ «ng, cã mét sè quan ®iÓm t−¬ng ®èi gÇn gòi víi giíi häc thuËt n−íc ta; l¹i còng cã LÞch sö Nghiªn cøu, sè 1-1999) mét sè quan ®iÓm kh¸c rÊt xa víi c¸c sö gia Trung Quèc(42). §©y lµ hiÖn t−îng kh¸ phæ biÕn trong ngµnh Trung Quèc häc ë n−íc ngoµi, vµ còng lµ lÏ th−êng chó thÝch: t×nh. Nguyªn t¾c “tr¨m nhµ ®ua tiÕng” ®· thÝch dông trong giíi häc gi¶ Trung (****): Trong nguyªn b¶n, tiÕp sau lµ Quèc, còng cÇn thÝch dông gi÷a giíi häc phÇn Ba cña bµi viÕt, cã nhan ®Ò “Hèi gi¶ Trung Quèc víi giíi häc gi¶ n−íc nh©n bÊt quyÖn ®Ých ®¹o s−” (Mét bËc thÇy ngoµi. d¹y kh«ng biÕt mÖt) dµi kho¶ng gÇn 2 trang, chóng t«i t¹m ®Ó l¹i ch−a dÞch. TiÕp Trong lêi “Tùa” cña t¸c phÈm PhÝ theo, sÏ lµ phÇn kÕt cña t¸c gi¶ trong ChÝnh Thanh tËp, b»ng c¸ch nãi cùc kú nguyªn b¶n - ND – gi¶n ®¬n, PhÝ ChÝnh Thanh ®· biÓu ®¹t mét t− t−ëng v« cïng s©u s¾c. Theo «ng, 21. PhÝ ChÝnh Thanh kh¸n Trung Quèc, “Ngµy nay, tÊt c¶ chóng ta ®ang b−íc c¸c trang 52, 65-68; Xem thªm: Tõ Quèc vµo mét thÕ giíi chung… VÒ ®¹i thÓ, sù Kú, L−îc luËn PhÝ ChÝnh Thanh, t¹p chÝ sinh tån cña chóng ta ®−îc quyÕt ®Þnh Mü quèc nghiªn cøu, sè 2, 1994.
nghiªn cøu trung quèc sè 6(70) - 2006 66 trang 251 – 252; Kû niÖm PhÝ ChÝnh 22 – 27 – 30 – 44. B¶o La. Ai V¨n T−: Thanh, trang 173. PhÝ ChÝnh Thanh kh¸n Trung Quèc, 35. Kû niÖm PhÝ ChÝnh Thanh, trang Th−îng H¶i nh©n d©n xuÊt b¶n x·, 1995. 178; PhÝ ChÝnh Thanh kh¸n Trung Quèc, TrÇn §ång dÞch. C¸c trang: 131, 289; 201; trang 234. 66-67, 225; 232, 235; 210-211, 73; 9,2. 36. The Chinese World Order: 23. Kû niÖm PhÝ ChÝnh Thanh, c¸c Traditional China’s Foreign Relations, trang 162, 164-165; PhÝ ChÝnh Thanh Harvard University Press, 1968. kh¸n Trung Quèc, trang 286. 37. Xem thªm: PhÝ ChÝnh Thanh tËp, 24. “Preface” for Gary May, China trang 417. Trong bøc th− göi cho t¸c gi¶ Scapegoat. The Diplomatic Ordeal of John ®Ò ngµy 18/10/1990, PhÝ ChÝnh Thanh cßn Carter Vincent. Washington, DC. New nãi: “Bµi diÔn thuyÕt cña t«i cßn nhÊn Republic Books, 1979. m¹nh, râ rµng c¸c nhµ sö häc Mü ®· thÊt b¹i trªn ph−¬ng diÖn nghiªn cøu phong 25. PhÝ ChÝnh Thanh kh¸n Trung Quèc, trµo truyÒn gi¸o. §Õn nay, t«i vÉn kh«ng c¸c trang 129, 175, 180; Kû niÖm PhÝ biÕt nguyªn nh©n lµ do ®©u. C¸c nhµ sö ChÝnh Thanh, trang 25. häc Mü ®· døt kho¸t ®Ó l¹i ph−¬ng diÖn 26 – 28 – 44. PhÝ ChÝnh Thanh tËp, nghiªn cøu nµy cho c¸c gi¸o s− t«n gi¸o. Thiªn T©n nh©n d©n xuÊt b¶n x·, 1993. HiÓn nhiªn, ®ã lµ sù chèi bá tr¸ch nhiÖm L©m H¶i vµ Phï ChÝ H−ng dÞch tõ nguyªn häc thuËt”. b¶n tiÕng Anh. C¸c trang: 405; 308, 310, 320; 38. The Missionary Enterprise in China 368 – 369; 257 – 292; 423; 426 – 427; 4. and America, Harvard Universty Press, 1974. Xem thªm: PhÝ ChÝnh Thanh tËp, 29 – 39 – 40 – 42. Paul A Cohen and c¸c trang 218, 417. Merle Goldman: Fairbank Rememberd (Kû niÖm PhÝ ChÝnh Thanh), Nxb §¹i häc 41. PhÝ ChÝnh Thanh kh¸n Trung Quèc, Harvard, 1992. C¸c trang: 125, 179; 149; trang 287; VÒ qu¸ tr×nh trao ®æi häc thuËt gi÷a PhÝ ChÝnh Thanh víi c¸c häc gi¶ §µi 89; 112; 182, 186; 273; 196 – 197. Loan, nhµ nghiªn cøu ng−êi §µi Loan lµ 31. Xem thªm: PhÝ ChÝnh Thanh tËp, Tr−¬ng B»ng Viªn ®· cã c«ng tr×nh nghiªn trang 60. cøu riªng, víi nhan ®Ò: Qu¸ch Diªn DÜ, 32. PhÝ ChÝnh Thanh kh¸n Trung Quèc, PhÝ ChÝnh Thanh, VÞ Mé §×nh – B−íc ®Çu trang 242; §Æng B»ng: PhÝ ChÝnh Thanh t×m hiÓu qu¸ tr×nh giao l−u häc thuËt gi÷a b×nh truyÖn, Thiªn T©n xuÊt b¶n x·, 1997, §µi Loan víi Mü (Qu¸ch Diªn DÜ, PhÝ trang 129. ChÝnh Thanh, VÞ Mé §×nh - §µi Loan d÷ 33. PhÝ ChÝnh Thanh b×nh truyÖn, Mü quèc häc thuËt giao l−u c¸ ¸n s¬ th¸m), trang 129 – 130. §µi B¾c 1997. 43. Xem thªm: Lêi nãi ®Çu PhÝ ChÝnh 34. PhÝ ChÝnh Thanh tËp, trang 441 – Thanh tËp. 443; PhÝ ChÝnh Thanh kh¸n Trung Quèc,