intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học " So sánh lớp từ xưng hô giữa tiếng Hán hiện đại với tiếng Việt "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST
Báo xấu
103
lượt xem 20
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

So sánh lớp từ x-ng hô... Khi vận dụng ngôn ngữ để giao tiếp, ng-ời ta tất phải sử dụng một số từ ngữ để x-ng hô với nhau. Từ x-ng hô có ngôi thứ nhất, thứ hai và thứ ba (tự x-ng, đối x-ng và tha x-ng). Những từ x-ng hô này gọi là x-ng vị ngữ. X-ng vị ngữ của bất cứ ngôn ngữ nào cũng đều có đặc sắc dân tộc và đặc điểm thời đại nổi bật, đồng thời cũng có quan hệ mật thiết với văn hóa truyền thống của dân tộc khác. So sánh lớp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " So sánh lớp từ xưng hô giữa tiếng Hán hiện đại với tiếng Việt "

  1. So s¸nh líp tõ x−ng h«... Phã Thµnh CËt s¸nh líp tõ x−ng h« gi÷a tiÕng H¸n víi hi vËn dông ng«n ng÷ ®Ó giao K tiÕng ViÖt, chóng ta cã thÓ nhËn thÊy tiÕp, ng−êi ta tÊt ph¶i sö dông nh÷ng dÊu vÕt ngän nguån cña mçi nÒn mét sè tõ ng÷ ®Ó x−ng h« víi v¨n hãa. nhau. Tõ x−ng h« cã ng«i thø nhÊt, thø I. Ph−¬ng thøc biÓu ®¹t tõ hai vµ thø ba (tù x−ng, ®èi x−ng vµ tha x−ng h« trong tiÕng H¸n hiÖn x−ng). Nh÷ng tõ x−ng h« nµy gäi lµ ®¹i vµ tiÕng ViÖt x−ng vÞ ng÷. X−ng vÞ ng÷ cña bÊt cø ng«n ng÷ nµo còng ®Òu cã ®Æc s¾c d©n X−a nay, tõ x−ng h« trong tiÕng H¸n téc vµ ®Æc ®iÓm thêi ®¹i næi bËt, ®ång vµ tiÕng ViÖt vèn v« cïng phong phó. ë thêi còng cã quan hÖ mËt thiÕt víi v¨n Trung Quèc thêi Thanh, L−¬ng Chung hãa truyÒn thèng cña d©n téc kh¸c. So Cù tõng so¹n cuèn X−ng vÞ lôc gåm 32 s¸nh líp tõ x−ng h« gi÷a c¸c ng«n ng÷, quyÓn, s¾p xÕp theo tõng lo¹i, nh− x−ng võa cã thÓ nhËn biÕt ®−îc mét sè ®Æc h« theo quan hÖ hä hµng th©n thuéc, ®iÓm bÊt ®ång gi÷a c¸c ng«n ng÷, l¹i võa theo chøc quan, theo th©n phËn, v.v… cã thÓ hiÓu ®−îc mét sè kh¸c biÖt trong víi sè l−îng rÊt lín. Muèn so s¸nh mçi nÒn v¨n hãa truyÒn thèng. §©y còng nh÷ng c¸ch x−ng h« v« cïng ®a d¹ng chÝnh lµ mét trong nh÷ng ®èi t−îng trong cuèn s¸ch trªn, sÏ ph¶i cã mét c«ng tr×nh cùc lín. Bµi viÕt nµy chØ giíi nghiªn cøu quan träng cña ng«n ng÷ häc h¹n ë viÖc so s¸nh c¸ch x−ng h« th−êng v¨n hãa. dïng gi÷a tiÕng H¸n víi tiÕng ViÖt hiÖn Trung Quèc vµ ViÖt Nam nói s«ng ®¹i. Sau ®©y, bµi viÕt sÏ tr×nh bµy liÒn kÒ, cã lÞch sö vµ qu¸ tr×nh giao l−u ph−¬ng thøc biÓu ®¹t tõ x−ng h« trong v¨n hãa tõ rÊt l©u ®êi. ChØ tõ viÖc so tiÕng H¸n vµ tiÕng ViÖt. Nghiªn cøu trung quèc sè 8(78)-2007 65
  2. phã thµnh cËt Trong tiÕng H¸n TrÇn L©m phã gi¸o thô, TrÇn tæng c«ng tr×nh s− (Gi¸o s− Lý, phã gi¸o s− TrÇn 1. §¹i tõ nh©n x−ng: anh (nhÜ: , 你 L©m, Tæng c«ng tr×nh s− TrÇn). n©m: ), t«i (ng·: ), nã (tha: , , ), 您 我 它她他 c¸c anh (nhÜ m«n: ), chóng t«i 7. X−ng h« theo hä hoÆc hä tªn + chøc 们你 (ng· m«n: ), chóng nã (tha m«n: vô hµnh chÝnh, nh−: Lý x−ëng tr−ëng, 们我 他 ). Tr−¬ng th− ký, V−¬ng L©m phã bé 们 tr−ëng (X−ëng tr−ëng Lý, BÝ th− Tr−¬ng, 2. X−ng h« theo quan hÖ th©n thuéc, Thø tr−ëng V−¬ng L©m) nh−: “«ng, bµ, chó, c«, vî, chång” (da da, 8. X−ng h« theo hä hoÆc hä tªn + nghÒ n·i n·i, thóc thóc, a di, thª tö, tr−îng nghiÖp, nh−: Lý l·o s−, V−¬ng ®¹i phu phu). (ThÇy gi¸o Lý, B¸c sÜ V−¬ng) , TrÇn s− 3. X−ng h« theo hä hoÆc hä tªn + quan phô (s− phô th−êng dïng ®Ó gäi nh÷ng hÖ th©n thuéc, nh−: Lý b¸ b¸, TrÇn ®¹i ng−êi trong giíi s©n khÊu vµ c«ng th−¬ng), V−¬ng tiªn sinh (tiªn sinh lµ m·, Lý a di, Cao SÜ Kú da da, §¹i Xu©n c¸ch gäi t«n x−ng ®èi víi nh÷ng nh©n ca) (B¸c Lý, b¸c g¸i TrÇn, c« Lý, «ng Cao vËt trÝ thøc l·o thµnh), TrÇn Quèc KiÖt SÜ Kú, anh §¹i Xu©n). ®¹i phu (B¸c sÜ TrÇn Quèc KiÖt). 4. X−ng h« theo tªn, nh−: “Quèc 9. Tõ tè “L·o” + tªn hä, nh−: L·o Th¾ng, A Ph−¬ng”. V−¬ng, L·o Lý (Anh V−¬ng, Anh Lý). 5. X−ng h« theo hä tªn, nh−: “Lý §¹i 10. Tõ tè “TiÓu” + tªn hä, nh−: TiÓu Minh, Tr−¬ng ChÝ”. Lý, TiÓu V−¬ng (Em V−¬ng, Em Lý) 6. X−ng h« theo hä hoÆc hä tªn + chøc 11. PhiÕm x−ng, nh−: “§ång chÝ, S− danh chuyªn m«n, nh−: Lý gi¸o thô, phô”.(1) Trong tiÕng ViÖt: 1. §¹i tõ nh©n x−ng: §¹i tõ nh©n x−ng Sè Ýt Sè nhiÒu Ng«i thø nhÊt T«i, tao, tí Chóng t«i, chóng ta, chóng tao, chóng tí, ta Ng«i thø hai Mµy Chóng mµy, chóng bay, bän bay Ng«i thø ba Nã, h¾n, y Chóng nã, hä, chóng /«ng, bµ / cha, mÑ / b¶n th©n /con / 2. X−ng h« theo quan hÖ th©n thuéc: ch¸u / ch¾t /chót. §ã lµ tÝnh theo hÖ Theo hä néi (néi th©n), cã thÓ kÓ tíi thèng chiÒu däc. Theo hÖ thèng chiÒu chÝn ®êi (cöu téc) lµ : kþ /cô «ng, cô bµ ngang cã: Anh chÞ em ruét cña b¶n 67 Nghiªn cøu trung quèc sè 8(78)-2007
  3. phã thµnh cËt th©n, b¸c (anh ruét bè), chó (em ruét TuyÖt ®¹i ®a sè tõ x−ng h« theo quan bè), b¸c g¸i - c« (chÞ hoÆc em cña bè), hÖ th©n thuéc trong tiÕng ViÖt ®Òu cã anh chÞ em con chó con b¸c, anh chÞ thÓ dïng ®Ó x−ng h« víi ng−êi kh«ng em con c« con b¸c g¸i. th©n thuéc, nh−: anh, chÞ, em, b¸c, chó, c«, «ng, bµ, cô, cËu, ch¸u. Theo hä ngo¹i (ngo¹i th©n) : Chñ yÕu 4. X−ng h« theo mèi quan hÖ th©n lÊy mÑ lµm trung t©m. Theo ®ã, cã «ng thuéc + tªn, nh−: anh Hoa, chÞ Mai, em Hång, «ng Tam, bµ Kha. ngo¹i – bµ ngo¹i, cËu (em mÑ), b¸c (anh 5. X−ng h« theo mèi quan hÖ th©n mÑ), giµ (chÞ mÑ), d× (em mÑ), anh chÞ em thuéc + hä tªn, nh−: anh Hoµng V¨n Thô, con c« con cËu, anh chÞ em con d× con giµ. cô Bïi Kû. Trong tiÕng ViÖt, tõ x−ng h« ®èi víi 6. X−ng h« theo tªn, nh−: §oµn, Tam. cha mÑ t−¬ng ®èi nhiÒu. Víi cha, nãi 7. X−ng h« theo hä tªn, nh−: Lª Hång chung gäi lµ bè. Ngoµi ra, cßn cã mét sè Phong, NguyÔn ThÞ Hoa. c¸ch gäi th−êng gÆp lµ: thÇy, tÝa, ba, cËu; Víi mÑ, còng cã mét sè c¸ch gäi , nh−: bu 8. X−ng h« theo chøc danh chuyªn (sö dông ë mét sè vïng n«ng th«n miÒn m«n + tªn hoÆc hä tªn, nh−: gi¸o s− B¾c), mî (®èi víi cËu), bÇm (sö dông ë Hång, gi¸o s− Hoµng Nh− Mai. vïng nói phÝa B¾c), u (c¸ch gäi th«ng 9. X−ng h« theo chøc vô hµnh chÝnh + tôc). Còng vËy, c¸ch gäi ng−êi chång hä tªn, nh−: Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Thñ hoÆc ng−êi vî trong tiÕng ViÖt còng kh¸ t−íng Ph¹m V¨n §ång. nhiÒu, nh−: nhµ t«i (chØ vî hoÆc chång 10. X−ng h« theo nghÒ nghiÖp + tªn, m×nh); m×nh (vî chång x−ng h« víi nhau hoÆc hä tªn, nh−: b¸c sÜ Quang, b¸c sÜ Lª mét c¸ch th©n mËt); nhµ (vî chång gäi V¨n Quang, thÇy Trung, c« Lan. nhau, th−êng sö dông ë n«ng th«n); cËu, 11. PhiÕm x−ng, nh−: ®ång chÝ. mî (sau khi sinh con, vî gäi chång lµ cËu, II. So s¸nh ph−¬ng thøc sö chång gäi vî lµ mî, chØ sö dông trong dông líp tõ x−ng h« gi÷a mét bé phËn d©n thµnh thÞ); bè nã, mÑ tiÕng H¸n víi tiÕng ViÖt nã (còng chØ sö dông khi vî chång ®· cã con); anh, em (vî chång x−ng h« víi Tõ nh÷ng ®iÒu tr×nh bµy trªn, cã thÓ nhau, chång tù x−ng lµ anh [huynh], gäi thÊy ph−¬ng thøc biÓu ®¹t cña líp tõ vî lµ em [muéi], vµ vî tù x−ng lµ em, gäi x−ng h« trong tiÕng H¸n vµ tiÕng ViÖt – chång lµ anh. Tr−êng hîp nµy th−êng sö dông khi vî chång cßn trÎ). vÒ c¨n b¶n – lµ t−¬ng ®ång. Song, c¸ch dïng cô thÓ vµ tr−êng hîp sö dông l¹i cã 3. LÊy c¸ch gäi theo quan hÖ th©n nh÷ng kh¸c biÖt t−¬ng ®èi lín. Sau ®©y, thuéc ®Ó x−ng h« víi ng−êi kh«ng cïng quan hÖ huyÕt thèng. 67 Nghiªn cøu trung quèc sè 8(78)-2007
  4. So s¸nh líp tõ x−ng h«... nhÊt lµ tiÕng ViÖt hiÖn ®¹i vÉn x−ng h« sÏ lÇn l−ît so s¸nh c¸ch x−ng h« gi÷a hai theo quan hÖ th©n thuéc mét c¸ch ng«n ng÷ H¸n – ViÖt. nghiªm ngÆt, chø th−êng kh«ng dïng 1. §¹i tõ nh©n x−ng ®¹i tõ nh©n x−ng nãi chung, mµ trong tiÕng H¸n hiÖn ®¹i th× ngoµi c¸ch x−ng Sè l−îng ®¹i tõ nh©n x−ng trong tiÕng h« theo quan hÖ th©n thuéc ra, vÉn cã ViÖt nhiÒu h¬n tiÕng H¸n, nh−ng l¹i thÓ kiªm dïng c¸c ®¹i tõ trung tÝnh nh− kh«ng cã nh÷ng ®¹i tõ trung tÝnh cã thÓ “nhÜ, ng·, tha”. H¬n n÷a, ë Trung Quèc, sö dông réng r·i nh− “nhÜ, ng·, tha” c¸c thÕ hÖ sau nµy khi tù x−ng ®· kh«ng trong tiÕng H¸n. §iÒu nµy cã nghÜa, cßn dïng lèi x−ng h« theo quan hÖ th©n phÇn lín ®¹i tõ nh©n x−ng trong tiÕng thuéc n÷a. ThÝ dô, tiÕng H¸n cã thÓ nãi: ViÖt ®Òu mang s¾c th¸i c¶m tÝnh. ThÝ dô, “Ba, ba ®i tr−íc, con ®i sau” (Ba ba nhÜ ®¹i tõ nh©n x−ng “t«i” ng«i thø nhÊt sè tiªn tÈu, ng· hËu tÈu). Song, tiÕng ViÖt Ýt kh«ng ph©n biÖt giíi tÝnh vµ th−êng tÊt ph¶i nãi: “Bè ¬i, bè ®i tr−íc, con ®i dïng nhÊt, cã thÓ ®−îc dïng ®Ó tù x−ng sau”, chø kh«ng thÓ nãi: “Bè ¬i, anh ®i víi b¹n bÌ, ®ång chÝ vµ nh÷ng ng−êi trªn tr−íc, t«i ®i sau”. L¹i n÷a, trong tiÕng kÎ d−íi kh«ng th©n thuéc nãi chung. ViÖt, ng−êi vî gäi em trai cña chång Song, ®èi víi ng−êi th©n, khi tù x−ng th× m×nh lµ chó; tiÕng H¸n trong tiÓu thuyÕt ng−êi ta th−êng kh«ng dïng ®¹i tõ “t«i”. Minh – Thanh, nh− TruyÖn Thñy Hö “Tao” còng lµ ®¹i tõ nh©n x−ng ng«i thø còng dïng c¸ch x−ng h« nµy, vÝ nh− nhÊt sè Ýt kh«ng ph©n biÖt giíi tÝnh, Phan Kim Liªn gäi Vâ Tßng (em cña Vâ th−êng ®−îc sö dông trong mét sè Lang chång m×nh) lµ “chó” (thóc thóc). tr−êng hîp sau: Khi tù x−ng ®èi víi Song ngµy nay, trong tiÕng H¸n hiÖn ®¹i ng−êi mµ b¶n th©n khinh miÖt hoÆc c¨m ®· kh«ng cßn c¸ch x−ng h« nµy, mµ ®æi giËn; ng−êi trªn còng cã thÓ sö dông ®¹i thµnh trùc h«, tøc gäi th¼ng tªn cña tõ nµy víi ng−êi d−íi; gi÷a nh÷ng ng−êi ng−êi em chång ®ã. §−¬ng nhiªn trong b¹n th©n thiÕt còng cã thÓ x−ng h« tiÕng ViÖt, ng−êi trªn nãi chuyÖn víi “mµy”, “tao” víi nhau. Trong nh÷ng ng−êi d−íi ®«i khi còng dïng nh÷ng ®¹i tõ tr−êng hîp x· giao chÝnh thøc, kh«ng nh©n x−ng vèn kh«ng t−¬ng øng víi mèi thÓ sö dông ®¹i tõ “tao”. §èi x−ng víi quan hÖ gi÷a hä, ®Ó biÓu thÞ mét th¸i ®é “tao” lµ ®¹i tõ “mµy”. nµo ®ã. VÝ dô trong mét sè tr−êng hîp ®Æc biÖt, cã khi ng−êi bè x−ng víi con trai lµ 2. X−ng h« theo quan hÖ th©n thuéc “tao” vµ gäi con lµ “mµy”. Tõ x−ng h« trong tiÕng H¸n vµ tiÕng 3. Dïng c¸ch gäi theo quan hÖ th©n ViÖt ®Òu rÊt phøc t¹p, võa ph©n chia thuéc ®Ó x−ng h« víi ng−êi kh«ng cïng theo phô hÖ vµ mÉu hÖ, l¹i võa dùa vµo quan hÖ huyÕt thèng tuæi t¸c vµ thø bËc trong hä hµng, gia ®×nh. Tuy nhiªn, c¸ch dïng cña chóng Trong tiÕng H¸n vµ tiÕng ViÖt ®Òu vÉn cã sù kh¸c biÖt. Sù kh¸c biÖt lín vÉn sö dông c¸ch x−ng h« nµy, nh−ng cã Nghiªn cøu trung quèc sè 8(78)-2007 67
  5. phã thµnh cËt mÊy kh¸c biÖt sau: Thø nhÊt, tÇn suÊt dßng phô hÖ, nh−: cô, «ng, bµ, ch¸u, anh, sö dông tõ x−ng h« theo quan hÖ th©n chÞ, em, b¸c, chó, c« mµ kh«ng dïng thuéc trong tiÕng ViÖt cao h¬n tiÕng H¸n nh÷ng tõ x−ng h« theo dßng mÉu hÖ, rÊt nhiÒu. TiÕng ViÖt v× kh«ng cã nh÷ng nh−: giµ, d×, cËu, mî. Kh¸c víi tiÕng ViÖt, ®¹i tõ nh©n x−ng trung tÝnh “nhÜ, ng·, trong tiÕng H¸n, lèi x−ng h« theo dßng tha” nh− tiÕng H¸n, nªn trong giao tiÕp phô hÖ vµ mÉu hÖ ®Òu ®−îc sö dông ®Ó h»ng ngµy, tuyÖt ®¹i ®a sè tõ x−ng h« x−ng h« víi ng−êi kh«ng cïng quan hÖ huyÕt thèng. ®−îc sö dông ®Òu theo lèi x−ng h« th©n thuéc. Thanh niªn tù x−ng víi ng−êi giµ Trong tiÕng ViÖt, khi dïng “«ng”, “bµ” lµ “ch¸u”, ®èi x−ng lµ “cô” hoÆc ‘b¸c”; ®Ó gäi nh÷ng ng−êi kh«ng cïng hä hµng, Gi÷a nh÷ng ng−êi cïng thÕ hÖ, ng−êi Ýt s¾c th¸i th©n thuéc ®· gi¶m ®i rÊt nhiÒu, tuæi h¬n tù x−ng lµ “em”, ®èi x−ng lµ vµ biÕn thµnh nh÷ng tõ t«n x−ng chung “anh” hoÆc “chÞ”; Häc sinh x−ng víi gi¸o chung trong x· giao, t−¬ng tù nh− viªn lµ “em”, ®èi x−ng lµ “thÇy” hoÆc “c«”; nh÷ng tõ “tiªn sinh”, “n÷ sÜ” trong tiÕng Hái vÒ ng−êi chång cña ng−êi ®èi tho¹i H¸n. víi m×nh th× dïng ®¹i tõ “anh Êy”, hái vÒ 4. “X−ng h« theo hä hoÆc tªn + quan ng−êi vî cña ng−êi ®èi tho¹i víi m×nh th× hÖ th©n thuéc” trong tiÕng H¸n víi dïng ®¹i tõ “chÞ Êy”, hoÆc “c« Êy”. Thø “X−ng h« theo mèi quan hÖ th©n thuéc hai, trong tiÕng H¸n hiÖn ®¹i, ng−êi ta + tªn” trong tiÕng ViÖt chØ sö dông lèi x−ng h« th©n thuéc ®èi víi ng−êi kh«ng cïng huyÕt thèng khi Trong tiÕng ViÖt, lo¹i x−ng h« t−¬ng ng−êi ®ã nhiÒu tuæi h¬n m×nh, nh−: “b¸c ®èi th©n mËt nµy th−êng ®−îc sö dông trai, b¸c g¸i, chó, thÝm, bµ, c«, d×” (§¹i ®èi víi nh÷ng ng−êi kh«ng th©n thuéc. da, ®¹i ma, ®¹i thóc, ®¹i thÈm, ®¹i Lo¹i x−ng h« nµy, tiÕng H¸n dïng trong n−¬ng, a di, di). Trong tiÕng ViÖt, ng−êi tr−êng hîp ®èi x−ng vµ tha x−ng (nãi vÒ ta kh«ng chØ sö dông lèi x−ng h« nh− ng«i thø ba sè Ýt). ThÝ dô, tiÕng H¸n cã trªn, mµ ®èi víi ng−êi kÐm tuæi h¬n vµ thÓ nãi, kiÓu: “Chµo b¸c V−¬ng” (V−¬ng kh«ng cã hä hµng víi m×nh, hä còng sö b¸ b¸ h¶o), vµ còng cã thÓ nãi kiÓu tha dông c¸ch x−ng h« th©n thuéc. x−ng: “B¸c V−¬ng kh«ng cã nhµ” (V−¬ng b¸ b¸ bÊt t¹i gia). Trong tiÕng ViÖt, lèi Ch¼ng h¹n, ng−êi giµ tù x−ng lµ “b¸c” x−ng h« trªn phÇn lín chØ ®−îc dïng ®Ó ®èi víi thanh niªn, ®èi x−ng lµ “ch¸u” nãi vÒ ng«i thø ba hoÆc dïng trong hoÆc “chó (c«)”; thanh niªn tù x−ng lµ tr−êng hîp h« ng÷, rÊt Ýt dïng khi ®èi “anh” ®èi víi thiÕu niªn, ®èi x−ng lµ x−ng. Ch¼ng h¹n, khi ®èi x−ng th× ng−êi “em”; thÇy gi¸o c¸c cÊp phæ th«ng tù ViÖt nãi: “Chµo b¸c”, rÊt Ýt khi nãi: x−ng lµ “thÇy (c«)”, ®èi x−ng lµ “em”. “Chµo b¸c Minh!”, nh−ng cã thÓ nãi: Thø ba, ë tiÕng ViÖt, tõ x−ng h« ®−îc sö “B¸c Minh ¬i, b¸c ®i ®©u ®Êy”. Khi nãi ë dông trong tr−êng hîp nµy ®Òu thuéc 67 Nghiªn cøu trung quèc sè 8(78)-2007
  6. So s¸nh líp tõ x−ng h«... kh«ng chÝnh thøc. ThÝ dô, gi¸o viªn cã ng«i thø ba, cã thÓ nãi: “B¸c Minh v¾ng thÓ gäi trùc tiÕp hä tªn häc sinh ë trªn nhµ”. líp; trong sinh ho¹t, b¹n bÌ cïng líp 5. “X−ng h« theo hä tªn + quan hÖ còng th−êng x−ng h« trùc tiÕp víi nhau th©n thuéc” trong tiÕng H¸n víi “X−ng theo hä tªn. §èi víi tiÕng ViÖt, c¸ch h« theo mèi quan hÖ th©n thuéc + hä x−ng h« nµy chØ ®−îc sö dông trong mét tªn” trong tiÕng ViÖt sè Ýt tr−êng hîp, ch¼ng h¹n nh− gi¸o viªn ®iÓm danh häc sinh, sÜ quan chØ huy Lo¹i x−ng h« nµy sö dông ®èi víi ®iÓm danh bé ®éi. nh÷ng ng−êi kh«ng cïng huyÕt thèng, phÇn lín ®−îc dïng trong tr−êng hîp 8. “X−ng h« theo hä hoÆc hä tªn + chÝnh thøc, cã t¸c dông biÓu thÞ t×nh c¶m chøc danh chuyªn m«n” trong tiÕng th©n thiÕt vµ t«n kÝnh. C¸ch x−ng h« H¸n víi “X−ng h« theo chøc danh nµy, tiÕng H¸n cã thÓ dïng trong tr−êng chuyªn m«n + tªn hoÆc hä tªn” trong hîp ®èi x−ng vµ tha x−ng. Trong tiÕng tiÕng ViÖt ViÖt, chØ dïng trong tr−êng hîp tha Lo¹i x−ng h« nµy cã t¸c dông biÓu thÞ x−ng vµ h« ng÷, kh«ng dïng khi ®èi sù t«n kÝnh, v× thÕ, phÇn lín dïng ®èi x−ng. víi ng−êi cã chøc danh cao cÊp, nh− gi¸o 6. X−ng h« theo tªn s− hoÆc phã gi¸o s−, tæng c«ng tr×nh s−… Trong tiÕng H¸n vµ tiÕng ViÖt, Nãi chung, lo¹i x−ng h« nµy kh«ng dïng ph−¬ng thøc x−ng h« nµy chØ ®−îc sö ®èi víi ng−êi cã chøc danh võa hoÆc thÊp. dông gi÷a nh÷ng ng−êi b¹n cùc kú th©n Trong tiÕng H¸n, kiÓu x−ng h« theo “hä thiÕt. §èi víi tiÕng ViÖt, phÇn lín dïng ë + chøc danh chuyªn m«n” ®−îc dïng tr−êng hîp h« ng÷, rÊt Ýt dïng ®Ó ®èi x−ng trong tr−êng hîp chÝnh thøc hoÆc kh«ng trùc tiÕp. ThÝ dô, ng−êi ViÖt th−êng nãi: chÝnh thøc, ®èi x−ng hoÆc tha x−ng. “Anh §oµn, anh cã ®i kh«ng?”, mµ rÊt Ýt khi Riªng c¸ch x−ng h« theo “hä tªn + chøc nãi: “§oµn cã ®i kh«ng?”. Víi tiÕng H¸n, danh chuyªn m«n” chØ dïng trong c¸ch x−ng h« nµy ®Òu cã thÓ sö dông trong c¶ hai tr−êng hîp. Ch¼ng h¹n cã thÓ nãi: tr−êng hîp chÝnh thøc, vµ phÇn lín sö “Minh Th−, anh ®i kh«ng” (Minh Th−, nhÜ dông ë ng«i thø ba. §èi víi tiÕng ViÖt, khø ma?), vµ còng cã thÓ nãi: “Minh Th− ®i “X−ng h« theo chøc danh chuyªn m«n + kh«ng” (Minh Th− khø ma?). Sau n÷a, tªn hoÆc hä tªn” nãi chung chØ dïng trong tiÕng H¸n vµ tiÕng ViÖt, c¸ch x−ng h« trong mét sè tr−êng hîp chÝnh thøc, ë nµy ®Òu cã thÓ sö dông ë ng«i thø ba. ng«i thø ba hoÆc h« ng÷ , chø kh«ng sö dông trong ®èi x−ng. Ch¼ng h¹n, cã thÓ 7. X−ng h« theo hä tªn giíi thiÖu: “§©y lµ gi¸o s− Hoµng Nh− Trong tiÕng H¸n, c¸ch x−ng h« nµy cã Mai (hoÆc gi¸o s− Mai); nÕu dïng theo thÓ dïng trong tr−êng hîp chÝnh thøc vµ Nghiªn cøu trung quèc sè 8(78)-2007 69
  7. phã thµnh cËt “Chµo ®ång chÝ, xin hái b−u ®iÖn ë ®©u?”, kiÓu h« ng÷, cã thÓ nãi: “KÝnh th−a gi¸o hoÆc nãi: “Xin hái ®ång chÝ, b−u ®iÖn ë s− Hoµng Nh− Mai”. ®©u?”. 9. “X−ng h« theo hä hoÆc hä tªn + III. Líp tõ x−ng h« víi v¨n chøc vô h nh chÝnh” trong tiÕng H¸n hãa truyÒn thèng hai n−íc víi “X−ng h« theo chøc vô h nh chÝnh + Trung – ViÖt hä tªn” trong tiÕng ViÖt C¨n cø vµo nhiÒu tµi liÖu lÞch sö ®¸ng tin cËy, mèi quan hÖ gi÷a hai n−íc Trong tiÕng H¸n vµ tiÕng ViÖt, c¸ch Trung – ViÖt chÝ Ýt ®· cã trªn 2000 n¨m. x−ng h« nµy sö dông gièng tr−êng hîp Theo ®ã, giao l−u v¨n hãa gi÷a hai n−íc thø 8 kÓ trªn. Cã ®iÒu, khi sö dông c¸ch còng cã nguån gèc tõ xa x−a. KÓ tõ sau x−ng h« nµy, ng−êi ViÖt rÊt Ýt khi nãi khi nhµ TÇn diÖt vong (n¨m 206 TCN), theo kiÓu “chøc vô hµnh chÝnh + tªn”. TriÖu §µ “… ®¸nh chiÕm quËn T−îng, tù phong lµ Vò V−¬ng Nam ViÖt”(2), kiÕn 10. “X−ng h« theo hä hoÆc hä tªn + lËp n−íc Nam ViÖt, tr¶i qua c¸c triÒu nghÒ nghiÖp” trong tiÕng H¸n víi “X−ng H¸n - §−êng ®Õn ®Çu triÒu Tèng, ViÖt h« theo nghÒ nghiÖp + tªn hoÆc hä tªn” Nam vÉn lµ khu vùc quËn huyÖn cña trong tiÕng ViÖt Trung Quèc, chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp cña c¸c v−¬ng triÒu phong kiÕn ph−¬ng Ph−¬ng thøc x−ng h« nµy, trong tiÕng B¾c. §Õn n¨m 968, sau khi dÑp lo¹n 12 H¸n sö dông còng nh− tr−êng hîp thø 8. sø qu©n, §inh Bé LÜnh x−ng ®Õ, kiÕn lËp §èi víi tiÕng ViÖt, x−ng h« theo “nghÒ n−íc §¹i Cå ViÖt. Tõ ®ã, ViÖt Nam tho¸t nghiÖp + hä tªn” chØ dïng trong mét sè khái ¸ch thèng trÞ trùc tiÕp cña Trung tr−êng hîp chÝnh thøc, ë ng«i thø ba Quèc, trë thµnh mét quèc gia phong kiÕn hoÆc h« ng÷. X−ng h« theo “ nghÒ nghiÖp tù chñ(*). Trong qu¸ tr×nh tiÕp xóc lÞch sö + tªn” th× cã thÓ dïng trong tr−êng hîp dµi l©u ®ã, néi dung giao l−u trªn lÜnh chÝnh thøc vµ kh«ng chÝnh thøc, nh−ng vùc v¨n hãa vµ kinh tÕ gi÷a nh©n d©n phÇn lín còng chØ sö dông ë ng«i thø ba hai n−íc Trung – ViÖt v« cïng phong vµ h« ng÷, rÊt Ýt dïng khi ®èi x−ng. VÝ phó. Mét mÆt, nÒn kinh tÕ vµ v¨n hãa dô, cã thÓ nãi: “ThÇy Trung, thÇy cã ®i Trung Quèc ph¸t triÓn ®· s¶n sinh ¶nh kh«ng?”, mµ rÊt Ýt khi nãi kiÓu ®èi x−ng: h−ëng cùc lín ®èi víi ViÖt Nam, nh− “ThÇy Trung cã ®i kh«ng?”. tiÕng H¸n ch÷ H¸n, häc thuyÕt Nho gia, PhËt gi¸o, §¹o gi¸o, tæ chøc chÝnh quyÒn, 11. PhiÕm x−ng chÕ ®é khoa cö, khoa häc kü thuËt, v¨n TiÕng H¸n th−êng dïng c¸c tõ “®ång häc, sö häc, phong tôc tËp qu¸n… ®· cã chÝ”, “s− phô”, sö dông theo c¸ch phiÕm t¸c dông thóc ®Èy râ rµng ®èi víi tiÕn x−ng trùc tiÕp, nh−: “§ång chÝ, xin hái tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö ViÖt Nam. MÆt b−u ®iÖn ë ®©u?” (§ång chÝ, thØnh vÊn kh¸c, Trung Quèc còng hÊp thu kh«ng Ýt b−u côc t¹i n¸?). Trong tiÕng ViÖt, nãi tinh hoa cña nÒn kinh tÕ vµ v¨n hãa ViÖt chung tõ “®ång chÝ” kh«ng sö dông ®Ó Nam, vÝ nh− ®· tiÕp nhËn mét sè gièng c©y x−ng h« trùc tiÕp, mµ cÇn ph¶i nãi: n«ng nghiÖp vµ kü thuËt mü nghÖ thñ c«ng, 67 Nghiªn cøu trung quèc sè 8(78)-2007
  8. So s¸nh líp tõ x−ng h«... mÑ), “c÷u” (cËu) trong tiÕng H¸n vµ “b¸c, viÖc sö dông binh ph¸p ViÖt Nam, v.v(3)… Song nh×n chung suèt qu¸ tr×nh giao l−u chó, cËu” trong tiÕng ViÖt, “Aunt” t−¬ng trong lÞch sö gi÷a hai n−íc Trung – ViÖt, ¶nh ®−¬ng víi “b¸ mÉu, thÈm, c«, di, cÊm” h−ëng cña v¨n hãa H¸n ®èi víi ViÖt Nam lµ (b¸c g¸i, thÝm, c«, d×, mî) trong tiÕng chñ yÕu. Mét trong nh÷ng nguån m¹ch chÝnh H¸n vµ “b¸c g¸i, thÝm, c«, giµ, d×, mî” cña v¨n hãa truyÒn thèng ViÖt Nam cã trong tiÕng ViÖt. nguån gèc ë v¨n hãa H¸n, thuéc “Vïng v¨n Tõ sù kh¸c biÖt trong viÖc sö dông hãa H¸n” (H¸n v¨n hãa khuyªn). §−¬ng c¸ch x−ng h« th©n thuéc (bao gåm c¶ nhiªn, khi hÊp thu v¨n hãa H¸n, ng−êi ViÖt c¸ch x−ng h« víi ng−êi kh«ng cïng còng chó ý kÕt hîp víi v¨n hãa b¶n ®Þa, h×nh huyÕt thèng theo lèi x−ng h« th©n thuéc) thµnh nªn nÒn v¨n hãa d©n téc ViÖt Nam cã trong tiÕng H¸n vµ tiÕng ViÖt, cã thÓ ®Æc ®iÓm riªng. nhËn thÊy, ViÖt Nam cµng coi träng mèi quan hÖ hä hµng, tuæi t¸c. Ng−êi viÕt cho Trong bèi c¶nh v¨n hãa – x· héi nh− r»ng ®iÒu nµy cã c¨n nguyªn lÞch sö vµ ®· tr×nh bµy, so s¸nh nh÷ng dÞ biÖt vµ v¨n hãa s©u s¾c cña nã. Trong mét thêi t−¬ng ®ång gi÷a hai nÒn v¨n hãa truyÒn kú rÊt dµi, ViÖt Nam chÞu ¶nh h−ëng s©u thèng Trung – ViÖt ®−îc ph¶n ¸nh th«ng s¾c cña t− t−ëng Nho gia trong v¨n hãa qua líp tõ x−ng h« cña tiÕng H¸n vµ H¸n. Quan niÖm ®¹o ®øc lu©n lý trung tiÕng ViÖt, chóng ta cã thÓ nhËn thÊy hiÕu, c−¬ng th−êng ®· b¾t rÔ rÊt s©u mét sè ®Æc ®iÓm sau: trong x· héi ViÖt Nam. C¸c v−¬ng triÒu phong kiÕn ViÖt Nam, ngoµi viÖc lîi Thø nhÊt, trong thêi kú rÊt dµi, hai dông t− t−ëng Nho gia ®Ó t¨ng c−êng søc n−íc Trung – ViÖt chÞu ¶nh h−ëng s©u m¹nh thèng trÞ ra, khi ph¶i chèng l¹i s¾c cña chÕ ®é t«ng ph¸p vµ ®¹o ®øc ngo¹i téc x©m l−îc, hä còng th−êng lîi lu©n lý phong kiÕn. ChÕ ®é t«ng ph¸p lµ dông quan niÖm t«ng ph¸p vµ t− t−ëng chÕ ®é huyÕt thèng gia téc, ®¹o ®øc lu©n Nho gia ®Ó khÝch lÖ t−íng sÜ vµ nh©n lý phong kiÕn th× ®Ò cao “Trung qu©n d©n. Ch¼ng h¹n trong B×nh Ng« ®¹i c¸o, hiÕu th©n” (Trung víi vua, hiÕu víi cha NguyÔn Tr·i tõng viÕt: “T−íng sÜ mét mÑ, hä hµng), “Tam c−¬ng ngò th−êng”. lßng phô tö, hßa n−íc s«ng chÐn r−îu KÕt hîp l¹i, ®ã lµ sù träng thÞ cao ®é t«n ngät ngµo” (§Çu lao thùc sÜ, phô tö chi ty vµ gia téc, ®−îc biÓu hiÖn trong t©m lý binh nhÊt t©m). NhiÒu phong trµo n«ng d©n ViÖt Nam còng th−êng dïng t− x· héi vµ quan hÖ gi÷a ng−êi víi ng−êi, t−ëng Nho gia ®Ó hiÖu triÖu nh©n d©n, tõ ®ã dÉn ®Õn líp tõ x−ng h« theo quan nh− cuéc khëi nghÜa n«ng d©n lín nhÊt hÖ th©n thuéc trong tiÕng H¸n vµ tiÕng do triÒu T©y S¬n – mét v−¬ng triÒu rÊt ViÖt ®Æc biÖt nhiÒu, vµ còng ®Æc biÖt t«n sïng Nho häc – khëi x−íng cuèi thÕ phøc t¹p. So s¸nh víi tiÕng Anh, cã thÓ kû XVIII. Cïng víi sù x©m nhËp cña thÊy rÊt râ ®iÒu nµy. VÝ dô: “brother” thùc d©n Ph¸p, v¨n minh t− b¶n chñ t−¬ng ®−¬ng víi “ca ca, ®Ö ®Ö” (anh, em) nghÜa ph−¬ng T©y còng du nhËp ViÖt trong tiÕng H¸n vµ “anh, em” trong tiÕng Nam, nh−ng sù truyÒn b¸ v¨n hãa ViÖt; “Uncle” t−¬ng ®−¬ng víi “b¸ phô, ph−¬ng T©y trong mÊy chôc n¨m kh«ng thÓ c¹nh tranh næi víi nÒn v¨n hãa d©n thóc thóc” (b¸c, chó – anh, em ruét cña téc ®· tÝch tô tõ hµng ngµn n¨m. NhiÒu bè), “c« phu” (chó, b¸c – chång cña em chÝ sÜ c¸ch m¹ng ViÖt Nam, nh− Phan hoÆc chÞ bè), “di phu” (chång cña d× - em Nghiªn cøu trung quèc sè 8(78)-2007 71
  9. phã thµnh cËt Ch©u Trinh, Phan Béi Ch©u còng l−îng lín trong líp tõ x−ng h« truyÒn th−êng lîi dông nh÷ng nh©n tè tÝch cùc thèng cña tiÕng H¸n. VÝ dô: Tr−¬ng trong t− t−ëng Nho gia ®Ó hiÖu triÖu t−íng qu©n (t−íng qu©n hä Tr−¬ng), Cao nh©n d©n ®øng lªn ph¶n kh¸ng thùc d©n nha néi (anh Cao con nhµ quan), Lý tæng Ph¸p vµ hoµng triÒu phong kiÕn. Chñ qu¶n («ng tæng qu¶n hä Lý), §ç c«ng bé tÞch Hå ChÝ Minh – nhµ c¸ch m¹ng vÜ («ng §ç lµm quan ë bé C«ng)… TËp ®¹i cña nh©n d©n ViÖt Nam – còng tõng qu¸n x−ng h« nµy cßn ¶nh h−ëng m·i c¶i t¹o mét c¸ch s¸ng t¹o t− t−ëng ®¹o ®Õn ngµy nay, khi trong tiÕng H¸n hiÖn ®øc Nho gia “Trung qu©n hiÕu th©n” ®¹i vÉn tån t¹i víi sè l−îng lín tõ x−ng thµnh ®¹o ®øc c¸ch m¹ng “Trung víi h« theo chøc danh. So s¸nh víi tiÕng n−íc, hiÕu víi d©n”, tõ ®ã, biÕn thµnh ViÖt, sÏ thÊy ng−êi ViÖt t−¬ng ®èi Ýt sö khÈu hiÖu c¸ch m¹ng giµu ý nghÜa thêi dông ph−¬ng thøc x−ng h« nµy. Ngay ®¹i. Ngoµi ra, ë ViÖt Nam, th«n x· (c«ng ®èi víi l·nh tô Hå ChÝ Minh vÜ ®¹i, x· n«ng th«n) tån t¹i rÊt l©u dµi, m·i ng−êi ViÖt Nam còng th−êng gäi lµ B¸c ®Õn sau c¸ch m¹ng Th¸ng T¸m míi dÇn Hå (hoÆc B¸c) mµ rÊt Ýt khi gäi lµ Chñ dÇn bÞ xãa bá. Quan niÖm gia téc g¾n tÞch Hå ChÝ Minh. Nguyªn nh©n cña liÒn víi th«n x· ®· cã ¶nh h−ëng tr−êng hiÖn t−îng nµy, theo chóng t«i lµ ë chç kú trong x· héi ViÖt Nam. Häc gi¶ næi ®«ng ®¶o ng−êi ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ tiÕng ViÖt Nam lµ §µo Duy Anh tõng n«ng d©n rÊt xa l¹ víi c¸c lo¹i chøc s¾c viÕt n¨m 1938: “Trong x· héi n−íc ta, c¸ quan l¹i cña v−¬ng triÒu phong kiÕn qua nh©n bÞ ch×m nghØm trong gia téc. Mäi c¸c ®êi. ChÕ ®é chÝnh trÞ qua c¸c v−¬ng lÜnh vùc lu©n lý ®¹o ®øc, chÕ ®é v¨n hiÕn, triÒu phong kiÕn ViÖt Nam (bao gåm c¶ ph¸p luËt chÝnh trÞ ®Òu lÊy chñ nghÜa gia chÕ ®é quan l¹i) ®Òu n−¬ng theo hoÆc téc lµm gèc”.(5) TiÕng ViÖt hiÖn ®¹i sö dông tho¸t thai tõ c¸c triÒu ®¹i t−¬ng øng ë tõ x−ng h« theo quan hÖ th©n thuéc mét Trung Quèc. Tªn gäi c¸c chøc quan còng c¸ch réng r·i, víi sè l−îng lín – ë mét gãc t−¬ng ®ång víi Trung Quèc, nh−: Th¸i ®é nhÊt ®Þnh - ®· ph¶n ¸nh truyÒn thèng s−, Th¸i phã, Th−îng th−, §« thèng, T− v¨n hãa ®ã cña x· héi ViÖt Nam. Trong ®å, Trung th− thÞ lang, Hµnh doanh khi ®ã, tÇn xuÊt sö dông tõ x−ng h« theo chiªu th¶o sø… Nh÷ng chøc danh nµy chØ quan hÖ th©n thuéc trong tiÕng H¸n hiÖn ®−îc sö dông trong tæ chøc quan liªu ®¹i gi¶m m¹nh, vµ viÖc dïng lèi x−ng h« phong kiÕn th−îng tÇng vµ giai tÇng sÜ ®¹i th©n thuéc ®Ó x−ng h« víi ng−êi kh«ng phu, cßn qu¶ng ®¹i quÇn chóng th× võa cïng huyÕt thèng còng gi¶n hãa t−¬ng kh«ng quen thuéc, l¹i võa kh«ng hiÓu øng. §iÒu nµy cã nghÜa, quan niÖm gia téc ®−îc nh÷ng chøc danh H¸n tù ®ã nªn cña ng−êi H¸n cã xu thÕ nh¹t dÇn; ®ång ®−¬ng nhiªn kh«ng d¸m sö dông chóng. thêi mèi quan hÖ nµy ®· kh«ng cßn chiÕm Ng−êi d©n khi gÆp quan l¹i chØ gäi lµ “cô ®Þa vÞ träng yÕu trong x· héi nh− tr−íc lín” hoÆc “quan lín”. HiÖn t−îng nµy ¶nh n÷a. h−ëng m·i ®Õn ngµy nay, khi trong tiÕng ViÖt hiÖn ®¹i, ngo¹i trõ mét sè Ýt tr−êng Thø hai, chÕ ®é t«ng ph¸p khi ®−îc hîp chÝnh thøc, rÊt Ýt khi ng−êi ta dïng vËn dông vµo c¸c tæ chøc chÝnh trÞ vµ tªn gäi chøc vô lµm tõ x−ng h«. x· héi sÏ trë thµnh chÕ ®é ®Þa vÞ ®¼ng cÊp, cã sù ph©n biÖt sang hÌn, trªn d−íi Thø ba, lu©n lý ®¹o ®øc phong kiÕn mét c¸ch nghiªm ngÆt. Tõ ®ã, xuÊt hiÖn chñ tr−¬ng “chång lµ r−êng mèi cña vî” lèi x−ng h« ®¼ng cÊp quan c¸ch, víi sè (phu vi thª c−¬ng), ®µn «ng lµ cao quý, 67 Nghiªn cøu trung quèc sè 8(78)-2007
  10. So s¸nh líp tõ x−ng h«... phô n÷ lµ thÊp hÌn (nam t«n n÷ ty). nghÒ phô. V× thÕ trªn thùc tÕ, ®Þa vÞ cña Trong tiÕng H¸n, quan niÖm nµy ®−îc hä trong gia ®×nh kh¸ cao. Mäi viÖc trong ph¶n ¸nh qua c¸ch gäi ng−êi chång vµ nhµ ®Òu ®−îc vî chång bµn b¹c, cã khi ý ng−êi vî trong truyÒn thèng: Ng−êi kiÕn cña ng−êi vî l¹i cã t¸c dông quyÕt chång th× sö dông c¸ch x−ng h« t«n ®Þnh… Xem xÐt mèi quan hÖ vî / chång träng (t«n x−ng), ng−îc víi c¸ch gäi trong nh÷ng gia ®×nh n«ng d©n – vÒ c¨n ng−êi vî (ty x−ng). Thêi cæ, ng−êi chång b¶n lµ kh«ng thÊy quan hÖ bÊt b×nh ®¼ng kiÓu chuyªn chÕ(6). HiÖn t−îng nµy ®−îc gäi lµ “quan nh©n, t−íng c«ng, l·o da”; Ng−êi vî th× bÞ gäi lµ “ChuyÕt kinh cã thÓ chøng minh ®−îc qua nh÷ng tõ (ng−êi vî quª mïa), néi nh©n, tiÖn néi”. ng÷ x−ng h« chØ ng−êi vî vµ ng−êi chång KhÈu ng÷ th× gäi ng−êi chång lµ “§−¬ng trong tiÕng ViÖt. Khi nãi vÒ ng−êi vî gia ®Ých (chñ nhµ), ch−ëng gòi ®Ých («ng hoÆc ng−êi chång m×nh ë ng«i thø ba, chñ)”, vµ gäi ng−êi vî lµ “èc lý ®Ých, gia ng−êi ViÖt ®Òu dïng tõ “nhµ t«i”; vî lý ®Ých” (ng−êi quÈn quanh ë nhµ). Sau chång th©n mËt víi nhau th× gäi nhau lµ khi xuÊt gi¸, ng−êi phô n÷ kh«ng cßn “m×nh”, vî chång ë n«ng th«n th× x−ng ®−îc gäi theo tªn cña m×nh mµ chØ cã thÓ víi nhau lµ “nhµ”; vî chång trÎ th× gäi thªm hä cña m×nh sau hä cña chång ®Ó nhau lµ “anh – em”. Nh÷ng c¸ch x−ng h« x−ng h«, nh−: “ChÞ Tr−¬ng vî anh trªn ®Òu thÓ hiÖn mèi quan hÖ hµi hßa, V−¬ng” (V−¬ng Tr−¬ng thÞ), “chÞ TrÇn vî b×nh ®¼ng gi÷a ng−êi vî víi ng−êi chång. anh Lý” (Lý TrÇn thÞ), v.v… Gäi gép vî Kh¸c víi tiÕng H¸n, trong tiÕng ViÖt chØ vµ chång, tÊt ph¶i nãi lµ “phu thª”, “phu” nãi “vî chång”, nghÜa lµ “vî” tr−íc, tr−íc, “thª” sau (§iÒu nµy còng thèng “chång” sau, mµ kh«ng gièng víi c¸ch nhÊt víi c¸ch gäi hîp x−ng nam tr−íc n÷ nãi “bè mÑ”, “«ng bµ”, “con c¸i”, theo thø sau, nh− phô mÉu (bè mÑ), «ng bµ (bè tù “nam” tr−íc, “n÷” sau. §iÒu nµy còng mÑ chång), tö n÷ (nam n÷). Sau gi¶i chøng tá, ng−êi ViÖt Nam rÊt coi träng phãng n¨m 1949, nam n÷ b×nh ®¼ng, ®Þa vÞ cña ng−êi vî trong gia ®×nh. c¸ch x−ng h« gi÷a vî vµ chång còng thay ®æi, hä ®Òu gäi nhau lµ “¸i nh©n”; vî Ng−êi dÞch: Duy §¹t chång giµ x−ng h« víi nhau lµ “L·o b¹n”. Chó thÝch: X· héi ViÖt Nam còng chÞu ¶nh h−ëng 1. Xem thªm: V¨n Thu Ph−¬ng, Tõ gãc ®é s©u s¾c quan niÖm nam t«n n÷ ty, “tam ng«n ng÷ häc x· héi, suy nghÜ vÒ quy luËt sö tßng tø ®øc” cña Nho gia nªn nh×n chung, dông tõ x−ng h« trong tiÕng H¸n, Häc b¸o §¹i phô n÷ còng chÞu sù kú thÞ. Song, phô häc S− ph¹m Nam Kinh, sè 4, 1987. n÷ ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò ®Þa vÞ 2. Xem: Sö ký – Nam ViÖt uý §µ liÖt truyÖn. cña ng−êi vî l¹i cã nh÷ng ®Æc thï riªng. 3. Xem: TrÇn Ngäc Long, Giao l−u v¨n Häc gi¶ ViÖt Nam lµ NguyÔn Hång hãa gi÷a Trung Quèc víi ViÖt Nam, C¨m- pu- chia vµ Lµo. ChuyÓn dÉn tõ t¸c phÈm Phong ®· viÕt vÒ ®Þa vÞ cña ng−êi phô n÷ LÞch sö giao l−u v¨n hãa gi÷a Trung Quèc ViÖt Nam trong gia ®×nh nh− sau: “Tr¶i víi n−íc ngoµi, Chu NhÊt L−¬ng chñ biªn. qua thêi kú phong kiÕn vµ thêi kú thùc 4. ChuyÓn dÉn tõ LÞch sö ViÖt Nam , d©n, chóng ta nhËn thÊy mét c¸ch râ UBKH x· héi ViÖt Nam; b¶n dÞch tiÕng rµng t¸c dông cña ng−êi phô n÷ thuéc Trung, tËp I, tr.299. mäi giai tÇng trong ®êi sèng kinh tÕ. 5. §µo Duy Anh: ViÖt Nam v¨n hãa sö Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, hä cã t¸c c−¬ng, tr.322. dông v« cïng quan träng, ®ång thêi còng 6. NguyÔn Hång Phong: Th«n x· ViÖt lµ lùc l−îng s¶n xuÊt chñ yÕu trong c¸c Nam; b¶n dÞch tiÕng Trung, tr.56. Nghiªn cøu trung quèc sè 8(78)-2007 73
  11. phã thµnh cËt 67 Nghiªn cøu trung quèc sè 8(78)-2007
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.09: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Quản Trị Kinh Doanh
81 tài liệu
1643 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2