Báo cáo nghiên cứu khoa học " Tản mạn chuyện gà trong văn hóa Trung Hoa và Việt Nam "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

97
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Các nhà tri thức Việt Nam cũng nh- Trung Hoa x-a kia, về vũ trụ học, từng trở lại Tạm dịch là: Cũng chẳng tròn mà cũng chẳng vuông Một lồng trời đất nhốt vào trong. Ngoài vòng Thái tố hai lần trắng, Trong chứa đan biêm một điểm vàng Hoặc có những câu chịu ảnh h-ởng sâu sắc của Kinh Dịch Trung Hoa nh-: Thái cực vị phân do hỗn độn L-ỡng nghỉ t-ơng hợp vị khai tr-ơng. Phô thành vũ dực xung tiêu hán Chuyển tác kim kê phụ Thái d-ơng Tạm dịch là: Thái cực ch-a phân còn...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Tản mạn chuyện gà trong văn hóa Trung Hoa và Việt Nam "

55 T¶n m¹n chuyÖn g … §inh c«ng vÜ* T¹m dÞch lµ: ¸c nhµ tri thøc ViÖt Nam C còng nh− Trung Hoa x−a kia, Còng ch¼ng trßn mµ còng ch¼ng vu«ng vÒ vò trô häc, tõng trë l¹i Mét lång trêi ®Êt nhèt vµo trong. c¸c h×nh t−îng quan hÖ ®Õn gµ. Nh− s¸ch “T©n th−” cña Trung Quèc ®· viÕt: Ngoµi vßng Th¸i tè hai lÇn tr¾ng, “Thiªn nh− kª tö b¹ch, ®Þa nh− kª tö Trong chøa ®an biªm mét ®iÓm vµng hoµng” (nghÜa lµ: Trêi nh− lßng tr¾ng HoÆc cã nh÷ng c©u chÞu ¶nh h−ëng trøng gµ, ®Êt nh− lßng ®á trøng gµ).Theo s©u s¾c cña Kinh DÞch Trung Hoa nh−: nhµ b¸c häc Lª Qóy §«n, ng−êi tõng ®i Th¸i cùc vÞ ph©n do hçn ®én sø Trung Hoa nh¾c l¹i ë t¸c phÈm “V©n L−ìng nghØ t−¬ng hîp vÞ khai tr−¬ng. ®µi lo¹i ng÷” cña m×nh lµ: Nam Hoµi Ph« thµnh vò dùc xung tiªu h¸n Nh©n (ng−êi ph−¬ng T©y sang Trung ChuyÓn t¸c kim kª phô Th¸i d−¬ng Hoa) ®· viÕt ë s¸ch “Kh«n d− ®å thuyÕt”: T¹m dÞch lµ: “§Êt víi biÓn vèn lµ h×nh trßn hîp lµm Th¸i cùc ch−a ph©n cßn hçn ®én, mét qu¶ cÇu trong thiªn cÇu, thùc nh− L−ìng nghi hîp l¹i míi khai tr−¬ng qu¶ trøng gµ, lßng ®á ë trong lßng Mäc ra l«ng c¸nh liÒn bay bæng tr¾ng”… C¸c quan niÖm ®ã, kh«ng hÑn BiÕn hãa gµ vµng gióp Th¸i d−¬ng. mµ ®· gÆp ë nhµ tiªn tri tµi ba NguyÔn VÒ nh©n hãa so s¸nh: ViÖt Nam cã BØnh Khiªm cña ViÖt Nam trong bµi th¬ nh÷ng tr−êng hîp nh− : §Æng Huy Trø, thÊt ng«n b¸t có “Kª no·n” (VÞnh trøng nhµ canh t©n ®êi NguyÔn, trong bµi gµ) diÔn t¶ cô thÓ hÊp dÉn h¬n. Trong “V¨n kª” (Nghe tiÕng gµ) ®· vÝ gµ víi ®ã, cã nh÷ng c©u còng diÔn t¶ vÎ h×nh, Chu C«ng (vÞ hiÒn quan næi tiÕng ë mÇu s¾c ®óng lµ qu¶ trøng nh−: Trung Hoa x−a ®· gióp Thµnh v−¬ng Viªn bÊt viªn hÒ, ph−¬ng bÊt ph−¬ng nhµ Chu dÑp lo¹n, æn ®Þnh V−¬ng triÒu). Ca dao ViÖt Nam ®· diÔn t¶ rÊt hay vÞ Kh−íc t−¬ng thiªn ®Þa tËn bao tµng. thÕ ®Ñp ®Ï ®ã, mang tÇm triÒu ®¹i cña gµ: Ngo¹i trang th¸i tè song t»ng b¹ch, Néi tr÷ ®an biªm nhÊt ®iÓm hoµng. * TS. ViÖn Nghiªn cøu H¸n N«m.
nghiªn cøu trung quèc sè 1(59) - 2005 56 Trªn ®Çu ®éi s¾c vua ban M·o NhËt Tinh Qu©n trong truyÖn T©y du ký kh¸ phæ biÕn ë n−íc b¹n. D−íi thêi yÕm th¾m gi©y vµng xum xuª Sïng b¸i thÕ, nªn trong quan hÖ giao Chu C«ng ®øc s¸ng mäi bÒ tiÕp, bªn c¹nh tø linh (long, ly, quy, Thøc khuya dËy sím v¼ng nghe ph−îng), gµ lµ mét linh vËt ®−îc nh¾c tiÕng gµ. ®Õn nhiÒu, cã khi trë thµnh ng¹n ng÷ mµ TÊt nhiªn, trong chÕ ®é träng nam ë hai n−íc cã thÓ t×m thÊy quan hÖ gÇn khinh n÷ phong kiÕn x−a phæ biÕn ë c¶ gòi. Ch¼ng h¹n, nh− ë s¸ch “Th¸i sö hai n−íc Trung – ViÖt, vÞ thÕ ®ã chñ yÕu c«ng ký” cña Trung Hoa cã c©u “Ninh vi lµ vÞ thÕ con gµ trèng. Theo nhµ nghiªn kª khÈu, v« vi ng−u hËu” (Thµ lµm má cøu Delsole, “gµ trèng trong thËp nhÞ chi gµ kh«ng lµm ®Ýt tr©u) th× ë ViÖt Nam Trung Quèc biÓu t−îng cho sù c−¬ng trong lêi “HËu tù” s¸ch “LÜnh Nam chÝch trùc, m¹nh mÏ, thÝch ch¬i tréi, khoa qu¸i” cña Vò Quúnh, KiÒu Phó ghi l¹i tr−¬ng gi÷a ®¸m gµ m¸i, võa ch©n thµnh c¸i ý ®Êy: “Thµ lµm ®Çu gµ cßn h¬n lµm võa kh«ng chung thñy”. Quan niÖm vÒ ®Ýt tr©u”. TÊt nhiªn, ®iÒu ®ã ch−a h¼n can chi ®ã cña Trung Hoa cã nÐt phï hîp ®· phñ nhËn hÕt vµi nÐt ®éc ®¸o: ChØ cã víi ViÖt Nam. Bëi trong d©n gian ViÖt ë n−íc ta, ë thêi cuèi Hïng V−¬ng míi cã Nam cã c©u ®è diÔn t¶ con gµ trèng: c©u diÔn t¶ mét c¸ch l·ng m¹n h×nh “YÓu ®iÖu thôc n÷ con g¸i(1) h¶o cÇu” t−îng l¹ lïng hÊp dÉn cña loµi vËt, lµm LÊy nhau ®−îc ba bèn ngµy ®å sÝnh lÔ trong ®¸m c−íi ThÇn S¬n Tinh §Õn khi vî ®Î lªn ngay gi−êng mïng. lÊy c«ng chóa MÞ N−¬ng: “Voi chÝn ngµ, Vî ®Î cho vî cÊm cung gµ chÝn cùa, ngùa chÝn hång mao”. Tr«ng ra ngoµi ngâ kªu cïng “r¨ng ca”. VÒ trao ®æi gµ trªn ph−¬ng diÖn Ra ngoµi bìn vî ng−êi ta, ®èi ngo¹i nhµ n−íc: Ph¶i nãi r»ng: Gµ Vî nhµ tr«ng thÊy ch¹y ra kªu trêi Trung Hoa ¶nh h−ëng rÊt lín víi thÕ giíi nh−: Thêi TÇn, gµ nu«i trong gia N©ng gµ lªn tÇm vãc vò trô, quèc gia ®×nh Trung Hoa ®· truyÒn tíi NhËt B¶n. th× trong nh÷ng quan niÖm vÒ b¸i vËt §Õn thÕ kû XIX, gièng gµ “Cöu c©n gi¸o x−a kia ë ph−¬ng §«ng cã hiÖn hoµng” vµ “T¹ng s¬n kª” cña Trung Quèc t−îng cóng b¸i gµ víi nhiÒu chuyÖn l¹. ®· nhËp vµo c¸c n−íc ¢u, Mü, g©y ¶nh Cho nªn, trong tÝn ng−ìng thê linh vËt, h−ëng lín. ë c¸c n−íc xa h¬n cßn thÕ, thêi Hïng V−¬ng ë ta tõng ®Ó l¹i truyÒn huèng chi lµ víi ViÖt Nam “Nói liÒn nói, thuyÕt gµ víi truyÖn Ng− tinh hãa thµnh s«ng liÒn s«ng” víi hµng ngh×n n¨m B¾c gµ tr¾ng ng¨n trë quÇn tiªn ®ôc ®¸ më thuéc th× sù trao ®æi gµ cña hai n−íc lµm ®−êng. Ng−êi ta nãi tíi bé l¹c gµ, n¬i thê sao kh«ng cã? Trªn d−íi chôc n¨m gÇn thÇn gµ ë vïng nói ThÊt DiÖu víi truyÖn ®©y, gµ “Tam hoµng” (ba mµu vµng) vµ tinh gµ ng¨n trë An D−¬ng V−¬ng x©y vµi lo¹i gµ kh¸c cña Trung Hoa truyÒn thµnh Cæ Loa. Còng vËy, cã chuyÖn vµo ViÖt Nam. GÇn ®©y h¬n, cã gièng gµ ng−êi Trung Hoa cóng b¸i gµ. ThÇn gµ
57 T¶n m¹n chuyÖn g … L−¬ng Ph−îng khoÎ m¹nh n¨ng suÊt cao n÷a lµ tÝnh thêi gian, coi sè lÇn bay cña cña n−íc hä còng truyÒn vµo n−íc ta. ë gµ lµ mét lÞch ph¸p tù nhiªn. S¸ch thêi xa x−a th× s¸ch “LÜnh Nam ChÝch “Qu¶ng §«ng t©n ng÷” cña Trung Hoa Qu¸i” ®· kÓ: chim b¹ch trÜ - mét loµi gµ cho biÕt Chim tr¸ch c« (hay gµ g«) lµ loµi tr¾ng thêi x−a do Hïng V−¬ng sai cèng trÜ theo mÆt trêi cña n−íc ViÖt. Khi nã cho Thµnh V−¬ng nhµ Chu. S¸ch “T©y bay tÊt theo h−íng mÆt trêi, mçi lÉn bay kinh t¹p ký” cña Trung Hoa ghi l¹i r»ng: cña nã lµ theo th¸ng thø mÊy… ng−êi D−íi thêi Thµnh §Õ, Giao ChØ (tøc n−íc miÒn nói cø lÊy sè lÇn nã bay mµ tÝnh ta) hiÕn thø gµ gäi lµ Tr−êng Minh kª th¸ng. §¸ng l−u ý lµ hiÖn t−îng b¸o thêi (gµ g¸y tiÕng dµi) cø buæi s¸ng nã g¸y lµ gian cña gµ cßn thÓ hiÖn trong trang ®ång hå c¹n, nghiÖm víi bãng mÆt trêi phôc cña v−¬ng triÒu Trung Hoa. Nh− kh«ng sai chót nµo. c¸c vua nhµ Chu ®Æt lÝnh canh ®ªm ®¸nh trèng mâ cÇm canh nh− gµ g¸y, ®éi Chøng tá con gµ ¶nh h−ëng tíi nhËn mò h×nh mµo gµ. ë ViÖt Nam kh«ng cã thøc cña ng−êi vÒ thêi gian. VÒ mÆt nµy, trang phôc nh− thÕ nh−ng còng cã trèng ViÖt, Trung mçi ng−êi mét vÎ, cã thÓ mâ cÇm canh nh− Trung Hoa. Xem Hång s¸nh ®«i: ë ViÖt Nam, §Æng Huy Trø §øc quèc ©m thi tËp vµ mét sè t¸c phÈm khen gµ “giái nghÒ quan b¸o s¸ng”, Phan kh¸c sÏ thÊy râ ®iÒu Êy. Béi Ch©u nãi vÒ gµ “Ngãng cæ võng ®«ng giôc bãng lße” Th¬ Chinh phô ng©m t¶ VÒ v¨n ho¸ Èm thùc vµ y häc: S¸ch “LÜnh Nam b¶n th¶o” cña Lª H÷u Tr¸c, rÊt hÊp dÉn: “Gµ eo ãc g¸y s−¬ng n¨m trèng”. Ca dao Th¨ng Long cã c©u: danh y thÕ kû XVIII ®· tæng kÕt thøc ¨n “TiÕng chu«ng TrÊn Vò canh gµ Thä vµ hµng lo¹t vÞ thuèc lµm tõ gµ ë miÒn X−¬ng”… ®Òu lµ nãi vÒ quan hÖ cña gµ LÜnh Nam (gåm phÇn Nam Trung Quèc vµo thêi gian cña con ng−êi mét c¸ch thi vµ ViÖt Nam x−a) rÊt phæ biÕn ë §«ng vÞ hãa. Con ng−êi còng nh×n gµ b»ng Ph−¬ng nh−: Hïng kª nhôc (thÞt gµ tÇm m¾t l·ng m¹n, víi t−ëng t−îng trèng), Th− kª nhôc (thÞt gµ m¸i), Kª huyÒn diÖu: Nh− truyÖn cæ d©n téc MÌo quan huyÕt (m¸u mµo gµ)… TruyÖn ë ViÖt Nam kÓ r»ng së dÜ gµ cã mµo ®á v× KiÒu cña NguyÔn Du viÕt: “N−íc vá lùu m¸u mµo gµ” lµ vËn dông ë s¸ch “B¾c lý ®−îc trêi th−ëng ®Ó ®¸nh ®Êu c¸i c«ng chÝ” cña Trung Hoa víi lêi: “Nh÷ng g¸i gäi ®−îc mÆt trêi, mÆt tr¨ng trë l¹i sau 7 n¨m v¾ng mÆt, lµm tr¸i ®Êt khái l¹nh thanh l©u lÊy vá qu¶ lùu nÊu lªn pha víi lïng t¨m tèi. TruyÖn cæ d©n téc Gi¸y cho m¸u mµo gµ”. Theo M¹nh Tö: ë Trung lµ: tiÕng gµ g¸y o o o lµm nói còng bay Hoa thêi cæ ®¹i gµ, chã... mïa nµo còng lªn. Cïng mét h−íng m¹nh mÏ Êy: ng−êi cã, ng−êi 70 tuæi vÉn ®−îc ¨n thÞt. Theo s¸ch “Ph−¬ng sãc chiªm thó” cña Trung Trung Hoa cho sù b¸o thêi gian cña gµ t¨ng tr¸ng khÝ bËc anh hïng: Thêi TÊn, Hoa th× 8 ngµy ®Çu n¨m mçi ngµy thuéc Tæ §Þch lµm Chñ b¹ ë Tõ Ch©u cø nghe riªng vÒ mét gièng thó. Gµ thuéc ngµy gµ g¸y lµ dËy móa g−¬m. ThiÕt thùc h¬n mång 1 tÕt nªn cç cóng ngµy tÕt ë Trung
nghiªn cøu trung quèc sè 1(59) - 2005 58 Hoa còng nh− ë ViÖt Nam kh«ng thÓ vua TrÇn DuÖ T«ng c¶i c¸ch chÝnh sù, thiÕu thÞt gµ. Nh−ng ë ViÖt Nam cã nÐt nh− gµ b¸o thøc mäi ng−êi. ViÖc lµm cña ®éc ®¸o riªng. §ã ph¶i ch¨ng lµ ë truyÖn nµng ®Çy søc gi¸o dôc kh¸c g× nh÷ng bËc sau ®©y: Trong b¸o V¨n nghÖ, nhµ th¬ hiÒn phi dòng liÖt cña n−íc b¹n Trung Hoa. Theo “Hµn Thi ngo¹i truyÖn”, §iÒn Vâ V¨n Trùc tõng kÓ chuyÖn gµ trèng ngËm hoa hång: NhiÒu lµng ë ®ång b»ng Nhiªu kÓ víi Lç Ai C«ng: Gµ ®Çu ®éi mò B¾c Bé cã tôc lµm thÞt gµ trèng ngËm thÕ lµ v¨n, ch©n cã cùa thÕ lµ vâ, gÆp kÎ hoa hång ®Æt lªn m©m x«i cã trong dÞp ®Þch ®¸nh ®Õn cïng thÕ lµ dòng, gÆp tÕt. Tôc nµy cã kh«ng l©u l¾m. Nguyªn thøc ¨n gäi b¹n ®Õn cïng ¨n thÕ lµ nh©n, do: Mét b¸c n«ng d©n võa c¾t tiÕt gµ s¸ng nµo còng b¸o s¸ng thÕ lµ tÝn. trèng ®Ó cóng giao thõa th× vî chuyÓn d¹ Nh÷ng ý niÖm cã søc gi¸o dôc ®ã, ®Î, b¸c ph¶i lo viÖc cho vî xong, xuèng ®· ®−îc T¶ qu©n Lª V¨n DuyÖt dÉn l¹i ý bÕp kh«ng thÊy gµ, t×m m·i míi thÊy nã ®Ó nãi víi vua Gia Long: “Ng−êi x−a nãi n»m chÕt trong bôi hoa hång d¹i. B¸c con gµ cã n¨m ®øc lín ®Õn ng−êi còng ph¸t ho¶ng, mÊy ng−êi hµng xãm sang ph¶i häc” lµ: “v¨n, vâ, dòng, nh©n, tÝn…” an ñi: “Cã lÏ ®©y lµ ®iÒm hay”. Tõ ®Êy, Trong qu©n sù: Danh t−íng cña cóng gµ trèng ngËm hoa hång thµnh tôc, nghÜa qu©n T©y S¬n NguyÔn L÷, (em lµm mãn ¨n ngµy tÕt cµng ®Ñp m¾t, nh− ruét NguyÔn Nh¹c, NguyÔn HuÖ) dùa ngon h¬n. vµo phong c¸ch, thÕ ®¸nh cña con gµ Trong gi¸o dôc: Con gµ “kª minh” trèng mµ s¸ng t¹o ra thÕ vâ “Hïng kª b¸o s¸ng, thøc mäi ng−êi thÓ hiÖn trÝ tuÖ, quyÒn” luyÖn qu©n T©y S¬n. Nã còng niÒm tin. Khæng Tö ng−êi n−íc Lç thêi t−¬ng th«ng víi s¸ch Kª kinh (ë Trung cæ ®¹i Trung Hoa cïng häc trß qua ®Êt Hoa), cuèn s¸ch tõng nªu lªn c¸c thÕ vâ TÒ nghe gµ g¸y ran biÕt d©n t×nh ë ®©y vËn dông tõ gµ: VÒ tÊn cã Kim kª ®éc trï phó, cã gi¸o dôc. Khæng tö tõng san lËp, Hång kª song lËp tÊn…vÒ c−íc cã ®Þnh Kinh Thi, ¸ng th¬ ca hiÖn thùc næi Hång kª song c−íc, ¤ kª hoµn c−íc, tiÕng thêi cæ ®¹i Trung Hoa. Trong Kinh Hång kª nh¹n l¹c c−íc… Theo c¸c s¸ch Thi cã bµi th¬ “Kª minh” rÊt phæ biÕn ë Tam Quèc ngo¹i truyÖn vµ Tam Quèc ViÖt Nam. Trong “Gia huÊn ca” NguyÔn ChÝ hai tiÕng kª c©n (g©n gµ) tõng lµ mËt khÈu trong qu©n Tµo Th¸o. Sau khi Tr·i ®· diÔn t¶: ®¹i b¹i ë XÝch BÝch, Tµo Th¸o kÐo binh NghiÖm ®Ìn s¸ch khuyªn chång sËp s· tõ ¤ L©m ch¹y vÒ gÇn trÊn NhÞ Hµ, TiÕng kª minh giãng gi¶ ®ªm ngµy huyÖn Hµn Xuyªn, ®¾p tßa thµnh ®êi Nh©n tiÕng gµ g¸y, c¸c hiÒn phi sau gäi lµ “Thµnh gµ g¸y”. Bëi ë ®©y, Tµo khuyªn vua siªng n¨ng viÖc n−íc, vî Th¸o ®· cö ng−êi ®Õn c¸c lµng l©n cËn khuyªn chång dËy sím lo viÖc nhµ. b¾t vÒ rÊt nhiÒu gµ trèng, dïng tiÕng gµ Tr−íc ®êi NguyÔn Tr·i, vµo buæi hoµng mµ khiÕn qu©n L−u BÞ mÊt ngñ mÖt h«n cña nhµ TrÇn, trong “Kª minh thËp nhäc, bËn chó ý xem ®éng tÜnh cña gµ, s¸ch” nµng BÝch Ch©u khuyªn chång lµ khiÕn qu©n Tµo cã thÓ rót lui trän vÑn.
59 T¶n m¹n chuyÖn g … TrËn ®å b¸t qu¸i bÇy b»ng ®¸ d−íi ch©n trong thêi sung søc. NÕu ©m nhiÒu h¬n thµnh B¹ch §Õ cña Gia C¸t L−îng d−¬ng lµ gµ ®· “qua thêi phong ®é”. VÒ ®· ng¨n ®−îc binh hïng t−íng m¹nh cña may rñi, ng−êi Trung Hoa x−a cho r»ng §«ng Ng«, lµm chñ t−íng §«ng Ng« lµ giíi tÝnh cña gµ thÓ hiÖn ®iÒm g×, møc ®é Lôc Tèn suýt mÊt m¹ng. Cã truyÒn ra sao. Cã truyÒn thuyÕt ë Trung Hoa thuyÕt l¹ vÒ hßn ®¸, h×nh gèi trong th¹ch r»ng TÇn Doanh ChÝnh gÆp mét gµ m¸i, trËn: TiÕng gµ g¸y ph¸t ra tõ gèi Gia C¸t mét gµ trèng, quan Bèc phÖ trong triÒu ®· nãi lªn r»ng con ng−êi muèn thµnh ®o¸n: GÆp gµ m¸i th× lµm nªn nghiÖp B¸, tµi, giái binh ph¸p nh− Khæng Minh gÆp gµ trèng th× lµm nªn nghiÖp V−¬ng, ph¶i thøc khuya dËy sím, rÌn luyÖn nh− sau qu¶ nhiªn thÕ… gµ g¸y sím. Nh÷ng chuyÖn ®ã chØ thÊy VÒ thó chäi gµ: ë n−íc ta, thó nµy kÓ trong lÞch sö Trung Hoa, nh−ng ë ViÖt Nam sè ng−êi biÕt kh«ng Ýt v× mÊy phæ biÕn ®Õn nçi nh− nhµ TrÇn ngay ng−êi n−íc ta mµ kh«ng say s−a chuyÖn trong lóc lo chèng Nguyªn M«ng, ng−êi ®êi Tam Quèc cña n−íc b¹n. ta vÉn ham thÝch qu¸ møc khiÕn TrÇn ë ViÖt Nam còng nh− Trung Hoa, H−ng §¹o trong “HÞch t−íng sÜ” ph¶i cã lêi nh¾c nhñ phßng ngõa. HoÆc ®êi Lª - gµ cßn g¾n víi nh÷ng yÕu tè thÇn bÝ, TrÞnh n¨m 1665 ng−êi n−íc ta lao vµo dÞch lý §«ng ph−¬ng: Nh− trªn vµ ch¬i chäi gµ khiÕn vua chóa ph¶i cã lÖnh ®· thÊy, NguyÔn BØnh Khiªm, bËc tiªn cÊm. T−íng T©y S¬n NguyÔn L÷, t−íng tri tinh th«ng th¸i Êt thÇn kinh lµm th¬ nhµ NguyÔn lµ Lª V¨n DuyÖt… ®Òu lµ vÒ qu¶ trøng. D©n gian n−íc ta th−êng nh÷ng ng−êi say mª víi thó ch¬i chäi gµ. cóng x«i gµ, xem ch©n gµ ®Ó ®o¸n may ë Trung Hoa, chäi gµ còng rÊt phæ biÕn. rñi(2). V−¬ng Bét ®êi §−êng viÕt bµi “§Êu Còng nh− ViÖt Nam, ®ã lµ h×nh thøc vui kª hÞch” (HÞch chäi gµ), trong ®ã, «ng cho ch¬i diÔn ra kh¸ l©u ®êi. Trong s¸ch lµ sao LiÔu n»m trong NhÞ thËp b¸t tó, “Trang tö - §¹t sinh thiªn” cã dßng ch÷: quy tô nhiÒu khÝ d−¬ng, biÓu thÞ søc “Kû TØnh tö nu«i gµ chäi cho vua”. m¹nh nªn cã thÕ lÊy ng«i sao Êy so víi “ChiÕn quèc s¸ch - TÒ s¸ch” chÐp: “Trong tÝnh hiÕu th¾ng cña gµ. S¸ch Kª kinh thµnh L©m Truy cã bÈy v¹n hé, d©n ë cña n−íc b¹n vËn dông thuyÕt ngò hµnh ®©y ai còng biÕt thæi s¸o, ch¬i ®µn, ®¸nh t−¬ng sinh, t−¬ng kh¾c cho r»ng: gµ cã trèng, chäi gµ... Chøng tá tõ ®êi TiÒn l«ng mµu ®á kþ víi gµ cã l«ng mµu ®en, TÇn, tõ vua quan ®Õn tr¨m hä ®Òu coi gµ cã l«ng mµu ®en kþ víi gµ cã l«ng ®Êu gµ lµ mét sinh ho¹t thÝch thó. Thêi mµu vµng. ë n−íc ta, theo Quang Huy(3): KiÕn An ®êi Tam Quèc, anh em Tµo Phi, C¸c xo¸y trßn trªn m×nh gµ ®−îc biÕt Tµo Thùc (c¸c con trai næi tiÕng cña Tµo theo chiÒu biÕn thiªn cña b¸t qu¸i, hai Th¸o) th−êng ch¬i chäi gµ4. Tµo Thùc cã ch©n cña nã ®Òu ph©n ra ©m d−¬ng, nÕu bµi “§Êu kª thiªn” víi vÇn th¬ miªu t¶ hai mÆt c©n b»ng nhau th× gµ ®−¬ng tÝnh hung h·n cña gµ chäi nhau:
nghiªn cøu trung quèc sè 1(59) - 2005 60 Huy vò yªn thanh phong t¶ xiÕt. Nh−ng ®· b¾t ®Çu v¨ng v¼ng “Kª minh” kh«ng thÓ viÕt h¬n. T¸c gi¶ ngÉm H·m môc ph¸t chu quang l¹i: v¨n ho¸ hai n−íc qua con gµ cã Chñy l¹c, khinh mao t¸n nhiÒu nÐt t−¬ng ®ång nh−ng còng cã Nghiªm cù v·ng v·ng th−¬ng nh÷ng ®Æc s¾c riªng. §iÒu næi bËt lµ cïng n¨m ®øc. VËy cã thÓ m−în hai c©u T¹m dÞch: th¬ ë bµi “VÞnh ®«i gµ chäi” cña Häc L¹c Giang c¸nh ®ãn giã m¸t ®Ó kÕt thóc bµi viÕt: M¾t d÷ s¸ng tia ®á Lõng lÉy danh th¬m trong mÊy n−íc Má rông l«ng t¬i bêi Lµm sao n¨m ®øc gi÷ cho cïng Cùa s¾c loang m¸u nhá §Õn ®êi §−êng, khi cßn lµm Th¸i tö, Lý Long C¬ (tøc §−êng HuyÒn T«ng vÒ sau) rÊt thÝch xem chäi gµ vµo tiÕt thanh minh. Khi lªn ng«i, HuyÒn T«ng sai ®Æt Chó thÝch: n¬i chäi gµ ë gi÷a hai cung, sai lïng t×m 1. LÊy ®iÓn tõ mét bµi th¬ ë Kinh Thi, ®Õn c¶ ngµn con gµ trèng chäi cã l«ng Trung Quèc gäi lµ “Qu©n tö h¶o cÇu” vµng, cùa cøng nh− s¾t, mµo cao, ®u«i nh−ng ë ®©y biÕn khÐo thµnh “con g¸i h¶o dµi, chän 500 ®øa trÎ nhµ binh tr«ng cÇu”. nom gµ. ë Trung Hoa cßn cã vÞ vua kh¸c 2. §iÒu nµy kh«ng chØ truyÒn miÖng mµ nh− Êu chóa B¾c TÒ Cao H»ng giái m«n ®· ®−îc c¸c nhµ tri thøc tæng hîp trong c¸c chäi gµ, phong c¶ quan t−íc cho gµ chäi. s¸ch ®−îc l−u ë kho s¸ch t¹i ViÖn Nghiªn ThÕ nh−ng ë ViÖt Nam kh«ng cã vua cøu H¸n N«m nh−: 1) “To¶n yÕu chiªm kª chóa nµo (kÓ c¶ h«n qu©n) say mª gµ tóc toµn quyÓn” cña Tr−¬ng Nguyªn C¸t ký hiÖu A.906, bµn vÒ phÐp xem bãi b»ng chäi ®Õn møc cao, quy m« nh− c¸c vua ch©n gµ dïng vµo cÇu tµi xuÊt hµnh, häc Trung Hoa, kh«ng cã vua chóa ViÖt Nam hµnh, thi cö, h«n nh©n, sinh ®Î, èm ®au, nµo phong t−íc cho gµ chäi. VËy mµ mÊt cña; 2) “Chiªm kª tóc toµn tËp” do trong hoµng téc ViÖt th× l¹i cã mét ng−êi Ph¹m TÊt Ch©u so¹n, ký hiÖu VHv 1112 lµ H¶i Ninh quËn c«ng, con thø 42 cña nãi vÒ c¸ch bãi b»ng ch©n gµ ®Ó xem ®iÒm vua Minh MÖnh, ng−êi tõng më síi ®¸ trêi, viÖc n−íc, b¶n mÖnh, ®Ó cÇu thuèc gµ, nu«i nhiÒu gµ chäi l¹i tõng lÊy thang. S¸ch cßn nãi c¶ c¸ch xem ®Çu gµ vµ nh÷ng chøc quan cña triÒu NguyÔn ®Ó c¸ch xem 16 qu¶ so¹n b»ng ch÷ N«m; 3) phong cho gµ nh−: « kª Ch−ëng vÖ... H¶i “Nh©n t−íng kª tóc chiªm” ký hiÖu A.2402, Ninh quËn c«ng phong thÕ lµ ®Ó chäc tøc bµn vÒ c¸ch xem t−íng ng−êi vµ c¸ch bãi ch©n gµ. nh÷ng quan l¹i tõng nhßm ngã t©u xÊu vÒ «ng víi vua ThiÖu TrÞ (anh ruét). 3. B¸o Th«ng tin Tµi chÝnh. th¸ng 2- 1999. Gµ cña hai n−íc Trung - ViÖt cßn 4. nt nhiÒu ®Æc s¾c, nhiÒu ®iÒu hÊp dÉn khã