Báo cáo nghiên cứu khoa học " Tiến trình và mục đích gia nhập WTO của Đài Loan "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

57
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đài Loan với nguồn tài nguyên thiên nhiên thiếu hụt, thị tr-ờng trên đảo bị giới hạn, nên sự phát triển kinh tế chủ yếu dựa vào mậu dịch đối ngoại, thị tr-ờng xuất khẩu chủ yếu là Mỹ và Nhật Bản. Tr-ớc những năm 80 của thế kỷ XX, Mỹ, Nhật và các n-ớc ph-ơng Tây đã áp dụng chính sách nâng đỡ và rộng mở đối với sự phát triển của nền kinh tế Đài Loan. Nh-ng sau đó, do cuộc khủng hoảng dầu mỏ thế giới lần thứ hai, nền kinh tế thế giới không mấy khởi...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Tiến trình và mục đích gia nhập WTO của Đài Loan "

nghiªn cøu trung quèc sè 6(65) - 2005 74 D−¬ng v¨n lîi* µi Loan víi nguån tµi nguyªn § I. TiÕn tr×nh gia nhËp WTO cña thiªn nhiªn thiÕu hôt, thÞ §µi Loan tr−êng trªn ®¶o bÞ giíi h¹n, nªn sù ph¸t triÓn kinh tÕ chñ yÕu dùa Vµo ®Çu th¸ng 1-1990, theo quy ®Þnh vµo mËu dÞch ®èi ngo¹i, thÞ tr−êng xuÊt §iÒu kho¶n thø 33 cña GATT, §µi Loan khÈu chñ yÕu lµ Mü vµ NhËt B¶n. Tr−íc víi quyÒn tù chñ trong quan hÖ mËu dÞch nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XX, Mü, NhËt ®èi ngo¹i ®· chÝnh thøc ®Ö ®¬n tíi Ban vµ c¸c n−íc ph−¬ng T©y ®· ¸p dông Th− ký xin gia nhËp GATT. Tr¶i qua chÝnh s¸ch n©ng ®ì vµ réng më ®èi víi sù nhiÒu n¨m nç lùc, cuèi cïng ®· hoµn tÊt ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ §µi Loan. c¸c h¹ng môc ®µm ph¸n xin gia nhËp Nh−ng sau ®ã, do cuéc khñng ho¶ng dÇu song ph−¬ng vµ ®a ph−¬ng vµo n¨m 2001. má thÕ giíi lÇn thø hai, nÒn kinh tÕ thÕ Ngµy 18-9-2001, Ban C«ng t¸c kÕt n¹p giíi kh«ng mÊy khëi s¾c, c¸c n−íc §µi Loan ®· tiÕn hµnh Héi nghÞ lÇn thø ph−¬ng T©y ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh 11 chÊp nhËn NghÞ ®Þnh th− gia nhËp vµ ®· thùc thi chñ nghÜa b¶o hé mËu dÞch, B¸o c¸o cña Ban C«ng t¸c nµy. §ång thêi, ¸p dông hµng lo¹t biÖn ph¸p h¹n chÕ t¹i Héi nghÞ Bé tr−ëng WTO lÇn thø t− trong th−¬ng m¹i. H¬n n÷a, Mü cßn häp ngµy 11-11 cïng n¨m ®· th«ng qua nhiÒu lÇn g©y ¸p lùc víi §µi Loan vÒ vÊn §¬n xin gia nhËp cña §µi Loan. Ngµy 12 ®Ò mËu dÞch, buéc §µi Loan më cöa thÞ th¸ng 11, nguyªn Bé tr−ëng Bé Kinh tÕ tr−êng trªn ®¶o vµ h¹ thÊp thuÕ quan.... L©m TÝn NghÜa ®¹i diÖn cho §µi Loan ký M«i tr−êng quèc tÕ bªn ngoµi nh− vËy lµ NghÞ ®Þnh th− gia nhËp WTO vµ ®−îc ®iÒu bÊt lîi cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ Quèc héi §µi Loan §µi Loan. ChÝnh bèi c¶nh kinh tÕ nµy * Th¹c sü. ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc ®· trë thµnh ®éng lùc th«i thóc §µi Loan ®Ö ®¬n xin gia nhËp GATT (General th«ng qua ngµy 16-11. Ngµy 20-11 Tæng Agreement on Tariffs and Trade-tæ chøc thèng TrÇn Thñy BiÓn ®· phª chuÈn tiÒn th©n cña WTO). Bµi viÕt nµy chñ yÕu §iÒu −íc gia nhËp nµy. Sau khi NghÞ tËp trung tr×nh bÇy, ph©n tÝch tiÕn tr×nh ®Þnh th− tr×nh lªn Tæng Th− ký WTO vµ môc ®Ých gia nhËp WTO cña §µi ®−îc chÊp nhËn, tr¶i qua 30 ngµy chê ®îi Loan. ®Õn ngµy 1-1-2002, §µi Loan ®· chÝnh
75 TiÕn tr×nh v môc ®Ých… thøc trë thµnh thµnh viªn thø 144 cña cã t− c¸ch lµ quan s¸t viªn ®Ó §µi Loan WTO. Sau ®©y xin ®iÓm l¹i nh÷ng mèc cã thÓ tham gia c¸c héi nghÞ cã liªn quan chÝnh trong tiÕn tr×nh gia nhËp WTO cña kh¸c. §µi Loan: Ngµy 24-2-1993, ChÝnh phñ Thôy SÜ ®ång ý cho §µi Loan thµnh lËp §oµn ®¹i Ngµy 1-1-1990, sau khi chÝnh quyÒn biÓu t¹i GATT ë Gi¬-ne-v¬. Tªn tiÕng §µi Loan ®¸nh gi¸ thÊy viÖc gia nhËp Anh chÝnh thøc cña §oµn ®¹i biÓu nµy lµ GATT cã lîi nhiÒu h¬n cho sù ph¸t triÓn “Representation of the separate customs cña nÒn kinh tÕ nªn ®· lÊy danh nghÜa territory of Taiwan, Penghu, Kinmen and “L·nh thæ H¶i quan riªng biÖt §µi Loan, Matsu in GATT”. Ngµy 21-12-1994, Thø Bµnh Hå, Kim M«n vµ M· Tæ” dùa theo tr−ëng Bé Kinh tÕ §µi Loan Høa Hµ §iÒu kho¶n quy ®Þnh thø 33 cña GATT Sinh ®· dÉn ®oµn ®¹i biÓu tham gia Héi chÝnh thøc ®Ö ®¬n xin gia nhËp tíi Ban nghÞ lÇn thø 7 cña Ban C«ng t¸c kÕt n¹p Th− ký, ®ång thêi còng göi kÌm “B¶n ghi §µi Loan. Héi nghÞ lÇn nµy ®· hoµn nhí ThÓ chÕ Th−¬ng m¹i”, nh−ng ®¬n thµnh viÖc thÈm tra hÖ thèng th−¬ng m¹i nµy ®· bÞ g¸c l¹i kh«ng ®−îc Ban Th− ký cña §µi Loan. cña GATT gi¶i quyÕt. §Õn n¨m 1991, do HiÖp ®Þnh vßng ®µm ph¸n Uruguay ®−îc sù ñng hé cña Tæng thèng Mü lóc ®ã ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp Tæ chøc Th−¬ng nªn §µi Loan ®· ph¸ bá ®−îc côc diÖn bÕ m¹i thÕ giíi (WTO) vµo ngµy 1-1-1995, t¾c nµy trong h¬n 1 n¨m, lµm cho c¸c vµ ®Õn ngµy 1 th¸ng 12 cïng n¨m ®¬n thµnh viªn cña GATT ®· chuyÓn h−íng xin gia nhËp cña §µi Loan míi ®−îc tÝch cùc vµ kh¼ng ®Þnh ®èi víi ®¬n xin gia chuyÓn lªn Ban Th− ký WTO xem xÐt nhËp cña §µi Loan. theo §iÒu kho¶n thø 12 cña HiÖp ®Þnh Nöa ®Çu n¨m 1992, Mü vµ Liªn minh WTO. ch©u ¢u tÝch cùc t×m kiÕm nh÷ng nhËn §Õn n¨m 2000, §µi Loan ®· hoµn tÊt thøc chung cña c¸c n−íc thµnh viªn ®µm ph¸n song ph−¬ng vµ ký HiÖp ®Þnh nh»m thµnh lËp Ban C«ng t¸c gia nhËp song ph−¬ng víi tÊt c¶ c¸c n−íc trong GATT ®èi víi §µi Loan. §Õn ngµy Ban C«ng t¸c, vµ th«ng th−êng §¹i héi 8-9-1992, Chñ tÞch Héi ®ång GATT ®ång WTO cã thÓ chÊp thuËn ngay sau ®· triÖu mêi ®¹i biÓu c¸c n−íc thµnh viªn ®ã. Tuy nhiªn, do søc Ðp trong quan hÖ chñ yÕu tiÕn hµnh hái ý kiÕn vµ ®i ®Õn quèc tÕ, §µi Loan ®· kh«ng thÓ kÕt thóc nhËn thøc chung vÒ viÖc xin gia nhËp cña lé tr×nh gia nhËp WTO cña m×nh dÔ dµng §µi Loan. Cuèi cïng vÊn ®Ò nµy cña §µi nh− vËy. C¸c tháa thuËn song ph−¬ng Loan còng ®· ®−îc liÖt vµo ch−¬ng tr×nh chñ yÕu ®· kÕt thóc, nh−ng d−íi mét lµm viÖc cña §¹i héi ®ång GATT. Ngµy tháa thuËn kh«ng chÝnh thøc lµ chØ cã 29-9-1992, §¹i héi ®ång GATT thèng thÓ gia nhËp tæ chøc nµy sau Trung nhÊt th«ng qua thµnh lËp Ban C«ng t¸c Quèc. thÈm tra §Ò ¸n xin gia nhËp GATT cña §µi Loan, ®ång thêi cho phÐp §µi Loan
nghiªn cøu trung quèc sè 6(65) - 2005 76 Ngµy 18-9-2001, Thø tr−ëng Bé Kinh theo ph−¬ng thøc h¹n chÕ sè l−îng nhËp tÕ TrÇn Thôy Long dÉn ®oµn tham gia khÈu, vµ 14 lo¹i hµng n«ng s¶n nh¹y Héi nghÞ chÝnh thøc lÇn cuèi cña Ban c¶m nh− mÝa ®−êng, s÷a n−íc, l¹c, tái, C«ng t¸c kÕt n¹p §µi Loan vµo WTO ®Ëu ®á, nÊm h−¬ng kh«, b−ëi, hång, lª, ®−îc khai m¹c ë Gi¬-ne-v¬. T¹i Héi nghÞ, cau, thÞt gµ, thÞt bông lîn, néi t¹ng, hoa c«ng viÖc thÈm ®Þnh c¸c v¨n b¶n gia loa kÌn... §µi Loan cã thÓ ¸p dông “BiÖn nhËp WTO cña §µi Loan nh− NghÞ ®Þnh ph¸p phßng vÖ ®Æc biÖt (SSG)”. VÒ lÜnh th− gia nhËp, B¸o c¸o cña Ban C«ng t¸c, vùc c«ng nghiÖp, s¶n phÈm c«ng nghiÖp B¶ng tæng hîp miÔn gi¶m thuÕ quan vµ «t« ®−îc ¸p dông chÕ ®é h¹n ng¹ch thuÕ B¶ng cam kÕt cña ngµnh dÞch vô quan, §µi Loan lµ khu vùc duy nhÊt ®−îc ®· thuËn lîi hoµn thµnh. ¸p dông h¹n ng¹ch nhËp khÈu mÆt hµng «t«. Ngoµi ra, cßn mét sè mÆt hµng kh¸c Ngµy 11-11-2001, Héi nghÞ Bé tr−ëng thay v× ph¶i h¹ thÊp thuÕ quan hay ph¶i WTO lÇn thø t− t¹i Qatar chÝnh thøc më réng cöa th× §µi Loan ®· ®Êu tranh th«ng qua §Ò ¸n gia nhËp WTO cña §µi ®−îc thùc hiÖn h¹n ng¹nh thuÕ quan Loan. Sau khi Quèc héi §µi Loan vµ theo nh÷ng lé tr×nh nhÊt ®Þnh hoÆc ®−îc Tæng thèng TrÇn Thñy BiÓn th«ng qua kÐo dµi thêi gian thùc hiÖn më cöa ®Ó c¸c vµ phª chuÈn §iÒu −íc. Ngµy 2-12, §µi ngµnh kÐm søc c¹nh tranh trªn ®¶o cã Loan göi c«ng hµm x¸c nhËn NghÞ ®Þnh thêi gian chuÈn bÞ héi nhËp. VËy, ®¹t th− lªn Tæng Th− ký WTO, tr¶i qua 30 ®−îc kÕt qu¶ nh− trªn lµ do ®©u? Cã thÓ ngµy thô lý, ®Õn ngµy 1-1-2002 §µi Loan thÊy ®ã lµ nhê vµo §µi Loan ®· chuÈn bÞ ®· chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn cña mét s¸ch l−îc râ rµng trong ®µm ph¸n, WTO. nh÷ng s¸ch l−îc ®ã lµ: Trong tiÕn tr×nh gia nhËp WTO, §µi Thø nhÊt, ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ Loan ®· tr¶i qua h¬n 200 vßng ®µm ph¸n ®ång thêi víi viÖc gia nhËp WTO. Trong song ph−¬ng vµ 10 vßng Héi nghÞ ®µm khi tiÕn hµnh c¸c vßng ®µm ph¸n, c¸c bé ph¸n ®a ph−¬ng, tæng céng ph¶i tiÕn ngµnh ®· xem xÐt kü l−ìng ®Õn nhu cÇu hµnh ®µm ph¸n víi 26 ®èi t¸c thµnh viªn WTO. Nh»m gi¶m bít nh÷ng t¸c ®éng ph¸t triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ ®Ó cã tiªu cùc cho nÒn kinh tÕ-®Æc biÖt lµ thÓ giµnh lÊy lîi Ých lín nhÊt phï hîp cho ngµnh n«ng nghiÖp khi gia nhËp WTO, §µi Loan. Chó ý ®Õn n¨ng lùc c¹nh trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, §µi Loan tranh cña mét sè ngµnh hµng c¸ biÖt ®· tÝch cùc ®Êu tranh vµ ®¹t ®−îc mét sè nh»m gi¶m nhÑ møc ®é t¸c ®éng khi gia kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. Nh− trong lÜnh nhËp. vùc n«ng nghiÖp, cã 41 mÆt hµng n«ng Thø hai, “lÊy thua Ýt lµ th¾ng lîi” ®Ó s¶n thuéc lo¹i h¹n chÕ nhËp khÈu ®−îc lµm héi phÝ. Theo quy ®Þnh cña WTO ¸p dông §iÒu kho¶n Xö lý ®Æc biÖt trong ng−êi xin gia nhËp héi cÇn ph¶i giao nép Phô lôc 5 cña HiÖp ®Þnh N«ng nghiÖp, héi phÝ, bao gåm më cöa thÞ tr−êng, dµnh tøc lµ ®−îc thùc hiÖn më cöa thÞ tr−êng cho c¸c n−íc héi viªn ®−îc h−ëng ®·i ngé
77 TiÕn tr×nh v môc ®Ých… Tèi huÖ quèc vµ ®·i ngé quèc d©n. Do §µi §µi Loan liÖu cã thÓ thuËn lîi trë thµnh Loan trong lóc ®µm ph¸n ch−a lµ thµnh thµnh viªn cña WTO hay kh«ng. Mét khi viªn cña WTO, nh−ng khi xin gia nhËp c¸c thµnh viªn trong ViÖn nµy kh«ng vÉn ph¶i dùa theo tËp qu¸n cña WTO më biÓu quyÕt th«ng qua th× dï kÕt qu¶ ®µm cöa thÞ tr−êng cho c¸c n−íc héi viªn cßn ph¸n cã tèt ®Ñp ®Õn ®©u th× viÖc trë §µi Loan th× l¹i kh«ng ®−îc yªu cÇu c¸c thµnh thµnh viªn cña WTO còng khã n−íc héi viªn më cöa thÞ tr−êng cho thµnh hiÖn thùc. Do vËy, c¸c c¬ quan m×nh. Tr−íc t×nh h×nh ®ã, s¸ch l−îc ®µm hµnh chÝnh cña §µi Loan ®· thµnh lËp ph¸n gia nhËp WTO cña §µi Loan lóc ®ã mét “Tæ c«ng t¸c liªn Bé vÒ trao ®æi gi÷a ph¶i lµ mét lo¹i s¸ch l−îc “thua Ýt chÝnh viÖc §µi Loan gia nhËp WTO víi ViÖn lµ th¾ng”. VÝ dô, §µi Loan mét mÆt cam LËp ph¸p” nh»m cã nh÷ng nhËn thøc kÕt më cöa thÞ tr−êng, nh−ng mÆt kh¸c chung ®Ó tranh thñ sù ñng hé tõ phÝa l¹i tËn dông tranh thñ kÐo dµi thêi gian ViÖn LËp ph¸p. ®iÒu chØnh më cöa. Nh− vËy, vÒ khÝa c¹nh ®µm ph¸n, ®Ó Thø ba, liªn kÕt c¸c n−íc nhá dô dç cã thÓ ®µm ph¸n th−¬ng m¹i thµnh c«ng n−íc lín. §µi Loan gia nhËp WTO tæng th× ng−êi tham gia ®µm ph¸n cÇn ph¶i cã céng cã 26 n−íc ®èi t¸c yªu cÇu ®µm trÝ tuÖ, còng cÇn ph¶i häc tËp, cÇn thÓ lùc, ph¸n, do sè l−îng c¸c quèc gia ®µm ph¸n còng cÇn sù nhÉn n¹i vµ quan träng h¬n qu¸ nhiÒu nªn trong s¸ch l−îc ®µm ph¸n, cÇn ph¶i cã sù ngÇm hiÓu lÉn nhau trong §µi Loan ®· ¸p dông tr−íc tiªn kÕt thóc ®oµn ®µm ph¸n. §−îc nh− vËy th× cã thÓ ®µm ph¸n song ph−¬ng víi c¸c n−íc nhá biÕn dÞ kiÕn thµnh t−¬ng ®ång, biÕn ®èi nh− Na-uy, Iceland... (hay vÊn ®Ò ®µm lËp thµnh hîp t¸c. BÝ quyÕt thµnh c«ng ph¸n t−¬ng ®èi nhá), sau ®ã c¨n cø vµo trong ®µm ph¸n th−¬ng m¹i ph¶i ch¨ng ®ã th−¬ng l−îng víi c¸c n−íc lín nh»m lµ cÇn tËn dông hÕt c¸c c¬ héi cã thÓ ®Ó kh¬i dËy lßng ®¹i nghÜa cña hä, thóc ®Èy tiÕp tôc ®µm ph¸n, tuyÖt ®èi kh«ng ph¸ c¸c n−íc lín nh− Mü nhanh chãng ®ång ý vì, kh«ng bá cuéc vµ víi s¸ch l−îc hai kÕt thóc ®µm ph¸n víi §µi Loan. bªn cïng th¾ng míi lµ nguyªn t¾c chØ ®¹o cao nhÊt cña ng−êi ®µm ph¸n, míi cã Thø t−, tiÕn hµnh diÔn thuyÕt hîp thÓ hãa gi¶i ®−îc nh÷ng tranh chÊp tung liªn hoµnh. §Ó tranh thñ sù ñng hé trong th−¬ng m¹i. Ng−îc l¹i, nÕu víi lËp §µi Loan gia nhËp WTO cña c¸c n−íc tr−êng cøng r¾n vµ cè chÊp, khi gÆp ph¶i thµnh viªn, §µi Loan ®· lîi dông Héi ¸p lùc cña ®èi ph−¬ng th× lËp tøc nãi nghÞ Bé tr−ëng APEC, Héi nghÞ Bé “kh«ng”, tÊt nhiªn sÏ thÓ hiÖn khÝ ph¸ch tr−ëng WTO vµ c¸c lo¹i Héi nghÞ quèc tÕ cña ng−êi ®µm ph¸n vµ d−êng nh− duy kh¸c tiÕn hµnh diÔn thuyÕt kªu gäi c¸c tr× ®−îc sù t«n nghiªm cña d©n téc, n−íc ñng hé. nh−ng vÒ l©u dµi mµ nãi th× ®µm ph¸n Cuèi cïng lµ t×m kiÕm sù ñng hé trong cña hai bªn sÏ ®æ vì, sù viÖc bÊt thµnh sÏ ViÖn LËp ph¸p §µi Loan bëi sù ñng hé t¹o nªn nh÷ng thiÖt h¹i lín vÒ lîi Ých cña ViÖn LËp ph¸p lµ ®iÓm mÊu chèt cho
nghiªn cøu trung quèc sè 6(65) - 2005 78 th−¬ng m¹i kh«ng thÓ tÝnh hÕt. §©y lµ 1958 §µi Loan b¾t ®Çu ¸p dông chÝnh ®iÓm chóng ta còng cÇn ph¶i suy ngÉm, s¸ch ph¸t triÓn h−íng vÒ xuÊt khÈu. nhÊt lµ trong xu thÕ héi nhËp quèc tÕ ngµy ChÝnh s¸ch nµy còng phï hîp víi trµo nay vµ ®µm ph¸n lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu l−u më cöa mËu dÞch cña quèc tÕ trong trong quan hÖ th−¬ng m¹i quèc tÕ. nh÷ng n¨m 60 nªn mËu dÞch ®èi ngo¹i cña §µi Loan ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ. II. Nh÷ng lîi Ých vÒ kinh tÕ, Nh−ng b−íc vµo giai ®o¹n nh÷ng n¨m 70, chÝnh trÞ cña §µi Loan khi gia t×nh h×nh quèc tÕ rÊt bÊt lîi ®èi víi §µi nhËp WTO Loan. Tr−íc tiªn, §µi Loan bÞ ®−a ra NÒn kinh tÕ §µi Loan lµ mét nÒn kinh khái Liªn Hîp quèc (1971), tiÕp theo lµ tÕ h−íng ngo¹i lÊy xuÊt khÈu lµm chñ c¾t ®øt quan hÖ víi n−íc cã nguån nhËp ®¹o, tõ nh÷ng n¨m 60 ®Õn nh÷ng n¨m 90 khÈu lín nhÊt lµ NhËt B¶n (1973) vµ cña thÕ kû XX, nÒn kinh tÕ §µi Loan lu«n n−íc cã thÞ tr−êng xuÊt khÈu lín nhÊt lµ duy tr× tèc ®é t¨ng tr−ëng t−¬ng ®èi cao, Mü (1979). Khi bÞ c« lËp vÒ chÝnh trÞ th× nh−ng n¨m 2001 tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh sÏ ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi mËu dÞch ®èi tÕ lµ -2,18%, ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn t¨ng ngo¹i. H¬n n÷a, sù khã kh¨n trong ngo¹i tr−ëng ©m trong vßng 50 n¨m. §µi Loan giao l¹i cµng lµm t¨ng thªm tÝnh quan lµ mét khu vùc xuÊt khÈu lín ®øng thø träng cña mËu dÞch ®èi ngo¹i. Trong giai 15 trªn thÕ giíi, kh«ng Ýt nh÷ng ngµnh ®o¹n nµy, chÝnh quyÒn §µi Loan lîi dông nghÒ nh− c¸c ngµnh vÒ c«ng nghÖ th«ng th«ng qua con ®−êng quan hÖ song tin ®Òu cã søc c¹nh tranh nhÊt ®Þnh trªn ph−¬ng ®Ó duy tr× c¸c mèi quan hÖ tèt quèc tÕ. VËy, chóng ta cã thÓ ®Æt c©u hái ®Ñp vÒ mËu dÞch, b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn v× sao §µi Loan l¹i nç lùc gia nhËp WTO cña nÒn kinh tÕ. Sau khi ®o¹n giao víi trong khi §µi Loan ®· cã kho¶ng 160 ®èi Mü, 98% quan hÖ th−¬ng m¹i cña §µi t¸c th−¬ng m¹i? Hay môc ®Ých vµ nh÷ng Loan lµ quan hÖ víi c¸c quèc gia kh«ng lîi Ých khi §µi Loan gia nhËp WTO lµ g×? cã bang giao, nªn mËu dÞch ®èi ngo¹i lóc Bëi ®©y chÝnh lµ nh÷ng ®éng lùc quan nµy lµ cùc kú khã kh¨n. träng bao trïm lªn c¸c chÝnh s¸ch cña Sang nh÷ng n¨m 80, chñ nghÜa b¶o hé §µi Loan trong suèt h¬n 1 thËp kû, ®Õn mËu dÞch ngµy cµng lan réng, §µi Loan møc “øng tr−íc” nhiÒu kho¶n cam kÕt ®Ó do kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña GATT §µi Loan cã thÓ gia nhËp WTO. nªn khi ®èi diÖn víi chñ nghÜa b¶o hé th× Nh×n vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña §µi cÇn ph¶i dùa vµo ®µm ph¸n ®Ó hãa gi¶i Loan chóng ta cã thÓ thÊy, tõ nh÷ng nguy c¬, vµ th−êng xuyªn ph¶i ®èi diÖn n¨m 50 cña thÕ kû XX, nÒn n«ng nghiÖp víi chñ nghÜa b¶o hé mËu dÞch cña c¸c cña §µi Loan dÇn chuyÓn h×nh sang nÒn n−íc. §µi Loan tuy ®−îc h−ëng chÕ ®é kinh tÕ c«ng nghiÖp, nh−ng do thÞ tr−êng “Tèi huÖ quèc vÜnh viÔn” ®èi víi Mü, trªn ®¶o nhá bÐ cÇn ph¶i dùa vµo th−¬ng nh−ng víi c¸c quèc gia kh¸c kh«ng ph¶i m¹i ®Ó më réng quy m«, do ®ã tõ n¨m
79 TiÕn tr×nh v môc ®Ých… n−íc nµo còng ®−îc nh− vËy. Tr¶i qua thÓ lîi dông nh÷ng quy t¾c trong HiÖp thêi gian dµi thùc hiÖn c«ng t¸c mËu dÞch ®Þnh Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi ®Ó ®èi ngo¹i ®· lµm cho §µi Loan hiÓu râ chèng l¹i c¸c biÖn ph¸p b¶o hé mËu dÞch r»ng, tr−íc t×nh tr¹ng kh«ng cã quan hÖ bÊt c«ng b»ng. Trong ®iÒu kiÖn tranh ngo¹i giao, thiÕu hôt sù trî gióp cña chÊp th−¬ng m¹i ®ang ngµy cµng gia chÝnh trÞ, kh«ng gia nhËp tæ chøc kinh tÕ t¨ng, th× §µi Loan cã thÓ lîi dông c¬ chÕ quèc tÕ, th× vÊn ®Ò th−¬ng l−îng vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO ®Ó xö lý th−¬ng m¹i víi c¸c n−íc kh¸c lµ v« cïng tranh chÊp th−¬ng m¹i khi s¶y ra. Nh− gian khæ. Víi kinh nghiÖm cña giai ®o¹n vËy, hµng hãa xuÊt khÈu cña §µi Loan sÏ nh÷ng n¨m 70 vµ 80 khiÕn cho §µi Loan ®−îc b¶o ®¶m h¬n trªn tr−êng quèc tÕ vµ cã c¶m nhËn s©u s¾c vai trß quan träng cã lîi cho viÖc më réng ho¹t ®éng mËu cña viÖc gia nhËp c¸c tæ chøc kinh tÕ dÞch ®èi ngo¹i. VÒ tæng thÓ gia nhËp quèc tÕ lµ tuyÖt ®èi cÇn thiÕt ®èi víi sù WTO cã lîi cho nÒn kinh tÕ trªn ®¶o vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña §µi Loan. Vµ ®©y c¶i thiÖn c¬ cÊu ngµnh nghÒ. TÊt nhiªn, cã thÓ coi lµ lý do cèt yÕu ®Ó §µi Loan nç khi §µi Loan gia nhËp WTO th× còng gÆp lùc gia nhËp WTO. ph¶i nh÷ng nh©n tè bÊt lîi vÒ kinh tÕ. Tuy nhiªn, ngoµi lý do trªn, §µi Loan Nh−, vÒ ng¾n h¹n th× mét sè ngµnh nghÒ cßn cã nh÷ng lý do vÒ mÆt kinh tÕ vµ thiÕu søc c¹nh tranh sÏ chÞu t¸c ®éng chÝnh trÞ mµ c¸c n−íc thµnh viªn ®em l¹i m¹nh khi më cöa thÞ tr−êng, nh−ng nh×n cho §µi Loan sau khi gia nhËp. Tr−íc chung lµ lîi nhiÒu h¬n h¹i. tiªn vÒ mÆt kinh tÕ, §µi Loan gia nhËp §µi Loan lµ mét nÒn kinh tÕ h−íng WTO cã Ýt nhÊt ba ®iÓm lîi sau: ngo¹i bëi vËy gia nhËp WTO §µi Loan sÏ Mét lµ, §µi Loan lµ mét trong nh÷ng cã nhiÒu c¬ héi th−¬ng m¹i h¬n. VÒ lÜnh khu vùc c«ng nghiÖp hãa míi, nÒn kinh vùc c«ng nghiÖp, gi¸ nhËp khÈu nguyªn tÕ §µi Loan ®ang tiÕn tíi tù do hãa vµ liÖu gi¶m xuèng cã lîi cho c¸c doanh quèc tÕ hãa, nªn gia nhËp WTO cã thÓ nghiÖp h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm. thóc ®Èy §µi Loan tiÕn thªm mét b−íc §ång thêi, gi¸ nhËp khÈu s¶n phÈm c«ng héi nhËp vµo thÞ tr−êng quèc tÕ, ph¸t nghiÖp h¹ sÏ kÝch thÝch tiªu dïng trªn triÓn quan hÖ kinh tÕ víi c¸c quèc gia vµ ®¶o, tõ ®ã t¹o cho c¸c ho¹t ®éng th−¬ng khu vùc. m¹i thªm s«i næi. Ngoµi ra cßn cã t¸c Hai lµ, gia nhËp WTO cã thÓ b¶o ®¶m dông thóc ®Èy viÖc n©ng cao søc c¹nh ®−îc tr¹ng th¸i c©n b»ng gi÷a nghÜa vô tranh cña c¸c doanh nghiÖp trªn ®¶o víi ph¶i thùc thi víi lîi Ých ®−îc h−ëng thô hµng hãa nhËp khÈu tõ bªn ngoµi vµo. trong mËu dÞch ®èi ngo¹i. §µi Loan lµ mét trong nh÷ng thÞ tr−êng xuÊt khÈu lín ®èi víi c¸c ngµnh ®iÖn tö Ba lµ, §µi Loan ®−îc h−ëng thô chÕ vµ ngµnh dÇu khÝ... nªn khi gia nhËp ®é ®·i ngé tèi huÖ quèc vµ cã ®Þa vÞ b×nh WTO §µi Loan cã thÓ lîi dông viÖc c¾t ®¼ng trong c¹nh tranh quèc tÕ víi c¸c gi¶m thuÕ quan cña thÞ tr−êng c¸c n−íc quèc gia vµ khu vùc kh¸c. §ång thêi, cã
nghiªn cøu trung quèc sè 6(65) - 2005 80 mµ më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu ®èi víi héi ph¸t triÓn h−íng ra bªn ngoµi cho c¸c c¸c ngµnh cã −u thÕ. VÒ lÜnh vùc n«ng doanh nghiÖp §µi Loan. §ã lµ tÊt c¶ nghiÖp, mÆc dï gia nhËp WTO ngµnh nh÷ng ®iÓm lîi vÒ mÆt kinh tÕ khi §µi Loan gia nhËp WTO. n«ng nghiÖp sÏ chÞu t¸c ®éng lín nhÊt, tuy nhiªn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhËp Thø hai vÒ mÆt chÝnh trÞ, nh− trªn khÈu vµ doanh nghiÖp chÕ biÕn hµng ®· nãi tõ ®Çu nh÷ng n¨m 70, sau khi n«ng s¶n th× do gi¸ nhËp khÈu gi¶m nªn chÝnh quyÒn §µi Loan bÞ rót khái Liªn ®· h¹ thÊp ®−îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. hîp quèc th× ®Þa vÞ quèc tÕ cña §µi Loan §ång thêi, khi gia nhËp WTO, §µi Loan ngµy cµng h¹ thÊp. Ngµy cµng cã nhiÒu cam kÕt xãa bá h¹n chÕ khu vùc nhËp quèc gia thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi khÈu vµ sè l−îng nhËp khÈu nªn s¶n Trung Quèc, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng phÈm n«ng nghiÖp tiªu thô trªn ®¶o vµ n¨m gÇn ®©y søc m¹nh tæng hîp cña doanh nghiÖp gia c«ng chÕ biÕn hµng Trung Quèc t¨ng lªn th× chÝnh quyÒn §µi n«ng s¶n sÏ cã nhiÒu c¬ héi ®−îc lùa chän Loan l¹i cµng trë nªn ®¬n ®éc. §Ó t×m s¶n phÈm ®a d¹ng h¬n vµ còng cã thÓ h¹ kiÕm kh«ng gian sinh tån vµ më réng vò thÊp gi¸ thµnh. VÒ lÜnh vùc dÞch vô, gia ®µi quèc tÕ cña m×nh, chÝnh quyÒn §µi nhËp WTO sÏ cã nhiÒu c¬ héi bu«n b¸n míi trong c¸c ngµnh nghÒ liªn quan nh− Loan hÕt søc coi träng viÖc tËn dông tèi ngµnh dÞch vô th«ng tin di ®éng, hÖ ®a mçi khi cã c¬ héi ®Õn. Vµ viÖc gia th«ng qu¶n lý th«ng tin viÔn th«ng, hÖ nhËp WTO còng cã thÓ coi lµ mét c¬ héi thèng phÇn mÒm viÔn th«ng lo¹i lín, mµ §µi Loan cã thÓ tËn dông. Theo mét qu¶ng c¸o vµ ph©n phèi.... Doanh nghiÖp sè nghiªn cøu cña c¸c häc gi¶ Trung ngµnh b¶o hiÓm tµi chÝnh cã thÓ më réng Quèc th× khi gia nhËp WTO §µi Loan cã nghiÖp vô ra n−íc ngoµi, tiÕn hµnh thÓ thùc hiÖn m−u ®å chÝnh trÞ cña m×nh chuyÓn ®æi sang quèc tÕ hãa, cã lîi cho trong ba ph−¬ng diÖn sau: doanh nghiÖp §µi Loan thi hµnh s¸ch Mét lµ, cã lîi cho viÖc thùc thi chÝnh l−îc toµn cÇu. Cßn vÒ ph−¬ng diÖn mua s¸ch “ngo¹i giao thùc dông”. §µi Loan s¾m cña chÝnh phñ, §µi Loan cã thÓ thu gia nhËp WTO cã thÓ lîi dông c¬ héi mçi hót ®−îc nh÷ng kü thuËt, tr×nh ®é qu¶n lÇn WTO tæ chøc c¸c héi nghÞ quèc tÕ, tæ lý tiªn tiÕn cña n−íc ngoµi, gióp cho viÖc chøc ®a biªn, ®µm ph¸n song ph−¬ng vµ n©ng cao chÊt l−îng vµ kü thuËt c¸c c«ng c¸c ho¹t ®éng kh¸c th× cã thÓ tiÕp xóc tr×nh trªn ®¶o, t¹o ®µ cho viÖc n©ng cao réng r·i víi c¸c quèc gia thµnh viªn. Tõ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh ®ã cã thÓ x©y dùng c¸c mèi quan hÖ víi nghiÖp §µi Loan. §ång thêi, sau khi gia nh÷ng n−íc nµy nh»m thùc hiÖn chÝnh nhËp WTO, cã thÓ t¨ng thªm c¬ héi hîp s¸ch “ngo¹i giao thùc dông”. ChÝnh t¸c lµm ¨n gi÷a doanh nghiÖp §µi Loan víi doanh nghiÖp n−íc ngoµi. Ngoµi ra, quyÒn §µi Loan ®ang n»m trong thÕ bÞ c« cã thÓ më réng thÞ tr−êng mua s¾m chÝnh lËp nªn bøc b¸ch t×m kiÕm c¸c lo¹i diÔn quyÒn trong c¸c n−íc ®· ký HiÖp ®Þnh ®µn cã thÓ biÓu ®¹t ý ®å chÝnh trÞ cña Mua s¾m ChÝnh phñ, lµm t¨ng thªm c¬
81 TiÕn tr×nh v môc ®Ých… m×nh, khi gia nhËp WTO th× cã thÓ vËn vËy, dï §µi Loan cã hoµn tÊt c«ng viÖc dông cô thÓ vµ thùc thi c¸c chÝnh s¸ch ®µm ph¸n víi c¸c ®èi t¸c th× còng ph¶i ngo¹i giao thùc dông nh− “ngo¹i giao ®îi Trung Quèc gia nhËp xong míi ®Õn th−¬ng m¹i”, “ngo¹i giao ®ång tiÒn”.... l−ît. Nh÷ng lîi Ých vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ §ång thêi, cã thÓ lîi dông ®Çy ®ñ nh÷ng nh− trªn th× viÖc §µi Loan nç lùc gia −u thÕ vÒ th−¬ng m¹i vµ l−îng dù tr÷ nhËp WTO lµ cÇn thiÕt. ngo¹i tÖ phong phó ®Ó triÓn khai chÝnh s¸ch “ngo¹i giao kinh tÕ” nh»m kÐo gÇn quan hÖ víi c¸c n−íc ¸, Phi vµ Mü La tinh. Tµi liÖu tham kh¶o Hai lµ, cã lîi cho viÖc më réng kh«ng gian sinh tån quèc tÕ. §µi Loan gia nhËp 1. B¸o c¸o cña Ban C«ng t¸c §µi Loan. WTO, mét mÆt gióp §µi Loan t¨ng c−êng 2. NghÞ ®Þnh th− gia nhËp WTO. tiÕp xóc víi c¸c quèc gia “kh«ng cã quan 3. L©m Tr−êng Hoa, “Ph©n tÝch t×nh hÖ bang giao”(1) ®Ó cã thÓ nhËn ®−îc h×nh kinh tÕ §µi Loan n¨m 2004 vµ triÓn nhiÒu h¬n sù hiÓu biÕt vµ ñng hé cña c¸c väng 2005”, T¹p chÝ Nghiªn cøu §µi Loan, quèc gia nµy, ®Æc biÖt lµ sù ñng hé phÝa Trung Quèc, sè 1/2005. sau cña mét sè tËp ®oµn c¸c n−íc ph−¬ng T©y. §ång thêi §µi Loan cã thÓ lîi dông 4. TrÇn H−íng Th«ng, “Gia nhËp WTO quan hÖ quèc tÕ ®a ph−¬ng ®Ó t¹o thÕ c©n t¸c ®éng tíi nÒn kinh tÕ §µi Loan vµ ®èi s¸ch b»ng quan hÖ hai bê. cña nã”, T¹p chÝ Kinh tÕ Ch©u ¸ TBD, Trung Quèc, sè 5/2002. Ba lµ, §µi Loan gia nhËp WTO víi t− c¸ch khu vùc thuÕ quan ®éc lËp nh− vËy 5. Hµ Kú Sinh, “Bµn ®Õn vÊn ®Ò ph¸p luËt khi §µi Loan gia nhËp WTO”, T¹p chÝ §µi Loan trë thµnh “mét thùc thÓ kinh Nghiªn cøu §µi Loan, Trung Quèc, sè tÕ” b×nh ®¼ng trong c¸c ho¹t ®éng quèc tÕ 4/1997. cña WTO. 6. Giang BØnh Kh«n, “Suy nghÜ vÒ ph¸t Tãm l¹i, sau 12 n¨m nç lùc §µi Loan triÓn nÒn kinh tÕ §µi Loan vµ triÓn väng”, cuèi cïng còng ®· trë thµnh thµnh viªn Nxb Liªn Kinh, §µi B¾c, 2004. cña mét tæ chøc th−¬ng m¹i lín nhÊt toµn cÇu. Nh×n l¹i chÆng ®−êng gia nhËp 7. “ThÕ kû míi gia nhËp WTO: B−íc WTO cña §µi Loan cã thÓ thÊy Mü ngoÆt vµ ¶nh h−ëng”, Nxb Côc Th−¬ng m¹i ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc Quèc tÕ, Bé Kinh tÕ §µi Loan, §µi B¾c, 2002. thóc ®Èy tiÕn tr×nh nµy. Tuy nhiªn, so 8. T¹p chÝ “TriÓn väng kinh tÕ”, §µi víi mét sè n−íc vµ khu vùc kh¸c th× 12 Loan, sè 83 (9/2002); sè 86 (3/2003); sè 89 n¨m lµ kho¶ng thêi gian t−¬ng ®èi dµi, (9/2003). bëi mét trong nh÷ng lý do quan träng ®ã lµ §µi Loan ph¶i thùc hiÖn nguyªn t¾c “Trung Quèc tr−íc, §µi Loan sau”, do