Báo cáo nghiên cứu khoa học " TỔNG KẾT 15 NĂM HỢP TÁC KINH TẾ VÀ THƯƠNG MẠI GIỮA TRUNG QUỐC VÀ ASEAN "
lượt xem 28
download
Hứa ninh ninh Trung Quốc và ASEAN núi liền núi, sông liền sông, cùng có mối quan hệ gần gũi và phụ thuộc lẫn nhau. Điều đáng tự hào là hai bên đã giữ gìn tình hữu nghị truyền thống và duy trì tiếp xúc buôn bán với nhau hàng ngàn năm nay. Rất mừng là chúng ta đã lựa chọn nhau từ đầu và thiết lập nên cộng đồng kinh tế – Khu mậu dịch tự do Trung Quốc – ASEAN (CAFTA). Quan hệ kinh tế và th-ơng mại giữa Trung Quốc và ASEAN đang trong giai đoạn gần gũi...
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " TỔNG KẾT 15 NĂM HỢP TÁC KINH TẾ VÀ THƯƠNG MẠI GIỮA TRUNG QUỐC VÀ ASEAN "
- Høa ninh ninh Høa ninh ninh Ban Th− ký Trung Quèc, Uû ban kinh tÕ Trung Quèc - ASEAN rung Quèc vµ ASEAN nói liÒn tiÕp tôc gia t¨ng, ®Çu t− hai chiÒu t¨ng T nói, s«ng liÒn s«ng, cïng cã tr−ëng râ rÖt vµ Trung Quèc ®ang cã mèi quan hÖ gÇn gòi vµ phô nhiÒu c¸c dù ¸n ®−îc ký kÕt h¬n víi c¸c thuéc lÉn nhau. §iÒu ®¸ng tù hµo lµ hai quèc gia ASEAN. bªn ®· gi÷ g×n t×nh h÷u nghÞ truyÒn 1. Th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc v thèng vµ duy tr× tiÕp xóc bu«n b¸n víi ASEAN gia t¨ng ®¸ng kÓ nhau hµng ngµn n¨m nay. RÊt mõng lµ chóng ta ®· lùa chän nhau tõ ®Çu vµ Theo thèng kª cña H¶i quan Trung thiÕt lËp nªn céng ®ång kinh tÕ – Khu Quèc, n¨m 1978, quy m« th−¬ng m¹i mËu dÞch tù do Trung Quèc – ASEAN gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN chØ ®¹t 859 (CAFTA). Quan hÖ kinh tÕ vµ th−¬ng triÖu USD. Tíi n¨m 1991, con sè nµy ®· m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN ®ang ®¹t tíi 7,96 tû USD, t¨ng gÊp 8 lÇn trong trong giai ®o¹n gÇn gòi vµ tÝch cùc ch−a vßng 13 n¨m. H¬n thÕ, trong 15 n¨m gÇn tõng cã. Sù ph¸t triÓn mèi quan hÖ cña ®©y, tõ 1991 ®Õn 2005, quy m« th−¬ng Trung Quèc - ASEAN ®· minh chøng vµ m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN ®· sÏ cho thÊy râ rµng h¬n r»ng hai bªn cÇn nhau vµ nÒn kinh tÕ §«ng ¸, thËm chÝ nh¶y vät tõ 7,96 tû USD lªn 130, 37 tû nÒn kinh tÕ thÕ giíi sÏ ®¹t ®−îc nhiÒu lîi USD, t¨ng 15 lÇn víi tèc ®é gia t¨ng Ých tõ ®©y. hµng n¨m 20%. Tû lÖ nµy ®· v−ît qu¸ tû lÖ t¨ng tr−ëng ngo¹i th−¬ng cña Trung I. Nh÷ng thµnh tùu ®¸ng chó ý Quèc vµ c¸c n−íc §«ng Nam ¸ trong trong hîp t¸c kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN 15 cïng thêi gian. n¨m gÇn ®©y Vµo n¨m 1991, chØ cã 6 n−íc Trong vßng 15 n¨m trë l¹i ®©y, quy (Singapore, Indonesia, Malaysia, Thailand, Philippines, vµ Brunei) n»m trong m« th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN. B¶ng d−íi ®©y cho thÊy sù gia ASEAN ®· t¨ng tr−ëng m¹nh vµ tû phÇn t¨ng th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ 6 cña quy m« th−¬ng m¹i nµy trong tæng quy m« th−¬ng m¹i (cña tõng bªn-nd) nghiªn cøu trung quèc sè 4(74) - 2007 38
- Tæng kÕt 15 n¨m hîp t¸c kinh tÕ… quèc gia §«ng Nam ¸ ®ã trong 15 n¨m trë l¹i ®©y: Thèng kª t¨ng tr−ëng th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN-6 N¨m 1991 N¨m 2005 Møc t¨ng Trung Quèc v Singapore 3,08 tØ USD 33,15 tØ USD 9,8 lÇn Trung Quèc v Indonesia 1,88 tØ USD 16,79 tØ USD 8 lÇn Trung Quèc v Malaysia 1,33 tØ USD 30,7 tØ USD 22 lÇn Trung Quèc v Th¸i Lan 1,27 tØ USD 21,8 tØ USD 16 lÇn Trung Quèc v Philippines 0.38 tØ USD 17,56 tØ USD 45 lÇn Trung Quèc v Brunei 0,013 tØ USD 0,26 tØ USD 19 lÇn Lµo gia nhËp n¨m 1997, Campuchia gia N¨m 1991, ViÖt Nam, Myanma, nhËp n¨m 1999). B¶ng sau ®©y sÏ cho Campuchia vµ Lµo ch−a gia nhËp thÊy sù t¨ng tr−ëng th−¬ng m¹i gi÷a ASEAN (Thêi ®iÓm gia nhËp ASEAN Trung Quèc vµ bèn n−íc trªn trong 15 cña bèn thµnh viªn míi nµy lµ: ViÖt n¨m gÇn ®©y: Nam gia nhËp n¨m 1995, Mianma vµ Thèng kª møc ®é gia t¨ng th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ bèn quèc gia N¨m 1991 N¨m 2005 Møc t¨ng Trung Quèc v ViÖt Nam 0,032 tØ USD 8,2 tØ USD 255 lÇn Trung Quèc v Myanma 0,039 tØ USD 1,21 tØ USD 2 lÇn Trung Quèc v Campuchia 0,013 tØ USD 0,56 tØ USD 42 lÇn Trung Quèc v L o 0,02 tØ USD 0,13 tØ USD 5.5 lÇn Ghi chó: Sè liÖu n¨m 1992 Trong nöa ®Çu n¨m 2006 møc bu«n 2. Quy m« th−¬ng m¹i gi÷a hai bªn b¸n gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN t¨ng chiÕm tû lÖ lín trong tæng quy m« 21,68% so víi cïng kú n¨m ngo¸i, ®¹t th−¬ng m¹i cña hai bªn. Trung Quèc 72,7 tû USD. chuyÓn tõ thÆng d− th−¬ng m¹i sang th©m hôt th−¬ng m¹i. C¬ cÊu th−¬ng nghiªn cøu trung quèc sè 4(74) - 2007 39
- Høa ninh ninh 19,63 tû USD. N¨m 1991, nh÷ng mÆt m¹i tiÕp tôc thay ®æi theo chiÒu h−íng hµng chÝnh mµ Trung Quèc bu«n b¸n víi tÝch cùc ASEAN lµ s¶n phÈm s¬ chÕ vµ hµng dÖt. N¨m 1991, quy m« th−¬ng m¹i gi÷a N¨m 2005, trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn, Trung Quèc vµ ASEAN chØ chiÕm tû lÖ c¸c mÆt hµng chÝnh ®· thay ®æi sang 5,9% trong tæng quy m« ngo¹i th−¬ng hµng ho¸ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, trong ®ã cña Trung Quèc. Tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m c¸c s¶n phÈm ®iÖn tö vµ c¬ khÝ chiÕm vÞ 2005, tæng quy m« ngo¹i th−¬ng cña trÝ hµng ®Çu. Trung Quèc t¨ng tõ 135,7 tØ USD lªn 1,4221 tØ. MÆc dï vµo n¨m 2005 con sè 3. Th−¬ng m¹i gia t¨ng ®ång thêi víi nµy t¨ng lªn 9 lÇn, tØ lÖ quy m« th−¬ng ®Çu t− hai chiÒu ph¸t triÓn m¹i Trung Quèc- ASEAN vÉn chiÕm C¸c n−íc ASEAN ®· trë thµnh nguån 9,2% quy m« th−¬ng m¹i n−íc ngoµi cña quan träng ®Ó Trung Quèc thu hót vèn Trung Quèc. n−íc ngoµi. ASEAN còng lµ mét trong N¨m 2005, Trung Quèc lµ ®èi t¸c nh÷ng lùa chän tèt nhÊt cho c¸c doanh th−¬ng m¹i lín thø 4 cña ASEAN vµ nghiÖp Trung Quèc ®Çu t− ra bªn ngoµi. ASEAN lµ ®èi t¸c th−¬ng m¹i lín thø 5 N¨m 1991, Trung Quèc ®· chÊp cña Trung Quèc. Riªng vÒ phÝa c¸c quèc thuËn cho doanh nh©n c¸c n−íc ASEAN gia, Trung Quèc lµ ®èi t¸c th−¬ng m¹i ®Çu t− 332 triÖu USD vµo Trung Quèc, lín nhÊt cña ViÖt Nam, ®èi t¸c th−¬ng (nguån tµi liÖu: Niªn gi¸m thèng kª m¹i chÝnh lín thø 2 cña Myanmar, ®èi Th−¬ng m¹i Trung Quèc xuÊt b¶n n¨m t¸c th−¬ng m¹i chÝnh thø 3 cña 1991). N¨m 2005, tæng sè vèn ®Çu t− Singapore, Th¸i Lan vµ Philippine, ®èi thùc tÕ tõ c¸c n−íc ASEAN lµ 3,1 tû t¸c th−¬ng m¹i quan träng thø 4 cña USD, trong ®ã riªng Singapore ®· ®Çu Malaysia, Indonexia, Campuchia. Trong t− 2,2 tû USD vµo Trung Quèc, chiÕm tû sè m−êi ®èi t¸c hµng ®Çu cña Trung lÖ 71% tæng sè vèn ®Çu t− tõ ASEAN Quèc, Singapore ®øng thø 7 vµ Malaysia trong n¨m ®ã. §Õn cuèi n¨m 2005, tæng ®øng vÞ trÝ thø 8. sè vèn ®Çu t− vµo Trung Quèc tõ N¨m 1991, Trung Quèc nhËp khÈu ASEAN lªn tíi 38,5 tû USD. Ba quèc gia 3,82 tû USD tõ ASEAN. N¨m 2005, con cña ASEAN ®øng ®Çu trong viÖc ®Çu t− sè nµy lµ 75 tû, t¨ng gÇn 19 lÇn. Víi kÕt vµo Trung Quèc lµ Singapore, Malaysia qu¶ ®ã, ASEAN trë thµnh khu vùc nhËp vµ Th¸i Lan, trong ®ã tæng sè vèn ®Çu t− khÈu ®øng thø 3 cña Trung Quèc. VÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu, n¨m 1991, Trung Quèc cña Singapore vµo Trung Quèc lµ 27,74 ®· xuÊt khÈu sang ASEAN 4,14 tû USD. tû USD, vµo nhiÒu ngµnh víi c¸c lÜnh N¨m 2005, gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña Trung vùc rÊt ®a d¹ng. Quèc sang ASEAN ®¹t ®−îc tíi 55,37 tû, VÒ ®Çu t− tõ Trung Quèc vµo ASEAN, t¨ng 12 lÇn. N¨m 1991, trong th−¬ng mÆc dï tæng sè vèn ®Çu t− ®¨ng ký m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN, Trung kh«ng lín, nh−ng rÊt cã tiÒm n¨ng vµ cã Quèc cã thÆng d− lµ 0,32 tû USD, nh−ng tèc ®é gia t¨ng nhanh chãng. §Õn cuèi n¨m 2005, Trung Quèc bÞ th©m hôt nghiªn cøu trung quèc sè 4(74) - 2007 40
- Tæng kÕt 15 n¨m hîp t¸c kinh tÕ… n¨m 1991, tæng sè vèn ®Çu t− cña Trung C¸c quèc gia ASEAN lµ thÞ tr−êng Quèc vµo c¸c n−íc ASEAN ®· ®−îc Bé quan träng cña c¸c dù ¸n ®· cam kÕt vµ Th−¬ng m¹i n−íc Céng hoµ Nh©n d©n dÞch vô lao ®éng cña Trung Quèc. C¸c dù Trung Hoa chÊp thuËn lªn tíi 150 triÖu ¸n liªn quan ®Õn c¸c nhµ m¸y ®iÖn, cÇu, USD, trong ®ã, riªng n¨m 1991 lµ 12,5 ®−êng, s©n bay, bÕn c¶ng, nhµ x−ëng, triÖu USD. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, v¨n phßng, x©y dùng nhµ ë ... C«ng nghÖ c¸c c«ng ty Trung Quèc b¾t ®Çu thùc cña c¸c dù ¸n ®· cam kÕt cña Trung hiÖn chiÕn dÞch “®i ra ngoµi”. §Õn n¨m Quèc ë c¸c quèc gia ASEAN liªn tôc 2005, tæng sè ®Çu t− tõ Trung Quèc vµo ®−îc c¶i tiÕn, vµ ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng ASEAN lµ 1,08 tû USD. Con sè thùc tÕ ®¸nh gi¸ cao chÊt l−îng cïng nh÷ng t¸c sÏ lín h¬n bëi c¸c sè liÖu nªu trªn kh«ng ®éng cña nh÷ng dù ¸n nµy. Cuèi n¨m bao gåm vèn ®Çu t− cña nhiÒu c«ng ty t− 2005, tæng dù ¸n nhËn thÇu mµ c¸c nh©n cïng c¸c c«ng ty võa vµ nhá kh«ng doanh nghiÖp Trung Quèc ký víi c¸c ®−îc Bé Th−¬ng m¹i Céng hoµ Nh©n n−íc ASEAN ®¹t 35 tû USD, doanh thu d©n Trung Hoa chÊp thuËn. Theo c¸c ®¹t thu 23,2 tû. C¸c c«ng ty Trung Quèc con sè thèng kª, cuèi n¨m 2005, Trung ®¹t doanh thu 1,166 tû USD ë Singapore, Quèc ®· ®Çu t− cho gÇn 1000 dù ¸n 309 triÖu USD ë Th¸i Lan, 275 triÖu kh«ng ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tµi chÝnh USD ë ViÖt Nam, 183 triÖu USD ë (non-financial) ë 10 quèc gia §«ng Nam Philippine, 123 triÖu USD ë Campuchia. ¸. C¸c lÜnh vùc ®Çu t− ®a d¹ng tõ c¸c dù ¸n nhá nh− gia c«ng l¾p r¸p, tíi c¸c lÜnh II. Hîp t¸c kinh tÕ vµ th−¬ng vùc quan träng nh−: x©y dùng, kh¸ch m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN s¹n, ®iÖn, khai th¸c má vµ giao th«ng. trong 15 n¨m gÇn ®©y cã thÓ ®−îc C¸c h×nh thøc ®Çu t− ®−îc ph¸t triÓn tõ chia thµnh 3 giai ®o¹n FDI tíi nhiÒu d¹ng kh¸c nh−: ®Çu t− Giai ®o¹n ®Çu tiªn (tõ 1991 ®Õn 1996), c«ng nghÖ vµ x©y dùng - kinh doanh - trong giai ®o¹n nµy Trung Quèc ph¸t chuyÓn giao (BOT). Ba n−íc ASEAN dÉn triÓn sù trao ®æi th−¬ng m¹i vµ kinh tÕ ®Çu vÒ nhËn ®−îc ®Çu t− cña Trung song ph−¬ng víi 06 n−íc thµnh viªn cña Quèc lµ Singapore, Th¸i Lan vµ ViÖt ASEAN vµ 04 quèc gia ch−a gia nhËp Nam. H¬n 100 c«ng ty cã nguån vèn tõ Trung Quèc ë Singapore ®· niªm yÕt ASEAN vµo thêi ®iÓm ®ã lµ ViÖt Nam, trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. T¹i Th¸i Myanmar, Campuchia vµ Lµo (xem chi Lan, cã 278 c«ng ty cã nguån vèn cña tiÕt biÓu ®å d−íi ®©y). §©y lµ giai ®o¹n Trung Quèc (kh«ng trong lÜnh vùc tµi ®Æt nÒn mãng cho sù thiÕt lËp v÷ng ch¾c chÝnh) ®ang cã mÆt. ë Campuchia, vÒ ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ vµ Trung Quèc ®· trë thµnh quèc gia ®Çu t− th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN lín nhÊt trong 3 n¨m liªn tiÕp. trong t−¬ng lai. 4. C¸c dù ¸n ®· cam kÕt v hîp t¸c Giai ®o¹n 2 (tõ n¨m 1997 ®Õn n¨m dÞch vô lao ®éng gi÷a Trung Quèc v 2000), trong giai ®o¹n nµy, Trung Quèc ASEAN ph¸t triÓn nhanh chãng vµ ASEAN më réng hîp t¸c ®Ó cïng ®èi nghiªn cøu trung quèc sè 4(74) - 2007 41
- Høa ninh ninh phã víi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u c¸c tho¶ thuËn liªn quan. Th¸ng 7 - ¸. Trong n¨m 1997, Trung Quèc vµ 2005, CAFTA b¾t ®Çu ®−îc thùc hiÖn. ASEAN ®· ®−a ra Tuyªn bè chung vÒ ViÖc x©y dùng CAFTA lµ mét cét mèc ®Çy ý nghÜa trong lÞch sö ph¸t triÓn c¸c hîp t¸c Trung Quèc - ASEAN h−íng tíi thÕ kû XXI. Trong kho¶ng 1999 vµ 2000, quan hÖ cña Trung Quèc vµ ASEAN. Trung Quèc ®· ký lÇn l−ît HiÖp ®Þnh CÇn ph¶i nh¾c l¹i r»ng quan hÖ chÝnh khung vÒ tuyªn bè chung víi m−êi thµnh trÞ v÷ng ch¾c vµ ph¸t triÓn gi÷a Trung viªn cña ASEAN vÒ hîp t¸c song ph−¬ng Quèc vµ ASEAN ®· t¹o thuËn lîi cho trong t−¬ng lai, x¸c ®Þnh sù ph¸t triÓn hîp t¸c kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i gi÷a hai v÷ng ch¾c vµ l©u dµi cña hai bªn trªn c¬ bªn. N¨m 2002, hai bªn ®· ký kÕt së hîp t¸c l¸ng giÒng, tin t−ëng lÉn nhau Tuyªn bè øng xö cña c¸c bªn t¹i BiÓn §«ng (DOC). N¨m 2003, Trung Quèc lµ vµ cïng cã lîi. M−êi mét n−íc trong Tuyªn bè chung nãi trªn ®· dµnh sù bªn ®èi tho¹i ®Çu tiªn t¸n thµnh HiÖp quan t©m ®Æc biÖt vÒ hîp t¸c kinh tÕ vµ −íc H÷u nghÞ vµ Hîp t¸c (TAC) ë §«ng th−¬ng m¹i vµ ®Ò xuÊt c¸c thµnh viªn Nam ¸ vµ hai bªn ®· ký Tuyªn bè nªn më réng th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− hai chung vÒ ®èi t¸c chiÕn l−îc v× Hoµ b×nh chiÒu. §Õn n¨m 2000, Trung Quèc vµ vµ thÞnh v−îng. N¨m 2004, KÕ ho¹ch m−êi thµnh viªn ASEAN ®· ký HiÖp hµnh ®éng 5 n¨m cña Trung Quèc - ®Þnh khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t− ASEAN thùc thi Tuyªn bè chung song ph−¬ng, n©ng sù hîp t¸c gi÷a ®· ®−îc th«ng qua nh»m thiÕt lËp môc Trung Quèc vµ ASEAN lªn mét tÇm cao tiªu còng nh− c¸c dù ¸n hîp t¸c cô thÓ míi. cho c¸c bªn tõ n¨m 2005 ®Õn n¨m 2010. Giai ®o¹n 3 (tõ n¨m 2001 ®Õn n¨m Quan hÖ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ gi÷a 2005), trong giai ®o¹n nµy, Trung Quèc Trung Quèc vµ ASEAN ph¸t triÓn hiÖu vµ ASEAN ®· nhÊt trÝ thiÕt lËp Khu qu¶ vµ tiÕn tíi mét tÇm cao míi trong giai ®o¹n nµy. vùc Th−¬ng m¹i Tù do Trung Quèc - ASEAN (CAFTA), sau ®ã hai bªn ®· ký §å thÞ sù ph¸t triÓn th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN tõ 1991 ®Õn 2005 nghiªn cøu trung quèc sè 4(74) - 2007 42
- Tæng kÕt 15 n¨m hîp t¸c kinh tÕ… III. Ph©n tÝch sù ph¸t triÓn cña Theo quyÕt s¸ch nµy, chóng ta kh«ng hîp t¸c kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i bÞ c¶n trë bëi sù kh¸c biÖt vÒ thÓ chÕ gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN trong chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, kh¸c biÖt vÒ tÝn 15 n¨m gÇn ®©y ng−ìng t«n gi¸o vµ v¨n ho¸, vµ kh¸c biÖt vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ. Theo Trong 15 n¨m gÇn ®©y, thµnh tùu nguyªn t¾c chØ ®¹o “b×nh ®¼ng vµ tin ®¹t ®−îc trong hîp t¸c gi÷a Trung Quèc t−ëng lÉn nhau, hîp t¸c vµ cïng chung vµ ASEAN lµ thùc sù ®¸ng quý. Nöa lîi Ých”, chóng ta thóc ®Èy hîp t¸c kinh cuèi n¨m 2005, tæ chøc cè vÊn cña tÕ vµ th−¬ng m¹i gi÷a hai bªn lªn mét ASEAN – nhãm nh÷ng ng−êi xuÊt s¾c tÇm cao míi vµ trë thµnh mét h×nh mÉu cña ASEAN – Trung Quèc (the ASEAN- vÒ sù hîp t¸c kinh tÕ cña c¸c n−íc ®ang China Eminent Persons Group -ACEPG) ph¸t triÓn. ®· ®Ö tr×nh b¶n b¸o c¸o ®¸nh gi¸ cho cÊp Theo quyÕt s¸ch nµy, chóng ta l·nh ®¹o cao nhÊt cña Trung Quèc – ®· v−ît qua thö th¸ch lÞch sö cña cuéc ASEAN, trong ®ã tin t−ëng sù hîp t¸c khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸. §ång gi÷a Trung Quèc – ASEAN ®· ®¹t ®−îc thêi, chóng ta ®· kiªn tr× quyÕt t©m nh÷ng thµnh tùu thiÕt thùc vµ ®¸ng chó r»ng chØ më réng quan hÖ hîp t¸c míi lµ ý, Trung Quèc ®· cã ¶nh h−ëng vµ thùc c¸ch ®Ó chóng ta v−ît qua khã kh¨n. tÕ h¬n so víi c¸c bªn ®èi tho¹i kh¸c (cña Theo quyÕt s¸ch nµy, chóng ta chØ ASEAN) mÊt 5 n¨m ®Ó biÕn tháa thuËn vÒ 1. Tin t−ëng lÉn nhau v cïng lùa CAFTA tõ ®Ò xuÊt trë thµnh thùc tiÔn. chän sù hîp t¸c chÆt chÏ h¬n Tèc ®é nµy thùc sù ®¸ng chó ý so víi tèc ®é triÓn khai cña nhiÒu tháa thuËn Trong thµnh ng÷ Trung Quèc, l¸ng th−¬ng m¹i tù do trªn thÕ giíi. giÒng rÊt ®−îc coi träng. Trung Quèc vµ QuyÕt s¸ch nµy ®· thóc ®Èy nÒn kinh ASEAN cã mèi quan hÖ tèt ®Ñp truyÒn tÕ ph¸t triÓn vµ n©ng cao chÊt l−îng thèng l©u ®êi vµ cã nh÷ng kinh nghiÖm cuéc sèng cña nguêi d©n, c¶i thiÖn vÞ thÕ lÞch sö t−¬ng tù nhau. Chóng ta cã quèc tÕ cña ASEAN vµ héi nhËp kinh tÕ nh÷ng thuËn lîi riªng víi nguån tµi §«ng ¸, gãp phÇn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nguyªn vµ h¹ tÇng c«ng nghiÖp, cã tÝnh toµn cÇu. bæ sung cao, v× vËy chóng ta cã nh÷ng Trong vßng 15 n¨m trë l¹i ®©y, vÊn ®Ò tiÒm n¨ng to lín ®Ò cïng nhau hîp t¸c. hîp t¸c kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i lµ ®éng c¬ Chóng ta cã chung quan ®iÓm vµ lîi Ých thóc ®Èy thùc sù cã thÓ mang l¹i lîi Ých chung trong c¸c vÊn ®Ò x· héi quèc tÕ. kinh tÕ trong sù hîp t¸c réng r·i vµ s©u Chóng ta cïng mong muèn æn ®Þnh vµ s¾c trªn nhiÒu lÜnh vùc gi÷a Trung Quèc ph¸t triÓn. V× môc tiªu nµy, trong tiÕn vµ ASEAN. tr×nh ph¸t triÓn toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ 2. H nh ®éng tÝch cùc v khuyÕn héi nhËp kinh tÕ khu vùc, Trung Quèc khÝch hîp t¸c t¹i thêi ®iÓm thÝch hîp vµ ASEAN cÇn kÞp thêi cã quyÕt s¸ch chiÕn l−îc ®óng ®¾n, ®ã lµ ph¸t triÓn Trong suèt 15 n¨m kÓ tõ khi Trung hîp t¸c kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i. Quèc vµ ASEAN thiÕt lËp quan hÖ ®èi nghiªn cøu trung quèc sè 4(74) - 2007 43
- Høa ninh ninh tho¹i, lý do cña viÖc hîp t¸c kinh tÕ vµ chiÒu, ph¸t triÓn l−u vùc s«ng Mªk«ng, th−¬ng m¹i ph¸t triÓn rÊt nhanh lµ giao th«ng, nguån n¨ng l−îng, v¨n ho¸, du lÞch vµ søc khoÎ céng ®ång. chóng ta ®· ho¹t ®éng tÝch cùc vµ hiÖu qu¶ sau khi t¹o nªn nh÷ng quyÕt ®Þnh Trong 15 n¨m qua, phßng th−¬ng m¹i ®óng ®¾n vµ qu¸n triÖt quan ®iÓm “®µm cña Trung Quèc vµ c¸c n−íc ASEAN liªn ph¸n b×nh ®¼ng, lîi Ých chung vµ cïng l¹c vµ hîp t¸c chÆt chÏ h¬n. N¨m 2001, nhau hîp t¸c”. Héi ®ång kinh tÕ Trung Quèc – ASEAN 15 n¨m qua, c¸c nhµ l·nh ®¹o cña ®−îc thµnh lËp ë Jakarta, thñ ®« cña Trung Quèc vµ c¸c quèc gia ASEAN Indonesia. ¤ng Chu Dung C¬, lóc ®ã lµ th−êng xuyªn cã c¸c cuéc th¨m viÕng lÉn Thñ t−íng n−íc Céng hoµ Nh©n d©n nhau. C¸c nhµ l·nh ®¹o ®· nhÊn m¹nh Trung Hoa, vµ Bµ Megawati – lóc ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña mèi quan hÖ kinh tÕ vµ Tæng thèng Indonesia - ®· cã mÆt t¹i Héi th−¬ng m¹i t¹i cuéc gÆp mÆt th−îng nghÞ. Víi vai trß ®¹i diÖn cña sù hîp t¸c ®Ønh song ph−¬ng cña c¸c nhµ l·nh ®¹o th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN, cÊp cao. §Æc biÖt, ChÝnh phñ Trung Héi ®ång kinh tÕ Trung Quèc – ASEAN Quèc vµ c¸c n−íc ASEAN ®· ®Æt ra môc lµ mét trong nh÷ng c¬ chÕ hîp t¸c vµ ®èi tiªu vÒ quy m« th−¬ng m¹i song ph−¬ng tho¹i ®ãng vai trß tÝch cùc trong viÖc c¶i thiÖn sù hîp t¸c cña hai bªn. tíi n¨m 2010, thiÕt lËp vµ cñng cè c¬ chÕ hîp t¸c ®Ó c¶i thiÖn sù ph¸t triÓn kinh tÕ Mèi quan hÖ chÝnh trÞ tèt ®Ñp cã thÓ vµ th−¬ng m¹i. Trung Quèc vµ 9 quèc t¹o thuËn lîi cho th−¬ng m¹i ph¸t triÓn. gia ASEAN ®· thµnh lËp ra Uû ban hîp Trong 15 n¨m qua, ®Æc biÖt lµ 5 n¨m t¸c kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i song ph−¬ng gÇn ®©y, c¸c doanh nghiÖp cña Trung trong ®ã uû ban Trung Quèc – Th¸i Lan Quèc vµ ASEAN ®· t×m kiÕm vµ ph¸t vµ uû ban Trung Quèc – Singapore ®Òu triÓn c¸c c¬ héi kinh doanh. T¹i hÇu hÕt cã c¸c Phã thñ t−íng lµm ®ång chñ tÞch. c¸c quèc gia ë ASEAN, c¸c hiÖp héi c«ng Trung Quèc vµ ASEAN ®· thiÕt lËp 08 ty cña Trung Quèc ®· ®−îc thµnh lËp. ph−¬ng thøc hîp t¸c cÊp Bé tr−ëng trªn Hîp t¸c kinh tÕ ®ang gia t¨ng, c¸c khu lÜnh vùc n«ng nghiÖp, th«ng tin ... vùc biªn giíi Trung Quèc – ViÖt Nam, Nh÷ng ph−¬ng thøc nµy ®ãng vai trß Trung Quèc – Myanmar vµ Trung Quèc– quan träng trong sù ph¸t triÓn cña hîp Lµo thu hót ®−îc ®«ng ®¶o du kh¸ch. t¸c kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i gi÷a hai bªn. Nhê vµo Singapore, c¸c c«ng ty Trung Trong 15 n¨m qua, Trung Quèc vµ Quèc ®· khai th¸c thÞ tr−êng ch©u ¢u vµ ASEAN ®· ho¹t ®éng tÝch cùc c¶i thiÖn Mü. Nhê vµo Malaysia, c¸c c«ng ty møc ®é hîp t¸c, më réng néi dung vµ Trung Quèc khai th¸c ®−îc thÞ tr−êng lÜnh vùc hîp t¸c, hoµn thiÖn c¸c h×nh cña c¸c quèc gia theo ®¹o Håi. Vµ nhê thøc hîp t¸c. Trung Quèc vµ ASEAN më vµo Myanmar, c¸c c«ng ty Trung Quèc khai th¸c thÞ tr−êng Ên §é. Hai bªn më réng tõ 5 lªn 10 lÜnh vùc hîp t¸c, bao gåm n«ng nghiÖp, c«ng nghÖ th«ng tin, réng hîp t¸c tíi thÞ tr−êng thÕ giíi. N¨m ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ®Çu t− 2 2005, tæng sè kh¸ch du lÞch Trung Quèc nghiªn cøu trung quèc sè 4(74) - 2007 44
- Tæng kÕt 15 n¨m hîp t¸c kinh tÕ… ®Õn th¨m c¸c n−íc ASEAN lªn tíi 3 cña CAFTA. CAFTA lµ FTA ®Çu tiªn cho triÖu, chiÕm tû lÖ 1/3 trªn tæng sè du c¶ Trung Quèc vµ ASEAN ®Ó thiÕt lËp kh¸ch Trung Quèc ®i du lÞch n−íc ngoµi. FTA víi c¸c thµnh viªn bªn ngoµi. §iÒu Trong khi ®ã, Trung Quèc trë thµnh ®ã ®−îc gäi lµ “HÖ thèng kinh tÕ thø 3 trong thÕ giíi t−¬ng lai” sau khu vùc tù ®iÓm ®Õn quan träng cña c¸c du kh¸ch ASEAN khi ®i du lÞch n−íc ngoµi. N¨m do th−¬ng m¹i B¾c Mü vµ liªn minh 2005, sè l−îng kh¸ch du lÞch ASEAN ch©u ¢u. CAFTA còng ®−îc vÝ nh− FTA ®Õn th¨m Trung Quèc ®¹t con sè 3 triÖu, lín nhÊt vÒ mÆt d©n sè víi thÞ tr−êng chiÕm tû lÖ 1/5 dù kiÕn tæng sè kh¸ch du 1,85 tû ng−êi tiªu dïng. Chóng ta nhËn lÞch n−íc ngoµi tíi Trung Quèc. Cã thÓ thÊy r»ng kh«ng hÒ dÔ dµng ®Ó thµnh thÊy r»ng, sù hîp t¸c gi÷a Trung Quèc lËp FTA khæng lå nµy, v× chóng ta ph¶i vµ ASEAN trªn nhiÒu lÜnh vùc hiÖn diÖn ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n to lín. Tuy mét h×nh ¶nh thÞnh v−îng, vÝ dô nh− nhiªn, Trung Quèc theo ®−êng lèi ®èi th−¬ng m¹i, ®Çu t−, dù ¸n giao kÌo vµ ngo¹i “l¸ng giÒng th©n thiÖn” cïng chÝnh du lÞch. s¸ch lµm cho “l¸ng giÒng b×nh yªn, l¸ng giÒng hoµ thuËn, l¸ng giÒng giµu cã”, vµ 3. Tinh thÇn tiªn phong v c¸ch t©n ASEAN còng lùa chän Trung Quèc ®Ó t¹o cho viÖc x©y dùng CAFTA b−íc v o cïng nhau ph¸t triÓn. ViÖc thµnh lËp cao tr o CAFTA sÏ thóc ®Èy quan hÖ Trung Tinh thÇn tiªn phong vµ s¸ng t¹o lµ Quèc-ASEAN lªn nh÷ng tÇm cao míi. ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn gi÷a Trung N¨m 2002, Trung Quèc ®Ò xuÊt thµnh Quèc vµ ASEAN. Trong 15 n¨m gÇn ®©y, lËp CAFTA t¹i Héi nghÞ th−îng ®Ønh chóng ta ®· ®−a ra nhiÒu néi dung vµ Trung Quèc – ASEAN lÇn thø 4. N¨m ph−¬ng thøc hîp t¸c míi víi môc tiªu 2001, hai bªn ®· tiÕn tíi sù nhÊt trÝ vÒ cïng nhau ph¸t triÓn, ®iÒu nµy ®· mang thµnh lËp CAFTA t¹i Héi nghÞ th−îng l¹i nhiÒu sinh khÝ cho c¶ hai bªn. ViÖc ®Ønh Trung Quèc – ASEAN lÇn thø 5. thµnh lËp CAFTA lµ sù m« t¶ m¹nh mÏ N¨m 2002, hai bªn ®· ký Tho¶ thuËn nhÊt cho sù s¸ng t¹o hîp t¸c. khung vÒ hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn t¹i ViÖc thiÕt lËp CAFTA lµ ho¹t ®éng Héi nghÞ th−îng ®Ønh Trung Quèc – ®Çy ý nghÜa ®èi víi Trung Quèc vµ ASEAN lÇn thø 6, ®©y lµ v¨n kiÖn c¬ ASEAN ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Õ toµn cÇu b¶n ®Ó thµnh lËp CAFTA vµ b¾t ®Çu viÖc ho¸ kinh tÕ vµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc, x©y dùng CAFTA. N¨m 2004, hai bªn ph¶n ¸nh nhu cÇu cña Trung Quèc vµ ®· ký Tho¶ thuËn th−¬ng m¹i trong lÜnh ASEAN mong muèn lùa chän vµ hîp t¸c vùc hµng ho¸ vµ C¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh víi nhau, vµ lµ kÕt qu¶ ch¾c ch¾n cña chÊp theo Tho¶ thuËn khung vÒ hîp t¸c viÖc gia t¨ng hîp t¸c kinh tÕ vµ th−¬ng kinh tÕ toµn diÖn t¹i Héi nghÞ th−îng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN trong ®Ønh Trung Quèc – ASEAN lÇn thø 8. nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Quan hÖ kinh tÕ vµ Th¸ng 10/2003, Trung Quèc vµ Th¸i Lan th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN ®· ph¸t ®éng Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sÏ ®¹t tÇm cao míi víi viÖc thµnh lËp sím (EHP). Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch nghiªn cøu trung quèc sè 4(74) - 2007 45
- Høa ninh ninh sím ®−îc thùc thi ®Çy ®ñ vµo 1-1-2004, ViÖc x©y dùng CAFTA cã vai trß ®Çy ý ¸p dông víi 500 lo¹i s¶n phÈm n«ng nghÜa trong viÖc ®Èy nhanh hîp t¸c toµn diÖn gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN. nghiÖp. HiÖp ®Þnh Th−¬ng m¹i vÒ hµng ho¸ ®· ®−îc thùc hiÖn tõ th¸ng 7-2005, N¨m 2006, thêi ®iÓm b¾t ®Çu míi cña h¬n 7000 lo¹i s¶n phÈm b¾t ®Çu gi¶m vµ hîp t¸c kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i gi÷a miÔn thuÕ theo tõng n¨m. Theo kÕ Trung Quèc vµ ASEAN. N¨m 2006 ho¹ch x©y dùng FTA, ®Õn n¨m 2010, ®· ®−îc ®¸nh dÊu nh− mét “N¨m h÷u Trung Quèc vµ 6 thµnh viªn cò cña nghÞ vµ hîp t¸c gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN sÏ thùc hiÖn thuÕ suÊt 0%; n¨m ASEAN”. §ång thêi ®©y còng lµ mét 2015, Trung Quèc vµ 04 thµnh viªn míi ®iÓm b¾t ®Çu míi cho sù hîp t¸c xa h¬n cña ASEAN sÏ thùc hiÖn thuÕ suÊt 0%. n÷a gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN, dù ThÞ tr−êng chung ®ang ®−îc thµnh lËp, ®o¸n nh÷ng triÓn väng réng r·i vµ t−¬i bao gåm 11 quèc gia vµ nã sÏ lµm thay s¸ng cho viÖc hîp t¸c qua l¹i víi nhau. ®æi b¶n ®å kinh tÕ thÕ giíi. HiÖn t¹i, mÆc dï cã nhiÒu vÊn ®Ò TriÓn l·m Trung Quèc – ASEAN trong sù hîp t¸c chung mµ chóng ta cÇn ®· ®−îc tæ chøc thµnh c«ng víi sù triÓn gi¶i quyÕt vµ nhiÒu biÕn ®éng chóng ta khai nhanh CAFTA. §Ó khuyÕn khÝch cÇn ph¶i ®èi phã, nh−ng chóng ta vÉn hîp t¸c vµ lîi Ých chung cña c¸c c«ng ty tin t−ëng r»ng sù hîp t¸c kinh tÕ vµ gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN vµ ®Ó thóc th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN ®Èy thùc hiÖn CAFTA ®óng lÞch tr×nh, lµ xu h−íng kh«ng thÓ ®¶o ng−îc, vµ t¹i Héi nghÞ th−îng ®Ønh Trung Quèc – chóng ta còng tin r»ng sù hîp t¸c ®ã sÏ ASEAN lÇn thø 7, Thñ t−íng Quèc vô cho thÊy mét t−¬ng lai cïng th¾ng (win- viÖn Trung Quèc ¤n Gia B¶o ®· ®−a ra win future) cña hai bªn. ®Ò nghÞ tæ chøc TriÓn l·m Trung Quèc – Nh×n l¹i chÆng ®−êng 15 n¨m, b»ng ASEAN th−êng niªn ë Nam Ninh, Trung tÊt c¶ c¶m nhËn cña chóng ta, chóng ta Quèc. C¸c quèc gia ASEAN vµ Ban Th− ®· cïng nhau ®i qua nh÷ng giai ®o¹n ký ASEAN ®· ®ång ý vµ ñng hé ®Ò nghÞ ®¸ng nhí. Chóng ta h−íng tíi t−¬ng lai nµy. N¨m 2004, Bé Th−¬ng m¹i n−íc víi trµn ®Çy sù tin t−ëng. Tíi n¨m 2010, Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa vµ Bé quy m« th−¬ng m¹i ®¹t 200 tû USD gi÷a kinh tÕ thuéc ChÝnh phñ c¸c quèc gia ASEAN ®· tæ chøc TriÓn l·m Trung Trung Quèc vµ ASEAN sÏ sím trë thµnh Quèc – ASEAN ®Çu tiªn ë Nam Ninh, hiÖn thùc. Tíi n¨m 2015, CAFTA víi t− Trung Quèc. TriÒn l·m Trung Quèc – c¸ch lµ mét thÓ chÕ kinh tÕ míi sÏ ®−îc ASEAN lÇn thø 2 n¨m 2005 lín h¬n lÇn mäi ng−êi trªn kh¾p thÕ giíi biÕt ®Õn. thø nhÊt rÊt nhiÒu. Sù thµnh c«ng cña Chóng ta cïng nhau tay trong tay, vai TriÓn l·m Trung Quèc – ASEAN mang kÒ vai ®Ó h−íng tíi mét t−¬ng lai t−¬i l¹i nh÷ng ¶nh h−ëng râ rÖt ®èi víi hîp s¸ng. t¸c kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i cña 11 quèc gia, vµ cho thÊy c¸c c¬ héi hîp t¸c v« tËn NguyÔn ChÝ Thµnh d ch gi÷a c¸c bªn. Ph¹m Ngäc Th¹ch hi u ®Ýnh nghiªn cøu trung quèc sè 4(74) - 2007 46
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "NGHIÊN CỨU CHẤT LƯỢNG NƯỚC VÀ TÔM TỰ NHIÊN TRONG CÁC MÔ HÌNH TÔM RỪNG Ở CÀ MAU"
12 p | 1367 | 120
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Cái tôi trữ tình trong thơ Nguyễn Quang Thiều."
10 p | 614 | 45
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "NGHIÊN CỨU PHỐI TRỘN CHI TOSAN – GELATI N LÀM MÀNG BAO THỰC PHẨM BAO GÓI BẢO QUẢN PHI LÊ CÁ NGỪ ĐẠI DƯƠNG"
7 p | 528 | 45
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM ẢNH HƯỞNG CỦA MƯA AXÍT LÊN TÔM SÚ (PENAEUS MONODON)"
5 p | 455 | 44
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP PCR-GENOTYPI NG (ORF94) TRONG NGHIÊN CỨU VI RÚT GÂY BỆNH ĐỐM TRẮNG TRÊN TÔM SÚ (Penaeus monodon)"
7 p | 379 | 35
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC DINH DƯỠNG CÁ ĐỐI (Liza subviridis)"
6 p | 382 | 31
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC SINH SẢN CỦA CÁ ĐỐI (Liza subviridis)"
8 p | 339 | 29
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "NGHIÊN CỨU CẢI TIẾN HỆ THỐNG NUÔI KẾT HỢP LUÂN TRÙNG (Brachionus plicatilis) VỚI BỂ NƯỚC XANH"
11 p | 387 | 29
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Quan hệ giữa cấu trúc và ngữ nghĩa câu văn trong tập truyện ngắn “Đêm tái sinh” của tác giả Trần Thuỳ Mai"
10 p | 437 | 24
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU TẠO KHÁNG THỂ ĐƠN DÒNG VI-RÚT GÂY BỆNH HOẠI TỬ CƠ QUAN TẠO MÁU VÀ DƯỚI VỎ (IHHNV) Ở TÔM PENAEID"
6 p | 356 | 23
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU ƯƠNG GIỐNG VÀ NUÔI THƯƠNG PHẨM CÁ THÁT LÁT (Notopterus notopterus Pallas)"
7 p | 310 | 22
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CÁ KẾT (Kryptopterus bleekeri GUNTHER, 1864)"
12 p | 299 | 20
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "NGHIÊN CỨU DÙNG ARTEMIA ĐỂ HẠN CHẾ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TIÊM MAO TRÙNG (Ciliophora) TRONG HỆ THỐNG NUÔI LUÂN TRÙNG"
10 p | 367 | 18
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU PHÂN VÙNG THỦY VỰC DỰA VÀO QUẦN THỂ ĐỘNG VẬT ĐÁY"
6 p | 350 | 16
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU THIẾT LẬP HỆ THỐNG NUÔI KẾT HỢP LUÂN TRÙNG (Brachionus plicatilis) VỚI BỂ NƯỚC XANH"
10 p | 375 | 16
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU THAY THẾ THỨC ĂN SELCO BẰNG MEN BÁNH MÌ TRONG NUÔI LUÂN TRÙNG (Brachionus plicatilis) THÂM CANH"
10 p | 348 | 15
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU ƯƠNG GIỐNG CÁ KẾT (Micronema bleekeri) BẰNG CÁC LOẠI THỨC ĂN KHÁC NHAU"
9 p | 259 | 9
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU SỰ THÀNH THỤC TRONG AO VÀ KÍCH THÍCH CÁ CÒM (Chitala chitala) SINH SẢN"
8 p | 252 | 7
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn