Báo cáo nghiên cứu khoa học " Trung Quốc năm 2020: Ba kịch bản chính trị "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

103
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cheng Li là nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm Trung Quốc John L. Thornton của Viện Brookings và Giáo s- Chính trị William R. Kenan của Tr-ờng Đại học Halmiton. Bài viết này là bản đã sửa đổi từ bài tham luận trình bày tại hội thảo của Cục Nghiên cứu Châu á Quốc gia có tiêu đề “Trung Quốc năm 2020: Những kịch bản t-ơng lai”, Trung tâm Airlie, VA ngày 15-17/2/2007. Đ-ợc sự đồng ý của tác giả, chúng tôi dịch bài viết này nh- một tài liệu để bạn đọc tham khảo. Tóm tắt...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Trung Quốc năm 2020: Ba kịch bản chính trị "

cheng Li cheng li Cheng Li lµ nghiªn cøu viªn cao cÊp t¹i Trung t©m Trung Quèc John L. Thornton cña ViÖn Brookings vµ Gi¸o s− ChÝnh trÞ William R. Kenan cña Tr−êng §¹i häc Halmiton. Bµi viÕt nµy lµ b¶n ®· söa ®æi tõ bµi tham luËn tr×nh bµy t¹i héi th¶o cña Côc Nghiªn cøu Ch©u ¸ Quèc gia cã tiªu ®Ò “Trung Quèc n¨m 2020: Nh÷ng kÞch b¶n t−¬ng lai”, Trung t©m Airlie, VA ngµy 15-17/2/2007. §−îc sù ®ång ý cña t¸c gi¶, chóng t«i dÞch bµi viÕt nµy nh− mét tµi liÖu ®Ó b¹n ®äc tham kh¶o. Tãm t¾t TiÕn tíi n¨m 2020, c¬ cÊu chÝnh trÞ cña Trung Quèc kh«ng ch¾c sÏ ph¸t triÓn theo mét quü ®¹o tuyÕn tÝnh, mét chiÒu. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh chãng vµ sù héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu cña Trung Quèc ®· lµm chÊn ®éng thÕ giíi trong vßng hai thËp kû qua vµ còng vËy, tiÕn tr×nh chÝnh trÞ t−¬ng lai cña ®Êt n−íc nµy ®ang lµ nh÷ng c©u hái cÇn gi¶i ®¸p. Ba kÞch b¶n cã kh¶ n¨ng x¶y ra ®Õn n¨m 2020 cña chÝnh trÞ Trung Quèc ®−îc tr×nh bµy trong bµi viÕt nµy. Trung Quèc cuèi cïng sÏ ®i con ®−êng nµo ®iÒu ®ã tïy thuéc vµo sù t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau cña c¸c xu h−íng chÝnh trÞ, nh÷ng nh©n tè chÝnh trong vai trß ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ nh÷ng yÕu tè nh©n khÈu trë nªn rÊt quan träng trong t−¬ng lai. NH÷NG KÞCH B¶N Cã KH¶ N¡NG trong giíi tinh hoa, khñng ho¶ng y tÕ vµ X¶Y RA suy tho¸i m«i tr−êng sÏ g©y nªn nh÷ng Sù xuÊt hiÖn cña mét Trung Quèc cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ - d©n chñ - Mét tÇng líp trung l−u giµu cã x· héi s©u s¾c. h¬n vµ cã häc vÊn cao h¬n; mét ®ång tiÒn Mét Trung Quèc ®éc ®o¸n, linh m¹nh h¬n vµ mét x· héi c«ng d©n cã søc ho¹t– Nh÷ng vÊn ®Ò ë c¸c nÒn d©n chñ sèng h¬n, cïng víi nh÷ng hiÖn t−îng trªn thÕ giíi khiÕn cho d©n chñ trë nªn Ýt kh¸c, sÏ dÉn tíi sù ®a nguyªn v¨n hãa vµ quyÕn rò h¬n víi ng−êi d©n Trung Quèc, chÝnh trÞ lín h¬n. trong khi nh÷ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn æn Hçn lo¹n kÐo dµi – Nh÷ng bÊt b×nh ®Þnh cña §¶ng-Nhµ n−íc cÇn thiÕt cho ®¼ng vÒ kinh tÕ trong d©n c− ®« thÞ vµ t¨ng tr−ëng vµ æn ®Þnh kinh tÕ sÏ duy tr× n«ng th«n, n¹n tham nhòng lan trµn nghiªn cøu trung quèc sè 7(77) - 2007 36
Trung Quèc n¨m 2020… söng sèt trong lÜnh vùc chÝnh trÞ vµo quyÒn thèng trÞ cña §¶ng Céng s¶n nh÷ng n¨m s¾p tíi hay kh«ng? Trung Quèc bÒn v÷ng h¬n. NhËn thøc vÒ nh÷ng kÞch b¶n chÝnh Th¸ng 5-1990, khi Liªn X« cò ®ang trÞ t−¬ng lai ®a d¹ng cã kh¶ n¨ng x¶y ra tr¶i qua nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n, Walter ®èi víi Trung Quèc trong trung h¹n lµ Laqueur, mét chuyªn gia vÒ chÝnh trÞ cùc kú quan träng ®èi víi céng ®ång quèc Nga, ®· do dù khi ®−a ra dù ®o¸n chÝnh tÕ - ®Æc biÖt lµ Hoa Kú. Bëi v× sù hiÓu biÕt trÞ cã liªn quan tíi Liªn X«: “Nh÷ng dù vÒ ®iÒu ®ã sÏ gióp c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh ®o¸n chÝnh trÞ lµ dÔ dµng nhÊt ®Ó ®−a ra chÝnh s¸ch t¹i Washington ®Þnh ra khi mét nÒn chÝnh trÞ Ýt l©m vµo c¶nh nh÷ng lùa chän chÝnh s¸ch tèt h¬n. NÕu ho¹n n¹n nhÊt – khi mµ phong vò biÓu tÇm nh×n cña Washington chËt hÑp, sù chÝnh trÞ chØ ra sù liªn tôc. ViÖc dù ®o¸n lùa chän chÝnh s¸ch cña Mü sÏ lµ kh«ng trë nªn khã kh¨n h¬n trong mét thêi tháa ®¸ng; nÕu tÇm nh×n cña ®iÓm thay ®æi nhanh chãng vµ ®Çy b¹o Washington bÞ sai lÖch, chÝnh s¸ch cña lùc.”(1) Mü còng sÏ bÞ sai lÇm. NhËn ®Þnh s©u s¾c cña Laqueur vÒ Bµi viÕt nµy ®−a ra ba kh¶ n¨ng chÝnh Liªn X« vÉn ®óng víi bÊt kú mét ph©n trÞ cã thÓ x¶y ra ®èi víi Trung Quèc vµo tÝch nµo vÒ hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai cña n¨m 2020. Chóng bao hµm kÞch b¶n l¹c Trung Quèc, kh«ng cã mét t−¬ng lai nµo quan nhÊt, trong ®ã ®Êt n−íc nµy sÏ trë kh¸c d−êng nh− cã kh¶ n¨ng x¶y ra thµnh mét nÒn d©n chñ hiÕn chÝnh æn ngo¹i trõ sù vÜnh h»ng cña hiÖn tr¹ng. ®Þnh, cho tíi kÞch b¶n bi quan nhÊt, hçn C¸c nhµ quan s¸t ®· kh«ng cã nghi ngê lo¹n trong n−íc vµ lµn sãng ng−êi di c− å dï lµ Ýt nhÊt vÒ sù tiÕp tôc cña kÕ ho¹ch ¹t. §©u ®ã ë gi÷a hai kÞch b¶n nµy cã thÓ x· héi chñ nghÜa trong nÒn kinh tÕ Trung lµ sù dù ®o¸n ®−îc nhËn thøc lµ phæ biÕn Quèc vµ sù thèng trÞ cña nh÷ng ng−êi nhÊt: víi sù kÕt hîp cña kinh tÕ thÞ Céng s¶n trong ®êi sèng chÝnh trÞ cña ®Êt tr−êng vµ thÓ chÕ chÝnh trÞ ®éc ®o¸n, n−íc nµy. Tuy nhiªn, ngµy nay cã rÊt Trung Quèc trong trung h¹n sÏ chñ yÕu nhiÒu kh¶ n¨ng ®èi víi ®Êt n−íc ®ang vÉn cßn t−¬ng tù nh− nã hiÖn nay – mÆc thay ®æi chãng mÆt nµy. Sù trçi dËy vÒ dï sù kÕt hîp nµy sÏ cßn xa míi ®−îc thÓ kinh tÕ cña Trung Quèc trong vßng ba chÕ hãa h¬n so víi hiÖn t¹i. thËp kû qua lµ sù ph¸t triÓn ®Çy hÊp dÉn Cã bèn ®iÓm c¨n b¶n cÇn n¾m v÷ng – vµ lµ mét sù ng¹c nhiªn lín – trong c¸c khi xem xÐt nh÷ng kÞch b¶n nµy. Thø vÊn ®Ò cña thÕ giíi. Trung Quèc quèc gia nhÊt, mÆc dï mét kÞch b¶n chÝnh trÞ cã tr−íc ®©y vèn ®−îc biÕt ®Õn bëi sù l¹c thÓ dÉn tíi mét kÞch b¶n kh¸c, quü ®¹o hËu kinh tÕ vµ sù c« lËp víi quèc tÕ, chÝnh trÞ cña Trung Quèc sÏ kh«ng cã ®· c¶i c¸ch trë thµnh mét ®Ønh cao vÒ c¸ch nµo ph¸t triÓn theo mét quü ®¹o toµn cÇu hãa kinh tÕ cña thÕ giíi. LiÖu tuyÕn tÝnh. §Êt n−íc nµy cã thÓ dÊn th©n Trung Quèc cã mang l¹i cho thÕ giíi sù vµo mét kÞch b¶n mµ kh«ng cÇn tr¶i qua nghiªn cøu trung quèc sè 7(77) - 2007 37
cheng Li mét kÞch b¶n kh¸c. Thø hai, bÊt kÓ thø nhÊt ®Æt träng t©m vµo nh÷ng ®éng nh÷ng kh¸c biÖt to lín trong ba kÞch b¶n lùc chÝnh trÞ vµ kinh tÕ-x· héi trong t−¬ng ph¶n nhau ®ã, tÊt c¶ ba t−¬ng lai x· héi Trung Quèc; nhãm nh©n tè thø nµy cïng chung mét sè nh©n tè vµ xu hai cã liªn quan tíi mét lo¹t nh÷ng thay h−íng. C¸c thÝ dô bao gåm sù t¸c ®éng ®æi s©u s¾c, th−êng Ýt ®−îc n¾m b¾t, m¹nh mÏ cña c¸ch m¹ng th«ng tin vµ trong thÓ chÕ chÝnh trÞ Trung Quèc, ®Æc c«ng nghÖ, nh÷ng th¸ch thøc vÒ mÆt biÖt lµ trong §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. nh©n khÈu cña Trung Quèc, ®a nguyªn §éng lùc trong x· héi: ®« thÞ hãa, tÇng v¨n hãa vµ x· héi vµ sù ph¸t triÓn tiÕp líp trung l−u vµ c¸ch m¹ng th«ng tin – tôc cña chñ nghÜa d©n téc. Thø ba, ph©n Trong hai hoÆc ba thËp niªn tíi, kho¶ng tÝch nµy kh«ng lo¹i bá mäi kÞch b¶n cã 300-400 triÖu ng−êi d©n Trung Quèc kh¶ n¨ng x¶y ra. Nh÷ng ng−êi nghiªn ®−îc cho lµ sÏ di chuyÓn tõ n«ng th«n cøu vÒ chÝnh trÞ Trung Quèc ph¶i sèng sang thµnh thÞ. Møc ®é ®« thÞ hãa cña chung víi sù phøc t¹p ®ã, khoan dung víi ®Êt n−íc nµy ®−îc dù ®o¸n sÏ t¨ng tõ nh÷ng m¬ hå vµ kú väng sù kh«ng ch¾c 39% trong n¨m 2002 tíi 60% trong n¨m 2020.(2) ViÖc t¸i ®Þnh c− nµy, c¸i sÏ cã thÓ ch¾n trong viÖc theo ®uæi ®Ó hiÓu vÒ chÝnh trÞ cña ®Êt n−íc cã d©n sè ®«ng ®¹i diÖn cho xu thÕ ®« thÞ hãa lín nhÊt trong lÞch sö loµi ng−êi, sÏ ch¾c ch¾n nhÊt hµnh tinh nµy. Thø t−, trong khi ®−îc hoµn thµnh bëi sù trçi dËy nhanh nh÷ng kÞch b¶n nµy lµ cã thÓ x¶y ra, chãng mét c¸ch ch−a tõng cã tiÒn lÖ cña chóng kh«ng cã kh¶ n¨ng x¶y ra ngang tÇng líp trung l−u Trung Quèc. Theo c¸c b»ng nhau. T¸c gi¶ tin r»ng kÞch b¶n kÕ ho¹ch chiÕn l−îc hiÖn nay cña chÝnh ch¾c ch¾n nhÊt trong n¨m 2020 sÏ lµ sù phñ Trung Quèc, ®Õn n¨m 2020, Trung trçi dËy cña mét nÒn d©n chñ hiÕn chÝnh Quèc ®−îc cho lµ sÏ trë thµnh “x· héi tiÓu ®Æc s¾c Trung Quèc. khang” (xiaokang shehui), ®−îc ®Þnh ra KÞch b¶n 1: Sù xuÊt hiÖn cña mét bëi môc tiªu t¨ng thµnh c«ng gÊp bèn lÇn Trung Quèc d©n chñ GDP cña n−íc nµy. §Õn n¨m 2020, NÒn d©n chñ Trung Quèc sÏ hÇu nh− GDP/®Çu ng−êi cña Trung Quèc sÏ v−ît lµ ch¾c ch¾n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng 3.000 USD, mét con sè gÇn víi møc ®é cña nã. Tuy nhiªn, c¬ chÕ kiÓm tra vµ ®èi trung b×nh ®èi víi nh÷ng ®Êt n−íc cã thu träng (checks and balances) vÒ mÆt thÓ nhËp trung b×nh vµo thêi ®iÓm ®ã(3). §©y chÕ, sù lùa chän chÝnh trÞ, ph¸p trÞ, chñ lµ mét thèng kª thËn träng; theo Lin Yifu, nghÜa hiÕn chÝnh, mét nÒn truyÒn th«ng mét nhµ kinh tÕ næi tiÕng t¹i §¹i häc B¾c ®éc lËp vµ ®Æc quyÒn d©n sù lµ thµnh tè Kinh, thu nhËp theo ®Çu ng−êi cña cÇn thiÕt cña bÊt kú nÒn d©n chñ nµo. Trung Quèc sÏ ch¾c ch¾n ®¹t 6.320 USD Hai nhãm nh©n tè cã tiÒm n¨ng gãp phÇn vµo n¨m 2020, so víi møc 1.730 n¨m vµo sù ra ®êi cña nÒn d©n chñ Trung 2005. H¬n n÷a, nÕu ®ång NDT Trung Quèc t¨ng gi¸ hµng n¨m ë møc 3%, th× Quèc trong thÕ kû míi. Nhãm nh©n tè nghiªn cøu trung quèc sè 7(77) - 2007 38
Trung Quèc n¨m 2020… thu nhËp ®Çu ng−êi t¹i Trung Quèc sÏ cã nµy, sÏ sö dông ®iÖn tho¹i di ®éng vµo thÓ ®¹t tíi møc 9.800 USD vµo n¨m n¨m 2020(9). Con sè nµy sÏ v−ît Hoa Kú, 2020(4). ch©u ¢u vµ NhËt B¶n gép l¹i. HiÖn nay ch¼ng ai cã thÓ biÕt ®−îc kiÓu th«ng tin Mét c¸ch trí trªu lµ cho tíi tr−íc cuèi mµ ®iÖn tho¹i di ®éng sÏ truyÒn t¶i tíi thËp niªn 1990, c¸c chuyªn gia ph©n tÝch kh¸ch hµng vµo n¨m 2020. Víi tû lÖ gia vÒ Trung Quèc th−êng kh«ng c«ng nhËn t¨ng cña viÔn th«ng kh«ng cã tiÒn lÖ nh− sù tån t¹i cña tÇng líp trung l−u. Tuy vËy cïng víi sù ®æi míi c«ng nghÖ tiÕp nhiªn, ®Õn khi thÕ kû XX s¾p kÕt thóc, tôc, kh«ng chÝnh phñ nµo cã thÓ kiÓm víi mét sè lín vµ ®ang gia t¨ng ng−êi so¸t hiÖu qu¶ dßng l−u chuyÓn th«ng tin. d©n thµnh thÞ Trung Quèc së h÷u t− nh©n nhµ cöa vµ xe « t«, c¸c nhµ ph©n ThËm chÝ ngµy nay, bÊt kÓ nh÷ng nç tÝch c¶ ë Trung Quèc vµ n−íc ngoµi ®ét lùc kiÓm duyÖt tèt nhÊt cña ChÝnh phñ nhiªn b¾t ®Çu l−u ý tíi sù tån t¹i cña mét Trung Quèc, ng−êi d©n Trung Quèc ë tÇng líp trung l−u Trung Quèc(5). Mét møc ®é nhÊt ®Þnh vÉn cã kh¶ n¨ng tiÕp b¸o c¸o gÇn ®©y cña McKinsey&Co cËn nguån th«ng tin to lín tõ b¸o chÝ ®· −íc tÝnh ®Õn n¨m 2025, tÇng líp trung Trung Quèc vµ n−íc ngoµi. Th«ng b¸o l−u Trung Quèc sÏ bao gåm kho¶ng 520 gÇn ®©y cña Thñ t−íng ¤n Gia B¶o vÒ triÖu ng−êi(6). viÖc níi láng kiÓm so¸t ®èi víi c¸c phãng viªn n−íc ngoµi t¹i Trung Quèc tr−íc H¬n n÷a, cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ ThÕ vËn héi 2008 ®· ph¶n ¸nh xu thÕ cña ®ang diÔn ra hiÖn nay lµm thay ®æi c¸ch mét nhu cÇu ®ang gia t¨ng ®èi víi tù do thøc trong ®ã th«ng tin vµ ý t−ëng ®−îc b¸o chÝ t¹i ®Êt n−íc nµy. Sè l−îng phãng phæ biÕn trong ®Êt n−íc cã d©n sè ®«ng viªn n−íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i Trung nhÊt thÕ giíi nµy. Con sè ®iÖn tho¹i di Quèc ®· t¨ng tõ ch−a tíi 50 trong gi÷a ®éng t¹i Trung Quèc, thÝ dô, ®· t¨ng thËp niªn 1990 lªn tíi trªn 600 trong theo cÊp sè nh©n trong vßng 15 n¨m qua, n¨m 2006. Ng−êi ta kú väng sÏ cã trªn tõ 48.000 chiÕc n¨m 1991 lªn tíi trªn 480 10.000 phãng viªn n−íc ngoµi tíi Trung triÖu chiÕc vµo n¨m 2007 – mét tû lÖ gia Quèc ®Ó ®−a tin vÒ ThÕ vËn héi 2008(10). t¨ng hµng n¨m 35.5%(7). Con sè ng−êi Nhu cÇu vÒ mét nÒn b¸o chÝ ®éc lËp sÏ dïng Internet ®· ®¹t tíi 123 triÖu ng−êi kh«ng chØ giíi h¹n víi c¸c phãng viªn vµo n¨m 2006, chØ ®øng thø hai sau Hoa n−íc ngoµi t¹i ®Êt n−íc nµy. Sù th−¬ng Kú. TÊt c¶ nh÷ng thèng kª nãi trªn thËm m¹i hãa ®ang diÔn ra cña b¸o chÝ Trung chÝ trë nªn Ên t−îng h¬n khi 20 n¨m Quèc sÏ ch¾c ch¾n dÉn tíi mét sù ®a tr−íc ®ã kh«ng hÒ cã m¹ng ®iÖn tho¹i di nguyªn lín h¬n vÒ v¨n hãa vµ chÝnh trÞ ®éng vµ tû lÖ ®iÖn tho¹i cè ®Þnh trong t¹i Trung Quèc. d©n sè Trung Quèc chØ ®¹t 0.6%(8). C¸c chuyªn gia tin r»ng 1 tû ng−êi d©n Trung Còng rÊt quan träng ®Ó l−u ý r»ng c¸c Quèc, t−¬ng ®−¬ng 70% d©n sè cña n−íc nhãm x· héi c«ng d©n vµ c¸c tæ chøc phi nghiªn cøu trung quèc sè 7(77) - 2007 39
cheng Li chÝnh phñ sÏ kh«ng cßn bÞ cÊm ®o¸n t¹i quyÒn vµ lîi Ých cña c«ng d©n. Lµ hîp lý Trung Quèc. N¨m 2005, cã 280.000 tæ ®Ó kú väng r»ng luËt s− sÏ trë thµnh mét chøc phi chÝnh phñ ®−îc ®¨ng ký ho¹t lùc l−îng chÝnh trÞ quan träng h¬n ®Õn ®éng t¹i Trung Quèc, bao gåm 6.000 tæ n¨m 2020. Mét sè ng−êi sÏ tiÕp tôc ho¹t chøc phi chÝnh phñ cña n−íc ngoµi, theo ®éng bªn ngoµi c¸c thiÕt chÕ chÝnh trÞ ®Ó thèng kª cña Bé D©n chÝnh(11). M−êi n¨m ®−¬ng ®Çu víi sù l¹m quyÒn, trong khi tr−íc, con sè nh− vËy lµ kh«ng thÓ ®−îc nh÷ng luËt s− ho¹t ®éng v× nh©n quyÒn h×nh dung. Trong suèt thËp kû võa qua, kh¸c cã thÓ trë thµnh c¸c nhµ l·nh ®¹o sè l−îng luËt s− ®¨ng ký vµ sè sinh viªn chÝnh trÞ. tr−êng luËt còng ®· t¨ng ®¸ng kÓ(12). Sè Nh÷ng ®éng lùc trong thÓ chÕ chÝnh sinh viªn nhËp häc (kÓ c¶ sinh viªn t¹i trÞ: C¬ chÕ kiÓm tra vµ ®èi träng ®Æc s¾c chøc) t¹i Tr−êng LuËt §¹i häc B¾c Kinh Trung Quèc? N¨m 2020, c¸i gäi lµ thÕ hÖ trong n¨m 2004 ®· ngang b»ng tæng sè l·nh ®¹o thø n¨m – nh÷ng ng−êi ra ®êi sinh viªn luËt ®−îc ®µo t¹o t¹i tr−êng trong thËp niªn 1950 vµ ®Çu thËp niªn nµy trong suèt 50 n¨m qua céng l¹i(13). 1960 - sÏ ch¾c ch¾n n¾m nh÷ng vÞ trÝ cao H¬n m−êi n¨m qua, mét sè l−îng lín nhÊt cña chÝnh phñ Trung Quèc. Trong sinh viªn t¹i tr−êng luËt ®· th−êng khi ®ã, giíi l·nh ®¹o Trung Quèc sÏ trë xuyªn tham gia c¸c ch−¬ng tr×nh trî gióp nªn ngµy mét ®a d¹ng vÒ mÆt xuÊt th©n ph¸p lý, ch−¬ng tr×nh cung cÊp c¸c h×nh nghÒ nghiÖp vµ kinh nghiÖm chÝnh trÞ. thøc ®a d¹ng cña trî gióp ph¸p lý tíi Nh÷ng nghiÖp chñ - thÝ dô nh− nh÷ng ng−êi nghÌo vµ nh÷ng tÇng líp yÕu thÕ nhµ t− b¶n – sÏ h×nh thµnh nªn mét bé trong x· héi(14). phËn quan träng cña trong tinh hoa cÇm Mét hiÖn t−îng míi quan träng t¹i quyÒn vµo n¨m 2020. ThËm chÝ ngµy nay, Trung Quèc ngµy nay lµ rÊt nhiÒu luËt §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®· cã nhiÒu s− vµ ng−êi ho¹t ®éng ph¸p luËt chuyªn nhµ t− b¶n; mét nghiªn cøu chÝnh thøc nghiÖp d©ng hiÕn sù nghiÖp ®Ó b¶o vÖ lîi gÇn ®©y ®· ph¸t hiÖn 34% chñ doanh Ých cña c¸c nhãm x· héi yÕu thÕ. Mét nghiÖp t− nh©n trong n¨m 2004 lµ ®¶ng thuËt ng÷ Trung Quèc míi, “luËt s− b¶o viªn §¶ng Céng s¶n(15). Cã thÓ thËm chÝ vÖ nh©n quyÒn” (weiquan lushi) gÇn ®©y cßn ®¸ng kinh ng¹c h¬n, mét nghiªn cøu ®· xuÊt hiÖn ®Ó m« t¶ nhãm ®ang xuÊt gÇn ®©y kh¸c ®· cho thÊy r»ng 35% trong hiÖn nµy. BÊt chÊp khã kh¨n, nh÷ng luËt sè 500 ng−êi giµu nhÊt Trung Quèc n¨m 2006 – tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ®ã ®Òu lµ triÖu s− nµy ®i kh¾p ®Êt n−íc ®Ó hç trî ng−êi phó hoÆc thËm chÝ lµ tû phó – lµ ®¶ng d©n vµ gióp ®ì nh÷ng ng−êi thiÖt thßi viªn §¶ng Céng s¶n Trung Quèc(16). thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ph¸p lý chèng l¹i kÎ giµu vµ kÎ n¾m quyÒn lùc. Nh÷ng H¬n n÷a, nh÷ng ng−êi ®−îc ®µo t¹o ë hµnh ®éng dòng c¶m cña hä ®· n©ng cao n−íc ngoµi trë vÒ Trung Quèc (haiguipai) ®¸ng kÓ nhËn thøc cña c«ng chóng vÒ còng sÏ c¹nh tranh giµnh c¸c vÞ trÝ cao nghiªn cøu trung quèc sè 7(77) - 2007 40
Trung Quèc n¨m 2020… trong c¸c c¬ quan nhµ n−íc. Theo Bé nhau. Hai nhãm ®ã cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh Gi¸o dôc Trung Quèc, tõ nay ®Õn n¨m nh− lµ “liªn minh d©n tóy” do Chñ tÞch 2020, Trung Quèc sÏ cö mét sè l−îng lín Hå CÈm §µo vµ Thñ t−íng ¤n Gia B¶o h¬n sinh viªn ra n−íc ngoµi häc tËp, chñ l·nh ®¹o vµ nhãm “liªn minh tinh hoa” yÕu lµ ë ph−¬ng T©y. KÓ tõ n¨m 2000, do cùu Chñ tÞch Giang Tr¹ch D©n vµ Phã kho¶ng 120.000 sinh viªn Trung Quèc Chñ tÞch n−íc ®−¬ng nhiÖm T¨ng Kh¸nh ®· ra n−íc ngoµi häc tËp mçi n¨m. Con Hång ®øng ®Çu. C¸c l·nh ®¹o hµng ®Çu sè hµng n¨m nµy ®−îc kú väng sÏ t¨ng cña Trung Quèc ®· b¾t ®Çu sö dông lªn tíi 300.000 vµo n¨m 2020(17). Nh÷ng thuËt ng÷ “d©n chñ trong §¶ng” ng−êi ®−îc ®µo t¹o t¹i ë n−íc ngoµi trë vÒ (dangnei minzhu) ®Ó m« t¶ t− t−ëng Trung Quèc nµy sÏ ®ãng gãp vµo viÖc phæ §¶ng nªn thÓ chÕ hãa c¬ chÕ kiÓm tra vµ biÕn nh÷ng gi¸ trÞ quèc tÕ vµ t− t−ëng ®èi träng trong giíi l·nh ®¹o cña m×nh. d©n chñ t¹i Trung Quèc. Nh÷ng ®éng lùc “bÌ ph¸i” míi nµy cã bèn ®Æc ®iÓm. Thø nhÊt, hai liªn minh Sù thay ®æi chÝnh trÞ quan träng nhÊt nµy ®¹i diÖn cho hai nhãm cö tri t¹i Trung Quèc kh«ng ph¶i lµ sù ®a d¹ng (constituencies) cã ®Æc ®iÓm ®Þa lý vµ ®ang gia t¨ng cña c¸c l·nh ®¹o chÝnh trÞ, x· héi chÝnh trÞ kh¸c nhau; thÝ dô, nhãm mµ lµ xu h−íng tiÖm tiÕn ®èi víi c¬ chÕ tinh hoa ®¹i diÖn cho lîi Ých cña vïng kiÓm tra vµ ®èi träng trong giíi l·nh ®¹o. duyªn h¶i (c¸i cã thÓ ®−îc gäi nh− lµ C¸c nhµ l·nh ®¹o chÝnh trÞ Trung Quèc “tØnh xanh” cña Trung Quèc), trong khi kh«ng ph¶i lµ mét nhãm ®ång nhÊt víi liªn minh d©n tóy ®¹i diÖn cho tiÕng nãi cïng nh÷ng gi¸ trÞ, quan ®iÓm vµ −u tiªn cña vïng néi ®Þa (“tØnh ®á” cña Trung chÝnh s¸ch. Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm Quèc. Thø hai, hai liªn minh nµy cã hÊp dÉn nhÊt cña nÒn chÝnh trÞ Trung nh÷ng s¸ng kiÕn vµ −u tiªn chÝnh s¸ch Quèc hiÖn t¹i vµ trong t−¬ng lai gÇn lµ ®èi lËp. Liªn minh tinh hoa ®Æt −u tiªn hiÖn t−îng “l−ìng ®¶ng” ®ang xuÊt hiÖn vµo t¨ng tr−ëng kinh tÕ trong khi liªn trong §¶ng Céng s¶n Trung Quèc, c¸i minh d©n tóy vËn ®éng cho c«ng b»ng ®−îc cÊu tróc bëi c¬ chÕ kiÓm tra vµ ®èi x· héi vµ sù g¾n kÕt x· héi. Thø ba, hai träng gi÷a hai liªn minh/ph¸i lín, kh«ng nhãm nµy hÇu nh− lµ c©n b»ng vÒ quyÒn chÝnh thøc trong giíi l·nh ®¹o Trung lùc, cã phÇn bëi chuyªn m«n vµ kü n¨ng Quèc (c¸i cã thÓ ®−îc gäi nh− lµ c«ng l·nh ®¹o cña hä cã tÝnh bæ sung cho nhau. thøc “mét ®¶ng, hai ph¸i”)(18). Thø t−, mÆc dï c¹nh tranh víi nhau vÒ LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö cña Trung nh÷ng vÊn ®Ò nhÊt ®Þnh, liªn minh nµy Quèc, vÒ c¬ b¶n §¶ng Céng s¶n cÇm s½n sµng hîp t¸c víi liªn minh kia – quyÒn kh«ng cßn chÞu sù l·nh ®¹o cña phÇn v× l·nh ®¹o cña c¶ hai liªn minh mét c¸ nh©n m¹nh, nh− Mao Tr¹ch §«ng ®Òu nhËn thÊy hä ®ang trªn cïng mét hoÆc §Æng TiÓu B×nh, mµ thay vµo ®ã lµ con thuyÒn: hä cã môc tiªu chung ®èi víi cña hai nhãm tinh hoa c¹nh tranh víi sù sèng cßn cña §¶ng Céng s¶n t¹i trong nghiªn cøu trung quèc sè 7(77) - 2007 41
cheng Li n−íc vµ sù trçi dËy cña Trung Quèc ë MÆc dï nh÷ng khã kh¨n cña Trung n−íc ngoµi. Nhu cÇu céng t¸c còng t¹o ra Quèc lµ ®Çy rÉy, sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ “l−ìng ®¶ng ®Æc s¾c Trung Quèc”. kinh tÕ to lín cã thÓ trë thµnh vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i nhÊt mµ ®Êt n−íc nµy ph¶i Tuy nhiªn, c¬ chÕ chÝnh trÞ nµy sÏ ®−¬ng ®Çu hiÖn nay. Trong mét thÕ hÖ, kh«ng ë m·i t×nh tr¹ng ®×nh trÖ. C¬ chÕ Trung Quèc ®· chuyÓn ®æi tõ mét n−íc cã ®Çy n¨ng ®éng nµy râ rµng sÏ khiÕn cho møc ®é ngang b»ng nhÊt trªn thÕ giíi vÒ viÖc vËn ®éng chÝnh trÞ trë nªn minh mÆt ph©n phèi thu nhËp sang mét ®Êt b¹ch h¬n, nÒn “chÝnh trÞ bÌ ph¸i” sÏ trë n−íc cã møc ®é ngang b»ng kÐm nhÊt(19). nªn cã tÝnh hîp ph¸p/chÝnh thèng vµ viÖc H¬n n÷a, tham nhòng cña quan chøc lan bÇu cö sÏ ®−îc tiÕn hµnh chÝnh quy vµ trµn, sù bÊt m·n ë n«ng th«n gia t¨ng, thËt h¬n. NÕu vËy, lµ kh«ng khã ®Ó h×nh suy tho¸i m«i truêng, c¸c cuéc khñng dung r»ng §¶ng Céng s¶n Trung Quèc sÏ ho¶ng y tÕ lín, sù thiÕu v¾ng cña mét t¸ch thµnh liªn minh tinh hoa vµ liªn m¹ng l−íi an sinh x· héi vµ c¸c vô tai minh d©n tóy sau h¬n 15 n¨m cña hiÖn n¹n c«ng nghiÖp th−êng xuyªn diÔn ra, tr¹ng “l−ìng ®¶ng” trong §¶ng nµy. Chñ tÊt c¶ d−êng nh− cho thÊy r»ng chÕ ®é yÕu bëi nh÷ng ph¸t triÓn mang tÝnh thÓ Trung Quèc ®ang ngåi trªn mét nói löa cña nh÷ng ®éng lo¹n x· héi to lín. chÕ ®ã, sù chia t¸ch nµy sÏ ®¹t ®uîc theo c¸ch phi b¹o lùc. N¨m 2020, bÇu cö vµ Sù ®« thÞ hãa ®ang diÔn ra víi quy m« lín t¹i Trung Quèc kh«ng chØ t¹o ra mét c¹nh tranh trong §¶ng Céng s¶n Trung tÇng líp trung l−u ®« thÞ, mµ cßn lµm gia Quèc sÏ më réng tíi c¸c cuéc bÇu cö réng t¨ng sè l−îng ng−êi nghÌo vµ ng−êi thÊt r·i cña ®Êt n−íc; kÕt qu¶, d©n chñ trong nghiÖp. ¸p lùc d©n sè sÏ trë nªn v« cïng §¶ng sÏ c¶i tæ thµnh d©n chñ hiÕn chÝnh. to lín khi d©n c− trong ®é tuæi lao ®éng KÞch b¶n 2: Hçn lo¹n kÐo dµi ®¹t tíi 955 triÖu vµo n¨m 2020, so víi 732 triÖu n¨m 1995(20). Sù ph¸t triÓn Mét sù chuyÓn ®æi sang nÒn d©n chñ kinh tÕ cña Trung Quèc kh«ng thÓ t¹o ra t¹i quèc gia cã d©n sè lín nhÊt trªn thÕ ®ñ viÖc lµm ®Ó thu hót qu¸ nhiÒu ng−êi. giíi nµy hÇu nh− ch¾c ch¾n sÏ kh«ng dÔ H¬n n÷a, c¸c ®iÒu kiÖn vÒ nh©n khÈu sÏ dµng. Mét trong nh÷ng quan ng¹i lín xÊu ®i. C¸c nhµ Trung Quèc häc ®· l−u ý nhÊt ®èi víi d©n chñ chÝnh trÞ lµ sù r»ng, trong khi 20% d©n sè thÕ giíi sèng chuyÓn ®æi nµy cã thÓ ®au ®ín, b¹o lùc vµ t¹i Trung Quèc, ®Êt n−íc nµy chØ cã 7% cã thÓ dÉn tíi sù hçn lo¹n kÐo dµi. Hçn ®Êt canh t¸c, 7% l−îng n−íc ngät, 3% lo¹n thËm chÝ diÔn ra ë Trung Quèc víi diÖn tÝch rõng, 2% tr÷ l−îng dÇu vµ 1% hoÆc kh«ng víi nh÷ng chuyÓn ®æi d©n khÝ thiªn nhiªn cña thÕ giíi. Trung Quèc chñ quan träng. T×nh tr¹ng hçn lo¹n kÐo ch¾c ch¾n sÏ trë nªn dÔ bÞ ¶nh h−ëng bëi dµi cßn cã nhiÒu ®iÒu ®Ó lµm h¬n víi nh÷ng thiÕu hôt nguån tµi nguyªn thiªn nh÷ng th¸ch thøc nh©n khÈu ®¸ng lo nhiªn trong nh÷ng n¨m s¾p tíi. Theo con ng¹i mµ Trung Quèc ph¶i ®u¬ng ®Çu sè chÝnh thøc, trong sè 45 lo¹i dù tr÷ trong nh÷ng n¨m s¾p tíi. nghiªn cøu trung quèc sè 7(77) - 2007 42
Trung Quèc n¨m 2020… kho¸ng s¶n c¬ b¶n mµ Trung Quèc cã, vµo thay thÕ c¬ chÕ cña Nhµ n−íc tr−íc chØ cã 6 lo¹i lµ ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®©y, ®· hÇu nh− lµ thÊt b¹i(23). HiÖn t¹i, cña n−íc nµy trong n¨m 2020(21). 45% c− d©n ®« thÞ vµ 80% d©n sè n«ng th«n kh«ng cã bÊt kú lo¹i b¶o hiÓm y tÕ Trong khi ®ã lèi sèng cña tÇng líp nµo cµng lµm cho t×nh h×nh trë nªn tåi tÖ trung l−u ë c¸c vïng ®« thÞ sÏ khiÕn cho h¬n. Trung Quèc nhanh chãng trë thµnh nh÷ng th¸ch thøc vÒ m«i tr−êng cña mét x· héi cã d©n sè ®ang giµ ®i. Theo Trung Quèc trë nªn nghiªm träng h¬n. mét nghiªn cøu gÇn ®©y, ng−êi giµ (®−îc HiÖn nay, Trung Quèc ®· lµ thÞ tr−êng « x¸c ®Þnh lµ nh÷ng ng−êi trªn 60 tuæi) t« lín thø ba trªn thÕ giíi vµ c¸c ph−¬ng chiÕm kho¶ng 12% tæng d©n sè Trung tiÖn cã ®éng c¬ tiªu thô 1/3 l−îng dÇu cña Quèc, nh−ng ®Õn n¨m 2020, con sè nµy quèc gia nµy. ThÝ dô, sè l−îng ph−¬ng ®−îc dù ®o¸n lµ sÏ t¨ng lªn tíi 17% tiÖn cã ®éng c¬ ®−îc ®¨ng ký ë B¾c Kinh (kho¶ng 243 triÖu ng−êi)(24). ®· t¨ng tõ 564.000 n¨m 1993 lªn tíi 2,7 triÖu n¨m 2006 vµ hiÖn mçi ngµy cã tíi Nh÷ng th¸ch thøc nh©n khÈu vµ m«i 1000 xe « t« míi ®−îc ®¨ng ký l−u hµnh. tr−êng ®ã ®Òu cã thÓ lµ nh©n tè lµm trÇm ¤ t« ®−îc cho lµ kÎ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ träng ®i c¸c cuéc khñng ho¶ng x· héi - l−îng « nhiÔm kh«ng khÝ cña thµnh phè chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ dÉn tíi nh÷ng sù B¾c Kinh. Trªn quy m« quèc gia, gÇn 300 hçn lo¹n kÐo dµi. TÊt nhiªn, cã nhiÒu triÖu ng−êi Trung Quèc kh«ng ®−îc tiÕp nh©n tè g©y khñng kho¶ng kh¸c, bao cËn víi nguån n−íc uèng s¹ch vµ 400 gåm c¸c vô bª bèi tham nhòng quy m« triÖu ng−êi ®ang sèng ë nh÷ng vïng cã lín, c¨ng th¼ng gi÷a chÝnh quyÒn Trung møc ®é « nhiÔm kh«ng khÝ cao nghiªm −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng, xung ®ét lîi Ých gi÷a träng. 1/3 ®Êt ®ai cña Trung Quèc ®· bÞ « giíi l·nh ®¹o d©n sù vµ qu©n sù, khñng nhiÔm bëi m−a axÝt. Mét sè häc gi¶ ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu cã thÓ gi¸ng vµo nghiªn cøu vÒ m«i tr−êng tin r»ng ®Õn tÇng líp trung l−u Trung Quèc, ®Æc biÖt n¨m 2020 hoÆc 2025, Trung Quèc sÏ ph¶i lµ nh÷ng xung ®ét s¾c téc lín t¹i T©n ®èi mÆt víi t×nh tr¹ng mçi n¨m cã tíi 20 C−¬ng vµ T©y T¹ng, sù bµi ngo¹i cña ®Õn 30 triÖu ng−êi ph¶i di t¶n v× m«i ng−êi Trung Quèc víi c¸c c«ng ty n−íc tr−êng suy tho¸i(22). ngoµi, ®èi ®Çu qu©n sù xuyªn Eo biÓn HÖ thèng dÞch vô y tÕ vµ ch¨m sãc søc §µi Loan hoÆc víi NhËt B¶n vµ mét kháe cña Trung Quèc hiÖn nay lµ thiÕu th¶m häa h¹t nh©n cã thÓ diÔn ra ë b¸n hôt ghª gím ®èi víi nh©n d©n nãi chung, ®¶o TriÒu Tiªn. Mçi mét nh©n tè trong ®ã vµ chØ ®ñ phôc vô ng−êi cã kh¶ n¨ng ®Òu cã thÓ lµm xãi mßn sù æn ®Þnh cña kinh tÕ. Giíi l·nh ®¹o Trung Quèc hiÖn Trung Quèc. Sù bïng næ th«ng tin ®−îc nay c«ng nhËn r»ng trong mét thËp kû t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi bëi c¸ch m¹ng qua, c¶i c¸ch hÖ thèng ch¨m sãc søc kháe, viÔn th«ng sÏ kh«ng chØ truyÒn b¸ c¸c triÓn khai qua viÖc ®−a c¬ chÕ thÞ tr−êng quan ®iÓm vµ gi¸ trÞ d©n chñ mµ còng nghiªn cøu trung quèc sè 7(77) - 2007 43
cheng Li Quèc vµ Ên §é. Sù thµnh c«ng cña NhËt lµm phæ biÕn réng r·i h¬n nh÷ng th«ng ®iÖp d©n chñ vµ nh÷ng tin ®ån lµm n¸o B¶n còng cho thÊy r»ng sù ph¸t triÓn ®éng x· héi. kinh tÕ phi th−êng cã thÓ ®¹t ®−îc mµ kh«ng cã mét th¶m häa m«i tr−êng nµo. Kho¶ng n¨m 2022, thÕ hÖ thø n¨m H¬n n÷a, c¸c nhµ l·nh ®¹o cÊp cao cña cña c¸c l·nh ®¹o Trung Quèc sÏ ph¶i Trung Quèc hiÖn nay ®· lµm ®−îc nhiÒu chuyÓn giao quyÒn lùc cho thÕ hÖ l·nh h¬n so víi nh÷ng ng−êi tiÒn nhiÖm cña ®¹o thø s¸u, nh÷ng ng−êi chñ yÕu lµ hä ®Ó thu hót sù chó ý cña c«ng chóng tíi xuÊt th©n tõ nh÷ng gia ®×nh mét con. nh÷ng th¸ch thøc nh©n khÈu, m«i C¸c nhµ l·nh ®¹o thÕ hÖ thø s¸u nµy, tr−êng vµ x· héi ®ang g©y ¸p lùc cña ®Êt mÆc dï cã thÓ lµ cã tÇm nh×n quèc tÕ vµ n−íc. ë ph¹m vi réng, trong vµi n¨m qua, cã häc vÊn cao, nh−ng l¹i mang ®Æc ®iÓm Hå CÈm §µo vµ ¤n Gia B¶o ®· thay ®æi thiÕu kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt c¸c cuéc chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Trung Quèc tõ khñng ho¶ng. HËu qu¶, mét lo¹t c¸c sù sù ¸m ¶nh víi t¨ng tr−ëng GDP sang kiÖn cã thÓ x¶y ra trong n¨m 2020: chÝnh mét sù chó ý to lín h¬n tíi nh÷ng quan quyÒn Trung −¬ng mÊt kiÓm so¸t víi ng¹i vÒ m«i tr−êng vµ nhu cÇu cña x· héi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng, §¶ng Céng s¶n hµi hßa. C¸c nhµ quan s¸t n−íc ngoµi Trung Quèc kh«ng cßn cã thÓ vËn hµnh kh«ng nªn ®¸nh gi¸ thÊp sù thÝch øng vµ mét lµn sãng ra ®i å ¹t cña ng−êi cña giíi l·nh ®¹o Trung Quèc. ChÕ ®é ®éc Trung Quèc khiÕn cho ng−êi nhËp c− ®o¸n cña Trung Quèc lµ kh«ng ®×nh trÖ; Trung Quèc cã mÆt ë mäi ngâ ng¸ch trªn thay vµo ®ã, sù linh ho¹t cña nã – kh¶ thÕ giíi. n¨ng liªn tôc ®iÒu chØnh víi nh÷ng m«i KÞch b¶n 3: Mét Trung Quèc ®éc tr−êng míi vµ sù tiÕn hµnh mét sè c¶i ®o¸n, linh ho¹t c¸ch ph¸p luËt, hµnh chÝnh, x· héi vµ chÝnh trÞ - cã thÓ trªn thùc tÕ khiÕn cho KÞch b¶n bi quan ë trªn chñ yÕu dùa chÕ ®é nµy bÒn v÷ng. §©y lµ ®iÒu mµ trªn sù quan ng¹i vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn Andrew Nathan ®· ®Þnh râ ®Æc ®iÓm lµ nh©n khÈu bÊt lîi t¹i Trung Quèc. Sù “chñ nghÜa ®éc ®o¸n linh ho¹t cña Trung khan hiÕm c¸c nguån tµi nguyªn thiªn Quèc.”(25) nhiªn vµ suy tho¸i m«i tr−êng ch¾c ch¾n ChÝnh quyÒn Hå CÈm §µo – ¤n Gia thÓ hiÖn lµ nh÷ng th¸ch thøc l©u dµi B¶o gÇn ®©y ®· ®Ò xuÊt mét sè chiÕn l−îc nghiªm träng ®èi víi Trung Quèc, nh−ng ph¸t triÓn míi cã thÓ gãp phÇn vµo sù chóng kh«ng nhÊt thiÕt dÉn tíi sù hçn t¨ng tr−ëng tiÕp tôc cña nÒn kinh tÕ lo¹n vµ sôp ®æ cña ®Êt n−íc nµy. Mét sè Trung Quèc trong thËp kû tíi vµ sau ®ã. trong nh÷ng sù thÇn kú kinh tÕ ®¸ng chó Nh÷ng chiÕn l−îc ®ã bao gåm: sù ph¸t ý nhÊt trong nöa thÕ kû qua ®· xuÊt hiÖn triÓn khu vùc c©n b»ng h¬n, sù t¨ng ë nh÷ng quèc gia ®−îc biÕt lµ thiÕu tr−ëng dÉn d¾t bëi cÇu néi ®Þa, nghiªn nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. Nh÷ng thÝ cøu vµ ®æi míi c«ng nghÖ (®Æc biÖt trong dô s¸ng râ nhÊt lµ NhËt B¶n, Trung nghiªn cøu trung quèc sè 7(77) - 2007 44
Trung Quèc n¨m 2020… nh÷ng lÜnh vùc c«ng nghÖ sinh häc vµ 2020 Trung Quèc sÏ kh«ng chuyÓn sang c«ng nghÖ nan«) vµ sù bµnh tr−íng ra mét nÒn d©n chñ vµ còng kh«ng trë nªn n−íc ngoµi cña c¸c c«ng ty Trung Quèc. hçn lo¹n. Thay vµo ®ã, Trung Quèc sÏ Mét sù ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng h¬n – vÉn cßn d−íi sù l·nh ®¹o cña mét §¶ng vµ sù ph©n phèi b×nh ®¼ng h¬n c¸c nguån Céng s¶n víi 99 n¨m tån t¹i. lùc vµ sù thÞnh v−îng ë ®Êt n−íc nµy – sÏ KÕt luËn mang l¹i cho §¶ng Céng s¶n Trung Quèc NÒn chÝnh trÞ trong n−íc cña Trung mét “nguån vèn chÝnh trÞ” vµ sù hîp Quèc vµo n¨m 2020 nh− thÕ nµo sÏ tïy ph¸p/chÝnh ®¸ng h¬n cho sù thèng trÞ thuéc phÇn lín vµ sù t¸c ®éng lÉn nhau. cña nã. cña c¸c xu h−íng chÝnh trÞ hiÖn nay, Trong khi nh÷ng vÊn ®Ò da d¹ng cña Nh÷ng nh©n tè míi xuÊt hiÖn gÇn ®©y vµ c¸c ®Êt n−íc d©n chñ - nh− sù gia t¨ng nh÷ng nh©n tè nh©n khÈu sÏ trë nªn bÊt b×nh ®¼ng kinh tÕ, tham nhòng (kÓ quan träng trong t−¬ng lai. Cã sù tån t¹i c¶ nh÷ng bª bèi trong viÖc cung cÊp tµi cña nguån th«ng tin ®¸ng tin cËy vµ chÝnh cho c¸c chiÕn dÞch vËn ®éng bÇu nh÷ng tri thøc c¬ b¶n vÒ tÊt c¶ nh÷ng cö), chñ nghÜa gia ®×nh trÞ vÒ chÝnh trÞ, tham sè nµy. Râ rµng lµ Trung Quèc gian lËn bÇu cö, kh«ng hiÖu qu¶ vµ c¸i ®ang ®−¬ng ®Çu víi rÊt nhiÒu vÊn ®Ò mµ Fareed Zakaria ®· gäi xu thÕ trªn nghiªm träng, kh«ng mét vÊn ®Ò nµo cã quy m« thÕ giíi ®èi víi “nh÷ng nÒn d©n chñ phi tù do” – sÏ khiÕn cho d©n chñ trë nh÷ng gi¶i ph¸p dÔ dµng. Lµ hîp lý ®Ó kú nªn Ýt hÊp dÉn h¬n ®èi víi giíi tinh hoa väng mét møc ®é cao cña sù tranh luËn vµ quÇn chóng nh©n d©n Trung Quèc.(26) vµ xung ®ét sÏ dai d¼ng t¹i Trung Quèc Trong con m¾t cña nhiÒu ng−êi, mét trong vßng mét thËp niªn tíi. Tuy nhiªn, Trung Quèc ®éc ®o¸n, æn ®Þnh vµ thÞnh ®ång thêi Trung Quèc ®ang trªn tiÕn v−îng cã thÓ lµ mét lùa chän chÝnh trÞ tr×nh trçi dËy, chø kh«ng ph¶i lµ suy ®¸ng tin h¬n lµ nh÷ng m« h×nh d©n chñ tho¸i. BÞ gi»ng xÐ bëi chñ nghÜa biÖt lËp, cña ph−¬ng T©y. néi chiÕn vµ ngo¹i x©m, Trung Quèc Mét sè sù kiÖn lín trªn con ®−êng tíi ®· cã vµi thÕ kû tåi tÖ trong lÞch sö gÇn n¨m 2020 – ®¸ng chó ý nhÊt lµ ThÕ vËn ®©y, nh−ng sù b¾t kÞp vÒ kinh tÕ cña héi B¾c Kinh 2008, TriÓn l·m ThÕ giíi Trung Quèc trong vßng thÕ kû qua lµ Th−îng H¶i 2010, cã thÓ lµ Gi¶i v« ®Þch phi th−êng. §¹t ®−îc sù thÇn kú vÒ kinh bãng ®¸ thÕ giíi cña FIFA n¨m 2018, vµ tÕ, nh©n d©n Trung Quèc kh«ng ch¾c lµ viÖc h¹ c¸nh vµo n¨m 2020 xe tù hµnh sÏ tháa m·n víi mét sù ngõng l¹i cña (hoÆc thËm chÝ lµ phi hµnh gia) cña viÖc thiÕu d©n chñ chÝnh trÞ. Trung Quèc lªn MÆt Tr¨ng – sÏ n©ng cao Nh−ng gièng nh− nh÷ng n−íc kh¸c, h¬n n¨ng lùc cÇm quyÒn cña §¶ng Céng t−¬ng lai cña Trung Quèc cã thÓ cã s¶n Trung Quèc. Nh÷ng sù ph¸t triÓn vµ nh÷ng kh¶ n¨ng ®a d¹ng. C¸c chuyªn gia gi¶ thuyÕt nãi trªn gîi lªn r»ng ®Õn n¨m vÒ Trung Quèc cã thÓ kh«ng ®ång ý vÒ nghiªn cøu trung quèc sè 7(77) - 2007 45
cheng Li t¨ng lªn nhanh chãng vµ sÏ ®¹t 520 triÖu kÞch b¶n Trung Quèc tíi n¨m 2020 sÏ thÕ ng−êi ®Õn n¨m 2025, b¸o Kinh tÕ Trung nµo, nh−ng bÊt kú mét dù ®o¸n thËn Quèc, ngµy 9-6-2006. Theo b¸o c¸o cña träng vµ th«ng minh nµo vÒ Trung Quèc McKinsey, tû lÖ gia ®×nh thµnh thÞ Trung sÏ cã thÓ tíi cïng mét kÕt luËn: quü ®¹o Quèc cã thu nhËp hµng n¨m d−íi 25000 cña nÒn kinh tÕ ®ang t¨ng tr−ëng nhanh NDT sÏ gi¶m tõ 77% xuèng cßn 10% vµo chãng nµy sÏ cã t¸c ®éng s©u s¾c kh«ng n¨m 2025. Víi mét th¶o luËn toµn diÖn vÒ chØ tíi hµng triÖu ng−êi d©n Trung Quèc ®Þnh nghÜa tÇng líp trung l−u t¹i Trung mµ cßn tíi c¶ céng ®ång thÕ giíi. Quèc, xem Ch©u TiÓu Hång vµ nh÷ng ng−êi kh¸c, §iÒu tra tÇng líp trung l−u Nguêi dÞch: Ph¹m Ngäc Th¹ch Trung Quèc, NXB V¨n hiÕn Trung Quèc, 2005. (7) Xem Bé C«ng nghiÖp Th«ng tin Trung Quèc, “B¸o c¸o thèng kª hµng th¸ng vÒ sù ph¸t triÓn viÔn th«ng t¹i Trung chó thÝch: Quèc,” th¸ng 3-2007, . §èi víi sù ph¸t triÓn (1) Walter Laqueur, “Tin tøc Moscow, nhanh chãng cña ngµnh viÔn th«ng Trung ngµy mai: Dù ®o¸n t−¬ng lai Liªn X«- Quèc, xem “Ngµnh viÔn th«ng Trung Quèc Nga,” Ch¹m tr¸n (th¸ng 5-1990), tr.3. trªn con ®−êng ph¸t triÓn: C¹nh tranh néi (2) T©n Hoa X·, “Møc ®é ®« thÞ hãa cña ®Þa, Tham väng toµn cÇu vµ sù chuyÓn ®æi Trung Quèc sÏ t¨ng tíi 60% trong 20 n¨m l·nh ®¹o,” Gi¸m s¸t Giíi l·nh ®¹o Trung tíi,” ngµy 21-5-2001. http://www.hartford- Quèc sè 19 (thu 2006). hwp.com/archives/55/360.html. (8) Tû lÖ 0.6 m¸y/100 ng−êi d©n lµ cña (3) Theo Ng©n hµng ThÕ giíi, do sù ®iÒu n¨m 1985. Xem Zheng Qibao (chñ biªn), chØnh ®−îc kú väng cña tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a Tõ ®éc quyÒn tíi c¹nh tranh: Nghiªn cøu ®ång NDT vµ USD, GDP/®Çu ng−êi cña thùc nghiÖm vµ th¶o luËn lý thuyÕt vÒ Trung Quèc cã thÓ lµ 5.900 USD vµo n¨m 2020. Xem Jingji cankao bao, ngµy ngµnh viÔn th«ng, NXB ViÔn th«ng vµ b−u 16-4-2003, tr1. ®iÖn, B¾c Kinh 2005, tr.344. (4) Xem ZeeNewws, ngµy 11-1-2007. (9) Xem “N¨m 2020 chøng kiÕn 1 tû http://www.zeenews.com. ng−êi dïng ®iÖn tho¹i di ®éng t¹i Trung (5) Theo b¸o chÝ truyÒn th«ng chÝnh Quèc,” RNCOS weblog, ngµy 22-11-2006, thøc cña Trung Quèc, Trung Quèc sÏ “cã mobile.html. 140 triÖu xe « t« vËn hµnh trªn ®−êng vµo (10) Xem “Thñ t−íng ¤n Gia B¶o sö n¨m 2020, gÊp 7 lÇn con sè cña n¨m 2004.” dông ThÕ vËn héi cho b¸o chÝ c«ng khai”, Xem “Trung Quèc sÏ cã 140 triÖu xe «t« tíi M¹ng Tin tøc Trung Quèc, ngµy 8-12-2006, n¨m 2020,” NhËt b¸o Trung Quèc, ngµy http://www.chinesenewsnet.com. 4-9-2004. http://www.chinadaily.com.cn/ (11) Paul Moonney, “Gi¶i quyÕt víi english/doc/2004-09/04/content_371641.htm. NGO thÕ nµo – phÇn 1, Trung Quèc: Lo (6) TrÝch tõ “B¸o c¸o cña McKinsey&Co: l¾ng tr−íc bÊt æn chÝnh trÞ, Trung Quèc TÇng líp trung l−u cña Trung Quèc ®ang gi¸m s¸t g¾t gao c¸c NGO,” Yale Global, nghiªn cøu trung quèc sè 7(77) - 2007 46
Trung Quèc n¨m 2020… ngµy 1-8-2006, http://yaleglobal.yale. (19) HÖ sè Gini cña Trung Quèc ®· t¨ng edu/display. article?id=7902. tõ 0.33 n¨m 1980 lªn 0.45 n¨m 2004. Xem Ru Xin, Lu Xueyi vµ Li Peilin (chñ biªn), (12) Ji Shuoming vµ Wang Jianming, Ph©n tÝch vµ dù b¸o sù ph¸t triÓn cña “LuËt s− Trung Quèc ®èi víi b¶o vÖ nh©n x· héi Trung Quèc, n¨m 2005, NXB KHXH, quyÒn: Nh÷ng ng−êi tiªn phong cña ph¸p B¾c Kinh, 2004. tr.180-185. Víi hÖ sè Gini, trÞ, Yazhou zhoukan 19, sè 52 (ngµy xem chØ sè Gini ®−îc xuÊt b¶n trong B¸o 19-12-2005) 52ae1a.cfm.. Trong ®Çu thËp c¸o Ph¸t triÓn con ng−êi n¨m 2004, niªn 1980, chØ cã 3000 luËt s− t¹i ®Êt n−íc Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc, trªn 1 tû d©n. N¨m 2004, cã 217 nghiªn Washington D.C, 2004. http://hdr.undp. cøu sinh tiÕn sÜ, 1128 sinh viªn cao häc vµ org/reports/global/2004/pdf/hdr04_complet 704 sinh viªn ®¹i häc ®ang häc t¹i tr−êng e.pdf. luËt §¹i häc B¾c Kinh. H¬n n÷a, tr−êng (20) Michel Andrieu, “Trung Quèc, mét luËt nµy còng ®· cã 1200 sinh viªn sau ®¹i qu¶ bom nh©n khÈu hÑn giê,” OECD häc t¹i chøc vµ 17.044 sinh viªn ®¹i häc t¹i Observer, so 217-218 (hÌ n¨m 1999), tr.2 chøc. N¨m 2004, Trung Quèc cã 11.691 http://www. oecdobserver.org/news/ h·ng luËt ®−îc ®¨ng ký ho¹t ®éng, víi fullstory.php?aid=40. kho¶ng 114.000 luËt s−. (21) Ma Linh vµ Li Ming, ¤n Gia B¶o, (13) Su Ning vµ Zhang Tao, “Tr−êng (NXB Lianjing, §µi B¾c, 2003), tr.44 LuËt §¹i häc B¾c Kinh: vÉn thanh xu©n (22) Elizabeth C. Economy, “Nh÷ng sau 100 n¨m”, Nh©n d©n nhËt b¸o, ngµy th¸ch thøc m«i tr−êng cña Trung Quèc”, 19-5-2004, 2333.html. ®iÒu trÇn tr−íc tiÓu ban ch©u ¸ vµ Th¸i (14) S®d, tr.15. B×nh D−¬ng, ñy ban c¸c vÊn ®Ò Quèc tÕ H¹ (15) Xingdang ribao, ngµy13-12-2004, NghÞ viÖn, ngµy 22-9-2004, http://www. tr.1. cfr.org/publication.html?id=7391. (16) T©n Hoa X·, “Danh s¸ch 500 ng−êi (23) Howard, W. Frech, “ThÞnh v−îng sinh tr−ëng, nh−ng ch¨m sãc søc kháe tµn giµu nhÊt Trung Quèc n¨m 2006”, ngµy óa t¹i Trung Quèc,” Thêi b¸o New York, 11-10-2006, http://news.xinhuanet.com. ngµy 14/1/2006, tr3. (17) T©n Hoa X·, “Sè l−îng hµng n¨m (24) Richard Jackson vµ Neil Howe, cña sinh viªn Trung Quèc ®−îc cö ra n−íc “Chç khuÊt cña Trung Quèc: nh©n khÈu ngoµi häc tËp sÏ t¨ng tíi 300.000 n¨m häc vµ kinh tÕ häc cña chÝnh s¸ch nghØ h−u 2020,” ngµy 17-10-2006, http://www. t¹i Trung Quèc,” Trung t©m nghiªn cøu chiÕn l−îc vµ quèc tÕ, th¸ng 4/2004, xinhuanet.com. http://www.csis.org/media/csis/pubs/grayin (18) Víi th¶o luËn chi tiÕt h¬n vÒ vÊn ®Ò gkingdom.pdf. nµy, xem Cheng Li, “§¶ng ph¸i ®ang xuÊt (25) Andrew Nathan, “Sù kiªn c−êng hiÖn trong §¶ng Céng s¶n Trung Quèc,” ®éc ®o¸n”, T¹p chÝ D©n chñ 14, sè 1 (th¸ng Orbis (hÌ n¨m 2005), tr.387-400; vµ Cheng 1-2003), tr.6-17. Li, “D©n chñ trong §¶ng cña Trung Quèc: (26) Fareed Zakaria, T-¬ng lai cña tù do: D©n H−íng tíi “Mét ®¶ng, hai ph¸i”, chñ phi tù do ë trong n-íc vµ n-íc ngoµi (Nxb Jamestown Foundation, China Brief 6, sè Norton&Company, New York, 2003. 24, ngµy 6-12-2006, tr.8-11. nghiªn cøu trung quèc sè 7(77) - 2007 47