Báo cáo nghiên cứu khoa học " Tư tưởng cận đại hóa của Tôn Trung Sơn quá trình hình thành, phát triển "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

63
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tận đại hóa là một tiến trình lịch sử phổ biến. Kể từ sau khi chủ nghĩa t- bản (CNTB) ra đời, thế giới cận đại dần dần hình thành thị tr-ờng chung với một kết cấu quan hệ quốc tế t-ơng ứng. Hệ quả là xu thế nhất thể hóa cũng bắt đầu xuất hiện trong quá trình phát triển của đa số các quốc gia trên thế giới. Trải qua hai cuộc chiến tranh thuốc phiện, Trung Quốc từ một quốc gia phong kiến độc lập có chủ quyền trở thành một quốc gia nửa thuộc địa nửa...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Tư tưởng cận đại hóa của Tôn Trung Sơn quá trình hình thành, phát triển "

51 T− t−ëng cËn ®¹i hãa cña T«n Trung S¬n… §µo Duy §¹t* Ën ®¹i hãa lµ mét tiÕn tr×nh chiÕn tranh Trung - NhËt n¨m Gi¸p Ngä C lÞch sö phæ biÕn. KÓ tõ sau khi (1894) khiÕn nhiÒu ng−êi Trung Quèc chñ nghÜa t− b¶n (CNTB) ra bõng tØnh giÊc méng "tù c−êng" qua ®êi, thÕ giíi cËn ®¹i dÇn dÇn h×nh thµnh phong trµo D−¬ng Vô. TiÕn tr×nh cËn ®¹i thÞ tr−êng chung víi mét kÕt cÊu quan hãa Trung Quèc tiÕn tíi giai ®o¹n m« hÖ quèc tÕ t−¬ng øng. HÖ qu¶ lµ xu thÕ pháng ph−¬ng T©y, c¶i c¸ch chÝnh trÞ. nhÊt thÓ hãa còng b¾t ®Çu xuÊt hiÖn Trong b−íc ngoÆt lÞch sö nµy, T«n Trung trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®a sè c¸c S¬n ®· xuÊt hiÖn, ®¸p øng nhu cÇu cña quèc gia trªn thÕ giíi. Tr¶i qua hai cuéc thêi ®¹i, b−íc nh÷ng b−íc ®Çu tiªn trªn chiÕn tranh thuèc phiÖn, Trung Quèc tõ con ®−êng c¸ch m¹ng, kh¸c h¼n víi con mét quèc gia phong kiÕn ®éc lËp cã chñ ®−êng biÕn ph¸p duy t©n do Khang H÷u quyÒn trë thµnh mét quèc gia nöa thuéc Vi vµ L−¬ng Kh¶i Siªu ®Ò x−íng. Vèn lµ ®Þa nöa phong kiÕn, bÞ c¸c thÕ lùc t− b¶n ng−êi cã n¨ng lùc phi th−êng, tõng tr¶i, chñ nghÜa (TBCN) ph−¬ng T©y c−ìng l¹i cã kiÕn thøc T©y häc s©u réng, T«n bøc vµo hÖ thèng thÞ tr−êng thÕ giíi. Trung S¬n ®· nhanh chãng trë thµnh ®¹i Kh«ng thÓ ®i ng−îc xu thÕ thêi ®¹i, víi biÓu vÜ ®¹i nhÊt häc tËp ph−¬ng T©y, thóc phong trµo D−¬ng Vô, Trung Quèc buéc ®Èy tiÕn tr×nh cËn ®¹i hãa Trung Quèc. ph¶i b¾t ®Çu tiÕn tr×nh cËn ®¹i hãa ®Êt V−ît lªn ph¸i Duy T©n, b»ng quan n−íc trong hoµn c¶nh bÞ ®éng vµ phô ®iÓm lÞch sö tiÕn hãa luËn, T«n Trung thuéc. §−¬ng thêi, hiÓu biÕt cña ng−êi S¬n chia lÞch tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi Trung Quèc ®èi víi T©y häc vµ v¨n minh loµi ng−êi thµnh bèn thêi kú: Hång cËn ®¹i cßn ë giai ®o¹n trùc quan, c¶m hoang, ThÇn quyÒn, Qu©n quyÒn vµ D©n tÝnh, t¶n m¹n; nhËn thøc cña nh÷ng nhµ quyÒn. §Ó ®Õn thêi ®¹i D©n quyÒn, T«n lý luËn D−¬ng Vô ®èi víi néi dung cËn Trung S¬n cho r»ng tÊt ph¶i dïng biÖn ®¹i hãa còng kh«ng hoµn chØnh vµ thiÕu ph¸p c¸ch m¹ng míi cã thÓ thùc hiÖn chÝnh x¸c, nªn phong trµo D−¬ng Vô ®−îc. Bëi, tõ ThÇn quyÒn tíi Qu©n quyÒn tr−íc sau còng chØ dõng l¹i trong ph¹m råi ®Õn D©n quyÒn lµ mét "trµo l−u thÕ vi h¹n hÑp cña lÜnh vùc "háa khÝ", "kü giíi", gièng nh− dßng ch¶y Tr−êng Giang, nghÖ" mµ kh«ng hÒ tiÕn hµnh cuéc c¶i * ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc. c¸ch toµn diÖn. ThÊt b¹i trong cuéc
nghiªn cøu trung quèc sè 5(69)-2006 52 Hoµng Hµ, nªn "V« luËn thÕ nµo còng kh¸ng cña nh©n d©n, qu©n chñ bÌn lõa kh«ng ng¨n c¶n ®−îc"(1). dèi d©n, "lu«n lu«n ngôy t¹o ý trêi, nãi r»ng ®Þa vÞ ®Æc thï cña hä lµ do trêi trao, XuÊt ph¸t tõ tÇm cao chiÕn l−îc cËn d©n ph¶n ®èi hä lµ chèng l¹i trêi"(4). T«n ®¹i hãa Trung Quèc ®Ó phª ph¸n chñ Trung S¬n ®· bãc trÇn luËn ®iÖu hoang nghÜa chuyªn chÕ phong kiÕn, do vËy, ®−êng "thiªn tö thô mÖnh trêi", vµ chØ ra ph¹m vi phª ph¸n ®−îc T«n Trung S¬n "thiªn h¹ lµ thiªn h¹ cña ng−êi trong ®Ò cËp tíi rÊt réng, néi dung kh¸ phong phó. Kh¸i qu¸t l¹i, cã mÊy néi dung chñ thiªn h¹", "mét hai ng−êi kh«ng thÓ ®éc yÕu sau: chiÕm"(5). V« cïng c¨m phÉn hoµng ®Õ qua c¸c triÒu ®¹i “chØ ch¨m lo ®Õn quyÒn Thø nhÊt lµ, phª ph¸n chÕ ®é chuyªn thÕ tËp ng«i b¸u, mµ ch¼ng quan t©m g× chÕ phong kiÕn, ®Ò x−íng "c¸ch m¹ng ®Õn viÖc d©n", T«n Trung S¬n kh¼ng chÝnh trÞ", x©y dùng nhµ n−íc theo chÕ ®é d©n chñ céng hßa. §ã lµ tiÒn ®Ò thùc ®Þnh: "Trõ phi ng−êi ta lËt ®æ nã ®i th× hiÖn cËn ®¹i hãa. Cô thÓ: míi kh«ng cßn thÕ tËp, nÕu kh«ng bÞ ng−êi ta lËt ®æ th× ®êi ®êi vÉn cßn thÕ Tr−íc hÕt, T«n Trung S¬n phª ph¸n tËp"(6). ¤ng kªu gäi nh©n d©n ®øng lªn, c¸ nh©n qu©n chñ. dïng vò lùc lËt nhµo lo¹i qu©n chñ thÕ Trong x· héi phong kiÕn l©u dµi, qu©n tËp ®· thèng trÞ Trung Quèc trong chñ lµ ®¹i diÖn tèi cao cña thÓ chÕ tr−êng kú lÞch sö. chuyªn chÕ phong kiÕn. "Hoµng ®Õ cao TiÕp ®Õn lµ phª ph¸n t− t−ëng ®Õ vßi väi, cã thÓ lµm bÊt cø ®iÒu g× «ng ta v−¬ng. muèn"(2). Trung Quèc h¬n 2000 n¨m qua ®Òu do qu©n chñ thèng trÞ, quan hÖ gi÷a Tõ viÖc tæng kÕt nh÷ng bµi häc lÞch hoµng ®Õ vµ nh©n d©n lu«n lu«n lµ quan sö, T«n Trung S¬n ra søc tr×nh bµy sù hÖ chñ n«, “chØ cã mét hoµng ®Õ lµ chñ nguy h¹i cña t− t−ëng ®Õ v−¬ng, tha nh©n, cßn nh©n d©n ®Òu lµ n« lÖ, lµ tµi thiÕt khuyªn r¨n mäi ng−êi tuyÖt ®èi s¶n riªng cña mét hoµng ®Õ”(3). Nh©n kh«ng thÓ ®Ó cho t− t−ëng ®Õ v−¬ng tån d©n hoµn toµn bÞ lo¹i ra khái ®êi sèng t¹i. ¤ng nãi: "Tõ x−a tíi nay, ng−êi chÝnh trÞ quèc gia, bÞ t−íc ®o¹t mäi Trung Quèc chóng ta "chØ biÕt r»ng lËp quyÒn tham dù qu¶n lý ®Êt n−íc. ý chÝ chÝ th× ph¶i häc, tróng cö, ®Ëu tr¹ng cña hoµng ®Õ lµ ph¸p luËt, nh©n d©n nguyªn, lµm tÓ t−íng vµ cßn muèn lµm "chØ mét mùc tu©n thñ mµ th«i". D−íi uy c¶ hoµng ®Õ"(7). Lo¹i t− t−ëng nµy ®êi ®êi lùc ghª gím cña hoµng ®Õ, quyÒn lîi vµ nèi nhau, ®Õn triÒu Nguyªn, Chu nghÜa vô cña ng−êi d©n hoµn toµn t¸ch Nguyªn Ch−¬ng "lËt nhµo chÝnh phñ dÞ khái nhau, nh©n d©n kh«ng cã quyÒn lîi téc triÒu Nguyªn, c−íp chÝnh quyÒn vÒ chÝnh trÞ, chØ cã nghÜa vô giao nép thuÕ tay m×nh, ®æi quèc hiÖu thµnh triÒu m¸. Ngay nãi vÒ b¶n th©n hoµng ®Õ th× Minh, l¹i lªn ng«i hoµng ®Õ, chÝnh thÓ vÉn chuyªn chÕ, chÝnh quyÒn cña thiªn quyÒn lîi víi n¨ng lùc cña «ng ta hoµn h¹ l¹i cha truyÒn cho con, con truyÒn cho toµn kh«ng t−¬ng xøng víi nhau. §¹i ®a ch¸u, ng−êi trong mét nhµ ®êi ®êi truyÒn sè hoµng ®Õ cã quyÒn lùc mµ l¹i bÊt tµi cho nhau, ®óng nh− cæ nh©n nãi, thiªn v« ®¹o, nh©n d©n bÊt m·n víi hoµng ®Õ h¹ lµ cña mét nhµ"(8). Theo T«n Trung ngµy mét t¨ng. §Ó ng¨n chÆn sù ph¶n
53 T− t−ëng cËn ®¹i hãa cña T«n Trung S¬n… S¬n: "§· lµ ng−êi c¸ch m¹ng, nÕu cã phñ cho ®Õn th− l¹i ®Òu cho nhËn cña chót Ýt t− t−ëng hoµng ®Õ th× sÏ dÉn ®Õn ®ót lãt lµ tµi léc ®Ó lµm nh÷ng viÖc h¹i mÊt n−íc. V× Trung Quèc x−a nay coi d©n"(11). Trong x· héi cuèi triÒu Thanh, quèc gia lµ tµi s¶n cña c¸ nh©n qu©n cã thÓ nãi kh«ng quan nµo kh«ng tham, chñ, cho nªn phµm lµ nh÷ng cuéc quËt kh«ng n¬i nµo kh«ng tham, kh«ng lóc khëi cña nh÷ng anh hïng m«ng muéi nµo kh«ng tham. Trong dinh Tæng ®èc nhÊt ®Þnh sÏ dÉn ®Õn tranh ®o¹t lÉn thêi Êy còng cã viÖc th«ng ®ång nhau nhau, tranh giµnh kh«ng ®−îc th× ®µnh mua b¸n khoa cö, tiÒn phÝ tæn ®−îc Ên ph¶i mçi ng−êi chiÕm cø mét ph−¬ng v× ®Þnh lµ ba ngµn l¹ng mét ng−êi. Nh÷ng kh«ng b×nh ®Þnh ®−îc nhau. §Êt n−íc do nh©n sÜ muèn lµm quan còng vui lßng ®ã sÏ ph©n liÖt tíi mét hai tr¨m n¨m mµ hèi lé hîp ph¸p, "kÎ sÜ coi khoa b¶ng lµ vÉn ch−a ®Þnh xong thÕ cuéc"(9). Do vËy, vinh quang, hä tªn ®−îc yÕt b¶ng, tøc lµ "t− t−ëng lµm hoµng ®Õ tr−íc ®©y lµ vÕt cã hy väng lät vµo hµng ngò quan tÝch x−a cò cña qu¸ khø, ph¶i ®−îc trõ tr−êng; thÕ lµ nép tiÒn hèi lé hîp ph¸p, bá tËn gèc". råi ra nhËm chøc"(12). Khi võa nhËm Cuèi cïng lµ, phª ph¸n nÒn chÝnh trÞ chøc, hä bÌn ra søc sö dông chøc quyÒn quan liªu, hñ b¹i. cña m×nh, tranh thñ thêi gian bßn rót X· héi phong kiÕn Trung Quèc ®· x−¬ng m¸u d©n. Khi ph©n tÝch nguyªn h×nh thµnh mét chØnh thÓ c¬ cÊu quan nh©n quan l¹i tham «, T«n Trung S¬n ®· liªu ®å sé. §Õn ®êi Thanh, hÖ thèng chØ râ: chñ yÕu lµ v× bän ng−êi nµy muèn quan liªu nµy ngµy cµng bµnh tr−íng, tháa m·n cuéc sèng xa hoa v« bê bÕn, quan hµm cµng cao, ®Æc quyÒn cµng lín, ®ång thêi ®Ó ®¹t ®−îc môc bän quan l¹i lín bÐ chØ biÕt tranh quyÒn ®Ých duy tr× ®Þa vÞ vèn cã cña m×nh, råi cè vÞ, dÉn ®Õn viÖc tham nhòng, bÎ cong tiÕn thªm mét b−íc m−u ®o¹t chøc quan ph¸p luËt, coi m¹ng ng−êi nh− cá r¸c, cao h¬n. "§· lµm mét nh©n viªn c«ng vô, "trong c¸c phñ quan ®Þa ph−¬ng, n¬i nµo v« luËn lµ chøc vô cao thÊp thÕ nµo, hä còng thÊy". "Thãi tham lam, h¹ch s¸ch ®Òu cho r»ng tham « lµ kh«ng cã thuèc ®· thµnh nÕp, cã tiÒn lµ lµm quan, viÖc cøu ch÷a, vµ cho r»ng tõ bá tham « g× hèi lé còng xong"(10). V× quan hµm mua chÝnh lµ tõ bá cuéc sèng cña nh©n viªn b»ng tiÒn cho nªn chÝnh quyÒn nhµ c«ng vô"(13). ChÝnh do quan l¹i tham « Thanh kh«ng thÓ ®ßi c¸c ph¸p quan lµm hèi lé, m−u lîi riªng mµ coi nhÑ qu¶n lý, viÖc theo ph¸p luËt, mµ "®Ó mÆc cho l−êi nh¸c viÖc c«ng, dÉn ®Õn thuû lîi ph¸p quan lµm bËy, ch¼ng m¶y may h¹n kh«ng tu söa, thiªn tai hoang hãa hÕt chÕ". HËu qu¶ lµ nh÷ng kÎ tµn ¸c cã n¨m nµy ®Õn n¨m kh¸c, dÞch bÖnh lan träng téi nhën nh¬ ngoµi vßng ph¸p luËt, trµn, ®ãi rÐt triÒn miªn "®¹o tÆc hoµnh nh−ng l¹i lµm cho ng−êi d©n l−¬ng thiÖn hµnh", "d©n kh«ng ®−êng sèng". T«n Trung S¬n ®· th¼ng thõng coi bän tham v« téi khã tho¸t khái c¬n ®en vËn rñi. VÒ quan « l¹i lµ "giÆc cña d©n" ; coi chÝnh viÖc nµy, T«n Trung S¬n ®· th¼ng th¾n phñ cña nÒn chÝnh trÞ quan liªu hñ b¹i v¹ch trÇn: "Bªn trong th× tõ triÒu ®×nh nhµ Thanh nh− lµ ph©n lµ ®Êt, lµ ®èng r¸c cho ®Õn ho¹n quan, bªn ngoµi th× tõ ®èc
nghiªn cøu trung quèc sè 5(69)-2006 54 nång nÆc thèi tha, "nã tån t¹i cµng l©u th× viÖc giao l−u víi n−íc ngoµi bÞ thñ tiªu, cµng thèi". QuÐt s¹ch ®èng r¸c r−íi ph©n mËu dÞch xuÊt nhËp khÈu c¬ hå l©m vµo gio mµ chÝnh quyÒn nhµ Thanh ®· tÝch tô t×nh tr¹ng ®×nh ®èn. Nguån thu nhËp tµi lµ tr¸ch nhiÖm cña ng−êi trong ®¶ng c¸ch chÝnh quan träng cña triÒu ®×nh nhµ m¹ng. Thanh lµ thuÕ h¶i quan song kh«ng thu vµo ®©u ®−îc, bÌn ®Æt tr¹m thuÕ quan Hoµng ®Õ muèn g× lµm nÊy vµ t− trong n−íc ®Ó c−ìng Ðp, thu thuÕ nÆng t−ëng ®Õ v−¬ng ®· lan trµn thµnh tai th−¬ng nh©n nh»m bï ®¾p sù trèng rçng häa. NÒn chÝnh trÞ quan liªu hñ b¹i tõ cña quèc khè. ThuÕ m¸ nhiÒu v« kÓ, "tõ trªn xuèng d−íi. TÊt c¶, xÐt ®Õn cïng cñi ®uèc, g¹o, muèi cho tíi ®−êng, r−îu... ®Òu lµ s¶n phÈm cña chÕ ®é chuyªn chÕ ®Òu ®¸nh thuÕ nÆng, trªn bé th× cã nhµ phong kiÕn. Bëi thÕ, muèn trõ bá c¨n thu, trªn thuû th× cã thuyÒn thu"(14). T«n bÖnh x· héi nh− ®· tr×nh bµy ë trªn, th× Trung S¬n ®· so s¸nh gi÷a triÒu §−êng nhÊt ®Þnh ph¶i tiªu diÖt chÕ ®é chuyªn víi triÒu Thanh trong lÞch sö Trung chÕ qu©n chñ phong kiÕn, kiÕn lËp n−íc Quèc ®Ó chøng minh r»ng, nÕu më cöa d©n chñ céng hßa t− s¶n. T«n Trung S¬n th× cã thÓ lµm n−íc m¹nh. ¤ng nãi: coi ®©y lµ cuéc "c¸ch m¹ng chÝnh trÞ", vµ "TriÒu §−êng lµ thêi ®¹i cùc thÞnh, c¸c nhÊn m¹nh r»ng viÖc hoµn thµnh c¸ch n−íc nh− ý §¹i Lîi, Thæ NhÜ Kú, Ba T−, m¹ng chÝnh trÞ ë Trung Quèc lµ tiÒn ®Ò NhËt B¶n ®−a hµng v¹n l−u häc sinh ®Ó tiÕn hµnh sù nghiÖp cËn ®¹i hãa. ®Õn Trung Quèc häc tËp... Thêi Êy ng−êi Thø hai lµ, phª ph¸n chÝnh s¸ch bÕ n−íc ngoµi ®Õn Trung Quèc, ng−êi quan táa c¶ng phong kiÕn, ®Ò x−íng "chñ Trung Quèc chóng ta kh«ng ph¶n ®èi. V× nghÜa khai phãng", ph¸t triÓn c«ng lµ thêi ®¹i cùc thÞnh cña v¨n minh th−¬ng nghiÖp. §ã lµ h¹t nh©n cña cËn Trung Quèc, trªn d−íi ®Òu hiÓu r»ng më ®¹i hãa. cöa cã lîi chø kh«ng cã h¹i"(15). T«n ChÝnh phñ Thanh thùc hiÖn chÝnh Trung S¬n coi më cöa lµ mét tiªu chÝ cña s¸ch bÕ quan táa c¶ng, trùc tiÕp c¶n trë mét nhµ n−íc d©n téc v¨n minh ph¸t lÞch tr×nh cËn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ. VÒ ®¹t. §©y lµ mét kiÕn gi¶i rÊt x¸c ®¸ng. viÖc nµy, T«n Trung S¬n còng phª ph¸n N¨m 1919, T«n Trung S¬n ®· ®Ò ra "KÕ gay g¾t. ¤ng ®· bµn luËn t−êng tËn vÒ ho¹ch thùc nghiÖp", ®ã lµ mét ph−¬ng ¸n nguyªn nh©n n¶y sinh, biÓu hiÖn, sù kiÕn thiÕt hïng vÜ, víi néi dung phong nguy h¹i vµ ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt phó, biÖn ph¸p cô thÓ, quan hÖ ®Õn quèc chÝnh s¸ch bÕ quan táa c¶ng. Theo T«n kÕ d©n sinh, hÇu nh− bao qu¸t tÊt c¶ Trung S¬n chÝnh s¸ch ®ãng cöa lµ s¶n mäi lÜnh vùc. ¤ng chñ tr−¬ng më cöa vµ phÈm cña m©u thuÉn gay g¾t gi÷a kÎ ph¸t triÓn c«ng th−¬ng nghiÖp víi ®iÒu thèng trÞ vµ nh©n d©n, lµ sù ph¶n ¸nh kiÖn b¶o vÖ chñ quyÒn quèc gia. §©y t©m lý kiªu ng¹o tù cao tù ®¹i h·o huyÒn ®−îc coi lµ h¹t nh©n cña cËn ®¹i ho¸, khi trong truyÒn thèng. §Ó duy tr× chÕ ®é «ng lín tiÕng kªu gäi: "Then chèt sù tån qu©n chñ chuyªn chÕ, chÝnh phñ Thanh vong cña Trung Quèc tõ nay vÒ sau cùc lùc ph¶n ®èi ph−¬ng thøc s¶n xuÊt chÝnh lµ c«ng cuéc ph¸t triÓn c«ng th−¬ng nghiÖp”(16). t− b¶n du nhËp tõ ph−¬ng T©y. Bëi thÕ,
55 T− t−ëng cËn ®¹i hãa cña T«n Trung S¬n… quèc ®øng lªn hµnh ®éng, dòng c¶m ph¸ Thø ba lµ, phª ph¸n chñ nghÜa toang thiªn la ®Þa vâng cña chñ nghÜa chuyªn chÕ v¨n hãa, ®Ò x−íng tù do t− chuyªn chÕ v¨n hãa, hy väng cã thÓ kh¾c t−ëng, ®Èy m¹nh gi¶i phãng t− t−ëng phôc ®−îc tÖ ®oan "lßng ng−êi ly t¸n, søc con ng−êi. d©n r· rêi". T¨ng c−êng chuyªn chÕ thèng trÞ, tÊt C¸ch m¹ng T©n Hîi (1911) thµnh nhiªn sÏ dÉn ®Õn t¨ng c−êng chuyªn chÕ c«ng ®· lËt ®æ nÒn thèng trÞ M·n Thanh, vÒ v¨n hãa vµ t− t−ëng. Trung Quèc tõ kÕt thóc chÕ ®é qu©n chñ chuyªn chÕ sau khi TÇn Thuû Hoµng thèng nhÊt s¸u tõng tån t¹i h¬n 2000 n¨m ë Trung n−íc ®· "®èt s¸ch, ch«n häc trß, më ®Çu mét tiÒn lÖ tµn ¸c. §Õn thêi H¸n Vò §Õ, Quèc. Nç lùc phi th−êng trong viÖc phª tiÕp nhËn kiÕn nghÞ cña §æng Träng ph¸n chÕ ®é nµy cña T«n Trung S¬n trªn Th−, "PhÕ bá b¸ch gia, ®éc t«n Nho c¶ hai b×nh diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn, thuËt", tõ ®ã x¸c lËp ®Þa vÞ thèng trÞ cña cuèi cïng ®· trë thµnh hiÖn thùc. KÓ tõ t− t−ëng Nho gia. Tõ ®ã vÒ sau c¸c ®êi ®ã cho tíi khi qua ®êi (1925), bÊt chÊp ®ua nhau lµm theo, cµng ngµy cµng b¶o nh÷ng Ðo le cña lÞch sö, T«n Trung S¬n thñ. §Õn ®êi Thanh ®· x¶y ra vô ¸n v¨n mét mÆt ra søc b¶o vÖ nh÷ng thµnh qu¶ tù rÊt lín, liªn lôy tíi rÊt nhiÒu ng−êi, cña cuéc c¸ch m¹ng nµy; mÆt kh¸c ®· hä bÞ khÐp vµo h×nh ph¹t cùc kú tµn dån t©m lùc cho viÖc ph¸t triÓn vµ hoµn khèc, khiÕn ng−êi ®êi v« cïng phÉn thiÖn Chñ nghÜa Tam d©n - c−¬ng lÜnh cËn né(17). Chñ nghÜa chuyªn chÕ v¨n hãa ®· ®¹i hãa Trung Quèc, nh»m thùc hiÖn hoµi ®¹t tíi ®Ønh ®iÓm. T«n Trung S¬n chØ râ: b·o trong suèt cuéc ®êi m×nh lµ ®−a ®Êt “TÝnh ¸c cña chñ nghÜa chuyªn chÕ v¨n n−íc Trung Hoa trë thµnh mét quèc gia hãa ®êi Thanh ®· bµnh tr−íng, giam ®éc lËp - tù do - v¨n minh vµ giµu m¹nh. cÇm t− t−ëng con ng−êi, vïi dËp nh©n LÞch sö ®· chøng tá, mçi thêi ®¹i ®Òu tµi, nu«i d−ìng tËp tÝnh sïng b¸i mï cã nh÷ng vÊn ®Ò riªng. ViÖc gi¶i quyÕt qu¸ng vµ t©m lý sèng t¹m bî cña nh©n nh÷ng vÊn ®Ò nµy sÏ thóc ®Èy nh©n lo¹i d©n trong n−íc"(18). ¤ng l¹i nãi: "§êi tiÕn lªn phÝa tr−íc. Trong thÕ giíi cËn M·n Thanh ®· héi tËp c¸c lÖnh cÊm ®¹i, con ®−êng chÝnh trÞ cÇn ph¶i h−íng nghiªm ngÆt, v¨n tù thµnh träng ¸n, nãi tíi trong tiÕn tr×nh cËn ®¹i hãa ë mçi riªng víi nhau ph¶i ph¬i th©y gi÷a chî, quèc gia chÝnh lµ con ®−êng x©y dùng cßn tù do héi häp, tù do xuÊt b¶n, tù do mét nhµ n−íc d©n téc. X©y dùng nhµ t− t−ëng cña d©n ®Òu bÞ t−íc ®o¹t hÕt, n−íc d©n téc lµ vÊn ®Ò thêi ®¹i chung mµ viÖc Êy ®· kÐo dµi suèt h¬n hai tr¨m s¸u c¸c quèc gia ph¶i gi¶i quyÕt trong tiÕn m−¬i n¨m. Chñng téc ch−a tuyÖt tù còng tr×nh cËn ®¹i hãa. Lªnin tõng nhËn cßn lµ may ®Êy, chø lµm sao kú väng ®Þnh: "Trªn toµn thÕ giíi, thêi ®¹i CNTB ®oµn kÕt lßng ng−êi, ph¸t huy søc m¹nh chiÕn th¾ng triÖt ®Ó chñ nghÜa phong hîp quÇn ®−îc!"(11). Bëi thÕ ngu muéi v« kiÕn chÝnh lµ thêi ®¹i cã mèi liªn hÖ tri lµ kÎ thï lín cña c«ng cuéc x©y dùng kinh tÕ, thóc ®Èy gi¶i phãng t− t−ëng lµ kh¨ng khÝt víi phong trµo d©n téc"; "X©y kh©u then chèt cña viÖc thùc hiÖn cËn dùng nhµ n−íc d©n téc cã thÓ tháa m·n ®¹i hãa. ¤ng hiÖu triÖu nh©n d©n toµn ®Çy ®ñ nhÊt nh÷ng yªu cÇu cña CNTB
nghiªn cøu trung quèc sè 5(69)-2006 56 ®ång chÝ cña «ng ®· kh«ng Ýt lÇn dïng hiÖn ®¹i, ®ã lµ xu thÕ chung cña tÊt c¶ nh÷ng lêi lÏ qu¸ khÝch, nh− ch¼ng h¹n c¸c phong trµo d©n téc"(20). hä th−êng dïng tõ "DÞ téc" ®Ó chØ ng−êi Trung Quèc cËn ®¹i b−íc vµo tiÕn M·n. Song, còng ph¶i nhËn thÊy mét tr×nh cËn ®¹i hãa trong hoµn c¶nh bÞ trãi thùc tÕ lµ, ®Õn cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ buéc bëi c¸c ®iÒu −íc bÊt b×nh ®¼ng, kû XX, nÒn thèng trÞ M·n Thanh kh«ng nhiÖm vô cËn ®¹i hãa cña nh©n d©n chØ lµ l¹c hËu vµ hñ b¹i, mµ h¬n thÕ ®· Trung Quèc - do ®ã - ®· ph¶i tiÕn hµnh tõ rÊt l©u, téc M·n giµnh lÊy ®Æc quyÒn song song víi qu¸ tr×nh nöa thuéc ®Þa trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ - qu©n sù - hãa, do c¸c thÕ lùc ®Õ quèc chñ tr−¬ng. kinh tÕ, biÓu hiÖn ë chÕ ®é "ThÕ tËp ChÝnh lµ trong bèi c¶nh lÞch sö ®ã, T«n qu©n chñ", "TrÊn gi÷ c¸c tØnh thµnh", Trung S¬n ®· quyÕt ®Þnh tõ bá sù "Kh«ng chuyªn chó ph¸t triÓn kinh tÕ nghiÖp trÞ bÖnh cøu ng−êi (Y nh©n) ®Ó mµ chØ biÕt h−ëng dông". B¶n th©n b−íc trªn con ®−êng c¸ch m¹ng (Y quèc), chÝnh quyÒn phong kiÕn nµy - nh− vËy - x©y dùng mét nhµ n−íc d©n téc ®éc lËp. ®· mang s¾c th¸i chñ nghÜa chñng téc. Chñ nghÜa d©n téc lµ bé phËn ®Çu tiªn H¬n n÷a, tinh thÇn "ph¶n M·n" l¹i cã ®−îc ph¸t triÓn trong Chñ nghÜa Tam xuÊt ph¸t ®iÓm tõ nh÷ng yªu cÇu chñ d©n cña T«n Trung S¬n. Lóc ®Çu, c−¬ng yÕu ®−¬ng thêi, ®ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò b×nh lÜnh chñ yÕu cña chñ nghÜa d©n téc lµ ®¼ng, céng hßa, cøu vong… "Khu trõ Th¸t Lç, kh«i phôc Trung Hoa" Sau c¸ch m¹ng Th¸ng M−êi vµ phong (Lo¹i bá M·n Thanh, kh«i phôc Trung trµo "Ngò Tø", trµo l−u lÞch sö ë Trung Hoa). C−¬ng lÜnh nµy, tuy cã nhiÖm vô Quèc vµ trªn thÕ giíi ®· ph¸t sinh lÞch sö næi bËt lµ vÊn ®Ò "ph¶n M·n", nh÷ng biÕn ®éng to lín. Chñ ®éng hÊp nh−ng néi dung c¨n b¶n cña nã vÉn lµ ë thu nh÷ng nh©n tè míi cña thêi ®¹i, T«n viÖc x©y dùng mét "nhµ n−íc d©n téc". Trung S¬n ®· ®iÒu chØnh, söa ch÷a l¹i "Chñ nghÜa d©n téc trong Chñ nghÜa mét sè quan ®iÓm cã phÇn hÑp hßi, thiªn Tam d©n cña chóng ta cã môc ®Ých giµnh lÖch cña m×nh trong qu¸ khø trªn vÊn ®Ò sù b×nh ®¼ng gi÷a ng−êi Trung Quèc víi chñ nghÜa d©n téc. Trªn c¬ së chñ tr−¬ng ng−êi n−íc ngoµi, chø quyÕt kh«ng ph¶i "Ngò téc b×nh ®¼ng" (Sù b×nh ®¼ng gi÷a lµm n« lÖ cho ng−êi n−íc ngoµi". "ChØ cã 5 d©n téc lín H¸n - M·n - M«ng - Håi - lËt ®æ chÝnh phñ b¸n n−íc cò, x©y dùng T¹ng), "Ngò téc nhÊt gia", "Ngò téc céng chÝnh phñ míi ®Ó cøu quèc, chóng ta míi hßa"22) ®−îc h×nh thµnh sau C¸ch m¹ng cã thÓ kiÕn t¹o ®−îc n−íc Trung Quèc T©n Hîi, «ng ®· ®Ò xuÊt mét chñ nghÜa míi"(21). míi vÒ d©n téc Trung Hoa. Theo T«n Trong mét thêi gian dµi tr−íc ®©y, khi Trung S¬n, gièng nh− n−íc Mü ®· kÕt nghiªn cøu chñ nghÜa d©n téc cña T«n hîp nhiÒu d©n téc l¹i ®Ó trë thµnh "mét Trung S¬n vµ c¸c ®¶ng viªn Trung Quèc d©n téc Mü" th× "Trung Quèc còng cÇn §ång minh héi trong C¸ch m¹ng T©n dung hîp tÊt c¶ c¸c d©n téc trong n−íc Hîi, trªn vÊn ®Ò “ph¶n M·n”, c¸c häc gi¶ ®Ó trë thµnh mét d©n téc Trung Hoa duy ®Æc biÖt chó ý vµ cã kh¸ nhiÒu ý kiÕn chØ nhÊt", khiÕn Trung Hoa d©n quèc cã ®Þa trÝch. Qu¶ thËt, khi tuyªn truyÒn chñ vÞ ®éc lËp, tù do trªn thÕ giíi. Trong nghÜa d©n téc, T«n Trung S¬n vµ c¸c
57 T− t−ëng cËn ®¹i hãa cña T«n Trung S¬n… c−¬ng lÜnh cña Quèc d©n ®¶ng do «ng ®Ò quèc d©n"; "Gi¸o dôc, båi d−ìng ®Ó ng−êi ra, chñ nghÜa d©n téc ®· cã néi dung chñ d©n cã thãi quen tham gia chÝnh trÞ". yÕu lµ "Trõ bá ¸ch x©m l−îc cña chñ "Nh©n d©n - ®ã lµ c¨n b¶n cña 3 chñ nghÜa ®Õ quèc", vµ "ph¶n ®èi chñ nghÜa nghÜa lín"; "Trung Hoa d©n quèc, ®ã lµ ®Õ quèc", ®ång thêi, T«n Trung S¬n còng n−íc cña nh©n d©n vËy", "Chñ quyÒn nhiÒu lÇn chØ ra viÖc "PhÕ bá luËt trÞ thuéc vÒ toµn thÓ quèc d©n", "B¸ch quan ngo¹i ph¸p quyÒn vµ thu håi chñ quyÒn trong n−íc ®Òu lµ c«ng béc cña nh©n d©n", "®Òu phôc vô nh©n d©n"(25). Cã thÓ quan thuÕ" lµ "vÊn ®Ò tÊt yÕu, bøc thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt". nãi, T«n Trung S¬n ®· trë thµnh nhµ t− t−ëng d©n chñ duy nhÊt trong lÞch sö TiÕn tr×nh cËn ®¹i hãa ®ßi hái sù ®éng Trung Quèc mµ xuyªn suèt toµn bé chñ viªn x· héi réng r·i, chñ yÕu bao gåm sù tr−¬ng t− t−ëng cña «ng lu«n hiÓn hiÖn tham dù cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng trªn chØ mét ch÷ "D©n", víi rÊt nhiÒu c¹nh lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ kinh tÕ. ChØ cã khÝa kh¸c nhau. trong ®iÒu kiÖn d©n chñ, viÖc ®éng viªn x· héi míi ®−îc ng−êi d©n tù gi¸c h−ëng T«n Trung S¬n lµ ng−êi nhiÖt t©m øng, míi cã hiÖu qu¶. V× thÕ, d©n chñ h−íng tíi nÒn v¨n minh ph−¬ng T©y, hãa th−êng ®−îc coi lµ néi dung träng song «ng lu«n chñ tr−¬ng r»ng viÖc häc t©m cña thÓ chÕ chÝnh trÞ cËn ®¹i hãa. tËp, m« pháng n−íc ngoµi cÇn xuÊt ph¸t Theo T«n Trung S¬n, “Trong mét n−íc, tõ lÞch sö Trung Quèc vµ t×nh h×nh cô h¹nh phóc cña mäi ng−êi d©n ®Òu ph¶i thÓ cña Trung Quèc, ph¶n ®èi viÖc “sao dùa vµo, vµ ®Òu cã thÓ quy vµo vÊn ®Ò chÐp nguyªn xi”, “ng−êi ta nãi sao lµm chÝnh trÞ. NÕu nÒn chÝnh trÞ kh«ng trong vËy, häc mµ kh«ng quan s¸t t×m hiÓu”, s¸ng, th× v« luËn lµ vÊn ®Ò g× cña quèc ph¶n ®èi t©m lý “coi ¢u – Mü lµ hoµn gia còng kh«ng thÓ gi¶i quyÕt”(23). Khi thiÖn, hoµn mü”. Khi tr×nh bµy chñ l·nh ®¹o cuéc c¸ch m¹ng nh»m lËt ®æ tr−¬ng c¸ch m¹ng cña m×nh, «ng còng nÒn thèng trÞ hñ b¹i triÒu Thanh, «ng th−êng kÕt hîp viÖc “Quan s¸t trµo l−u lu«n nhÊn m¹nh: "Chñ nghÜa d©n quyÒn thÕ giíi bªn ngoµi” víi viÖc “Xem xÐt lµ c¨n b¶n cña c¸ch m¹ng chÝnh trÞ", t×nh thÕ bªn trong cña Trung Quèc” ®Ó c¸ch m¹ng chÝnh trÞ tÊt ph¶i "tiÕn hµnh luËn bµn. ¤ng nhËn thøc s©u s¾c r»ng: ®ång thêi víi c¸ch m¹ng d©n téc", "KÕt “Trung Quèc vèn lµ n−íc chuyªn chÕ l©u qu¶ cña c¸ch m¹ng chÝnh trÞ lµ x©y dùng ®êi, thuÇn tuý trÞ ng−êi b»ng vò lùc”, v× thµnh c«ng chÝnh thÓ d©n chñ lËp thÕ cÇn ph¶i coi hiÕn ph¸p lµ “C¬ së lËp hiÕn"(24). ¤ng chØ ra: "Thêi ®¹i d©n quyÒn quèc”(26). V× nh÷ng nguyªn nh©n trªn, hiÖn nay chÝnh lµ thêi ®¹i lÊy nh©n d©n T«n Trung S¬n ®· chÕ ®Þnh ra “HiÕn lµm ®éng lùc". "D©n quèc ph¶i lÊy d©n ph¸p ngò quyÒn”, nh»m trõ bá tËn gèc lµm chñ, nÕu kh«ng, sÏ ch¼ng thÓ ®ua chÝnh thÓ chuyªn chÕ phong kiÕn tõng tranh cïng thÕ giíi". "§ßi hái Trung tån t¹i trªn 2000 n¨m ë Trung Quèc, Quèc tiÕn bé, kh«ng cã lùc l−îng quÇn x©y dùng nÒn Céng hßa D©n chñ. chóng lµ kh«ng thÓ". "ChÝnh thÓ céng Chñ nghÜa D©n quyÒn cña T«n Trung hßa lÊy gi¸o dôc lµm nÒn t¶ng"; "Chó S¬n lÊy lý luËn “Tam quyÒn ph©n lËp” träng båi d−ìng, vun ®¾p n¨ng lùc cho cña Montesquieu (1689-1755) lµm h×nh
nghiªn cøu trung quèc sè 5(69)-2006 58 mÉu chñ yÕu. Tuy nhiªn, sau khi kh¶o ch¼ng ph¶i lµ do trêi sinh mµ do thêi thÕ s¸t nh÷ng h¹n chÕ cña lý luËn nµy trong vµ trµo l−u lÞch sö t¹o ra”. ¤ng cßn nhÊn thùc tiÔn x· héi c¸c n−íc ¢u – Mü, l¹i kÕt m¹nh, con ng−êi “tù nhiªn” cã nh÷ng hîp víi viÖc ph©n tÝch hiÖu qu¶ vµ t¸c kh¸c biÖt chø kh«ng thÓ gièng nhau, nh− dông cña chÕ ®é kh¶o thÝ vµ chÕ ®é gi¸m nhau. Bëi thÕ, “khi chóng ta nãi ®Õn s¸t cæ ®¹i Trung Quèc, T«n Trung S¬n ®· b×nh ®¼ng d©n quyÒn chÝnh lµ nãi ®Õn sù s¸ng t¹o ra häc thuyÕt “Ngò quyÒn ph©n b×nh ®¼ng cña ng−êi d©n trªn ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ”(28). Muèn vËy, theo T«n lËp”. Theo ®ã, chÝnh phñ sÏ cã n¨m quyÒn lµ: HiÕn ph¸p, t− ph¸p, lËp ph¸p, kh¶o thÝ Trung S¬n, Trung Quèc chØ cÇn thùc vµ gi¸m s¸t, víi n¨m c¬ quan ®éc lËp ®Ó hiÖn “D©n quyÒn trùc tiÕp” th× “cã thÓ cÊu thµnh chÝnh phñ Ngò quyÒn ph©n lËp. t¹o dùng ®−îc mét n−íc céng hßa hoµn Theo T«n Trung S¬n, m« h×nh chÝnh phñ toµn míi trªn tr¸i ®Êt nµy”. Nh÷ng ý nµy ®· “tËp hîp tinh hoa trong vµ ngoµi kiÕn trªn cña T«n Trung S¬n ®· ph¶n n−íc, ®Ò phßng mäi sai sãt, sö dông quyÒn ¸nh t©m tr¹ng nghi ngê, thê ¬ cña «ng hµnh ph¸p, lËp ph¸p, t− ph¸p cña n−íc ®èi víi chÝnh thÓ theo chÕ ®é ®¹i nghÞ ngoµi, thªm vµo ®ã lµ quyÒn gi¸m s¸t vµ ph−¬ng T©y, ®ång thêi còng thÓ hiÖn −íc quyÒn kh¶o thÝ cña Trung Quèc… ChÝnh väng h−íng tíi mét chÝnh thÓ d©n chñ phñ nh− vËy lµ chÝnh phñ hoµn chØnh kiÓu míi, chøng tá chñ nghÜa d©n quyÒn nhÊt, l−¬ng thiÖn nhÊt trªn thÕ giíi”. cña «ng ®· cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn T−¬ng øng víi n¨m quyÒn cña chÝnh phñ, cïng thêi ®¹i. T«n Trung S¬n ®Ò xuÊt bèn quyÒn lín cña Cuéc c¸ch m¹ng d©n chñ do T«n d©n (Tø ®¹i d©n quyÒn), chñ tr−¬ng “d©n Trung S¬n l·nh ®¹o ph¸t sinh trong thêi quyÒn trùc tiÕp”, nh»m ph¸t huy t− t−ëng ®¹i CNTB trªn thÕ giíi ®· b−íc sang chñ “Chñ quyÒn lµ ë ng−êi d©n”. Th«ng qua nghÜa ®Õ quèc lòng ®o¹n. ë T©y ¢u – bèn quyÒn lín nµy, nh©n d©n cã thÓ tuyÓn B¾c Mü, nhiÒu tÖ ®oan trong x· héi t− cö hay b·i miÔn quan chøc chÝnh phñ, chÕ b¶n ®· béc lé, víi nh÷ng vÊn ®Ò ngµy ®Þnh, bæ sung hay thªm bít luËt ph¸p cµng nghiªm träng. Lµ nhµ c¸ch m¹ng quèc gia, thùc hiÖn “ChÝnh trÞ toµn d©n”(27). chuyªn nghiÖp cã ý thøc thêi ®¹i m·nh Cã thÓ nãi, sau c¸ch m¹ng Th¸ng liÖt, ®ång thêi víi niÒm phÊn chÊn M−êi vµ phong trµo Ngò Tø, chñ nghÜa nghªnh ®ãn trµo l−u TBCN, T«n Trung d©n quyÒn cña T«n Trung S¬n ®· cã S¬n còng l¹i giËt m×nh khi c¶m thÊy b−íc ph¸t triÓn nh¶y vät. Trªn c¬ së nh÷ng hËu häa kh«n l−êng sÏ cã thÓ x¶y nhËn thøc s©u s¾c h¬n nÒn chÝnh trÞ d©n ra ®èi víi ®ång bµo cña m×nh, trong buæi chñ cËn ®¹i ph−¬ng T©y, T«n Trung S¬n ®Çu Trung Quèc hßa nhËp thÞ tr−êng thÕ ®· dïng quan ®iÓm duy vËt phª ph¸n giíi. ChÝnh ®iÒu nµy ®· khiÕn nh÷ng chñ Jean Jacques Rousseau (1712-1778) khi tr−¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi cËn «ng ta quan niÖm tù do, b×nh ®¼ng lµ ®¹i cña «ng cã nh÷ng ®Æc s¾c riªng, ®−îc “quyÒn lîi thiªn phó” cña con ng−êi. T«n tËp trung thÓ hiÖn trong Chñ nghÜa d©n Trung S¬n chØ ra mét c¸ch chÝnh x¸c sinh – c−¬ng lÜnh c¸ch m¹ng x· héi do r»ng: “ChÝnh lµ quy luËt tiÕn hãa trong «ng khëi x−íng. Tuy t− t−ëng cña chñ lÞch sö ®· chøng tá r»ng, d©n quyÒn nghÜa d©n sinh cã mét qu¸ tr×nh ph¸t
59 T− t−ëng cËn ®¹i hãa cña T«n Trung S¬n… triÓn, nh−ng môc ®Ých tr−íc sau cña nã “ChÊn h−ng thùc nghiÖp” cña T«n Trung vÉn lµ, mét mÆt võa ph¶i “ChÊn h−ng S¬n, cã lÏ ®Æc s¾c næi bËt nhÊt chÝnh lµ ý thùc nghiÖp”, tøc ph¶i ph¸t triÓn réng thøc m·nh liÖt vÒ thÞ tr−êng, ®Æc biÖt lµ r·i c¸c ngµnh c«ng th−¬ng nghiÖp; mÆt ý thøc vÒ thÞ tr−êng thÕ giíi trong ®iÒu kh¸c l¹i võa ph¶i “§Ò phßng nh÷ng tai kiÖn ph¶i ra søc duy tr× chñ quyÒn, thùc häa khi nã ch−a x¶y ra” (Phßng ho¹n vu hµnh chñ nghÜa khai phãng, thu hót m¹t nhiªn), tøc ph¶i phßng ngõa nh÷ng réng r·i ®Çu t− n−íc ngoµi, nh»m thóc tÖ ®oan cña CNTB. Mét m« h×nh kiÕn ®Èy sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ Trung thiÕt x· héi võa ph¶i “ph¸t triÓn”, l¹i Quèc. Sau khi thµnh lËp Trung Hoa d©n võa ph¶i “phßng ngõa” nh− vËy xem ra quèc, T«n Trung S¬n ®· lËp tøc ®Ò xuÊt nh− ®· mang mét khèi m©u thuÉn. Song viÖc cÇn ph¶i ph¸t triÓn 200.000 km thùc tÕ, ®ã l¹i lµ kÕt luËn ®−îc rót ra tõ ®−êng s¾t, tiÕp ®ã l¹i cã kÕ ho¹ch x©y qu¸ tr×nh nghiªn cøu kü cµng, tû mØ cña dùng 3 h¶i c¶ng lín, chøng tá «ng ®Æc T«n Trung S¬n ®èi víi nhu cÇu ph¸t biªt chó träng ®Õn giao th«ng, bao gåm triÓn bÒn v÷ng, l©u dµi ë Trung Quèc. c¶ viÖc x©y dùng c¸c th−¬ng c¶ng ven biÓn, víi dông ý thóc ®Èy nhanh tèc ®é “ChÊn h−ng thùc nghiÖp” lµ néi dung khai th¸c vµ ph¸t triÓn thÞ tr−êng trong, kinh tÕ chñ yÕu ®Ó chÊn h−ng Trung ngoµi n−íc. Quèc. §ã lµ sù ph¸t triÓn vµ th¨ng hoa Khi bµn vÒ chñ nghÜa d©n sinh víi t− cña t− t−ëng tù c−êng kinh tÕ “DÜ c¸ch lµ cuéc c¸ch m¹ng x· héi, T«n th−¬ng vi chiÕn” (Coi sù ph¸t triÓn kinh Trung S¬n th−êng nhÊn m¹nh hai vÊn tÕ nh− cuéc chiÕn) vµ “§Þnh vi c«ng ®Ò lµ “B×nh qu©n ®Þa quyÒn” vµ “TiÕt chÕ quèc” (PhÊn ®Êu trë thµnh n−íc c«ng t− b¶n”. VÊn ®Ò b×nh qu©n ®Þa quyÒn nghiÖp)… tõ nöa sau thÕ kû XIX; ®Æc ®−îc «ng nªu lªn t−¬ng ®èi sím, ngay tõ biÖt ®ã còng lµ tiÕng nãi chung cña giai n¨m 1903, vµ còng ®· ®−îc giíi häc cÊp t− s¶n vµ c¸c giai tÇng yªu n−íc ë thuËt nghiªn cøu kh¸ nhiÒu. Riªng vÊn Trung Quèc ®Çu thÕ kû XX. Theo T«n ®Ò “TiÕt chÕ t− b¶n”, T«n Trung S¬n Trung S¬n: “Kh«ng chÊn h−ng thùc còng ®· Êp ñ tõ l©u, d−êng nh− ®ång nghiÖp th× kh«ng thÓ tho¸t khái nghÌo thêi víi “B×nh qu©n ®Þa quyÒn”, v× vÊn ®Ò ®ãi”. C«ng nghiÖp ph¸t triÓn sÏ dÉn ®Õn nµy còng cã hµm nghÜa tiÕt chÕ t− b¶n. sù thay ®æi trong kÕt cÊu thµnh thÞ vµ Song, víi t− c¸ch lµ mét kh¸i niÖm häc n«ng th«n, xuÊt hiÖn ®« thÞ hãa. Khi T«n thuËt, th× ®Õn n¨m 1912, côm tõ “TiÕt Trung S¬n nh¹y bÐn dù b¸o: “Sau 50 chÕ t− b¶n” míi ®−îc sö dông. Vµo cuèi n¨m n÷a, Trung Quèc cÇn x©y dùng mÊy n¨m nµy, t¹i Hµng Ch©u, T«n Trung chôc thµnh phè nh− Th−îng H¶i”(29), «ng S¬n ®· nãi: “Bèn c−¬ng lÜnh lín ®Ó thùc ®· biÓu thÞ hy väng trµn trÒ ®èi víi triÓn thi chñ nghÜa d©n sinh lµ: TiÕt chÕ t− väng c«ng nghiÖp hãa vµ thµnh thÞ hãa ë b¶n, b×nh qu©n ®Þa quyÒn, quèc h÷u ®−êng s¾t, phæ cËp gi¸o dôc. §ã lµ con Trung Quèc. ®−êng chñ yÕu c¶i c¸ch x· héi, n©ng cao ThÞ tr−êng chÝnh lµ mét tr−êng häc ®êi sèng nh©n d©n”(30). Th¸i ®é c¨n b¶n lín vÒ chñ nghÜa d©n téc cña giai cÊp t− cña T«n Trung S¬n ®èi víi vÊn ®Ò t− b¶n s¶n. Trong nhiÒu ®Æc s¾c cña t− t−ëng
nghiªn cøu trung quèc sè 5(69)-2006 60 lµ “mét mÆt th× phÊn ®Êu v× mét quèc gia t−ëng cËn ®¹i hãa ®Æc s¾c nhÊt, hoµn giµu m¹nh, mÆt kh¸c l¹i ph¶i phßng chØnh nhÊt, lÇn ®Çu tiªn xuÊt hiÖn trong ngõa nh÷ng tÖ n¹n cña c¸c nhµ t− b¶n lÞch sö t− t−ëng Trung Quèc, lµ tµi s¶n lòng ®o¹n”; ®Ó thùc hiÖn, biÖn ph¸p ®−îc v« cïng quý gi¸ cña nh©n d©n Trung «ng nªu lªn lµ: “Sö dông chÝnh s¸ch cña Quèc. Néi dung t− t−ëng cña «ng biÓu nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa”(31). Sau nµy, hiÖn mét t− duy phøc hîp, s©u s¾c vµ cao «ng nhiÒu lÇn nãi râ: “TiÕt chÕ t− b¶n”, xa, thÊm ®−îm lý tÝnh vÒ mét quèc gia chñ yÕu lµ tiÕt chÕ nh÷ng xÝ nghiÖp cã cËn ®¹i, trªn tinh thÇn dung hîp v¨n tÝnh chÊt ®éc chiÕm, nh− “Ng©n hµng, hãa vµ ý thøc dù b¸o x· héi. Bëi vËy, t− ®−êng s¾t, vËn t¶i thuû th× nhµ n−íc t−ëng T«n Trung S¬n vÉn m·i lµ tÊm ph¶i ®øng ra kinh doanh, qu¶n lý”. g−¬ng s¸ng trong lÞch sö cËn – hiÖn ®¹i Ngoµi ra, “c¸c ngµnh c«ng th−¬ng nghiÖp hãa Trung Quèc, vµ chÝnh v× thÕ, nã lu«n kh¸c ®Òu sÏ x©y dùng b»ng vèn cña t− b¶n ®em l¹i cho hËu thÕ nh÷ng suy nghÜ, liªn t− nh©n, sau khi ®· kinh doanh ®ñ mét sè t−ëng mang h¬i thë thêi ®¹i. n¨m nhÊt ®Þnh th× quy vÒ quèc h÷u”. T«n Trung S¬n cßn chØ ra r»ng “vÊn ®Ò kh«ng ®¬n thuÇn chØ lµ tiÕt chÕ t− b¶n t− nh©n mµ cÇn ph¶i ph¸t triÓn t− b¶n nhµ n−íc, tøc ph¶i dïng søc m¹nh cña nhµ n−íc ®Ó Chó thÝch: chÊn h−ng c«ng nghiÖp”. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13) (14) (15) (16) (18) (19) N¨m 1924, trong mét lÇn diÔn gi¶ng (22) (23) (24) (26) (28) (29) (31) (32) T«n Trung S¬n tuyÓn vÒ chñ nghÜa d©n sinh, «ng nãi: “Chñ tËp, Th−îng H¶i nh©n d©n xuÊt b¶n x·, nghÜa d©n sinh chÝnh lµ chñ nghÜa x· 1981, c¸c trang 96, 150, 152, 156, 460, 170, héi, còng chÝnh lµ chñ nghÜa céng s¶n, 50, 35, 161, 70, 71, 75, 76, 115, 45, 350, 512, ch¼ng qua lµ mçi chñ nghÜa cã biÖn ph¸p 213, 106, 72, 784, 101, 624, 95, 98, 636. kh¸c nhau mµ th«i”. Cô thÓ h¬n, «ng nãi: (17) Trung Quèc lÞch sö tam b¸ch ®Ò, Th−îng “Theo con ®−êng ph¸t ®¹t t− b¶n cña H¶i cæ tÞch xuÊt b¶n x·, 1989, tr.421. n−íc Mü th×, thø nhÊt lµ ®−êng s¾t, thø hai lµ c«ng nghiÖp, thø ba lµ kho¸ng (20) Lªnin tuyÓn tËp, quyÓn II, Nh©n d©n s¶n. Muèn ph¸t ®¹t ba ngµnh thùc xuÊt b¶n x·, 1972, tr.508. nghiÖp lín nµy, chóng ta ®Òu ch−a thÓ (21) Trung Nam, V−¬ng NhÉn Chi: T©n lµm ®−îc nÕu c¨n cø vµo tiÒn vèn, häc Hîi c¸ch m¹ng tiÒn thËp niªn gian thêi luËn vÊn vµ kinh nghiÖm hiÖn cã cña Trung tuyÓn tËp, Tam Liªn th− ®iÕm, 1960, tr.592. Quèc; vËy th× kh«ng thÓ kh«ng dùa vµo (25) T«n Trung S¬n tËp ngo¹i tËp, Th−îng t− b¶n cña n−íc ngoµi. Chóng ta cÇn H¶i nh©n d©n xuÊt b¶n x·, 1995, tr.76. ph¶i dïng vèn cña n−íc ngoµi ®Ó t¹o lËp (27) Xem thªm: C¸ch m¹ng T©n Hîi - 90 thÕ giíi céng s¶n ë Trung Quèc trong n¨m sau nh×n l¹i (1911-2001), Nxb Khoa häc t−¬ng lai. Lµm ®−îc nh− vËy, tøc lµ bá Ýt x· héi, H.2002, tr.112-113. c«ng søc mµ hoµn thµnh ®−îc nghiÖp lín vËy”(32). (30) TrÇn Hóc Lé, H¸ch ThÞnh TriÒu chñ biªn: T«n Trung S¬n tËp ngo¹i tËp, Th−îng Tãm l¹i, t− t−ëng cËn ®¹i hãa qua chñ H¶i nh©n d©n xuÊt b¶n x·, 1990, tr.73. nghÜa Tam d©n cña T«n Trung S¬n lµ t−