Báo cáo nghiên cứu khoa học " Vài nét về tiến trình cải cách nông thông Trung Quốc từ cải cách mở cửa đến nay "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

105
lượt xem 21
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ năm 1978 Trung Quốc bắt đầu thực hiện chính sách cải cách mở cửa, trải qua hơn 20 năm nỗ lực, Trung Quốc đã giành đ-ợc nhiều thành tựu to lớn. Bộ mặt nông thôn Trung Quốc diễn ra những thay đổi sâu sắc, cơ cấu kinh tế xã hội đã dịch chuyển dần theo h-ớng công nghiệp hoá hiện đại hoá. Tiến trình cải cách nông thôn Trung Quốc là những kinh nghiệm quí, gợi mở nhiều điều khi chúng ta đang đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn. I. các...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Vài nét về tiến trình cải cách nông thông Trung Quốc từ cải cách mở cửa đến nay "

22 NguyÔn Xu©n C−êng* õ n¨m 1978 Trung Quèc b¾t ®−a ra quyÕt s¸ch c¶i c¸ch më cöa, lÊy T ， ®Çu thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¶i x©y dùng kinh tÕ lµm träng t©m. Héi c¸ch më cöa, tr¶i qua h¬n 20 nghÞ ®· th¶o luËn “QuyÕt ®Þnh cña Trung n¨m nç lùc, Trung Quèc ®· giµnh ®−îc −¬ng §CS Trung Quèc vÒ mét sè vÊn ®Ò nhiÒu thµnh tùu to lín. Bé mÆt n«ng ®Èy nhanh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp” (dù th«n Trung Quèc diÔn ra nh÷ng thay ®æi th¶o). Th¸ng 9 n¨m 1979 b¶n dù th¶o s©u s¾c, c¬ cÊu kinh tÕ x· héi ®· dÞch trªn ®−îc th«ng qua, trong ®ã cã c¸c néi chuyÓn dÇn theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸ dung quan träng nh−: kh«i phôc vµ më hiÖn ®¹i ho¸. TiÕn tr×nh c¶i c¸ch n«ng réng quyÒn tù chñ cña c¸c ®éi s¶n xuÊt; th«n Trung Quèc lµ nh÷ng kinh nghiÖm kh«i phôc ®Êt phÇn tr¨m ®Ó l¹i cho x· quÝ, gîi më nhiÒu ®iÒu khi chóng ta ®ang viªn; kh«i phôc nghÒ phô gia ®×nh; kh«i ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, phôc chî n«ng th«n; x©y dùng vµ kiÖn hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n. toµn chÕ ®é tr¸ch nhiÖm s¶n xuÊt; n©ng gi¸ thu mua l−¬ng thùc… Trong c¸c biÖn I. c¸c giai ®o¹n c¶i c¸ch n«ng ph¸p trªn, x©y dùng vµ kiÖn toµn chÕ ®é th«n Trung Quèc kho¸n s¶n cã ý nghÜa rÊt lín, dï trong 1. Giai ®o¹n 1978-1984 thêi kú nµy vÉn cßn nhiÒu tranh luËn vµ ch−a ®−îc kÕt luËn râ rµng. V¨n kiÖn sè Sau nh÷ng n¨m khèc liÖt cña “§¹i 1 n¨m 1982 ®· kh¼ng ®Þnh h×nh thøc c¸ch m¹ng v¨n ho¸”, nÒn kinh tÕ Trung kho¸n s¶n phÈm ®Õn hé gia ®×nh. ChØ thÞ Quèc ®øng bªn bê vùc th¼m, s¶n xuÊt nµy cho phÐp cã thÓ kho¸n c«ng viÖc, ®×nh trÖ, ®êi sèng nh©n d©n v« cïng khã kho¸n s¶n l−îng ®Õn hé, kho¸n tõng kh¨n, ®ßi hái Trung Quèc ph¶i tiÕn hµnh kh©u hay kho¸n toµn bé tuú t×nh h×nh cô c¶i c¸ch kinh tÕ, ph¸t triÓn x· héi. C¶i thÓ cña c¸c ®Þa ph−¬ng. Nh− vËy, tõ n¨m c¸ch kinh tÕ Trung Quèc b¾t ®Çu tõ n«ng 1978, Trung Quèc ®· tiÕn hµnh c¶i c¸ch th«n vµ giai ®o¹n n¨m 1978-1984 ®−îc thÓ chÕ kinh tÕ n«ng th«n, thùc hiÖn coi lµ giai ®o¹n më ®Çu. h×nh thøc kho¸n ®Õn hé gia ®×nh. §Õn Th¸ng 12 n¨m 1978, Héi nghÞ TW 3 * Th¹c sÜ. ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc. kho¸ XI §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®·
23 V i nÐt vÒ c¶i c¸ch n«ng th«n… ®o¹n tõ 1978-1984, qua thùc hiÖn chÕ ®é cuèi n¨m 1984, c¶ n−íc cã 5,69 triÖu ®éi kho¸n, th¶ næi dÇn gi¸ n«ng s¶n…b×nh s¶n xuÊt, trong ®ã 99,96% sè ®éi ®· thùc qu©n l−¬ng thùc ®Çu ng−êi ë n«ng th«n hiÖn kho¸n tõng kh©u hay kho¸n toµn bé t¨ng 14%, b«ng t¨ng 73,9%, dÇu thùc vËt ®Õn hé, chiÕm 98,2% sè th«n, 96,3% sè t¨ng 176,4%, thÞt t¨ng 87,8%. Sè nh©n hé, vµ 98,6% ®Êt canh t¸c (1). H×nh thøc khÈu thuéc diÖn ®ãi nghÌo ®· gi¶m kinh doanh nµy phï hîp víi tr×nh ®é s¶n xuèng cßn 125 triÖu, b×nh qu©n mçi n¨m xuÊt trong n«ng nghiÖp, gi¶i phãng ®−îc cã 17-18 triÖu ng−êi tho¸t khái c¶nh ®ãi søc s¶n xuÊt ë n«ng th«n Trung Quèc. nghÌo. Cïng víi chÝnh s¸ch kho¸n ®Õn hé, Trung Quèc cßn thùc hiÖn chÝnh s¸ch N¨m 1979, Quèc vô viÖn Trung Quèc ph¸t triÓn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, gi¶i ®· ra “Quy ®Þnh vÒ mét sè vÊn ®Ò ph¸t phãng vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a søc s¶n triÓn xÝ nghiÖp x· ®éi”, ®©y lµ v¨n b¶n xuÊt ë n«ng th«n. C¶i c¸ch gi¸ c¶ l−¬ng ph¸p quy ®Çu tiªn chØ ®¹o ph¸t triÓn xÝ thùc vµ thùc phÈm lµ biÖn ph¸p quan nghiÖp x· ®éi. TiÕp theo ®ã Trung Quèc ®· ban hµnh nhiÒu quy ®Þnh thóc ®Èy xÝ träng n÷a trong c¶i c¸ch thÓ chÕ kinh tÕ nghiÖp x· ®éi ph¸t triÓn. §Õn n¨m 1983 n«ng th«n Trung Quèc. TiÕp ®Õn, Trung tæng gi¸ trÞ c«ng nghiÖp cña c¸c xÝ nghiÖp Quèc thùc hiÖn c¶i tiÕn chÕ ®é thu mua x· ®éi lµ 75,71 tû NDT, t¨ng 96,5% so víi vµ tiªu thô c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp. n¨m 1978. Mét thêi gian dµi Trung Quèc ®· thùc hiÖn thèng nhÊt thu mua vµ b¸n c¸c s¶n N¨m 1978, n«ng nghiÖp Trung Quèc phÈm n«ng nghiÖp, kÕt qu¶ lµ c¾t ®øt chiÕm 28,1%, c«ng nghiÖp chiÕm 48,2%, mèi quan hÖ cña n«ng d©n víi thÞ tr−êng, dÞch vô chiÕm 21,4% trong GDP. Trong ®ã n«ng nghiÖp chiÕm gÇn 70%, c«ng g©y trë ng¹i cho l−u th«ng c¸c s¶n phÈm nghiÖp chiÕm kho¶ng 26 %, dÞch vô n«ng nghiÖp, gia t¨ng t×nh tr¹ng bao cÊp chiÕm kho¶ng 5% tæng GDP cña n«ng nÆng nÒ. th«n. Tíi n¨m 1983, tû träng n«ng ChÕ ®é kho¸n s¶n ®· kÝch thÝch ®−îc nghiÖp trong tæng GDP gi¶m xuèng cßn tÝnh tÝch cùc cña n«ng d©n, s¶n xuÊt 27%. Cã thÓ thÊy c¶i c¸ch n«ng th«n n«ng nghiÖp t¨ng tr−ëng nhanh, céng víi Trung Quèc thêi kú nµy ®· giµnh ®−îc chÝnh s¸ch n©ng gi¸ thu mua l−¬ng thùc, thµnh tùu kh¶ quan, t¹o c¬ së cho b−íc thùc phÈm vµ c¶i tiÕn c¸ch thu mua lµm ph¸t triÓn tiÕp theo. Tõ n¨m 1985, träng cho thu nhËp cña n«ng d©n t¨ng nhanh. t©m cña c¶i c¸ch chuyÓn dÞch sang thµnh Thu nhËp b×nh qu©n c− d©n n«ng th«n thÞ, n«ng nghiÖp n«ng th«n tiÕp tôc ®i n¨m 1978 kho¶ng 133 NDT, n¨m 1984 s©u vµo c¶i c¸ch, c«ng x· nh©n d©n bÞ t¨ng lªn 355 NDT. Tæng s¶n l−îng l−¬ng gi¶i thÓ, xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn bïng ph¸t. thùc n¨m 1984 ®¹t kho¶ng 407 triÖu tÊn, 2. Giai ®o¹n n¨m 1985-1991 møc l−¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng−êi ®¹t Tõ n¨m 1958, Trung Quèc thùc hiÖn gÇn 400 kg. Theo tiªu chuÈn cña Trung thÓ chÕ qu¶n lý “chÝnh x· hîp nhÊt”, Quèc, n¨m 1978 Trung Quèc cã 250 triÖu nghÜa lµ hîp nhÊt gi÷a chÝnh quyÒn, ng−êi thuéc diÖn ®ãi nghÌo. Trong giai
24 C«ng x· nh©n d©n, vµ “ba cÊp së h÷u, lÊy nghiÖp h−¬ng trÊn ®¹t 499,29 tû NDT, ®éi s¶n xuÊt lµm c¬ së”. ViÖc më réng chiÕm 27,4% tæng gi¸ trÞ s¶n l−îng c«ng thùc hiÖn chÕ ®é kho¸n ®· lµm cho thÓ nghiÖp toµn quèc, sè c«ng nh©n lªn tíi 57 chÕ C«ng x· nh©n d©n kh«ng cßn thÝch triÖu ng−êi. Møc t¨ng tr−ëng b×nh qu©n øng víi ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n. gi¸ trÞ s¶n l−îng cña c¸c xÝ nghiÖp h−¬ng Th¸ng 10-1983, Trung −¬ng §¶ng Céng trÊn trong giai ®o¹n 1984-1988 ®¹t 38,1%(4). XÝ nghiÖp h−¬ng trÊn kh«ng chØ s¶n Trung Quèc vµ Quèc vô viÖn ®· ra “Th«ng tri vÒ t¸ch chÝnh quyÒn víi x· t¨ng nhanh vÒ sè l−îng, ®a d¹ng ho¸ lo¹i ®éi, x©y dùng chÝnh quyÒn x·” vµ ®Çu h×nh së h÷u, mµ cßn më réng ph¹m vi n¨m 1985 vÒ c¬ b¶n ®· thùc hiÖn ph©n s¶n xuÊt kinh doanh víi nhiÒu ngµnh t¸ch xong, thµnh lËp 91138 chÝnh quyÒn nghÒ c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, th−¬ng nh©n d©n cÊp x· (trÊn) víi h¬n 940 ngh×n nghiÖp, dÞch vô… XÝ nghiÖp h−¬ng trÊn uû ban th«n d©n(2); c¸c ®¹i ®éi s¶n xuÊt vÒ thùc chÊt lµ c«ng nghiÖp ho¸ n«ng ®−îc ®æi thµnh th«n, thµnh lËp chÝnh th«n ®Æc s¾c Trung Quèc. ChÝnh v× vËy, quyÒn th«n, c¸c ®éi s¶n xuÊt ®æi thµnh héi nghÞ TW 8 kho¸ XIII n¨m 1991 ®· hîp t¸c x·. §Æc biÖt h¬n lµ sù bïng ph¸t kh¼ng ®Þnh: “Ph¸t triÓn xÝ nghiÖp h−¬ng cña c¸c xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn. XÝ nghiÖp trÊn lµ con ®−êng tÊt yÕu lµm phån vinh h−¬ng trÊn lµ c¸c xÝ nghiÖp do n«ng d©n kinh tÕ n«ng th«n, t¨ng thu nhËp cho lËp ra, bao gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh n«ng d©n vµ thóc ®Èy hiÖn ®¹i ho¸ n«ng tÕ. Cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ n«ng th«n ®· nghiÖp”. Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ lµm c¸c xÝ nghiÖp x· ®éi chuyÓn h−íng x· héi tõng vïng kh¸c nhau mµ Trung kinh doanh, vµ ®−îc ®æi thµnh xÝ nghiÖp Quèc cã nhiÒu m« h×nh xÝ nghiÖp h−¬ng h−¬ng trÊn. N¨m 1978 cã kho¶ng 1,5 trÊn. Nh÷ng m« h×nh ®iÓn h×nh nh− m« triÖu xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn, n¨m 1984 h×nh T« Nam, ¤n Ch©u, Chu Giang… t¨ng lªn kho¶ng 12,25 triÖu, n¨m 1994 cã C¸c xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn T« Nam cã së 24,95 triÖu xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn. Sè c«ng h÷u tËp thÓ x· th«n chiÕm trªn 90%, c¸c nh©n lµm viÖc trong xÝ nghiÖp h−¬ng xÝ nghiÖp nµy chñ yÕu ho¹t ®éng c«ng trÊn n¨m 1978 kho¶ng 28,2 triÖu ng−êi, nghiÖp. M« h×nh ¤n Ch©u lµ m« h×nh xÝ n¨m 1991 lªn tíi kho¶ng 96 triÖu ng−êi. nghiÖp h−¬ng trÊn gia ®×nh vµ c¸ thÓ, Sù ph¸t triÓn cña xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn kh¸c víi m« h×nh T« Nam cã s¬ së lµ c¸c ®· lµm thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu xÝ nghiÖp tËp thÓ. M« h×nh Chu Giang viÖc lµm ë n«ng th«n Trung Quèc. N¨m (Qu¶ng §«ng) lµ m« h×nh xÝ nghiÖp 1978, gi¸ trÞ s¶n l−îng xÝ nghiÖp h−¬ng h−¬ng trÊn h−íng vÒ xuÊt khÈu nhê lîi trÊn ®¹t 49,3 tû NDT, n¨m 1985 lªn thÕ gÇn Hång C«ng, Ma Cao, ®Æc khu 272,8 tû NDT, tíi n¨m 1987 gi¸ trÞ s¶n kinh tÕ vµ c¸c c¶ng ven biÓn. Ngoµi ra l−îng cña c¸c xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn v−ît cßn cã mét sè m« h×nh kh¸c nh− TÊn qua gi¸ trÞ s¶n l−îng n«ng nghiÖp(3). §Õn Giang (Phóc KiÕn), B×nh §Þnh (S¬n n¨m 1988, gi¸ trÞ s¶n l−îng cña c¸c xÝ T©y)… Gi¸ trÞ s¶n l−îng cña c¸c xÝ
25 V i nÐt vÒ c¶i c¸ch n«ng th«n… nghiÖp h−¬ng trÊn t¨ng 9,1% n¨m 1980 ®« thÞ ho¸ lµ 17,92%, n¨m 1983 lµ lªn 30,8% n¨m 1991 trong tæng s¶n 23,01%. Tõ n¨m 1984-1992, møc ®é ®« l−îng c«ng nghiÖp toµn quèc. thÞ ho¸ tõ 23,01% t¨ng lªn 37,66%. §Õn n¨m 1992, Trung Quèc ®· cã 517 thµnh V¨n kiÖn sè 1 cña Trung −¬ng §¶ng phè. Céng s¶n Trung Quèc th¸ng 1-1986, ®· ®−a ra kÕ ho¹ch “§èm löa”, dïng khoa Cïng víi qu¸ tr×nh c¶i c¸ch thÓ chÕ häc kü thuËt chÊn h−ng n«ng th«n, ®−a kinh tÕ n«ng th«n, ®Èy nhanh tiÕn tr×nh khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt n«ng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, dïng nghiÖp n«ng th«n, c¸c giai tÇng x· héi ë ®èm löa khoa häc ®èt s¸ng, dÉn ®−êng n«ng th«n Trung Quèc còng diÔn ra cho n«ng nghiÖp n«ng th«n tiÕn lªn. Theo nh÷ng ph©n ho¸ s©u s¾c. Theo Gi¸o s− sè liÖu thèng kª, tõ n¨m 1985-1990 cã Lôc Häc NghÖ -ViÖn Khoa häc x· héi 14633 dù ¸n ®· ®−îc hoµn thµnh, chiÕm Trung Quèc, sau h¬n 10 n¨m c¶i c¸ch më 52,4% tæng sè dù ¸n, lµm t¨ng tæng gi¸ cöa n«ng th«n Trung Quèc cã 8 tÇng líp trÞ s¶n l−îng kinh tÕ n«ng th«n lµ 33,124 nh− sau: (1) TÇng líp ng−êi lao ®éng tû NDT. Sè dù ¸n ®¹t chÊt l−îng tèt lµ n«ng nghiÖp. Hä chñ yÕu lµ nh÷ng ng−êi h¬n 90%, ®· t¹o ra h¬n 300 d©y chuyÒn nhËn ruéng kho¸n, trång trät hoÆc ch¨n thiÕt bÞ toµn bé cho xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn, nu«i, thu nhËp chÝnh cña hä lµ tõ n«ng ®µo t¹o ®−îc 8,9 triÖu c¸n bé kü thuËt vµ nghiÖp. TÇng líp nµy chiÕm sè ®«ng ë c¸n bé qu¶n lý cho n«ng th«n. Tr−íc n¨m n«ng th«n, vµo kho¶ng 55-57% tæng sè 1978, nh©n tè khoa häc kü thuËt trong d©n n«ng th«n. (2) TÇng líp d©n c«ng, tøc t¨ng tr−ëng kinh tÕ n«ng th«n chØ nh÷ng ng−êi n«ng d©n ®i n¬i kh¸c lµm kho¶ng 20%, qua thùc hiÖn kÕ ho¹ch thuª, hé khÈu vÉn ë n«ng th«n nh−ng ®i “§èm löa” ®· n©ng lªn 35-40%. NhiÒu kü lµm thuª lµm m−ín theo thêi vô. TÇng thuËt nu«i trång, c¶i t¹o…®−îc øng dông líp nµy −íc tÝnh kho¶ng 24% sè d©n n«ng vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. th«n. (3) TÇng líp c«ng nh©n n«ng th«n, hä ®i lµm thuª cho c¸c xÝ nghiÖp t− §Õn n¨m 1990, c¬ cÊu GDP theo doanh hoÆc c¸c hé c«ng th−¬ng c¸ thÓ. Sè ngµnh ë Trung Quèc lÇn l−ît lµ n«ng c«ng nh©n n«ng th«n nµy n¨m 1987 vµo nghiÖp 27,1%, c«ng nghiÖp 41,6%, dÞch kho¶ng 7-8 triÖu ng−êi, chiÕm chõng 4% vô 31,3%. C¬ cÊu ba ngµnh trªn trong sè d©n n«ng th«n. (4) TÇng líp trÝ thøc GDP ë n«ng th«n lÇn l−ît lµ 46,1%: n«ng th«n, hä lµ nh÷ng ph©n tö trÝ thøc 46,3%: 7,6%. Thu nhËp b×nh qu©n cña c− lµm trong c¸c ngµnh gi¸o dôc, khoa häc d©n n«ng th«n n¨m 1991 lµ 708 NDT. kü thuËt, v¨n ho¸…ë n«ng th«n, hä ChØ sè Engel cña c− d©n n«ng th«n n¨m chiÕm kho¶ng 1,5-2% d©n sè n«ng th«n. 1991 lµ 57,6%, tiÒn göi ng©n hµng b×nh (5) TÇng líp lao ®éng, c«ng th−¬ng c¸ thÓ qu©n 2319 NDT. Sè ng−êi nghÌo ®ãi kho¶ng 5%. (6) TÇng líp chñ doanh trong giai ®o¹n nµy ®· gi¶m xuèng cßn nghiÖp t− doanh kho¶ng 0,1-0,2%. (7) kho¶ng 80 triÖu ng−êi. N¨m 1978 møc ®é
26 Nh÷ng ng−êi qu¶n lý xÝ nghiÖp h−¬ng thèng thÞ tr−êng n«ng th«n ®−îc x©y trÊn kho¶ng 3%. (8) Nh÷ng ng−êi qu¶n dùng vµ ph¸t triÓn. N«ng nghiÖp vµ n«ng lý n«ng th«n kho¶ng 6%(5). th«n ®· thùc hiÖn ®−îc nh÷ng ®ét ph¸ nh− c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chuyÓn Nh− vËy, xÝ nghiÖp h−¬ng trÊn ®· dÞch theo h−íng ®a d¹ng, tû träng ngµnh ®ãng gãp rÊt lín, t¹o cña c¶i vËt chÊt cho trång trät ®· gi¶m xuèng, tû träng c¸c n«ng th«n, mang l¹i nguån thu nhËp cho ngµnh l©m, ng− nghiÖp vµ ch¨n nu«i ®· n«ng d©n, thu hót lao ®éng d− thõa vµ lµ t¨ng lªn. Côc diÖn n«ng th«n thuÇn n«ng ®éng lùc chÝnh trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®· bÞ thay thÕ bëi nhiÒu ngµnh nghÒ phi kinh tÕ x· héi ë n«ng th«n Trung Quèc. n«ng nghiÖp, trong ®ã h¹t nh©n lµ c¸c xÝ §êi sèng cña c− d©n n«ng th«n ®−îc c¶i nghiÖp h−¬ng trÊn. Tèc ®é ph¸t triÓn cña thiÖn vµ n©ng cao rÊt nhiÒu. Sù ph©n c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n c«ng lao ®éng còng kh«ng ngõng thay kh«ng nh÷ng v−ît qua n«ng nghiÖp mµ ®æi, mét bé phËn ®«ng ®¶o n«ng d©n ®· cßn v−ît c¶ c«ng nghiÖp ë thµnh thÞ. chuyÓn sang lµm viÖc trong c¸c ngµnh N«ng nghiÖp kh«ng cßn khÐp kÝn mµ ®· nghÒ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Côc diÖn dÇn chuyÓn sang ngµnh kinh tÕ më, vÝ n«ng th«n thuÇn n«ng ®· thay ®æi, sè nh− n¨m 1995 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng d©n ®«ng víi mµu ¸o truyÒn thèng c¸c mÆt hµng n«ng s¶n vµ gia c«ng v−ît nay ®· xuÊt hiÖn nhiÒu giai tÇng míi víi 50 tû USD, t−¬ng ®−¬ng 30% tæng kim trang phôc cã kiÓu d¸ng vµ mµu s¾c ®a ng¹ch xuÊt khÈu cña Trung Quèc(6). d¹ng. Cuèi thËp kû 80 ®Çu thËp kû 90 cña 3. Giai ®o¹n 1992 ®Õn nay thÕ kû XX, ë n«ng th«n Trung Quèc xuÊt §¹i héi XIV cña §CS Trung Quèc nªu hiÖn c¸c tæ chøc kÕt hîp gi÷a n«ng hé víi ra môc tiªu x©y dùng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ c«ng ty, hoÆc n«ng hé víi tËp thÓ, n«ng tr−êng XHCN, tiÕp tôc ®i s©u c¶i c¸ch, hé cïng víi c¸c tæ chøc kinh tÕ v.v… tiÕn t¨ng c−êng më cöa. C¶i c¸ch n«ng nghiÖp hµnh liªn kÕt s¶n xuÊt, tiªu thô, kÕt hîp n«ng th«n tiÕp tôc ®i s©u víi viÖc æn ®Þnh gi÷a n«ng nghiÖp-c«ng nghiÖp vµ th−¬ng vµ hoµn thiÖn chÕ ®é kho¸n; x©y dùng hÖ nghiÖp, kÕt nèi c¸c kh©u thµnh mét d©y thèng thÞ tr−êng n«ng th«n; ph¸t triÓn chuyÒn. NhiÒu häc gi¶ gäi ®©y lµ s¶n ngµnh nghÒ ho¸ n«ng nghiÖp; chuyÓn nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp, hay kinh doanh biÕn chøc n¨ng cña chÝnh quyÒn; ®Èy ngµnh nghÒ ho¸ n«ng nghiÖp. N¨m 1997 nhanh ®« thÞ ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ Trung Quèc cã 11834 tæ chøc kinh doanh n«ng nghiÖp. ngµnh nghÒ ho¸ n«ng nghiÖp. Sù ph¸t §Õn n¨m 1993, Trung Quèc ®· ra triÓn cña c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp quyÕt ®Þnh kÐo dµi thêi gian kho¸n ruéng ®· gãp phÇn quan träng, t¹o ®éng lùc ®Èy ®Êt tõ 15 n¨m tr−íc ®©y lªn 30 n¨m, nhanh qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ n«ng th«n. kinh tÕ tËp thÓ ë n«ng th«n ph¸t triÓn N¨m 1994, sè thµnh phè cã trªn 500 m¹nh. ChÕ ®é l−u th«ng vµ thu mua ngh×n d©n ë Trung Quèc ®· lªn tíi 74, l−¬ng thùc tiÕp tôc ®−îc c¶i c¸ch. HÖ thµnh phè cì võa cã 173, sè thÞ trÊn, thÞ
27 V i nÐt vÒ c¶i c¸ch n«ng th«n… n«ng th«n chªnh lÖch vÒ nhiÒu mÆt. C¬ x· lªn tíi 55000. N¨m 2000, møc ®é ®« cÊu hai khu vùc hay c¬ cÊu x· héi ph©n thÞ ho¸ lµ 36,08%, sè thµnh phè lªn tíi c¸ch (c¸c häc gi¶ Trung Quèc th−êng gäi 643: trong ®ã cã 4 thµnh phè trùc thuéc lµ c¬ cÊu nhÞ nguyªn) thµnh thÞ n«ng trung −¬ng, 15 thµnh phè cÊp tØnh, 222 th«n ë Trung Quèc h×nh thµnh cã nguyªn thµnh phè ®Þa ph−¬ng, 400 thµnh phè nh©n lÞch sö trong qu¸ tr×nh t− b¶n ho¸ cÊp huyÖn; cã 13 thµnh phè cã sè d©n cña c¸c n−íc t− b¶n ph−¬ng T©y. Sau khi trªn 2 triÖu ng−êi, 27 thµnh phè cã sè n−íc Trung Hoa míi ra ®êi (1949), Trung d©n tõ 1-2 triÖu, 53 thµnh phè cã sè d©n Quèc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn coi tõ 500 ngh×n ®Õn mét triÖu ng−êi, 218 träng c«ng nghiÖp vµ thµnh thÞ, dån hÕt thµnh phè cã sè d©n tõ 200-500 ngh×n nguån lùc cho c«ng nghiÖp vµ thµnh thÞ. ng−êi(7). Nh− vËy, tiÕn tr×nh ®« thÞ ho¸ §Æc biÖt lµ tõ n¨m 1958 khi Trung Quèc n«ng th«n ®· t¹o tiÒn ®Ò tèt ®Ó thùc hiÖn thùc hiÖn “§iÒu lÖ ®¨ng ký hé khÈu n−íc nhÊt thÓ ho¸ thµnh thÞ n«ng th«n, ®Èy CHND Trung Hoa”, cïng víi hµng lo¹t nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ x· héi c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é nh− hé khÈu, n«ng nghiÖp sang x· héi c«ng nghiÖp, l−¬ng thùc, nhµ ë, phóc lîi… ®· nh− lµm cho n«ng th«n më cöa h¬n. nh÷ng tÊm ch¾n ng¨n c¶n sù giao l−u Cã thÓ thÊy, bé mÆt n«ng nghiÖp gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, ®· dÇn t¹o n«ng th«n Trung Quèc ®· cã nh÷ng thay nªn hai tËp ®oµn: d©n n«ng nghiÖp vµ ®æi to lín tõ khi c¶i c¸ch më cöa, tõ s¶n d©n phi n«ng nghiÖp. N«ng d©n bÞ h¹n xuÊt l−¬ng thùc ®¬n thuÇn tr−íc ®©y ®· chÕ nghiªm ngÆt ra thµnh phè m−u sinh chuyÓn sang s¶n xuÊt nhiÒu chñng lo¹i vµ bu«n b¸n… VÒ kinh tÕ, n«ng th«n lµm l−¬ng thùc, thùc phÈm; ngµnh nghÒ kinh n«ng nghiÖp, thµnh thÞ lµm c«ng nghiÖp; doanh ®a d¹ng, nhiÒu thµnh phÇn, chÕ vÒ x· héi t¹o ph©n biÖt thÞ d©n-n«ng d©n, ®é thu mua l−¬ng thùc vµ l−u th«ng d©n n«ng nghiÖp-d©n phi n«ng nghiÖp, hµng ho¸ ë n«ng th«n ®−îc c¶i c¸ch, c¬ vµ theo ®ã lµ sù ph©n biÖt vÒ th©n phËn, cÊu kinh tÕ ®· cã sù chuyÓn dÞch râ nÐt, lîi Ých, quyÒn lîi: thµnh thÞ tèt ®Ñp, v¨n møc ®é thÞ tr−êng ho¸ cña n«ng th«n më minh; n«ng th«n xÊu xa, l¹c hËu v.v.. C¬ réng h¬n. C¸c giai tÇng ë n«ng th«n còng cÊu kinh tÕ x· héi ph©n c¸ch ¶nh h−ëng diÔn ra nh÷ng ph©n ho¸ s©u s¾c. lín ®Õn sù ph¸t triÓn hµi hoµ kinh tÕ x· héi vµ tiÕn tr×nh hiÖn ®¹i ho¸. Tõ khi II. Nh÷ng VÊn ®Ò tån t¹i vµ thùc hiÖn c¶i c¸ch më cöa c¬ cÊu kinh tÕ triÓn väng x· héi t¸ch biÖt cña Trung Quèc ®· 1. Nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i chuyÓn biÕn, nh−ng vÉn lµ vÊn ®Ò lín cña n«ng th«n Trung Quèc hiÖn nay. §©y 1.1. C¬ cÊu kinh tÕ x· héi t¸ch biÖt lµ mét trong nh÷ng trë ng¹i chÝnh cña thµnh thÞ n«ng th«n: BÊy l©u nay thµnh tiÕn tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ Trung Quèc. thÞ vµ n«ng th«n Trung Quèc lµ hai khu vùc ®éc lËp, hai hÖ thèng x· héi kÐp kÝn, C− d©n thµnh thÞ vµ n«ng d©n chªnh kinh tÕ ®éc lËp, kh¸c tÝnh chÊt, hai tËp lÖch vÒ thu nhËp, tiªu dïng, phóc lîi. ®oµn lîi Ých kh¸c nhau. Thµnh thÞ vµ Thµnh thÞ vµ n«ng th«n chªnh lÖch nhau
28 vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸… Tõ khi c¶i c¸ch më thËm chÝ kh«ng v−ît qua 30%. Møc ®é ®« cöa, kinh tÕ n«ng th«n ph¸t triÓn nhanh thÞ ho¸ chËm so víi møc ®é c«ng nghiÖp nh−ng thµnh thÞ cßn ph¸t triÓn nhanh ho¸ vµ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng h¬n nhiÒu, chªnh lÖch kh«ng nh÷ng còng lµ biÓu hiÖn ph¶n ¸nh kÕt cÊu kinh kh«ng gi¶m mµ cßn cã xu h−íng t¨ng tÕ x· héi ph©n c¸ch vµ sù chªnh lÖch n«ng th«n vµ thµnh thÞ. nhanh. N¨m 1978, thu nhËp thuÇn b×nh qu©n hé n«ng d©n lµ 133 NDT, hé c− d©n 1.2. §êi sèng kinh tÕ - x· héi n«ng thµnh thÞ lµ 343 NDT, chªnh lÖch theo tû th«n tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò næi cém vµ bøc lÖ 1: 2,5; n¨m 1985, thu nhËp b×nh qu©n xóc cña n«ng d©n lµ 357 NDT, cßn c− d©n N¨m 2000, Lý X−¬ng B×nh - mét th¹c thµnh thÞ lµ 739 NDT, chªnh lÖch theo tû sü kinh tÕ ®· tõng sèng vµ lµm viÖc ë n«ng lÖ 1:1,8. §Õn n¨m 2002, thu nhËp cña th«n 17 n¨m, BÝ th− ®¶ng uû x· - ®· göi n«ng d©n lµ 2476 NDT, thu nhËp c− d©n th− tíi Thñ t−íng bµy tá nh÷ng nçi niÒm thµnh thÞ lµ 7703 NDT, tû lÖ chªnh lÖch cña m×nh vÒ n«ng th«n Trung Quèc. Lý lªn tíi 1: 3,1. Møc tiªu dïng cña c− d©n X−¬ng B×nh viÕt: “hiÖn nay n«ng d©n thµnh thÞ kh«ng ngõng n©ng cao, chªnh Trung Quèc thËt khæ, n«ng th«n thËt lÖch chi tiªu thµnh thÞ vµ n«ng th«n nghÌo, n«ng nghiÖp thËt nguy hiÓm”(8). kh«ng ngõng më réng, n¨m 2001 kho¶ng Bøc th− cña Lý X−¬ng B×nh ®· g©y x«n 3,6 lÇn. ChØ sè Engel n¨m 1978 cña c− xao d− luËn vµ vÊn ®Ò “tam n«ng” trë nªn d©n thµnh thÞ lµ 57,5 vµ c− d©n n«ng nãng báng. th«n lµ 67,7. §Õn n¨m 2002 chØ sè nµy lµ N¨m 2003, tæng gi¸ trÞ gia t¨ng cña lÇn l−ît lµ 37,7 vµ 46,2 . Trong sè n«ng nghiÖp lµ 1724,7 tû NDT, chiÕm 5962,18 tû NDT tiÒn göi ng©n hµng n¨m 14,8% GDP. Thu nhËp thuÇn cña n«ng 1999, sè tiÒn göi cña c− d©n thµnh thÞ d©n b×nh qu©n 2622 NDT. Tõ n¨m 1999 chiÕm 81,2%, c− d©n n«ng th«n chØ chiÕm ®Õn nay, s¶n l−îng l−¬ng thùc cña Trung 18,8%. Tíi cuèi n¨m 2003 sè tiÒn göi cña Quèc kh«ng ngõng gi¶m. N¨m 1999 tæng c− d©n thµnh thÞ vµ n«ng th«n lªn tíi s¶n l−îng l−¬ng thùc ®¹t 508,38 triÖu 10361,8 tû NDT. Ngoµi ra thµnh thÞ vµ tÊn, n¨m 2000 lµ 462,17 triÖu tÊn; n¨m n«ng th«n cßn chªnh lÖch vÒ c¸c mÆt v¨n 2003 lµ 430,65 triÖu tÊn. Xu h−íng nµy ho¸, gi¸o dôc, y tÕ vµ c¸c phóc lîi x· héi tiÕp diÔn th× vÊn ®Ò an ninh l−¬ng thùc kh¸c. Trung Quèc sÏ næi lªn trong mÊy n¨m Tõ n¨m 1992-2001, møc ®é ®« thÞ ho¸ tíi. VÒ thu nhËp cña n«ng d©n, tõ n¨m tõ 27,63% t¨ng lªn 37,66%, n¨m 2002 lµ 1978 ®Õn 1997 thu nhËp cña n«ng d©n 39,09%. Tuy nhiªn møc ®é ®« thÞ ho¸ cßn b×nh qu©n t¨ng tr−ëng 16% nh−ng tõ chËm so víi møc ®é c«ng nghiÖp ho¸, vÝ n¨m 1997 ®Õn nay, thu nhËp thuÇn tuý nh− møc ®é c«ng nghiÖp ho¸ n¨m 2001 lµ tõ n«ng nghiÖp cña n«ng d©n thÊp, b×nh 44,4% trong khi møc ®é ®« thÞ ho¸ chØ qu©n kh«ng v−ît qu¸ 5%. Chªnh lÖch thu 37,7%. MÆt kh¸c, c¸c ®« thÞ chñ yÕu tËp nhËp gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n ngµy trung ë duyªn h¶i miÒn §«ng, ven c¸c cµng do·ng ra. N¨m 1997, thu nhËp b×nh s«ng lín, vµ møc ®« thÞ ho¸ ®¹t gÇn 40%, cßn c¸c vïng miÒn T©y møc ®é ®« thÞ ho¸ qu©n cña c− d©n n«ng th«n lµ 2090 NDT,
29 V i nÐt vÒ c¶i c¸ch n«ng th«n… d©n ph¶i ®ãng gãp ngµy cµng t¨ng, b×nh thu nhËp c− d©n thµnh thÞ lµ 5160 NDT qu©n 2500-3000 NDT/n¨m(10). Quan hÖ víi tû lÖ 1: 2,47. N¨m 2003, con sè nµy gi÷a bµ con n«ng d©n víi c¸n bé chÝnh lÇn l−ît lµ 2622 NDT vµ 8500 NDT, tû lÖ quyÒn c¬ së c¨ng th¼ng, mÉu thuÉn cä 1:3,24. NÕu tÝnh c¸c yÕu tè nh− phóc lîi, s¸t kh«ng gi¶m, sè c¸n bé ®«ng, sè nî tµi y tÕ, c¬ së h¹ tÇng, ®êi sèng v¨n ho¸ tinh chÝnh cña chÝnh quyÒn ë n«ng th«n thÇn th× kho¶ng c¸ch chªnh lÖch gi÷a c− nhiÒu. d©n thµnh thÞ vµ n«ng th«n lµ rÊt ®¸ng Nh− vËy, c¬ cÊu viÖc lµm vµ c¬ cÊu kÓ vµ ngµy cµng më réng. kinh tÕ n«ng th«n mÊt c©n ®èi, tû träng N¨m 2002 d©n sè n«ng th«n lµ 782,41 ng−êi lao ®éng n«ng nghiÖp cßn cao, sè triÖu ng−êi, chiÕm 60,91% tæng d©n sè lao ®éng d«i d− ë n«ng th«n cßn nhiÒu, Trung Quèc. Lùc l−îng lao ®éng n«ng thu nhËp cña hä thÊp vµ t¨ng chËm, th«n Trung Quèc vµo kho¶ng 490 triÖu, chuyÓn dÞch lao ®éng d«i d− khã kh¨n. sè n«ng d©n ®i lµm thuª kho¶ng 100 VÊn ®Ò ®Êt ®ai, thuÕ phÝ ngµy mét phøc triÖu ng−êi, sè lao ®éng d«i d− ë n«ng t¹p. M©u thuÉn trong x· héi n«ng th«n th«n kho¶ng 150 triÖu ng−êi. Sè ng−êi ngµy cµng khã ®iÒu hoµ. nghÌo ®ãi ë n«ng th«n kho¶ng 30 triÖu ng−êi. Còng n¨m 2002, tû lÖ kÕt cÊu viÖc 2. TriÓn väng c¶i c¸ch n«ng th«n lµm theo ngµnh nghÒ lÇn l−ît lµ n«ng N¨m 2002, kh¸i niÖm “c¬ cÊu nhÞ nghiÖp 50%, c«ng nghiÖp 21,4% vµ dÞch nguyªn thµnh thÞ n«ng th«n” ®−îc ®−a vô lµ 28,6%, trong khi tû lÖ c¬ cÊu trong vµo B¸o c¸o §¹i héi XVI cña §CS Trung GDP theo ngµnh lÇn l−ît lµ 14,5%: Quèc. Môc tiªu x· héi kh¸ gi¶ toµn diÖn 51,8%: 33,7%(9). do §¹i héi XVI ®−a ra, chØ thùc hiÖn ®−îc ChÕ ®é kho¸n ruéng ®Êt cho n«ng d©n khi gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò “tam n«ng”. TËp ®· tõng lµ yÕu tè khÝch thÝch tÝnh tÝch thÓ l·nh ®¹o kho¸ míi còng ®· x¸c ®Þnh cùc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña n«ng d©n. tÇm quan träng hµng ®Çu cña vÊn ®Ò Song ®Õn nay, do kho¸n mµ ®Êt ®ai bÞ xÐ “tam n«ng”. Th¸ng 3 n¨m 2003, kú häp lÎ, ph©n t¸n kh«ng cã lîi cho c¬ giíi ho¸ §¹i héi ®¹i biÓu nh©n d©n toµn quèc vµ n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt lín. HiÖn nay Héi nghÞ chÝnh trÞ hiÖp th−¬ng toµn quèc còng cã nhiÒu n¬i n«ng d©n kh«ng mÆn ®· coi c«ng t¸c “tam n«ng” lµ träng ®iÓm mµ víi c«ng viÖc trång cÊy bëi chi phÝ lín, cña c«ng t¸c kinh tÕ. Th¸ng 11-2003, thu nhËp thÊp nªn mét sè hé cho thuª §CS Trung Quèc ®−a ra QuyÕt ®Þnh cña hoÆc b¸n ruéng ®Êt ®−îc kho¸n. Mét vÊn Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®Ò theo ®ã lµ thêi h¹n kho¸n ®Êt kh«ng vÒ mét sè vÊn ®Ò hoµn thiÖn kinh tÕ thÞ ph¶i lµ v« h¹n. Quan hÖ gi÷a quyÒn së tr−êng XHCN, trong ®ã bao gåm mét sè h÷u vµ quyÒn kinh doanh ®Êt ®ai vÉn néi dung quan träng nh−: Mét lµ, ®i s©u ch−a t×m ®−îc ®¸p ¸n dµi l©u. Nh÷ng vÊn c¶i c¸ch n«ng th«n, hoµn thiÖn thÓ chÕ ®Ò næi cém ë n«ng th«n phÇn lín liªn kinh tÕ n«ng th«n: hoµn thiÖn chÕ ®é quan ®Õn ®Êt ®ai. HiÖn nay c¸c kho¶n ruéng ®Êt n«ng th«n, kiÖn toµn dÞch vô thuÕ phÝ ë n«ng th«n cßn nhiÒu, theo Lý x· héi ho¸ n«ng nghiÖp, ®i s©u c¶i c¸ch X−¬ng B×nh c¸c lo¹i thuÕ phÝ mµ n«ng
30 chÕ ®é thuÕ phÝ ë n«ng th«n, c¶i thiÖn kinh tÕ Trung Quèc ®i vµo quü ®¹o toµn ®iÒu kiÖn chuyÓn dÞch viÖc lµm vµ lao cÇu ho¸ kinh tÕ. N«ng nghiÖp ®øng tr−íc ®éng d«i d− ë n«ng th«n. Hai lµ, hoµn nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc míi. Trung thiÖn hÖ thèng thÞ tr−êng, quy ph¹m trËt Quèc ®−îc tham gia s©u réng vµo thÞ tù thÞ tr−êng: t¨ng nhanh viÖc x©y dùng tr−êng n«ng s¶n thÕ giíi, kh«ng gian thÞ th−êng thèng nhÊt toµn quèc. Ba lµ, ph¸t triÓn cña Trung Quèc sÏ réng h¬n, hoµn thiÖn thÓ chÕ tµi chÝnh, tiÒn tÖ; thóc cã lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp s¶n ®Èy c¶i c¸ch thÓ chÕ ph©n phèi, hoµn xuÊt lín, t¹o m«i tr−êng vµ ®iÒu kiÖn ®Ó thiÖn hÖ thèng b¶o ®¶m x· héi; n©ng cao ®Èy nhanh hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp. toµn diÖn tr×nh ®é më cöa víi bªn ngoµi Tuy nhiªn, n«ng nghiÖp Trung Quèc v.v... Qua ®ã Trung Quèc ®ang nç lùc x©y còng ph¶i thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt nh− dùng hÖ thèng thÞ tr−êng hoµn thiÖn, gi¶m thuÕ n«ng s¶n tõ 21,3% n¨m 2000 thèng nhÊt vµ toµn diÖn. xuèng 15,5% n¨m 2005, c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c cam ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch coi träng kÕt vÒ kiÓm dÞch, chÊt l−îng...®©y cã thÓ c«ng nghiÖp vµ thµnh thÞ cña Trung lµ nh÷ng có sèc hay bì ngì ban ®Çu khi Quèc trong nh÷ng thËp niªn qua ®· t¹o tham gia mét s©n ch¬i lín, nh−ng ®iÒu ®ã nh÷ng hè ng¨n c¸ch lín gi÷a thµnh thÞ còng t¹o ®éng lùc ®Ó Trung Quèc ®Èy vµ n«ng th«n, gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nhanh c¶i c¸ch vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Phèi hîp ph¸t triÓn gi÷a thµnh nghiÖp, n«ng th«n. thÞ vµ n«ng th«n, t−¬ng trî gi÷a c«ng Kinh doanh ngµnh nghÒ ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp lµ ®iÒu hÕt søc nghiÖp qua h¬n 10 n¨m ph¸t triÓn ®· cã cÇn thiÕt. §¹i héi XVI §¶ng Céng s¶n nh÷ng thµnh qu¶ râ nÐt. Theo ®iÒu tra, Trung Quèc ®· ®−a ra 5 quy ho¹ch phèi n¨m 2001 cã h¬n 66000 tæ chøc kinh hîp ph¸t triÓn thèng nhÊt, trong ®ã mét doanh ngµnh nghÒ ho¸ n«ng nghiÖp. Lo¹i néi dung quan träng lµ thùc hiÖn quy h×nh c¸c tæ chøc ngµy cµng ®a d¹ng, cã ho¹ch thèng nhÊt ph¸t triÓn, phèi hîp tíi h¬n 27000 xÝ nghiÖp “®Çu tÇu” vµ h¬n gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. §©y lµ mét 2200 tæ chøc trung gian (11). C¸c tæ chøc chiÕn l−îc lín, kÐo n«ng th«n s¸t víi thµnh nµy còng më réng sang nhiÒu ngµnh thÞ h¬n, x©y dùng mét thÞ tr−êng thèng nghÒ, khu vùc còng réng kh¾p tõ miÒn nhÊt gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, g¾n kÕt §«ng sang miÒn T©y, h×nh thøc liªn kÕt c«ng nghiÖp víi n«ng nghiÖp, xo¸ ®i nh÷ng còng ®a d¹ng h¬n. Mét sè ®Þa ph−¬ng ®· rµo c¶n gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. §Èy h×nh thµnh c¸c khu chuyªn doanh. RÊt nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, ®« thÞ nhiÒu ng−êi cho r»ng kinh doanh ngµnh ho¸ n«ng th«n, vµ ®Æc biÖt h¬n lµ chuyÓn nghÒ ho¸ lµ lèi tho¸t cho n«ng nghiÖp dÞch nhanh sè lao ®éng n«ng nghiÖp sang Trung Quèc, lµ cÇu nèi cã hiÖu qu¶ ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, lao ®éng phi n«ng nghiÖp. kinh doanh ngµnh nghÒ ho¸ n«ng nghiÖp N¨m 2001, Trung Quèc gia nhËp Tæ ë Trung Quèc míi ë giai ®o¹n ®Çu, m«i chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), ®−a nÒn
31 V i nÐt vÒ c¶i c¸ch n«ng th«n… tr−êng kinh doanh ngµnh nghÒ ho¸ ®ßi (2) Mao Dôc C−¬ng: T×m hiÓu diÔn biÕn hái tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña søc n«ng nghiÖp Trung Quèc, Nxb V¨n hiÕn s¶n xuÊt vµ ®Æc biÖt h¬n lµ møc ®é thÞ KHXH, n¨m 2001, tr.43 (b¶n Trung v¨n). tr−êng ho¸. Cïng víi viÖc hoµn thiÖn thÓ (3) Nh− chó thÝch (2), tr.270 chÕ “kinh tÕ thÞ tr−êng XHCN”, kinh (4) L©m ThiÖn VÜ: ChiÕn l−îc ®iÒu chØnh doanh ngµnh nghÒ ho¸ n«ng nghiÖp sÏ c¬ cÊu kinh tÕ Trung Quèc, Nxb KHXH g¾n kÕt chÆt chÏ h¬n qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i Trung Quèc, n¨m 2003, tr.498. (b¶n Trung ho¸ n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp ho¸, ®« thÞ v¨n) ho¸ n«ng th«n. (5) Lôc Häc NghÖ chñ biªn: B¸o c¸o §Çu n¨m 2004, Trung −¬ng §¶ng nghiªn cøu c¸c giai tÇng Trung Quèc Céng s¶n Trung Quèc ®· ban hµnh V¨n ®−¬ng ®¹i, Nxb v¨n hiÕn KHXH, n¨m kiÖn sè 1 vÒ t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n. 2002, tr.173.(b¶n Trung v¨n) Tµi chÝnh Trung −¬ng trî gióp cho c¸c (6) Lý Thµnh Hu©n chñ biªn: ChiÕn l−îc lÜnh vùc ë n«ng th«n lµ 150 tû NDT, t¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi Trung Quèc 30 tû NDT so víi n¨m 2002. N¨m 2004 1996-2050: Nh÷ng ý t−ëng h−íng tíi hiÖn tæng s¶n l−îng l−¬ng thùc ®¹t 469,47 ®¹i ho¸, Nxb B¾c Kinh, n¨m 1997, tr.93. triÖu tÊn, ngµnh n«ng nghiÖp t¨ng (b¶n Trung v¨n) tr−ëng 6,3%, møc ®é ®« thÞ ho¸ n¨m (7) TÊt Tø Sinh (chñ biªn): B¸o c¸o vÊn 2004 ®¹t h¬n 42%(12). ®Ò næi cém n«ng nghiÖp, n«ng th«n, n«ng Ngµy 31-12-2004, Trung −¬ng §¶ng d©n Trung Quèc, Nxb Nh©n d©n nhËt b¸o, Céng s¶n Trung Quèc ®· ra V¨n kiÖn sè th¸ng 12-2003, tr.300 (b¶n Trung v¨n) 1-2005 vÒ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt (8) Do·n Dòng Kh©m (chñ biªn): Nh÷ng tæng hîp cña n«ng nghiÖp, trong ®ã nhÊn biÕn ®èi lín - lÞch tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ m¹nh c«ng nghiÖp hç trî n«ng nghiÖp, Trung Quèc n¨m 1978-2004, Nxb ThÕ giíi thµnh thÞ l«i kÐo n«ng th«n; ®Èy m¹nh ®−¬ng ®¹i, tr. 360 (b¶n Trung v¨n). c¶i c¸ch hÖ thèng tiÒn tÖ ë n«ng th«n; (9) Nh÷ TÝn, Lôc Häc NghÖ, Lý Båi L©m gi¶m thuÕ n«ng nghiÖp. V¨n kiÖn sè (chñ biªn): S¸ch xanh: ph©n tÝch vµ dù b¸o 1-2005 tiÕp tôc ®Æt c«ng t¸c “tam n«ng” ë t×nh h×nh x· héi Trung Quèc n¨m 2004, vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu trong c«ng t¸c Nxb V¨n hiÕn KHXH, n¨m 2004, tr.8 (b¶n kinh tÕ cña Trung Quèc. Trung v¨n). (10) Nh− chó thÝch 8, tr.361. (11) L−u B©n, Tr−¬ng TriÖu C−¬ng, Ho¾c C«ng (chñ biªn): B¸o c¸o vÊn ®Ò tam n«ng Trung Quèc, Nxb Ph¸t triÓn Trung Quèc, Chó thÝch: n¨m 2004, tr.142 (b¶n Trung v¨n ). (1) NguyÔn §¨ng Thµnh: C¶i c¸ch n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n Trung Quèc, Nxb (12) C«ng b¸o thèng kª Trung Quèc, ChÝnh trÞ Quèc gia, n¨m 1994, tr.27. ngµy 1-3-2005 (m¹ng: www.china.org.cn)
32