intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học " Vai trò hợp tác kinh tế trung - nhật đối với cộng đồng kinh tế đông á "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST
Báo xấu
56
lượt xem 6
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong hơn một thập niên trở lại đây, phát triển hợp tác mang màu sắc thể chế đã đ-ợc các n-ớc Đông á quan tâm và tập trung nỗ lực. Một trong những ý t-ởng và cũng là mục tiêu quan trọng đ-ợc đ-a ra là thành lập Cộng đồng Đông á. ý t-ởng này thực ra đ-ợc phôi thai từ cuối 1992, khi Thủ t-ớng Malaixia Mahathir đ-a ra gợi ý thành lập Nhóm Kinh tế Đông á bao gồm m-ời ba n-ớc nh- mô hình 10 + 3 ngày nay. Nh-ng sáng kiến này đã bị Mỹ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " Vai trò hợp tác kinh tế trung - nhật đối với cộng đồng kinh tế đông á "

  1. lª thÞ ¸i l©m TS. Lª ThÞ ¸i L©m ViÖn Kinh tÕ vµ ChÝnh trÞ thÕ giíi c¸c nhµ l·nh ®¹o ASEAN +3 ®ång ý coi Më ®Çu r»ng viÖc thµnh lËp Céng ®ång Kinh tÕ Trong h¬n mét thËp niªn trë l¹i ®©y, §«ng ¸ lµ mét môc tiªu ch¾c ch¾n vµ dµi ph¸t triÓn hîp t¸c mang mµu s¾c thÓ chÕ h¹n vµo n¨m 2004. ®· ®−îc c¸c n−íc §«ng ¸ quan t©m vµ HÖ thèng kinh tÕ §«ng ¸ ®−îc mong tËp trung nç lùc. Mét trong nh÷ng ý ®îi sÏ h×nh thµnh tõ tõ chø kh«ng mang t−ëng vµ còng lµ môc tiªu quan träng tÝnh c¸ch m¹ng. Céng ®ång Kinh tÕ ®−îc ®−a ra lµ thµnh lËp Céng ®ång §«ng §«ng ¸ h×nh thµnh tõ tÝch luü tõng ¸. ý t−ëng nµy thùc ra ®−îc ph«i thai tõ b−íc, sù hîp t¸c vµ liªn kÕt cña khu vùc. cuèi 1992, khi Thñ t−íng Malaixia Cã thÓ thÊy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña Mahathir ®−a ra gîi ý thµnh lËp Nhãm Céng ®ång Kinh tÕ §«ng ¸ ®ang ®−îc Kinh tÕ §«ng ¸ bao gåm m−êi ba n−íc ph«i thai tõ nh÷ng b−íc ph¸t triÓn cña nh− m« h×nh 10 + 3 ngµy nay. Nh−ng hîp t¸c khu vùc ngµy nay, trong ®ã sù s¸ng kiÕn nµy ®· bÞ Mü vµ óc ph¶n ®èi hîp t¸c gi÷a hai n−íc lín NhËt B¶n – vµ NhËt B¶n kh«ng ñng hé, do ®ã ®· bÞ Trung Quèc sÏ ®ãng mét vai trß mang g¹t sang mét bªn. Cuéc khñng ho¶ng tµi tÝnh quyÕt ®Þnh. chÝnh ch©u ¸ víi sù l©y lan nhanh chãng Bµi viÕt nµy ®−a ra mét vµi b×nh luËn ®· lµm cho c¸c n−íc nhËn thøc ®−îc râ vÒ vai trß hîp t¸c Trung Quèc - NhËt h¬n vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i thiÕt lËp c¸c thÓ B¶n ®èi víi viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t chÕ hîp t¸c khu vùc. ý t−ëng thµnh lËp triÓn Céng ®ång Kinh tÕ §«ng ¸. Céng ®ång Kinh tÕ §«ng ¸ ®−îc Nhãm 1. Vai trß cña hîp t¸c khu vùc ®èi víi TÇm nh×n §«ng ¸ ®−a ra n¨m 2001 víi t¨ng tr−ëng kinh tÕ §«ng ¸ môc tiªu chÝnh lµ kÕt nèi sù liªn kÕt kinh tÕ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− vµ ®· ®−îc Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7(86) - 2008 36
  2. Vai trß cña hîp t¸c kinh tÕ… §· cã nhiÒu häc thuyÕt vµ c«ng tr×nh tr−ëng kinh tÕ tÝch cùc. Thø nhÊt, vßng t¨ng tr−ëng kinh tÕ néi ®Þa, gi¶i thÝch ph©n tÝch qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c nÒn kinh tÕ §«ng ¸ trong nöa cuèi thÕ t¹i sao sù më cöa cho ®Çu t− vµ th−¬ng m¹i quèc tÕ dÉn ®Õn tû lÖ t¨ng tr−ëng (1) kû qua . MÆc dï c¸c tr−êng ph¸i ®−a kinh tÕ cao bÒn v÷ng. Thø hai, vßng nhiÒu gi¶i thÝch kh¸c nhau, song cïng t¨ng tr−ëng khu vùc, gióp gi¶i thÝch sù thèng nhÊt mét ®iÓm r»ng kinh tÕ §«ng ¸ ®· t¨ng tr−ëng nhanh vµ thay ®æi c¬ lan truyÒn t¨ng tr−ëng kinh tÕ tõ n−íc nµy sang n−íc kh¸c. cÊu ®¸ng kÓ trong nh÷ng thËp niªn cuèi thÕ kû XX. Tuy vËy, cã khÝa c¹nh t¨ng Vßng néi ®Þa cho thÊy r»ng c¶i c¸ch tr−ëng kinh tÕ ch©u ¸ ch−a ®−îc ®¸nh chÝnh s¸ch trong n−íc ®−îc thùc hiÖn gi¸ ®óng møc ë hÇu nh− tÊt c¶ c¸c c¸c ngay tõ khi b¾t ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ. C¶i c¸ch chÝnh s¸ch tÝch cùc sÏ dÉn ®Õn c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ thµnh c«ng kinh tÕ §«ng ¸ víi t− c¸ch lµ mét yÕu tè t¨ng m¹nh dßng vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi (FDI) bao gåm c¶ kü n¨ng chñ chèt t¹o nªn t¨ng tr−ëng, ®ã lµ sù qu¶n lý vµ c«ng nghÖ gióp n©ng cao søc hîp t¸c khu vùc. Thùc ra cã rÊt nhiÒu c¹nh tranh cña nÒn s¶n xuÊt trong n−íc. nghiªn cøu vÒ hîp t¸c kinh tÕ vµ khu Dßng FDI nµy cã xu thÕ thóc ®Èy th−¬ng vùc ho¸ ë ch©u ¸ hay §«ng ¸, song khÝa m¹i h¬n lµ thay thÕ th−¬ng m¹i. Sù gia c¹nh hîp t¸c kinh tÕ khu vùc Ýt ®−îc coi t¨ng th−¬ng m¹i vÒ phÝa nã l¹i thóc ®Èy lµ mét yÕu tè quan träng gi¶i thÝch cho FDI h¬n n÷a vµ thËm chÝ t¹o ra tû lÖ thµnh c«ng kinh tÕ §«ng ¸, ®Æc biÖt t¨ng tr−ëng kinh tÕ bÒn v÷ng. trong bèi c¶nh so s¸nh kinh nghiÖm Kinh nghiÖm cña c¸c nÒn kinh tÕ §«ng ¸ víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn §«ng ¸ cho thÊy FDI khuyÕn khÝch t¨ng kh¸c nh− §«ng vµ Trung ¢u hay Mü La- tr−ëng kinh tÕ. Kinh nghiÖm nµy ng−îc tinh vµ ch©u Phi. víi thùc tiÔn cña Mü La-tinh, n¬i thÓ HiÖn t−îng ®¸ng kÓ nhÊt cña t¨ng nghiÖm sù gia t¨ng c¸c nguån lùc n−íc tr−ëng kinh tÕ ch©u ¸ kh«ng chØ lµ tèc ngoµi kÌm theo gia t¨ng thÊt nghiÖp vµ ®é t¨ng tr−ëng cao cña tõng n−íc riªng thiÕu viÖc lµm. YÕu tè chñ chèt gi¶i thÝch lÎ mµ cßn lµ sù bÒn v÷ng vµ c¸ch thøc sù kh¸c biÖt cña hai khu vùc trªn hoµn mµ sù t¨ng tr−ëng nhanh nµy ®−îc lan toµn kh«ng n»m ë n−íc xuÊt xø vµ h×nh truyÒn ra toµn khu vùc. §iÒu nµy ®ång th¸i cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia mµ n»m nghÜa r»ng cã mét khÝa c¹nh khu vùc vµ ë c¸c chiÕn l−îc ph¸t triÓn kh¸c nhau vµ quèc tÕ quan träng trong t¨ng tr−ëng sù kh¸c biÖt trong m«i tr−êng kinh tÕ kinh tÕ ch©u ¸. néi ®Þa cña n−íc chñ nhµ. Sù n¨ng ®éng kinh tÕ ch©u ¸ cã thÓ M« h×nh vßng trßn t¨ng tr−ëng khu gi¶i thÝch trªn nÒn cña hai vßng t¨ng vùc g¾n liÒn víi sù ph©n c«ng lao ®éng Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7 (86) - 2008 37
  3. lª thÞ ¸i l©m khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña c¸c nÒn kinh tÕ riªng lÎ. bèi c¶nh ®µn sÕu bay, m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸. NhËt B¶n vµ c¸c nÒn kinh tÕ míi c«ng nghiÖp ho¸ (NIE) ch©u ¸ lµ nh÷ng Trong qu¸ tr×nh nµy, FDI vµ th−¬ng m¹i ®ãng vai trß quan träng. ë c¸c n−íc thµnh viªn tr−íc tiªn cña m¹ng s¶n xuÊt ®Çu t−, sù chuyÓn dÞch c¸c ngµnh c«ng nµy, theo sau ®ã lµ c¸c n−íc ASEAN thu nghiÖp ®ang suy gi¶m sÏ gi¶i phãng nhËp trung b×nh vµ tiÕp ®Õn lµ Trung nguån lùc cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp Quèc vµ ViÖt Nam. Tuy nhiªn trong qu¸ míi næi, t¹o c¬ héi n©ng cÊp c¬ cÊu c«ng tr×nh s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn mçi n−íc ®· nghiÖp. Trong c¸c n−íc tiÕp nhËn, dßng tr−ëng thµnh vµ n©ng cao vÞ thÕ cña FDI vµo gióp chuyÓn giao vèn, bÝ quyÕt m×nh trong m¹ng s¶n xuÊt xÐt tõ gãc ®é qu¶n lý vµ c«ng nghÖ cÇn thiÕt ®Ó b¾t t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng. C¸c c«ng ty ®iÖn kÞp víi c¸c n−íc c«ng nghiÖp. Trong khi tö cña Singapore vµ §µi Loan lµ nh÷ng vßng t¨ng tr−ëng tÝch cùc cña FDI vµ ®iÓn h×nh rÊt thó vÞ. XuÊt xø ban ®Çu lµ quan hÖ th−¬ng m¹i diÔn ra ë c¸c n−íc nh÷ng c«ng ty tham gia ë c«ng ®o¹n cuèi riªng lÎ, mét vßng trßn c«ng nghiÖp ho¸ cã gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp nhÊt trong m¹ng tÝch cùc tån t¹i ë cÊp ®é khu vùc. s¶n xuÊt, c¸c c«ng ty nh− HonHai, Quanta vµ Compal ®· trë thµnh nh÷ng Nguån FDI trong khi tÝch cùc t¸c c«ng ty dÉn ®Çu trong m¹ng s¶n xuÊt ®éng vµo tõng nÒn kinh tÕ riªng lÎ còng khu vùc. ®ång thêi kÕt nèi c¸c nÒn kinh tÕ. Cïng víi nguån FDI, c¸c c«ng ty ®a quèc gia VÒ c¬ b¶n, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bªn ngoµi vµ sau ®ã lµ c¸c c«ng ty §«ng kinh tÕ cña m×nh, c¸c n−íc tr¶i qua mét ¸ t¹o dùng c¸c m¹ng s¶n xuÊt toµn cÇu qu¸ tr×nh biÕn ®æi vÒ chi phÝ so s¸nh. §Ó vµ chuçi cung øng trªn kh¾p §«ng ¸. Hä duy tr× c¹nh tranh ë cÊp ®é trong n−íc ph©n chia qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thµnh c¸c vµ quèc tÕ, c¸c c«ng ty sau khi ®· tr−ëng tiÓu qu¸ tr×nh vµ ph©n bæ chóng ë c¸c thµnh trong nÒn kinh tÕ néi ®Þa thùc n−íc kh¸c nhau dùa trªn lîi thÕ so s¸nh. hiÖn chuyÓn dÞch ho¹t ®éng s¶n xuÊt ra §iÒu nµy t¹o ra mét cuéc c¸ch m¹ng n−íc ngoµi th«ng qua FDI. KÕt qu¶ lµ, ph©n c«ng lao ®éng khu vùc n¨ng ®éng mét hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng c«ng vµ dÉn ®Õn sù xuÊt hiÖn th−¬ng m¹i nghiÖp phøc t¹p theo tiÓu khu vùc h×nh ngµnh däc trong c¸c phô tïng, phô kiÖn, thµnh, t¹o c¬ héi lan truyÒn c«ng nghiÖp b¸n thµnh phÈm vµ s¶n phÈm chÕ t¹o ho¸ toµn khu vùc theo m« h×nh ®µn sÕu cuèi cïng. T¸c ®éng quan träng cña cuéc bay. Khi c¸c doanh nghiÖp cña c¸c quèc c¸ch m¹ng nµy lµ dßng FDI lín vµo gia n©ng cao ®−îc vÞ thÕ cña m×nh trong §«ng ¸ ®· thóc ®Èy sù tham gia th−¬ng m¹ng l−íi s¶n xuÊt, chóng còng ®ång m¹i cña khu vùc theo c¸ch nã ph¶n ¸nh thêi lµm t¨ng vÞ thÕ tham gia cña ®Êt Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7(86) - 2008 38
  4. Vai trß cña hîp t¸c kinh tÕ… n−íc m×nh vµo trong qu¸ tr×nh ph©n tiÓu khu vùc kinh tÕ trong viÖc t¹o ra thµnh c«ng kinh tÕ ch©u ¸. Sù h×nh c«ng lao ®éng cña khu vùc. thµnh khu vùc kinh tÕ thóc ®Èy ph©n T¨ng tr−ëng cao ë §«ng ¸ g¾n kÕt víi c«ng lao ®éng khu vùc vµ tiÓu khu vùc nhau, vµ sù phô thuéc n¨ng ®éng nµy hç vèn lµ ®iÒu cèt yÕu cho hiÖn t−îng xuÊt trî cho t¨ng tr−ëng cao cña tÊt c¶ c¸c khÈu cã tæng h¬n h¬n kh«ng ë ch©u ¸. nÒn kinh tÕ trong khu vùc. C¸c n−íc Sù t¹o lËp khu kinh tÕ cßn ®Èy m¹nh §«ng ¸ ®¹t ®−îc t¨ng tr−ëng cao chñ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− néi khu vùc vµ vai yÕu th«ng qua qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp trß FDI nh− lµ ®éng lùc t¨ng tr−ëng ho¸ ®−îc ®Æc tr−ng tr−íc hÕt bëi c¸c kinh tÕ. ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ sö dông nhiÒu lao ®éng vµ sau ®ã chuyÓn dÞch sang c¸c 2. Hîp t¸c kinh tÕ Trung - NhËt ngµnh c«ng nghiÖp m¸y mãc, ho¸ chÊt Tæng GDP cña NhËt B¶n vµ Trung vµ thÐp cã hµm l−îng vèn hoÆc c«ng Quèc chiÕm h¬n 80% tæng GDP cña toµn nghÖ cao. KiÓu c«ng nghiÖp ho¸ nµy §«ng ¸. Sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a Trung tr−íc hÕt diÔn ra ë c¸c n−íc Ch©u ¸ ®i Quèc vµ NhËt B¶n cã vÞ trÝ trô cét trong ®Çu vµ sau ®ã chuyÓn sang cho c¸c n−íc t¨ng tr−ëng kinh tÕ khu vùc. ®i sau. KÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn c«ng Thùc tÕ cho thÊy hai hÖ qu¶ chÝnh cña nghiÖp nµy lµ, c¸c nÒn kinh tÕ §«ng ¸ hîp t¸c kinh tÕ lµ quan hÖ th−¬ng m¹i ®· b¾t kÞp mét c¸ch thµnh c«ng víi tèc vµ ®Çu t− gi÷a Trung Quèc vµ NhËt B¶n ®é toµn cÇu ho¸. NhËt B¶n dÉn d¾t t¨ng ph¸t triÓn m¹nh mÏ tõ nh÷ng n¨m 1980 tr−ëng kinh tÕ §«ng ¸ tõ nöa sau cña tíi nay. Th−¬ng m¹i gi÷a hai n−íc ®· thËp kû 1980 vµ ®iÒu nµy ®· gióp c¸c t¨ng m¹nh trong thêi kú nµy. XuÊt khÈu nÒn kinh tÕ ch©u ¸ phôc håi tõ suy tho¸i cña NhËt B¶n sang Trung Quèc ®¹t h¬n tõ gi÷a 1980. Gi¸ dÇu vµ hµng s¬ chÕ ®¹t 7 tû ®«la vµ nhËp khÈu ®¹t møc gÇn 6 tû ®Ønh cao n¨m 1980-1982 sau cuéc khñng ®«la n¨m 1984 vµ t¨ng liªn tôc lªn con ho¶ng dÇu thø hai vµ ®· gi¶m nhanh sè t−¬ng øng lµ 80 tû ®« la vµ 108 tû ®«la sau ®ã. Malaixia, Xinhgapo vµ In®«nªxia gÇn ®©y. Trung Quèc ®· trë thµnh b¹n ®· gÆp ph¶i sù suy gi¶m ®ang kÓ t¨ng hµng lín nhÊt cña NhËt B¶n. N¨m 2002, tr−ëng kinh tÕ, thËm chÝ ë møc zero do nhËp khÈu cña NhËt B¶n tõ Trung Quèc xuÊt khÈu gi¶m trong thêi kú 1984-1986. chiÕm 18% tæng nhËp khÈu cña NhËt Tuy nhiªn, hä ®· phôc håi m¹nh vµo B¶n, v−ît qua 17% cña nhµ cung øng cuèi nh÷ng n¨m 1980 vµ tiÕp tôc t¨ng nhËp khÈu hµng ®Çu truyÒn thèng cña tr−ëng nhanh trong thËp kû 1990 cho NhËt B¶n lµ Mü (BOJ, 2003). C¸n c©n ®Õn tËn khi khñng ho¶ng tµi chÝnh. th−¬ng m¹i cña NhËt B¶n víi Trung §iÒu lý gi¶i trªn cho thÊy mét c¸ch râ Quèc ®· gi¶m tõ thÆng d− 6 tû ®« la n¨m rµng vai trß nÒn t¶ng cña khu vùc vµ Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7 (86) - 2008 39
  5. lª thÞ ¸i l©m 1985 xuèng th©m hôt 6 tû ®« la n¨m lµ ngµnh thiÕt bÞ vËn t¶i. Trong nh÷ng 1990. Th©m hôt th−¬ng m¹i cña NhËt n¨m gÇn ®©y, c¸c c«ng ty NhËt B¶n B¶n víi Trung Quèc ®¹t møc cao 26,5 tû trong lÜnh vùc thiÕt bÞ vËn t¶i ®· t¨ng ®« la n¨m 2001, nh÷ng sau ®ã vÉn tiÕp m¹nh ®Çu t− cña hä vµo Trung Quèc, tõ tôc t¨ng lªn 28,5 tû ®« la n¨m 2005. 10,1 tû Yªn lªn 176 tû Yªn n¨m 2004. XuÊt khÈu cña NhËt B¶n sang Trung VÒ c¬ b¶n, ®Çu t− cña NhËt B¶n cã xu Quèc t¨ng ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m thÕ t¹o dùng c¸c m¹ng s¶n xuÊt trong gÇn ®©y víi c¸c mÆt hµng nh− ®iÖn tö khu vùc, khiÕn cho th−¬ng m¹i néi m¸y mãc, s¾t vµ thÐp, thiÕt bÞ y tÕ, ¶nh, ngµnh t¨ng m¹nh kh«ng chØ riªng gi÷a kÝnh vµ ph©n bãn sinh häc . Trung Quèc vµ NhËt B¶n mµ cßn gi÷a Nh÷ng lý do khiÕn cho th−¬ng m¹i Trung Quèc vµ nhiÒu n−íc trong khu gi÷a hai n−íc gia t¨ng chñ yÕu lµ c¸c vùc. NhiÒu nghiªn cøu cho r»ng, t¨ng yÕu tè nh− sù t¨ng tr−ëng nhanh vµ lín tr−ëng nhanh cña nÒn kinh tÕ cùc lín m¹nh cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc, viÖc míi næi Trung Quèc t¹o cho c¸c mèi liªn Trung Quèc gia nhËp WTO vµ dßng FDI kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c n−íc §«ng ¸ gÇn lín vµo Trung Quèc. gòi. Trung Quèc hiÖn nay ®ãng mét vai trß chñ chèt trong c¸c m¹ng s¶n xuÊt vµ Cïng víi sù gia t¨ng th−¬ng m¹i, ®Çu chuçi cung øng nµy, bëi v× sù gia t¨ng t− cña NhËt B¶n vµo Trung Quèc còng xuÊt khÈu ®ßi hái nhËp khÈu nhiÒu h¬n t¨ng m¹nh. FDI nãi chung bao gåm c¶ c¸c nguyªn liÖu, phô liÖu, phô tïng c«ng FDI tõ NhËt B¶n thóc ®Èy thay ®æi c¬ nghiÖp vµ c¸c s¶n phÈm trung gian kh¸c cÊu vµ n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng cho tõ c¸c nÒn kinh tÕ l¸ng giÒng. Dùa vµo hµng xuÊt khÈu cña Trung Quèc. N¨m sè liÖu FDI cña 14 n−íc ch©u ¸ tõ n¨m 2005, th−¬ng m¹i néi ngµnh cña Trung 1984 ®Õn n¨m 2002, Mercereau (2005) Quèc víi NhËt B¶n t¨ng 34% cña tæng nghiªn cøu liÖu dßng vèn FDI vµo Trung kim ng¹ch th−¬ng m¹i so víi 1% n¨m Quèc cã t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn c¸c n−íc 1980. C¸c c«ng ty NhËt B¶n ®ãng gãp ch©u ¸ kh«ng? KÕt qu¶ cho thÊy, ngo¹i ®¸ng kÓ cho sù gia t¨ng th−¬ng m¹i néi trõ Xinhgapo vµ Myanma, dßng FDI vµo ngµnh. HiÖn nay, NhËt n¾m gi÷ vÞ trÝ Trung Quèc kh«ng hÒ kÐo dßng FDI ra thø hai trong nguån FDI tÝch luü ë NhËt, khái c¸c n−íc cã tiÒn l−¬ng thÊp kh¸c. sau Hång K«ng. Tõ n¨m 1985 ®Õn 2006, Eichengreen vµ Tong (2006) ®· lËp luËn c¸c c«ng ty ®a quèc gia NhËt B¶n ®· ®Çu r»ng dßng FDI vµo Trung Quèc cã thÓ lµ t− mét kho¶n vèn tÝch luü lµ 57,5 tû ®« nguån bæ trî cho FDI ë c¸c n−íc kh¸c bëi la, chiÕm 8,4% tæng dßng FDI vµo Trung v× c¸c n−íc ch©u ¸ nµy cïng tham gia Quèc trong thêi kú nµy. Ngµnh thu hót vµo m¹ng l−íi s¶n xuÊt vµ cung cÊp phô ®Çu t− lín nhÊt cña NhËt B¶n hiÖn nay Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7(86) - 2008 40
  6. Vai trß cña hîp t¸c kinh tÕ… • KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ hîp t¸c kiÖn vµ s¶n phÈm trung gian cho thÞ c«ng nghÖ gi÷a c¸c n−íc trong khu vùc, tr−êng Trung Quèc. cung cÊp sù trî gióp cho c¸c n−íc kÐm Cã thÓ nãi cho tíi nay mèi quan hÖ ph¸t triÓn ®Çu t− vµ th−¬ng m¹i cña NhËt B¶n vµ Trung Quèc n»m trong xu h−íng chÝnh • Thùc hiÖn mét nÒn kinh tÕ tri thøc cña quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ trong §«ng vµ thiÕt lËp mét c¬ cÊu kinh tÕ ®Þnh ¸ vÒ c¬ b¶n mang tÝnh chÊt cña c¸c mèi h−íng t−¬ng lai quan hÖ do c¸c yÕu tè thÞ tr−êng dÉn Céng ®ång Kinh tÕ §«ng ¸ ®−îc nh×n d¾t. §iÒu nµy cã nghÜa mèi quan hÖ nµy nhËn sÏ lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña c¸c tiÕn vÒ c¬ b¶n xuÊt ph¸t tõ quan hÖ cung cÇu triÓn trong liªn kÕt vµ hîp t¸c kinh tÕ cña thÞ tr−êng vµ hoµn toµn do c¸c khu vùc. Mét khi FTA khu vùc ®−îc doanh nghiÖp chñ ®éng. Tuy nhiªn, c¸c h×nh thµnh, bao gåm sù thiÕt lËp th−¬ng nghiªn cøu(2) cho r»ng nÕu sù tiÕn bé m¹i, ®Çu t− vµ thÓ chÕ cho c¸c h×nh thøc trong hîp t¸c vµ héi nhËp kinh tÕ chØ hîp t¸c khu vùc kh¸c, th× nÒn t¶ng c¬ ®−îc t¹o ra bëi c¸c lùc l−îng thÞ tr−êng, b¶n cña Céng ®ång Kinh tÕ §«ng ¸ sÏ th× tèc ®é hîp t¸c Trung - NhËt vµ sau ®−îc t¹o lËp. HÖ thèng kinh tÕ §«ng ¸ sÏ ®ã lµ héi nhËp kinh tÕ §«ng ¸ sÏ tiÕn ®−îc h×nh thµnh tõ tõ, kh«ng mang tÝnh triÓn rÊt chËm. §iÒu nµy hµm ý r»ng rÊt c¸ch m¹ng. Céng ®ång Kinh tÕ §«ng ¸ cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng nç lùc thóc ®Èy sÏ ®−îc h×nh thµnh vµ tÝch luü tõng b−íc hîp t¸c mang tÝnh thÓ chÕ ®Ó ®Èy nhanh tõ sù hîp t¸c vµ liªn kÕt khu vùc, trong h¬n n÷a qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc. ®ã sù hîp t¸c gi÷a hai n−íc lín NhËt 3. Vai trß cña hîp t¸c kinh tÕ NhËt B¶n – Trung Quèc sÏ ®ãng mét vai trß B¶n - Trung Quèc ®èi víi Céng ®ång mang tÝnh quyÕt ®Þnh. Kinh tÕ §«ng ¸ Nghiªn cøu tiÕn tr×nh hîp t¸c gi÷a hai n−íc lín nµy cho thÊy cã nh÷ng yÕu ý t−ëng thµnh lËp Céng ®ång Kinh tÕ tè rÊt ®¸ng hy väng mÆc dÇu cã thÓ ch−a §«ng ¸ ®−îc ®−a ra n¨m 2001 vµ ®· ®−îc nh− mong muèn cña c¸c n−íc ®−îc c¸c nhµ l·nh ®¹o ASEAN + 3 ®ång thµnh viªn kh¸c trong §«ng ¸. C¸c yÕu ý coi lµ mét môc tiªu ch¾c ch¾n vµ dµi tè t¹o thuËn lîi cho viÖc thóc ®Èy h¬n h¹n vµo n¨m 2004. Môc tiªu cña Céng n÷a hîp t¸c NhËt B¶n – Trung Quèc bao ®ång Kinh tÕ §«ng ¸ chñ yÕu lµ: gåm sù thay ®æi quan ®iÓm hîp t¸c cña • Thµnh lËp khu vùc tù do th−¬ng m¹i hai n−íc nµy vµ sù gia t¨ng ¸p lùc hîp §«ng ¸ vµ tù do ho¸ th−¬ng m¹i nhanh t¸c tõ néi bé c¸c n−íc trong khu vùc. h¬n so víi môc tiªu Bogor cña APEC. • Më réng HiÖp ®Þnh khung vÒ Khu Sù thay ®æi vÒ quan ®iÓm hîp t¸c vùc ®Çu t− ASEAN (AIA) ra toµn §«ng ¸ cña hai n−íc lín nµy tõ bµng quan Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7 (86) - 2008 41
  7. lª thÞ ¸i l©m ®uæi chÝnh s¸ch ®Þnh h−íng xuÊt khÈu chuyÓn sang ñng hé c¸c hîp t¸c ®a ®èi víi s¶n phÈm sö dông nhiÒu lao ph−¬ng mang mµu s¾c thÓ chÕ. ®éng. NÒn kinh tÕ néi ®Þa cña Trung Thø nhÊt, sù thay ®æi cña Trung Quèc Quèc vÉn cÇn mét møc ®é b¶o hé lín ®èi tõ chñ nghÜa hoµi nghi vÒ toµn cÇu ho¸ víi nhËp khÈu vµ dßng ®Çu t− vµo. ThÞ vµ khu vùc ho¸ sang tÝch cùc héi nhËp tr−êng xuÊt khÈu cña Trung Quèc chñ khu vùc. yÕu lµ Mü vµ ch©u ¢u, do vËy kh«ng cã Tr−íc ®©y, Trung Quèc kh«ng qu¸ nhu cÇu cÊp thiÕt lµ më cöa thÞ tr−êng tÝch cùc vÒ hîp t¸c khu vùc theo h−íng trong khu vùc ch©u ¸ th«ng qua héi chÝnh thèng. Sù nghi ngê vÒ toµn cÇu nhËp kinh tÕ. ho¸ cña Trung Quèc xuÊt hiÖn tõ mèi Sù tham gia cña Trung Quèc trong quan t©m r»ng toµn cÇu ho¸ lµ Mü ho¸ APEC còng hoµn toµn mang tÝnh bèi hoÆc h−íng tíi m« h×nh Mü (kinh tÕ, x· c¶nh. N¨m 1989, APEC ®−îc thµnh lËp, héi vµ chÝnh trÞ). Toµn cÇu ho¸ sÏ xãi Trung Quèc bÞ ph−¬ng T©y c« lËp sau sù mßn tÝnh tù chñ quèc gia vµ t¹o ra sù chi kiÖn Thiªn An M«n. Trung Quèc chÊp nhËn lêi mêi trë thµnh thµnh viªn APEC phèi cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia (vèn vµ thËm chÝ chÊp nhËn r»ng §µi Loan vµ chñ yÕu lµ c¸c c«ng ty cña Mü) hoÆc sù Hång K«ng còng lµ nh÷ng thµnh viªn chi phèi chÝnh s¸ch kinh tÕ cña c¸c tæ ®Çy ®ñ cã vÞ thÕ ngang b»ng, chñ yÕu lµ chøc ®a quèc gia (còng chñ yÕu do Mü do Trung Quèc muèn ph¸ bá sù c« lËp kiÓm so¸t). kinh tÕ thêi kú ®ã. Tuy nhiªn, Trung ë ch©u ¸, hîp t¸c khu vùc còng chÞu Quèc vÉn kiªn tr× r»ng APEC chØ cÇn tån sù chi phèi cña NhËt B¶n trong vai trß t¹i d−íi h×nh thøc lµ mét diÔn ®µn vµ chØ l·nh ®¹o vµ can thiÖp cña Mü. Chõng g¾n víi vÊn ®Ò kinh tÕ nµo nÒn kinh tÕ NhËt B¶n vÉn m¹nh vµ Sù ph¸t triÓn míi trong vµ ngoµi n−íc Trung Quèc ch−a thÓ hiÖn râ ®−îc vai ®· lµm cho quan ®iÓm cña Trung Quèc trß c−êng quèc kinh tÕ, Trung Quèc cã vÒ hîp t¸c vµ héi nhËp kinh tÕ §«ng ¸ thÓ do dù trong viÖc tÝch cùc tham gia thay ®æi ®¸ng kÓ. Khñng ho¶ng tµi chÝnh vµo hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸, bëi v× Trung ch©u ¸ lµm n¶y sinh vÊn ®Ò quan träng Quèc kh«ng muèn ®ãng vai trß thø yÕu vÒ an ninh kinh tÕ- mét vÊn ®Ò trong so víi NhËt B¶n. qu¸ khø vèn chØ lµ mét khÝa c¹nh cña an Trong giai ®o¹n tr−íc ®©y, Trung ninh quèc gia. Sau khñng ho¶ng tµi Quèc còng kh«ng s½n sµng cho viÖc tù do chÝnh ch©u ¸, an ninh kinh tÕ ®· næi lªn ho¸ nhanh chãng th−¬ng m¹i vµ ®Çu t−. nh− vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong nghÞ Trung Quèc lóc ®ã n»m trong giai ®o¹n sù an ninh quèc gia vµ khu vùc. thay thÕ nhËp khÈu theo nhiÒu c¸ch Nh÷ng sù kiÖn tr−íc, trong vµ sau kh¸c nhau, mÆc dÇu ®· b¾t ®Çu theo khñng ho¶ng ch©u ¸ cho thÊy r»ng tån Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7(86) - 2008 42
  8. Vai trß cña hîp t¸c kinh tÕ… t¹i nh÷ng kh¸c biÖt nÒn t¶ng trong lîi tù do ho¸ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− trong Ých vµ môc tiªu chÝnh s¸ch gi÷a c¸c n−íc khu vùc. Trung Quèc hiÖn nay ®· s½n ph¸t triÓn ë ph−¬ng T©y vµ §«ng ¸. Tuy sµng ®ãng mét vai trß tÝch cùc trong hîp nhiªn, c¸c nÒn kinh tÕ riªng lÎ trë nªn t¸c vµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc. Sù rÊt rñi ro tr−íc c¸c có sèc bªn ngoµi, vµ tham gia tÝch cùc cña Trung Quèc vµo c¸c tæ chøc ®a ph−¬ng hiÖn h÷u cã thÓ ASEAN + 3 tõ cuèi 1997 lµ dÉn chøng cô kh«ng hµnh ®éng v× lîi Ých tèt nhÊt cña thÓ. c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn ch©u ¸. V× vËy, Trung Quèc ®ang rÊt quan t©m ®Õn Trung Quèc rÊt hç trî s¸ng kiÕn cña viÖc t×m kiÕm mét sù t¹o lËp thÓ chÕ ë NhËt B¶n vÒ Quü TiÒn tÖ ch©u ¸, ngay §«ng ¸ cho c¸c cuéc ®èi tho¹i vµ tho¶ sau khñng ho¶ng tµi chÝnh. Do sù ph¶n thuËn trong th−¬ng m¹i vµ ®Çu t−. WTO ®èi cña Mü, NhËt B¶n ®µnh ph¶i rót lui lµ diÔn ®µn qu¸ lín vµ ®a d¹ng cho viÖc vµ kh«ng ®−a ra chi tiÕt s¸ng kiÕn nµy. b¶o vÖ lîi Ých kinh tÕ §«ng ¸. APEC l¹i Thùc ra, Trung Quèc ®· thÓ hiÖn sù kh«ng ph¶i lµ mét c¬ chÕ ®µm ph¸n vµ ®ång thuËn trong tuyªn bè cuéc gÆp Bé kÕ ho¹ch hµnh ®éng riªng lÎ vµ thËm chÝ tr−ëng Tµi chÝnh ASEAN + 3 th¸ng 5 lµ tù do ho¸ ngµnh tù nguyÖn còng n¨m 2000 ë ChiÒng Mai vÒ hîp t¸c khu kh«ng ®−îc thùc hiÖn thµnh c«ng. Trong vùc trong lÜnh vùc kiÓm so¸t dßng vèn. khi ®ã hai thËp kû qua, c¸c n−íc ch©u ¸ Dßng vèn quèc tÕ lµ vÊn ®Ò quan ®· thùc hiÖn tù do ho¸ c¹nh tranh ®¬n träng nhÊt trong an ninh kinh tÕ ®èi víi ph−¬ng mµ kh«ng cÇn cã sù hiÓu biÕt vµ Trung Quèc. Ngoµi ra, cßn cã ba vÊn ®Ò hîp t¸c lÉn nhau. kh¸c mµ Trung Quèc ®Æc biÖt l−u ý lµ Thø hai, sù thay ®æi cña NhËt B¶n tõ n¨ng l−îng, m«i tr−êng vµ thùc phÈm. quan t©m tíi khu«n khæ hîp t¸c ®a NhiÒu vÊn ®Ò trong nh÷ng lÜnh vùc nµy ph−¬ng trong WTO sang tÝch cùc tham lµ néi ®Þa, song hîp t¸c khu vùc cã mèi gia hîp t¸c khu vùc. Mét lµ, víi t− c¸ch liªn hÖ chÆt chÏ trong mét sè tr−êng hîp lµ con sÕu ®Çu ®µn, NhËt B¶n ®· v−ît Trung Quèc ®· ®¹t ®Õn giai ®o¹n ph¸t qua thÇn kú kinh tÕ nh÷ng n¨m cuèi triÓn kinh tÕ mµ n−íc nµy cã thÓ më ra 1980 vµ ®Çu 1990 vµ ñng hé cho h×nh cho c¹nh tranh n−íc ngoµi vµ héi nhËp thøc héi nhËp kinh tÕ “kh«ng ký kÕt”. HÖ nÒn kinh tÕ víi kinh tÕ toµn cÇu ®Ó ®¹t qu¶ lµ tån t¹i mét t− duy chung ë NhËt ®−îc nh÷ng tiÕn bé dµi h¹n. HiÖn nay, B¶n lµ cÇn thiÕt theo ®uæi mét khu«n khæ ph¸p lý héi nhËp kinh tÕ thÓ chÕ lµ Trung Quèc ®· lµ thµnh viªn cña WTO kh«ng cã lîi, thËm chÝ cã h¹i. Tuy nhiªn, vµ tham gia vµo hÖ thèng th−¬ng m¹i ®a cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ch©u ¸ ®· ph−¬ng toµn cÇu. Do vËy, kh«ng cã lý do thay ®æi th¸i ®é cña NhËt B¶n, sù l©y g× mµ Trung Quèc l¹i do dù tham gia vµo Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7 (86) - 2008 43
  9. lª thÞ ¸i l©m Trung Quèc ph¶i cã nh÷ng nç lùc lan nhanh chãng lµm cho NhËt B¶n tiÕn tíi hîp t¸c m¹nh h¬n. nhËn thøc ®−îc mèi quan hÖ kinh tÕ gÇn gòi víi toµn bé §«ng ¸ vµ còng nhËn ra C¸c nÒn kinh tÕ §«ng ¸ ®· phôc håi r»ng t¨ng tr−ëng kinh tÕ §«ng ¸ còng sau khñng ho¶ng 1997-1998, song c¸c nh− lîi Ých NhËt B¶n chØ ®−îc an toµn vÊn ®Ò c¬ cÊu vÉn ch−a ®−îc gi¶i quyÕt. th«ng qua viÖc chuyÓn tõ hîp t¸c kinh tÕ NÒn t¶ng hÖ thèng kinh tÕ yÕu trong b¶n kh«ng tho¶ thuËn sang hîp t¸c kinh tÕ th©n mçi n−íc vÉn yÕu kÐm, trong ®ã sù mang mµu s¾c thÓ chÕ. Hai lµ sù tõ chèi dÔ ®æ vì cña hÖ thèng tµi chÝnh, sù thiÕu cña NhËt ®èi víi viÖc coi HiÖp ®Þnh Tù tr−ëng thµnh cña qu¶n trÞ c«ng ty vµ sù do th−¬ng m¹i (FTA) lµ mét chÝnh s¸ch thiÕu minh b¹ch trong hÖ thèng thÞ th−¬ng m¹i xuÊt xø tõ di s¶n thêi chiÕn tr−êng lµ nh÷ng ®iÓn h×nh. HÖ thèng tµi tranh do lo sî nh¾c l¹i víi c¸c n−íc l¸ng chÝnh ph¸t triÓn kh«ng mang tÝnh c¹nh giÒng vÒ c¬ chÕ “Vßng cung thÞnh v−îng tranh d−íi sù b¶o trî cña chÝnh phñ, chung §«ng ¸” vèn ®· phñ bãng lªn trong khi ®ã mèi quan hÖ thiÕu hîp lý chÝnh s¸ch ch©u ¸ cña NhËt B¶n. Khñng gi÷a chÝnh phñ vµ doanh nghiÖp l¹i cßn ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ ®· t¹o ra mét c¬ bÞ lµm trÇm träng thªm bëi chÝnh s¸ch héi hiÕm cã cho NhËt B¶n thÓ hiÖn vai c«ng nghiÖp mang tÝnh ¸p ®Æt. Nh÷ng trß l·nh ®¹o trong khu vùc. NhËt B¶n vÊn ®Ò c¬ cÊu nµy ch−a xuÊt hiÖn râ thùc hiÖn mét ch−¬ng tr×nh trî gióp tiÒn trong thêi kú t¨ng tr−ëng thÇn kú song tÖ “ý t−ëng Miyazawa míi” gióp c¸c n−íc ®· thÓ hiÖn m¹nh mÏ trong thêi kú §«ng ¸ bÞ thua thiÖt trong khñng ho¶ng. khñng ho¶ng. Chóng cÇn ph¶i ®−îc gi¶i B»ng c¸ch ®ã, NhËt mong muèn phÇn quyÕt ®Ó h¹n chÕ sù xuÊt hiÖn khñng nµo t¨ng ®−îc niÒm tin ®èi víi c¸c n−íc ho¶ng lÇn n÷a. KÓ c¶ Trung Quèc vµ l¸ng giÒng. MÆt kh¸c, sù bµng quan cña ViÖt Nam, d−íi sù ®iÒu tiÕt qu¸ chÆt cña Mü ®èi víi khã kh¨n kinh tÕ §«ng ¸ chÝnh phñ, mÆc dÇu ®· tr¸nh ®−îc t¸c còng lµm c¸c n−íc nµy quay sang NhËt ®éng cña khñng ho¶ng n¨m 1997- 1998 B¶n. NhËt B¶n coi sù thay ®æi chÝnh song vÉn gÆp ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò t−¬ng s¸ch nh− vËy cña c¸c ®èi t¸c §«ng ¸ lµ tù vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ®ang cã phÇn næi mét dÊu hiÖu tiÕp nhËn vai trß l·nh ®¹o lªn kh¸ râ hiÖn nay, 10 n¨m sau khñng ho¶ng ch©u ¸. Ngay c¶ nÒn kinh tÕ NhËt cña NhËt trong khu«n khæ khu vùc. Ngoµi ra, suy tho¸i kinh tÕ kh¸ dµi tr−íc còng cã chung nh÷ng vÊn ®Ò nh− c¸c nÒn khñng ho¶ng kinh tÕ ch©u ¸ còng ®· kinh tÕ ch©u ¸, hÖ thèng tµi chÝnh yÕu phÇn nµo lµm gi¶m sù nghi ngê vÒ vÞ trÝ kÐm vµ ®−îc b¶o hé, khu vùc s¬ chÕ vµ chi phèi cña NhËt B¶n. dÞch vô thiÕu c¹nh tranh. ¸p lùc ®èi víi hîp t¸c khu vùc HÖ thèng tµi chÝnh §«ng ¸ cã cïng t¨ng m¹nh, ®ßi hái NhËt B¶n vµ mét nhãm vÊn ®Ò, kho¶n vay kÐm chÊt Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7(86) - 2008 44
  10. Vai trß cña hîp t¸c kinh tÕ… l−îng vµ sù ®iÒu chØnh tµi chÝnh yÕu qu¶ vµ b¶o ®¶m cung øng l−¬ng thùc vµ kÐm t¹o ra rñi ro lín trong kinh tÕ quèc n¨ng l−îng nhê tËn dông lîi thÕ cña tÝnh gia. Sù phô thuéc lÉn nhau cña c¸c nÒn bæ sung lÉn nhau cña NhËt B¶n, NIE vµ kinh tÕ §«ng ¸ nhê viÖc më réng nhanh c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c trong khu vùc. Sù liªn kÕt §«ng ¸ còng sÏ lµm t¨ng tÝnh th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− g¾n víi liªn kÕt tµi chÝnh nhanh chãng theo nghÜa t¨ng dßng khèc liÖt cña c¹nh tranh vµ g©y tranh vèn n−íc ngoµi trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ vµ chÊp th−¬ng m¹i gi÷a thµnh viªn. M¹ng thÞ tr−êng vèn trong khu vùc. Tr−íc l−íi hîp t¸c chÆt chÏ lµ ®Æc biÖt cÇn thiÕt khñng ho¶ng tù do ho¸ tµi kho¶n vèn ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp nµy vµ thùc ®−îc hç trî trong qu¸ tr×nh liªn kÕt nµy. hiÖn hîp t¸c c«ng nghiÖp kÞp thêi vµ Hîp t¸c tµi chÝnh ®· b¾t ®Çu t¹o thuËn sím. lîi cho liªn kÕt kinh tÕ nh−ng nã l¹i Nh÷ng vÊn ®Ò nµy ®ßi hái gia t¨ng kh«ng hÒ ho¹t ®éng trong thêi kú ng¨n m¹nh sù hîp t¸c ë cÊp khu vùc, trong ®ã chÆn khñng ho¶ng. Sù phôc håi khñng hîp t¸c Trung - NhËt sÏ cã tÝnh dÉn d¾t. ho¶ng chñ yÕu dùa vµo nç lùc riªng lÎ Hîp t¸c NhËt B¶n – Trung Quèc mang cña mçi n−íc. râ s¾c th¸i B¾c - Nam. NÒn kinh tÕ cña Víi nç lùc thùc hiÖn c¶i c¸ch c¬ cÊu hai n−íc cã tÝnh bæ trî rÊt lín. NhËt cã riªng lÎ trong tõng n−íc, hiÖu qu¶ d−êng thÕ m¹nh vÒ vèn vµ c«ng nghÖ, song ®· nh− ch−a ®−îc nh− mong ®îi. Sù thùc ®¸nh mÊt sù n¨ng ®éng cña t¨ng tr−ëng. hiÖn c¶i c¸ch kÕt hîp gi÷a nhiÒu n−íc Nã cÇn ph¶i tËn dông sù n¨ng ®éng cña trong khu vùc cã thÓ t¹o ra nh÷ng hiÖu l¸ng giÒng, trong ®ã Trung Quèc lµ qu¶ ®¸ng mong ®îi. Cã hai lîi thÕ khi tr−êng hîp rÊt ®¸ng chó ý. Trung Quèc c¸c n−íc liªn kÕt cïng nhau tiÕn hµnh ®ang lµ nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt thÕ c¶i c¸ch c¬ cÊu. Thø nhÊt, sù kÕt hîp c¶i giíi, nh− mét cç xe t¨ng tiÕn nhanh vµ c¸ch cho phÐp tËn dông c¸c cam kÕt bªn ®Òu kÐo theo tÊt c¶ nh÷ng ai tham gia ngoµi ®èi víi n−íc l¸ng giÒng vµ ¸p lùc vµo hÖ thèng cña nã. lÉn nhau ®Ó ph¸ vì c¸c nhãm quyÒn lîi Khu vùc kinh tÕ §«ng ¸ sÏ kh«ng chèng ®èi c¶i c¸ch vèn ®ang lín lªn vµ ph¶i lµ mét khèi th−¬ng m¹i ®ãng cöa kh¸ m¹nh ë c¸c n−íc trong khu vùc. Thø chèng l¹i EU hay B¾c Mü mµ lµ mét c¬ hai, §«ng ¸ cã nhiÒu c«ng ty ho¹t ®éng chÕ nhÊt qu¸n víi chñ nghÜa khu vùc më xuyªn biªn giíi vµ nÕu c¸c n−íc liªn kÕt kiÓu APEC, cho phÐp c¸c n−íc thµnh c¶i c¸ch cã thÓ cïng khuyÕn khÝch c¸c viªn tiÕp tôc quan hÖ ®Çu t− th−¬ng m¹i c«ng ty nµy thùc hiÖn c¸c chuÈn mùc tèi truyÒn thèng víi bªn ngoµi khu vùc. Tuy thiÓu hoÆc theo ®uæi c¸c thùc tiÔn qu¶n nhiªn, Céng ®ång Kinh tÕ §«ng ¸ sÏ khã trÞ doanh nghiÖp tèt nhÊt. vµ chËm ®−îc t¹o ra nÕu mçi n−íc thµnh Bªn c¹nh ®ã, hîp t¸c khu vùc §«ng ¸ viªn kh«ng cã nh÷ng nç lùc. NhËt B¶n cßn cã thÓ gióp b¶o vÖ m«i tr−êng hiÖu Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7 (86) - 2008 45
  11. lª thÞ ¸i l©m §«ng ¸ theo lîi Ých riªng. NhËt B¶n coi vµ Trung Quèc ®−îc mong ®îi lµ cÇn cã s¸ng kiÕn dÉn d¾t c¸c thµnh viªn kh¸c sù næi lªn cña Trung Quèc lµ mèi ®e do¹, ®¹t tíi môc tiªu chung nµy. Tham gia bÊt chÊp sù kªu gäi cña c¸c nhµ kinh tÕ vµo Céng ®ång Kinh tÕ §«ng ¸ lµ con vµ c¸c l·nh ®¹o Trung Quèc gÇn ®©y ®Ó ®−êng ®Çy triÓn väng cho NhËt B¶n ®Ó cïng NhËt n¾m gi÷ vai trß l·nh ®¹o ®Ó cã thÓ sèng sãt trong thêi ®¹i toµn cÇu ®¹t ®Õn môc tiªu chung. Thùc ra, sù ho¸, vµ còng lµ con ®−êng t−¬ng ®èi dÔ n¨ng ®éng cña Trung Quèc cÇn ®−îc tËn dông cho t¨ng tr−ëng kinh tÕ §«ng ¸ vµ dµng h¬n c¶ cho Trung Quèc ®¹t ®−îc môc tiªu t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn. vèn cïng c«ng nghÖ cña NhËt B¶n ph¶i ®−îc kÕt hîp víi nã. C¸c n−íc §«ng ¸ Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y kh¸c còng hiÓu ®−îc r»ng hai n−íc nµy cã kh¸ nhiÒu vÊn ®Ò næi lªn gi÷a Trung cã thÓ hîp t¸c ®Ó ®¹t ®Õn môc tiªu chung Quèc vµ NhËt B¶n trong c¸c khÝa c¹nh trªn c¬ së ®ãng c¸c vai trß kh¸c nhau, chÝnh trÞ còng nh− vÞ thÕ l·nh ®¹o trong mang tÝnh bæ trî. qu¸ tr×nh hîp t¸c §«ng ¸ cã t¸c ®éng tiªu cùc tíi hîp t¸c kinh tÕ cña hai n−íc. Qu¸ tr×nh liªn kÕt kinh tÕ trªn thÕ HiÖn nay, mèi quan hÖ chÝnh trÞ vÉn giíi ®· ®−îc ®Èy nhanh, Trung Quèc vµ trong thêi kú khã kh¨n, khi mµ nh÷ng NhËt B¶n n»m trong mét vÞ thÕ mµ hä vÊn ®Ò x−a cò nh− viÖc ®i th¨m ®Òn ®ang trë nªn Ýt lîi thÕ h¬n trªn c¹nh Yasukuni Shrine cña Thñ t−íng NhËt tranh quèc tÕ. Th−¬ng m¹i chi phÝ thÊp B¶n, vÊn ®Ò lÞch sö trong s¸ch gi¸o khoa, vµ thuÕ quan b»ng kh«ng ®· chiÕm 60% sù tranh chÊp trªn biÓn, ®−êng èng dÉn ë c¸c n−íc EU vµ 40% ë B¾c Mü trong khi ®ã, ë c¸c n−íc §«ng ¸ nµy, chØ sè dÇu vÉn cßn ®ã. Do nh÷ng kh¸c biÖt vÒ lÞch sö, thÓ chÕ x· héi, t− t−ëng vµ trªn vÉn chØ cã 20%. Do vËy, tù do quyÒn lîi thùc tÕ, hai n−íc nµy vÉn khã th−¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ NhËt cã sù tin t−ëng lÉn nhau, nh©n d©n hai B¶n trong khu«n khæ Khu vùc Tù do th−¬ng m¹i §«ng B¾c ¸, gåm ba n−íc n−íc còng thiÕu nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ vÒ nhau. §ång thêi, víi sù t¨ng tr−ëng NhËt B¶n, Hµn Quèc vµ Trung Quèc víi nhanh cña kinh tÕ Trung Quèc vµ sù t− c¸ch lµ mét b−íc trung gian tiÕn tíi Céng ®ång Kinh tÕ §«ng ¸, ph¶i t¨ng chËm l¹i cña t¨ng tr−ëng kinh tÕ NhËt B¶n, kho¶ng c¸ch søc m¹nh kinh tÕ gi÷a lªn vµ ®iÒu nµy sÏ gióp gi¶m chi phÝ hai bªn ®ang bÞ thu hÑp l¹i. Trong bèi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong c¸c c¶nh ®ã, sù c¹nh tranh vÞ trÝ l·nh ®¹o n−íc vµ gi¶m c¸c h¹n chÕ th−¬ng m¹i khu vùc trë nªn gay g¾t h¬n nhiÒu. NhËt nh− b¸n ph¸ gi¸. Tæng GDP cña 3 n−íc B¶n lo l¾ng vµ nghi ngê r»ng Trung NhËt B¶n, Trung Quèc vµ Hµn Quèc chiÕm 90% GDP cña §«ng ¸, nÕu ba Quèc cè t×nh ®Èy NhËt ra bªn ngoµi ®Ó ®éc quyÒn qu¸ tr×nh liªn kÕt kinh tÕ n−íc nµy kh«ng t¨ng tèc liªn kÕt kinh tÕ, Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7(86) - 2008 46
  12. Vai trß cña hîp t¸c kinh tÕ… liªn kÕt kinh tÕ §«ng ¸ sÏ tôt xa so víi Theo nghÜa nµy, hîp t¸c vµ héi nhËp tiÓu EU vµ NAFTA. So víi hai nhãm nµy, tû khu vùc vµ song ph−¬ng ®−îc xem lµ c¸c lÖ n¾m kinh tÕ cña chÝnh phñ ë Trung c«ng cô còng nh− lµ c¸c b−íc ®Öm vµ lµ Quèc, Hµn Quèc vµ NhËt B¶n lµ rÊt cao, môc tiªu trung gian ®Ó tiÕn tíi mét sù do vËy hiÖp −íc th−¬ng m¹i gi÷a c¸c thÞnh v−îng vµ thèng nhÊt cña mét Céng ®ång Kinh tÕ §«ng ¸. chÝnh phñ sÏ cã t¸c ®éng lín h¬n ë khu vùc §«ng ¸ so víi c¸c khu vùc kh¸c. Trong qu¸ khø hîp t¸c th−¬ng m¹i vµ NÕu c¸c n−íc nµy ®¹t ®−îc hiÖp −íc liªn ®Çu t− gi÷a c¸c n−íc víi t− c¸ch lµ mét chÝnh phñ vÒ th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− vµ qu¸ tr×nh do thÞ tr−êng ®iÒu chØnh ë thùc hiÖn c¸c s¾p xÕp th«ng qua hÖ §«ng ¸ ®· chøng tá cho thÕ giíi r»ng nã thèng, hiÖu øng ®Þnh h−íng sÏ rÊt lín cã vai trß thóc ®Èy t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong bèi c¶nh §«ng ¸, cho doanh nghiÖp trong ba n−íc nµy. ®Æc biÖt trong giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸. KÕt luËn Tuy nhiªn, hiÖn nay, ®Ó b¾t kÞp víi tèc Toµn cÇu ho¸ víi sù ®Èy nhanh c¸c ®é toµn cÇu ho¸, qu¸ tr×nh hîp t¸c khu mèi liªn kÕt vµ héi nhËp kinh tÕ ®ßi hái vùc do thÞ tr−êng dÉn d¾t d−êng nh− ®· sù xuÊt hiÖn cña c¸c thÓ chÕ ®iÒu hµnh. trë nªn kh«ng ®ñ. CÇn cã nç lùc hîp t¸c Trong khi ®ã chñ nghÜa ®a ph−¬ng l¹i mang mµu s¾c thÓ chÕ ®Ó thóc ®Èy h¬n tiÕn triÓn chËm vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n n÷a sù hîp t¸c còng nh− cã thÓ qu¶n lý ®· khiÕn cho chñ nghÜa song ph−¬ng vµ ®−îc rñi ro vµ theo kÞp tiÕn tr×nh toµn chñ nghi· khu vùc næi nªn. Chñ nghÜa cÇu ho¸. khu vùc cßn trë nÒn cÊp b¸ch h¬n trong Trong qu¸ tr×nh t×m kiÕm hîp t¸c thÓ bèi c¶nh hiÖn nay khi gi¸ n¨ng l−îng chÕ nµy, thóc ®Èy hîp t¸c Trung - NhËt t¨ng phi m·. Trong bèi c¶nh ®ã, Céng cã vÞ trÝ cùc kú quan träng. Thø nhÊt, ®ång Kinh tÕ §«ng ¸ ®−îc ®−a ra nh− Trung Quèc vµ NhËt B¶n lµ hai n−íc cã môc tiªu cao nhÊt vµ cuèi cïng cña qu¸ tÇm ¶nh h−ëng lín trong khu vùc. GDP tr×nh hîp t¸c vµ liªn kÕt kinh tÕ §«ng ¸- cña hai n−íc chiÕm h¬n 80% cña tæng Céng ®ång Kinh tÕ §«ng ¸, nÕu ®−îc GDP khu vùc. Thø hai, nhµ n−íc cña hai thiÕt lËp nhanh chãng trong t−¬ng lai n−íc nµy ®ãng vai trß can thiÖp kh¸ lín gÇn ®©y sÏ cã vai trß thóc ®Èy to lín cho trong nÒn kinh tÕ, sù nç lùc cña chÝnh sù thÞnh v−îng §«ng ¸ . phñ hai n−íc trong viÖc thóc ®Èy hîp t¸c Céng ®ång kinh tÕ §«ng ¸ sÏ ®−îc thÓ chÕ sÏ cã ý nghÜa lín ®èi víi hîp t¸c khu vùc. Thø ba, hai n−íc nµy cã tÝnh bæ h×nh thµnh trªn c¬ së tõng b−íc ph¸t trî ®Æc tr−ng. NhËt B¶n cã c«ng nghÖ vµ triÓn vµ më réng qu¸ tr×nh hîp t¸c vµ vèn trong khi ®ã Trung Quèc cã sù n¨ng héi nhËp kinh tÕ song ph−¬ng vµ tiÓu ®éng cña mét nÒn kinh tÕ míi næi. Hai khu vùc gi÷a c¸c n−íc trong khu vùc. Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7 (86) - 2008 47
  13. lª thÞ ¸i l©m 3. Yuqing Xing (2008) FDI in China: n−íc kÕt hîp víi nhau theo thÕ m¹nh Facts and Impacts on China and the cña m×nh, mçi bªn thÓ hiÖn mét vai trß World Economy, sÏ kÐo héi nhËp vµ liªn kÕt kinh tÕ b−íc 4. . Eichengreen, B and Tong, H. nhanh ®Õn môc tiªu cuèi cïng lµ Céng (2006) ,“Fear of China,” Journal of Asian ®ång Kinh tÕ §«ng ¸. Thø t−, tiÕc thay Economics, 17, 226-240. hai n−íc hiÖn ®ang cã qu¸ nhiÒu khóc 5. Mercereau, B. (2005),“FDI in Asia: m¾c trong lßng tin vµ sù c¹nh tranh, Did the Dragon Crowd Out the Tigers,” kh«ng t¹o ra ®−îc nh÷ng t¸c ®éng mong IMFworking paper, WP05/189. muèn ®èi víi qu¸ tr×nh hîp t¸c khu vùc. 6. Kawai Mashairo & Ganeshan TÊt nhiªn, ®ã lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®−îc Wignarja (2007), ASEAN + 3 or ASEAN + gi¶i quyÕt mét c¸ch trung thùc, c¶ hai 6, which way forward, ADBI discussion bªn cÇn l−u ý ®Õn c¸c quyÒn lîi khu vùc paper 77. ®Ó c¶i thiÖn mèi quan hÖ sao cho cïng 7. Shimizu Kazushi (2005), Issues nhau thóc ®Èy hîp t¸c vµ liªn kÕt kinh and Tasks in Intra-ASEAN Economic tÕ §«ng ¸ ®Ó h−íng tíi mét môc tiªu Cooperation after the Asian Economic chung cuèi cïng lµ mét Céng ®ång Kinh Crisis, tr. 219-236. tÕ §«ng ¸ thÞnh v−îng. 8. Hattari Rabin, Ramkishen S. Rajan & Shandre Thangavelu (2007), Intra-ASEAN FDI flows and the role of China and India: Trend and 9. WB (2007) World Development chó thÝch: Indicators 2007, 10. Lu Jianren (2005) Process of East (1) WB (1993) The East Asian Miracle; Asian Economic Cooperation and Its Niel Herms (1997) New explanation for East Impacts on the Regional Economic Growth Asian Economic success; 11. Chen Edward (2005) China’ view (2) Jin Hang Chun (2004). on East Asian Economic Zone 12. Jin Hwan Chun (2004) New Economic Cooperation Paradigm in East Tµi liÖu tham kh¶o Asia and China’s Strategy. 13. WB (1993) The East Asian Miracle; 1. Lum Th.& Nanto D. (2006) China’s 14. Niel Herms (1997) New explanation trade with the United States and The for East Asian Economic success; World, CRS Report for Congress, the Library of Congress. 2. Jin Hwan Chun (2004) New Economic Cooperation Paradigm in East Asia and China’s Strategy. Nghiªn cøu Trung Quèc sè 7(86) - 2008 48
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.26: Bộ 320 Luận Văn Thạc Sĩ Y Học
320 tài liệu
1246 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0