intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học " VẤN ĐỀ XÂY DỰNG NÀH NƯỚC PHÁP TRỊ TẠI TRUNG QUỐC "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST
Báo xấu
82
lượt xem 10
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sự phát triển của các nền kinh tế Đông á nằm ngoài các quy luật kinh tế thị tr-ờng, bởi mối quan hệ nhân quả giữa phát triển kinh tế xã hội với pháp luật cùng nền chính trị tự do d-ờng nh- bị phá vỡ(1). Điển hình cho những ngoại lệ đó là một Trung Quốc duy trì tỷ lệ tăng tr-ởng kinh tế cao trong thời gian dài bất kể những yêu cầu tiên quyết cho sự phát triển kinh tế, theo tiêu chí của ph-ơng Tây, là nguyên tắc pháp trị (rule of law) và chính phủ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " VẤN ĐỀ XÂY DỰNG NÀH NƯỚC PHÁP TRỊ TẠI TRUNG QUỐC "

  1. VÊn ®Ò x©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ... Ths. Ph¹m Ngäc Th¹ch ViÖn Nghiªn cøu Trung Quèc ù ph¸t triÓn cña c¸c nÒn kinh väng cña viÖc Trung Quèc x©y dùng nhµ S tÕ §«ng ¸ n»m ngoµi c¸c quy n−íc ph¸p trÞ. luËt kinh tÕ thÞ tr−êng, bëi mèi Nh÷ng ®¸nh gi¸ bi quan quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a ph¸t triÓn kinh MÆc dï Trung Quèc ®ang duy tr× ®−îc tÕ x· héi víi ph¸p luËt cïng nÒn chÝnh tèc ®é t¨ng tr−ëng nhanh nhÊt trªn thÕ trÞ tù do d−êng nh− bÞ ph¸ vì(1). §iÓn giíi trong thêi gian kh¸ dµi, nh−ng n−íc h×nh cho nh÷ng ngo¹i lÖ ®ã lµ mét Trung nµy hiÖn bÞ coi lµ mét ph¶n vÝ dô trong Quèc duy tr× tû lÖ t¨ng tr−ëng kinh tÕ nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn nhiÒu cao trong thêi gian dµi bÊt kÓ nh÷ng yªu lÜnh vùc, trong ®ã cã luËt häc.(4) §èi cÇu tiªn quyÕt cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, chiÕu víi luËt häc ph−¬ng T©y, Trung theo tiªu chÝ cña ph−¬ng T©y, lµ nguyªn Quèc thiÕu hai ®Æc ®iÓm næi bËt cña t¾c ph¸p trÞ (rule of law) vµ chÝnh phñ ph¸p luËt lµm trô cét cho ph¸p trÞ ®· minh b¹ch (transparent government).(2) ®−îc ph¸t triÓn ë T©y ¢u tõ thÕ kû XII lµ KÓ tõ khi Trung Quèc tiÕn hµnh c¶i c¸ch luËt t− (private law) vµ ý niÖm luËt tù më cöa n¨m 1978 råi ®Ò ra c¶i c¸ch hÖ nhiªn (natural law) trong hÖ thèng ph¸p thèng ph¸p luËt, vÊn ®Ò x©y dùng nhµ luËt. MÆc dï tr−íc thêi kú hiÖn ®¹i, n−íc ph¸p trÞ t¹i quèc gia nµy ®· trë Trung Quèc ®· thiÕt lËp ®−îc m« h×nh thµnh mét chñ ®Ò thu hót nhiÒu tranh nhµ n−íc tËp quyÒn víi chøc n¨ng qu¶n luËn. Bµi viÕt t×m hiÓu quan ®iÓm cña lý tiÕn bé h¬n so víi nhiÒu n−íc trªn thÕ mét sè häc gi¶ ph−¬ng T©y vÒ vÊn ®Ò x©y giíi, song luËt ph¸p cña n−íc nµy lu«n dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ(3) t¹i Trung chØ lµ mét mÉu h×nh cña hÖ thèng luËt Quèc, trªn c¬ së ®ã, ®Ò xuÊt c¸ch thøc c«ng. Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña m×nh, tiÕp cËn khi ph©n tÝch néi dung nµy. Trung Quèc ch−a tõng tr¶i nghiÖm qua Cuèi cïng, bµi viÕt ph©n tÝch vÒ triÓn nghiªn cøu trung quèc sè 2(72)-2007 21
  2. Ph¹m ngäc th¹ch chuyÓn träng t©m tõ ®Êu tranh giai cÊp mét nÒn ph¸p trÞ trong ®ã c¸c quyÒn sang ph¸t triÓn kinh tÕ, nh−ng t− t−ëng n¨ng vµ nghÜa vô ph¸p lý t−¬ng liªn coi ph¸p luËt lµ c«ng cô thèng trÞ vÉn ®−îc nh÷ng vÞ quan tßa v« t− vµ ®éc lËp phæ biÕn trong x· héi n−íc nµy.(10) b¶o vÖ.(5) Khi nghiªn cøu viÖc Trung Quèc x©y Ph¸p trÞ bÞ xem lµ xa l¹ chÝnh trong dùng nhµ nuíc ph¸p trÞ, c¸c häc gi¶ còng lÞch sö Trung Quèc. Khæng gi¸o ®Ò cao chó träng tíi thÓ chÕ nhµ n−íc do mét nh©n trÞ, coi luËt ph¸p kh«ng ph¶i lµ ®¶ng l·nh ®¹o. Hä nhËn thÊy nÒn chÝnh c¸ch tèt nhÊt ®Ó cai trÞ vµ kh«ng ¸p trÞ Trung Quèc lµ mét thÓ chÕ “nh©n trÞ”, dông chung cho mäi ng−êi.(6) Ph¸p trÞ song vÒ mÆt ph¸p luËt, l¹i ®ang ®Ò cao còng m©u thuÉn víi tr−êng ph¸i Ph¸p “ph¸p trÞ”. Sù kÕt hîp gi÷a nh©n trÞ vµ gia cña Trung Quèc, bëi theo tr−êng ph¸p trÞ nµy t¹o nªn hiÖn t−îng giíi ph¸i nµy, luËt ph¸p ®−îc ®Þnh ra ®Ó cai l·nh ®¹o Trung Quèc sö dông ph¸p luËt trÞ d©n chóng, chø kh«ng ph¶i lµ kiÒm ®Ó thi hµnh chÝnh s¸ch trong khi b¶n chÕ hµnh vi cña ng−êi cai trÞ (tèi cao).(7) th©n hä l¹i kh«ng bÞ chÕ −íc bëi ph¸p B¶n th©n hÖ gi¸ trÞ truyÒn thèng luËt.(11) §¶ng Céng s¶n vÉn lµ “mét bãng trong x· héi Trung Quèc khiÕn c¸c tranh ma tµng Èn trong cç m¸y ph¸p luËt”.(12) chÊp th−êng ®−îc gi¶i quyÕt trong ph¹m Trong mèi quan hÖ gi÷a §¶ng vµ Nhµ vi gia ®×nh, gia téc chø Ýt khi kiÖn tông n−íc, §¶ng Céng s¶n n¾m vai trß tèi cao. lªn cöa quan. Theo ®uæi kiÖn tông lµ hÕt Chøc n¨ng cña ph¸p luËt cßn m¬ hå, vµ søc tèn kÐm vµ hËu qu¶ kh«n l−êng khi ch−a cã dÊu hiÖu râ rµng cho thÊy Nhµ hèi lé ®−îc biÕt ®Õn nh− c¸ch thøc h÷u n−íc - §¶ng cho phÐp ph¸p luËt thùc hiÖu ®Ó t¸c ®éng ®Õn kÕt qu¶ xö ¸n. H¬n hiÖn chøc n¨ng lµm khu«n khæ cho c¸c n÷a, hiÖn t−îng quan l¹i nhòng nhiÔu c¶ giao dÞch trong x· héi. ViÖc t¨ng c−êng bªn nguyªn vµ bªn bÞ rÊt phæ biÕn trong quyÒn lùc cho tßa ¸n bÞ h¹n chÕ ®¸ng kÓ x· héi cò.(8) bëi thiÕu c¬ chÕ chÕ −íc bé m¸y hµnh Ph¸p trÞ còng bÞ coi lµ xa l¹ víi chñ chÝnh. C¬ quan t− ph¸p vÉn chØ n»m nghÜa céng s¶n t¹i Trung Quèc, häc trong bé m¸y hµnh chÝnh, phèi hîp víi thuyÕt coi luËt ph¸p vµ nhµ n−íc nh− c¸c c¬ quan ®ã vµ kh«ng cã thÈm quyÒn c«ng cô c−ìng chÕ cña giai cÊp thèng trÞ cao h¬n. (13) H¬n n÷a c¸c ph¸n quyÕt cña ®èi víi giai cÊp bÞ trÞ. Edward Epstein tßa ¸n còng kh«ng ®−îc thi hµnh nghiªm cho r»ng ph¸p luËt t¹i Trung Quèc “vÉn tóc.(14) Trong qu¸ tr×nh dù th¶o v¨n b¶n ®−îc quan niÖm vµ sö dông nh− lµ mét ph¸p luËt, c¬ quan hµnh ph¸p th−êng cã c«ng cô ®Ó b¶o vÖ trËt tù chÝnh trÞ x· héi vai trß lÊn ¸t §¹i héi §¹i biÓu nh©n chñ nghÜa vµ duy tr× sù thèng trÞ cña d©n.(15) §¶ng Céng s¶n” vµ “®−îc sö dông ®Ó Xu h−íng chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng tù cñng cè nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt thiÕt lµm luËt cïng c¸ch hµnh xö theo lèi b¶o chÕ”.(9) MÆc dï hiÖn nay Trung Quèc ®· nghiªn cøu trung quèc sè 2(72) - 2007 22
  3. VÊn ®Ò x©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ... sù bao gåm c¶ giam gi÷ tuú tiÖn kh«ng hé quyÒn lîi ®Þa ph−¬ng ë c¸c tßa ¸n cÊp xÐt xö, thiÕu c«ng b»ng t− ph¸p, sù kiÓm c¬ së còng c¶n trë môc tiªu x©y dùng so¸t vµ can thiÖp cña §¶ng vµ c¸c ban nhµ n−íc ph¸p trÞ.(16) Sù t¨ng tr−ëng ngµnh ®èi víi c¸c b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña kinh tÕ cña ®Þa ph−¬ng cã thÓ lµ ®éng lùc tßa ¸n, viÖc ¸p dông lan trµn h×nh ph¹t cho c¶i c¸ch kinh tÕ cña c¶ n−íc, song nã tö h×nh vµ vÞ thÕ thÊp cña luËt s− bµo cã thÓ lµm tr× ho·n vµ chÖch h−íng sù ch÷a ®ang c¶n trë ®èi víi viÖc x©y dùng ph¸t triÓn cña hÖ thèng ph¸p luËt quèc nhµ n−íc ph¸p trÞ t¹i n−íc nµy.(20) gia. QuyÒn lùc cña chÝnh quyÒn Trung Nh÷ng c¶i c¸ch ph¸p luËt vµ t− ph¸p cã −¬ng suy yÕu sÏ g©y trë ng¹i cho nç lùc giíi h¹n chØ cã t¸c ®éng rÊt nhá trong x©y dùng vµ cñng cè mét hÖ thèng ph¸p viÖc b¶o vÖ nh©n quyÒn ë Trung Quèc.(21) luËt quèc gia thèng nhÊt.(17) V× thÕ, mét sè häc gi¶ tá ra bi quan vÒ X©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ t¹i Trung viÖc x©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ t¹i Quèc cßn gÆp trë ng¹i bëi nhËn thøc Trung Quèc. Hä kh«ng thÊy ®−îc t−¬ng ph¸p luËt cña ng−êi d©n Trung Quèc vÒ lai ph¸t triÓn cña nhµ n−íc ph¸p trÞ ë quyÒn lîi hîp ph¸p cña m×nh cßn ch−a Trung Quèc khi “luËt ph¸p n−íc nµy bÞ cao. C¶ thêi kú d−íi sù l·nh ®¹o cña Mao thao tóng bëi §¶ng Céng s¶n”.(22) Trung Tr¹ch §«ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, lêi Quèc cã thÓ sÏ ngµy cµng xa rêi, thay v× nãi cña l·nh tô ®−îc ®Æt cao h¬n ph¸p x©y dùng ®−îc, mét hÖ thèng ph¸p luËt luËt.(18) §ång thêi, mét ®Æc ®iÓm næi bËt b×nh ®¼ng vµ cã thÓ dù ®o¸n nh− môc cña v¨n hãa Trung Quèc lµ quan hÖ c¸ tiªu mµ §Æng TiÓu B×nh ®· ®Ò xuÊt.(23) nh©n th−êng ®−îc ®Æt cao h¬n so víi viÖc GÇn ®©y, cã häc gi¶ nªu ra quan ®iÓm sö dông ph¸p luËt. Quan hÖ ®Þa vÞ trong x©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ sÏ buéc x· héi cò, thãi quen sö dông quan hÖ c¸ Trung Quèc ph¶i chÊp nhËn vµ x©y dùng nh©n trong thêi kú Mao Tr¹ch §«ng, vµ hÖ thèng ph¸p luËt chøa ®ùng nh÷ng sù næi lªn cña quan hÖ gi÷a giíi quan ®Æc ®iÓm thiÕt yÕu cña ph¸p luËt ph−¬ng chøc vµ giíi kinh doanh ë c¸c cÊp ®Þa T©y - cho phÐp mét hÖ thèng luËt t− vµ ph−¬ng trong thêi kú c¶i c¸ch më cöa cã c¬ chÕ thùc thi luËt t− ®ã ph¸t triÓn. NÕu t¸c ®éng rÊt lín ®èi víi viÖc ph¸t triÓn vËy, c¸c nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc ph¶i nhµ n−íc ph¸p trÞ t¹i Trung Quèc.(19) chÞu sù ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt. §Ó ChØ trÝch nÆng nÒ nhÊt vÒ hÖ thèng lµm ®−îc ®iÒu nµy, hä ph¶i tõ bá niÒm ph¸p luËt cña Trung Quèc cã lÏ chÝnh lµ tin, gi¸ trÞ còng nh− lîi Ých b¶n th©n.(24) nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng nh©n quyÒn. Hä Xem xÐt l¹i c¸ch tiÕp cËn coi ®©y lµ mét hÖ thèng ph¸p luËt tõ chèi Mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ nh÷ng quan quyÒn tù do d©n sù trong ®ã §¶ng Céng s¸t vµ ®¸nh gi¸ nãi trªn ®Òu xuÊt ph¸t s¶n sö dông tïy tiÖn tßa ¸n nh− mét tõ quan niÖm vÒ ph¸p trÞ cña ph−¬ng c«ng cô ®Ó trõng trÞ nh÷ng ng−êi bÊt T©y. Theo ®ã, ph¸p trÞ ®−îc coi lµ ®ång chÝnh kiÕn. Sù vi ph¹m quyÒn d©n nghiªn cøu trung quèc sè 2(72)-2007 23
  4. Ph¹m ngäc th¹ch nguyªn t¾c ph¸p luËt träng yÕu, thÓ hiÖn b¶o vÖ trËt tù c¸c quan hÖ x· héi trong tÝnh tèi cao cña ph¸p luËt chèng l¹i sù céng ®ång.(30) l¹m dông quyÒn lùc, mäi c¸ nh©n vµ tæ Trªn c¬ së ®ã, cã hai luång lý luËn chñ chøc ®Òu chÞu sù ®iÒu chØnh cña ph¸p l−u vÒ ph¸p trÞ. Thø nhÊt lµ lý luËn luËt.(25) Ph¸p trÞ còng ®−îc hiÓu lµ n«ng (thin theories), nhÊn m¹nh ®Õn nguyªn t¾c ph¸p lý chung cña viÖc ¸p khÝa c¹nh ph−¬ng tiÖn cña nguyªn t¾c dông ph¸p luËt, c¸c quyÕt ®Þnh ph¶i ph¸p trÞ, bÊt kÓ hÖ thèng ph¸p luËt ®ã lµ ®−îc ho¹ch ®Þnh theo tr×nh tù x¸c ®Þnh, n»m trong x· héi d©n chñ hay phi d©n víi nh÷ng nguyªn t¾c ph¸p lý râ rµng(26), chñ, chñ nghÜa t− b¶n hay chñ nghÜa nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña c¸ céng s¶n, tù do hay thÇn quyÒn. Theo ®ã, nh©n trong mèi quan hÖ víi c¬ quan luËt ph¸p ph¶i cã tÝnh ¸p dông chung, c«ng quyÒn.(27) Ph¸p trÞ cßn cã ý nghÜa lµ c«ng khai râ rµng, cã tÝnh dù ®o¸n, nguyªn t¾c mang tÝnh ®a nguyªn ph¶n thèng nhÊt, kh¶ thi ®Ó tu©n thñ, æn ®Þnh ¸nh sù c©n b»ng máng manh gi÷a c¸c vµ cã tÝnh c−ìng chÕ. Thø hai lµ lý luËn thÕ lùc x· héi, ®ãng vai trß l¸ ch¾n b¶o s©u (thick theories), xuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÖ c¸c giai tÇng kinh tÕ x· héi chèng l¹i kh¸i niÖm c¬ b¶n cña lý luËn n«ng, song sù can thiÖp tïy tiÖn cña chÝnh quyÒn. (28) nã chøa ®ùng thªm c¸c thµnh tè nh− LuËn ®iÓm cña F.A. Hayek vÒ nhµ h×nh th¸i kinh tÕ (chñ nghÜa t− b¶n thÞ n−íc ph¸p trÞ rÊt phæ biÕn, khi häc gi¶ tr−êng tù do, kÕ ho¹ch tËp trung…), nµy nªu ra nhµ n−íc ph¸p trÞ lµ nhµ h×nh thøc chÝnh phñ (d©n chñ, chñ nghÜa n−íc mµ mäi hµnh vi cña nã bÞ giíi h¹n x· héi ®éc ®¶ng…) hay nh©n quyÒn (tù bëi c¸c quy ®Þnh ®· ®−îc ban hµnh, t¹o do, tËp thÓ, gi¸ trÞ ch©u ¸…). Trong c¸c ra kh¶ n¨ng dù ®o¸n ch¾c ch¾n viÖc nhµ lý luËn s©u, cã thÓ ph©n chia ph¸p trÞ cÇm quyÒn sÏ sö dông søc m¹nh c−ìng thµnh ph¸p trÞ d©n chñ tù do, ph¸p trÞ chÕ trong nh÷ng t×nh huèng nhÊt ®Þnh x· héi chñ nghÜa vµ ph¸p trÞ gi¸ trÞ ch©u trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh nµy. Ph¸p trÞ ¸. Ph¸p trÞ d©n chñ tù do cÊu thµnh bëi theo ®ã bao hµm ba néi dung: Thø nhÊt, chñ nghÜa t− b¶n kinh tÕ thÞ tr−êng tù ph¸p luËt ph¶i ®−îc mäi c¸ nh©n, tæ do, d©n chñ ®a ®¶ng vµ nh©n quyÒn. chøc trong x· héi tu©n thñ; thø hai, tÇng Ph¸p trÞ x· héi chñ nghÜa chøa ®ùng líp thèng trÞ ph¶i tu©n thñ ph¸p luËt h×nh thøc kinh tÕ x· héi chñ nghÜa, cã nh− tÇng líp bÞ trÞ; thø ba, hµnh vi cña thÓ lµ mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp ë c¸c (29) nhµ cÇm quyÒn cã thÓ dù ®o¸n. trung hoÆc trong tr−êng hîp Trung Quèc n−íc ¢u-Mü, quan ®iÓm coi ph¸p trÞ lµ hiÖn nay, lµ mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng c¬ së cña nh©n quyÒn rÊt ph¸t triÓn víi ®ang ®−îc ph¸t triÓn víi c«ng h÷u ®ãng lËp luËn luËt ph¸p trong truyÒn thèng vai trß chñ thÓ, mét thÓ chÕ chÝnh trÞ ph¸p luËt ph−¬ng T©y ®−îc ¸p dông trong ®ã §¶ng Céng s¶n n¾m vai trß b×nh ®¼ng, chèng l¹i sù chuyªn quyÒn vµ thèng trÞ, vµ sù chó träng tíi sù æn ®Þnh nghiªn cøu trung quèc sè 2(72) - 2007 24
  5. VÊn ®Ò x©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ... h×nh thµnh.(33) T¸c gi¶ còng chia sÎ quan x· héi vµ quyÒn lîi tËp thÓ h¬n so víi ®iÓm cña gi¸o s− Randall Peerenboom quyÒn lîi cña c¸ nh©n. Ph¸p trÞ gi¸ trÞ khi «ng ®Ò xuÊt viÖc xem xÐt ph¸p trÞ ch©u ¸ ®−îc x©y dùng trªn c¬ së chñ theo ph−¬ng thøc kh«ng lÖ thuéc vµo nghÜa t− b¶n kinh tÕ thÞ tr−êng víi møc khu«n khæ ph¸p trÞ d©n chñ tù do vµ cÇn ®é can thiÖp cña chÝnh phñ vµo thÞ t×m ra nh÷ng tiªu chÝ kh¸c cña ph¸p trÞ tr−êng cao h¬n trong tr−êng hîp cña phï hîp víi hoµn c¶nh riªng cña Trung ph¸p trÞ d©n chñ tù do, bÇu cö ®a ®¶ng, Quèc. (34) cïng víi sù nhÊn m¹nh tíi gi¸ trÞ ch©u ¸, trong ®ã nhÊn m¹nh tíi quyÒn tËp VÊn ®Ò ®Æt ra lµ khi nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ vÒ x©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ thÓ, céng ®ång h¬n so víi quyÒn chÝnh trÞ t¹i Trung Quèc, chóng ta cÇn tr¸nh xu vµ d©n sù cña c¸ nh©n. T¹i ph−¬ng T©y, h−íng ¸p nh÷ng m« h×nh nhµ n−íc ph¸p ph¸p trÞ th−êng ®−îc nhiÒu ng−êi hiÓu trÞ cña ph−¬ng T©y vµo Trung Quèc ®Ó nh− ph¸p trÞ d©n chñ tù do.(31) Tuy so s¸nh mµ kh«ng l−u ý ®Õn ®Æc thï nhiªn, viÖc ®¸nh ®ång ph¸p trÞ víi ph¸p riªng cña Trung Quèc. Sö dông khung lý trÞ d©n chñ tù do nµy ®ang khiÕn giíi thuyÕt n«ng trong tr−êng hîp nµy lµ phï häc gi¶ §«ng ¸ lo ng¹i nh÷ng nç lùc hîp, v× lý thuyÕt nµy vÉn cã ®ñ nh÷ng thóc ®Èy ph¸p trÞ ë c¸c n−íc ch©u ¸ cña yÕu tè cÊu thµnh néi hµm cña ph¸p trÞ, c¸c n−íc ph−¬ng T©y vµ mét sè tæ chøc ®ã lµ luËt ph¸p ph¶i cã tÝnh ¸p dông quèc tÕ nh− Ng©n hµng ThÕ giíi vµ Quü chung, c«ng khai râ rµng, cã tÝnh dù TiÒn tÖ Quèc tÕ lµ mét trong nh÷ng h×nh ®o¸n, thèng nhÊt, kh¶ thi ®Ó tu©n thñ, thøc ¸p ®Æt quyÒn b¸ chñ vÒ kinh tÕ, v¨n æn ®Þnh vµ cã tÝnh c−ìng chÕ. NÕu sö hãa, chÝnh trÞ vµ ph¸p lý. (32) dông lý thuyÕt s©u, th× sÏ ®−a ®Õn ChÝnh v× sö dông khung lý luËn s©u nh÷ng kÕt luËn mang tÝnh phñ nhËn. mµ cô thÓ ë ®©y lµ lý luËn vÒ ph¸p trÞ Trung Quèc ®· lùa chän x©y dùng nhµ d©n chñ tù do ®Ó ph©n tÝch viÖc x©y dùng n−íc ph¸p trÞ x· héi chñ nghÜa, nªn nÕu nhµ n−íc ph¸p trÞ x· héi chñ nghÜa t¹i sö dông ph¸p trÞ d©n chñ tù do ®Ó ®¸nh Trung Quèc, nªn ®· khiÕn mét sè häc gi¶ gi¸ th× râ rµng Trung Quèc m·i m·i ®· cã nh÷ng quan s¸t vµ ®¸nh gi¸ bi kh«ng thÓ x©y dùng ®−îc mét nhµ n−íc quan nãi trªn. T¸c gi¶ ®ång ý víi gi¸o s− ph¸p trÞ. (35) Jerome A. Cohen khi «ng cho r»ng: §Ó TriÓn väng ®¸nh gi¸ vÒ viÖc x©y dùng nhµ n−íc X©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ t¹i Trung ph¸p trÞ ë c¸c n−íc §«ng ¸, c¸c nhµ Quèc lµ mét xu thÕ kh¸ch quan. Theo nghiªn cøu cÇn quan t©m tíi v¨n hãa gi¸o s− V−¬ng ChÊn D©n, Tr−êng LuËt chÝnh trÞ ph¸p lý truyÒn thèng cña c¸c §¹i häc Thanh Hoa (Trung Quèc), t¹i n−íc nµy vµ còng ph¶i l−u ý tíi nh÷ng Trung Quèc tr−íc ®©y nh©n trÞ ph¸t hoµn c¶nh lÞch sö trong ®ã nhËn thøc vÒ triÓn v× nã ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña ph¸p luËt ph−¬ng T©y ë mçi n−íc ®−îc nghiªn cøu trung quèc sè 2(72)-2007 25
  6. Ph¹m ngäc th¹ch mét x· héi n«ng nghiÖp. Trong x· héi Céng s¶n Trung Quèc, Quèc vô viÖn, §¹i c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, ph¸p trÞ lµ cÇn héi ®¹i biÓu nh©n d©n toµn quèc) ®· thiÕt. Khi x· héi chuyÓn tõ n«ng nghiÖp ®−îc ph©n ®Þnh kÓ tõ n¨m 1982, vµ hiÖn sang c«ng nghiÖp, th× tÊt yÕu sÏ ph¶i cÇn ®· trë nªn râ rµng h¬n bao giê hÕt trong chuyÓn tõ nh©n trÞ sang ph¸p trÞ.(36) H¬n lÞch sö cña Céng hßa nh©n d©n Trung n÷a, t×nh h×nh chÝnh trÞ Trung Quèc Hoa. Sau Héi nghÞ Trung −¬ng 3 n¨m hiÖn nay cho thÊy c¸c nhµ l·nh ®¹o hiÖn 1978, ¶nh h−ëng cña §¶ng Céng s¶n liªn t¹i vµ sau nµy ®ang vµ sÏ theo ®uæi thùc quan ®Õn viÖc lµm luËt ®· gi¶m ®¸ng kÓ; hiÖn chñ nghÜa hîp hiÕn.(37) Nh− vËy, b¶n th©n c¸c nhµ l·nh ®¹o §¶ng ®· viÖc x©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ ë Trung gi¶m ¶nh h−ëng cña hä vµ kh«ng chØ ®¹o Quèc chØ cßn lµ vÊn ®Ò thêi gian. trùc tiÕp vÒ néi dung lµm luËt. §¹i héi ®¹i biÓu nh©n d©n toµn quèc, ®Æc biÖt lµ VÒ mÆt hiÖn t−îng, sè l−îng c¸c vô ñy ban Th−êng vô §¹i héi ®¹i biÓu nh©n viÖc hµnh chÝnh, kinh tÕ, d©n sù ®−îc d©n toµn quèc, cã tÇm quan träng ngµy gi¶i quyÕt t¹i tßa ¸n Trung Quèc ®ang cµng lín trong viÖc quyÕt ®Þnh néi dung kh«ng ngõng t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m lËp ph¸p.(39) Ngµy cµng cã nhiÒu ng−êi gÇn ®©y. §iÒu ®ã thÓ hiÖn hai khÝa c¹nh: d©n Trung Quèc vËn dông ph¸p luËt ®Ó (1) Ng−êi d©n Trung Quèc ngµy cµng gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp d©n sù, th−¬ng dùa vµo ph¸p luËt ®Ó gi¶i quyÕt tranh m¹i, hµnh chÝnh.(40) chÊp víi c¸c bªn vµ víi quan chøc nhµ n−íc; (2) kh«ng cã c¬ së thùc tiÔn ñng hé X©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ trong luËn ®iÓm cho r»ng m¹ng l−íi guanxi thùc tÕ lµ quyÕt t©m vµ kÕt qu¶ cña qu¸ (quan hÖ) lµm gi¶m ®i kh¶ n¨ng sö dông tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cÊp tiÕn cña luËt ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp, thóc giíi l·nh ®¹o Trung Quèc. Nhµ n−íc ®Èy lîi Ých kinh tÕ, b¶o ®¶m chèng l¹i ph¸p trÞ chÝnh lµ sù lùa chän tr−íc nhu hµnh vi sai tr¸i cña c¸n bé nhµ n−íc cÇu kiÓm so¸t bé m¸y chÝnh quyÒn, trong x· héi Trung Quèc, mµ ng−îc l¹i mong muèn duy tr× ®Þa vÞ hîp ph¸p cña cho thÊy xu thÕ sö dông luËt ph¸p ®Ó §¶ng Céng s¶n, cïng nh÷ng yªu cÇu cña ph¸t triÓn kinh tÕ(41). C¸c quyÒn c¸ nh©n gi¶i quyÕt t¨ng lªn. §Æc biÖt, cã nghiªn cøu ®· chØ ra r»ng tÇm quan träng cña vµ c«ng viÖc kinh doanh hîp ph¸p cña luËt ph¸p gia t¨ng ®ang lµm gi¶m ®i vai nghiÖp chñ Trung Quèc cÇn ®−îc b¶o vÖ. trß cña guanxi trong thùc tiÔn ph¸p lý. C¸c c«ng ty vµ nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi (38) cÇn c¸c ®¶m b¶o b»ng luËt ph¸p ®Ó hä c¶m thÊy an toµn khi ®Çu t− vµo Trung Quan träng h¬n, ®· cã sù xuÊt hiÖn Quèc hoÆc bu«n b¸n víi c¸c ®èi t¸c cña cña mét sè tÝn hiÖu thuËn lîi cho sù ph¸t n−íc nµy.(42) triÓn cña ph¸p trÞ t¹i Trung Quèc. Mèi quan hÖ gi÷a ba c¬ quan “®Çu n·o” Thùc hiÖn nguyªn t¾c ph¸p trÞ gióp ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸p luËt quan cho §¶ng Céng s¶n Trung Quèc thÓ chÕ träng cña Trung Quèc (Trung −¬ng §¶ng hãa nÒn chÝnh trÞ n−íc nµy. Thùc tÕ c¸c nghiªn cøu trung quèc sè 2(72) - 2007 26
  7. VÊn ®Ò x©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ... trong viÖc duy tr× trËt tù x· héi æn ®Þnh, nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc ®· nhËn thøc ®èi phã víi khñng ho¶ng trËt tù x· héi, ®−îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò thÓ chÕ xö lý mèi quan hÖ gi÷a ng−êi d©n víi hãa qua C¸ch m¹ng v¨n hãa. V× vËy kÓ nhau vµ gi÷a giai tÇng bÞ trÞ vµ giai tÇng tõ khi tiÕn hµnh c¶i c¸ch më cöa n¨m thèng trÞ.(45) Ph¸p trÞ, thËm chÝ, cßn cã 1978, thÓ chÕ hãa nÒn chÝnh trÞ Trung thÓ lµ sù khai s¸ng (vÒ mÆt ph¸p lý) cho Quèc ®· trë thµnh mét trong nh÷ng môc x· héi Trung Quèc trong bèi c¶nh c¶i tiªu träng t©m cña §¶ng Céng s¶n c¸ch më cöa hiÖn nay.(46) Trung Quèc.(43) Thùc hiÖn kinh tÕ thÞ tr−êng t¹i §ång thêi, viÖc Trung Quèc thóc ®Èy Trung Quèc khi n−íc nµy gia nhËp WTO x©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ liªn quan sÏ thóc ®Èy c¶i c¸ch ph¸p luËt cña chÆt chÏ ®Õn viÖc hîp ph¸p hãa ®Þa vÞ Trung Quèc theo h−íng ph¸p trÞ. Trung chÝnh trÞ cña c¸c nhµ l·nh ®¹o. ThÕ hÖ Quèc ®· cã rÊt nhiÒu c¸c cam kÕt WTO l·nh ®¹o cò giµnh vÞ trÝ l·nh ®¹o th«ng kh¸c cã liªn quan ®Õn lÜnh vùc ph¸p trÞ qua kinh nghiÖm ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, nh− minh b¹ch, thñ tôc t− ph¸p, thùc c¸ch thøc nµy trong hoµn c¶nh míi hiÖn thèng nhÊt ph¸p luËt vµ c¸c biÖn kh«ng cßn ph¸t huy t¸c dông. Trong khi ph¸p kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. C¸c cam ®ã, luËt ph¸p ®−îc c¸c nhµ l·nh ®¹o thÕ kÕt cña Trung Quèc víi c¸c nguyªn t¾c hÖ míi sö dông ®Ó cñng cè ®Þa vÞ vµ t¨ng ph¸p lý ®−îc ®Æt ra trong c¸c hiÖp ®Þnh c−êng quyÒn lùc.(44) WTO vµ viÖc Trung Quèc chÊp nhËn c¸c Trung Quèc ®ang nç lùc t×m kiÕm quyÕt ®Þnh cña c¬ quan gi¶i quyÕt tranh biÖn ph¸p míi ®Ó ®èi phã víi nh÷ng thay chÊp WTO cho thÊy triÓn väng t−¬i s¸ng ®æi kinh tÕ x· héi quan träng khi tiÕn cho viÖc x©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ t¹i hµnh hiÖn ®¹i hãa. §Æc tÝnh cña hiÖn ®¹i Trung Quèc.(47) hãa lµ sù thay ®æi hÖ gi¸ trÞ cña x· héi ThuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña nhµ vµ ®iÒu nµy dÉn ®Õn nh÷ng chÊn ®éng vÒ n−íc ph¸p trÞ cßn xuÊt ph¸t tõ trong ®Þnh h−íng cña x· héi. Sù mÊt ph−¬ng chÝnh x· héi Trung Quèc, cho dï cã sù h−íng dÉn tíi suy yÕu c¸c rµng buéc x· thiÕu v¾ng truyÒn thèng chó träng héi vµ t¹o ra sù bÊt æn t©m lý. Nh÷ng quyÒn c¸ nh©n trong lÞch sö Trung Quèc. nh©n tè nµy cã thÓ dÉn ®Õn sù bÊt æn Ph¸p trÞ b¶n th©n nã cã thÓ vËn hµnh ®Þnh chÝnh trÞ. Trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i nh− lµ ý thøc hÖ t¹o tÝnh hîp ph¸p cho hãa, cïng víi c¸i tèt th× c¸i xÊu cïng n¶y viÖc thùc hiÖn quyÒn lùc. C¶i c¸ch ph¸p sinh, do vËy cã thÓ t¹o nªn t¸c ®éng tiªu luËt vµ phæ biÕn ph¸p luËt ®· n©ng cao cùc tíi chøc n¨ng t¹o lËp vµ duy tr× trËt nhËn thøc cña ng−êi d©n vÒ kh¸i niÖm tù x· héi cña nhµ n−íc. T×nh tr¹ng téi ph¸p trÞ, quyÒn n¨ng ph¸p ®Þnh vµ c«ng ph¹m kinh tÕ gia t¨ng vµ n¹n tham lý. Mong muèn cã ®−îc c«ng lý cña ng−êi nhòng còng ®e däa tÝnh hîp ph¸p chÝnh d©n Trung Quèc do vËy chÝnh sÏ lµ trÞ cña nhµ n−íc. Trong t×nh h×nh ®ã, m¶nh ®Êt thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña ph¸p trÞ.(48) luËt ph¸p chÝnh lµ c«ng cô h÷u hiÖu nghiªn cøu trung quèc sè 2(72)-2007 27
  8. Ph¹m ngäc th¹ch TruyÒn thèng v¨n ho¸ Khæng gi¸o dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ ch¾c ch¾n vÉn kh«ng thÓ c¶n trë viÖc x©y dung nhµ cßn lµ chÆng ®−êng dµi vµ khã kh¨n, n−íc ph¸p trÞ t¹i Trung Quèc. Thùc tiÔn nh−ng ®©y lµ xu thÕ kh¸ch quan trong ph¸t triÓn nÒn ph¸p trÞ t¹i NhËt B¶n, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc nµy. Hµn Quèc, §µi Loan vµ Hång K«ng, nh÷ng n−íc vµ vïng l·nh thæ cã chung truyÒn thèng Khæng gi¸o vµ Ph¸p gia, Chó thÝch: ®ang th¸ch thøc quan ®iÓm cho r»ng c¸c 1.Kanishka Jayasuriya (1999), "A x· héi Khæng gi¸o kh«ng thÓ cïng tån Framework for Analysis," trong Kanishka t¹i víi hÖ thèng ph¸p luËt theo nguyªn Jayasuriya (chñ biªn), Law, Capitalism and t¾c ph¸p trÞ. ThËm chÝ, Khæng gi¸o cã Power in Asia: The Rule of Law and Legal thÓ ®ãng vai trß quan träng trong sù Institutions, Routledge, London, tr. 1. chuyÓn ®æi sang nguyªn t¾c ph¸p trÞ, bëi 2.Joseph E. Stiglitz (2003), Globalization v× nã nhÊn m¹nh ®Õn vai trß cña häc tËp, and Its Discontents , New York: W.W. gi¸o dôc, th«ng qua ®ã ng−êi d©n cã thÓ Norton & Company, tr. 214. n©ng cao nhËn thøc cña m×nh vÒ quyÒn 3.ThuËt ng÷ “nhµ n−íc ph¸p trÞ” ®−îc sö dông trong bµi viÕt nµy xuÊt ph¸t tõ ®iÒu 5 n¨ng hîp ph¸p. B¶n th©n ¶nh h−ëng cña HiÕn ph¸p CHND Trung Hoa ®−îc söa ®æi gi¸o dôc bËc cao cßn ®Þnh h×nh nªn suy n¨m 1999: “ 建， 国治法 依行实国 和共民 人华中 nghÜ cña giíi trÝ thøc, tõ ®ã t¸c ®éng ®Õn ” (t¹m dÞch lµ CHND 家国治法义主会社设 sù ph¸t triÓn cña khoa häc ph¸p lý ®iÒu Trung Hoa thùc hiÖn dïng luËt trÞ n−íc, x©y hßa mèi quan hÖ gi÷a nhµ n−íc vµ x· dùng quèc gia ph¸p trÞ x· héi chñ nghÜa”. VÒ c¸ch sö dông thuËt ng÷ trong tiÕng héi.(49) ”治法“ Anh, t¸c gi¶ tham kh¶o tõ Deborah Cao, Fazhi vs/and/or Rule of Law?: A Semiotic * Venture into Chinese Law, International Tãm l¹i, xung quanh vÊn ®Ò x©y dùng Journal for the Semiotics of Law, Vol 14: nhµ n−íc ph¸p trÞ t¹i Trung Quèc cã kh¸ 223–247, 2001. Theo ®ã, thuËt ng÷ “rule of nhiÒu tranh luËn trong giíi häc gi¶ law” ®−îc dïng cho thuËt ng÷ tiÕng Trung “ ”. HiÖn nay ë ViÖt Nam, xung quanh 治法 ph−¬ng T©y. Nh÷ng ®¸nh gi¸ tiªu cùc thuËt ng÷ “rule of law” cßn ch−a thùc sù rót ra chñ yÕu do mét sè häc gi¶ ¸p ®Æt thèng nhÊt c¸ch chuyÓn ng÷ sang tiÕng ViÖt m« h×nh ph¸p trÞ d©n chñ tù do cña lµ “ph¸p quyÒn” hay “ph¸p trÞ”. Trong khu«n ph−¬ng T©y lµm khung ph©n tÝch cho khæ bµi viÕt nµy, t¸c gi¶ t¹m sö dông c¸ch dÞch “ph¸p trÞ” cho thuËt ng÷ tiÕng Trung“ tr−êng hîp cña Trung Quèc. §Ó ®¸nh gi¸ 法 ” sau khi tham kh¶o Tõ ®iÓn H¸n ViÖt 治 kh¸ch quan vÒ vÊn ®Ò x©y dùng nhµ HiÖn ®¹i, NXB ThÕ giíi, 2000 vµ mét sè tõ n−íc ph¸p trÞ t¹i Trung Quèc, chóng ta ®iÓn H¸n ViÖt kh¸c. cÇn lùa chän c¸ch tiÕp cËn phï hîp, theo 4.Allen, Franklin, Jun Qian, and Meijun ®ã sö dông m« h×nh lý thuyÕt n«ng (thin Qian (2005), Law, Finance, and Economic theories) nhÊn m¹nh vai trß cña ph¸p Growth in China, Journal of Financial luËt. T¹i Trung Quèc hiÖn nay, viÖc x©y Economics No.77, 2005, tr. 57–116. nghiªn cøu trung quèc sè 2(72) - 2007 28
  9. VÊn ®Ò x©y dùng nhµ n−íc ph¸p trÞ... 15.Zheng Yongnian (1998), s®d. 5.John O. Haley (2006), The Rule of Law in China: A Path Dependent (Pessimistic) 16.June Tuefel Dreyer (1996), s®d. View, tr×nh bµy t¹i héi th¶o The Rule of Law 17.Stanley B. Lubman (1999), s®d. in China: Theory and Practice, Promoting 18.Ladany Laszlo (1992), Law and U.S.-China Business Relations: A Forum, Legality in China: The Testament of a Washington University t¹i St. Louis, ngµy China-watcher, University of Hawaii Press, 12/5/ 2006. Honolulu, Chapter 3: The Mao Era: 6.June Tuefel Dreyer (1996), China’s Lawlessness , tr. 52-78. Political System, Modernization and 19.Stanley B. Lubman (1999), s®d. Tradition, Ally&Bacon, Needham Heights, Massachusetts, tr. 34. 20.Amnesty International (1996), China, No One is Safe, Political Repression and 7.Zheng Yongnian (1998), From Rule by Abuse of Power in the 1990s, Amnesty Law to Rule of Law? A Realistic View of International Publications, London; vµ China’s Legal Development, EAI Working Jeffrey N. Wasserstrom, “History and the Paper No1, East Asian Institute, ngµy Debate Over Human Rights in China,” 18/03/1998. Chronicle of Higher Education, v.44, n.9, 8.June Tuefel Dreyer (1996), s®d. 1997, tr. 4. 9.Edward Epstein (1994), “Law and 21.Amnesty International (2005), China, Legitimation in Post-Mao China”, trong Covering events from January - December Pitman B. Potter (chñ biªn) (1994), Domestic 2005, Law Reform in Post-Mao China, Armonk, http://www.amnestyusa.org/countries/china/ NY.: M.E. Sharpe, 1994. document.do?id=ar&yr=2006 truy cËp ngµy 10.Zheng Yongnian (1998), s®d. Xem 10/3/2007. thªm Stanley B. Lubman (1999), Bird in a 22.Edward J. Epstein (1994), Law and Cage: Legal Reform in China after Mao, Legitimation in Post-Mao China, trong Stanford University Press, Standford, Pitman Potter (chñ biªn) (1994), Domestic California, tr. 305-6. Law Reform in Post-Mao China, M.E. Shape, 11.Chih-Yu Shih (1999), Collective Armonk, tr. 19-24. Democracy Political and Legal Reform in 23.June Tuefel Dreyer (1996), s®d, tr. China, The Chinese University Press, Hong 184-185 Kong, 1999, Ch−¬ng 3: Nascent Vision of the Rule of Law. 24.John O. Haley (2006), s®d. 12.Eric W. Orts (2001), The Rule of Law 25.Bryan A. Garner (Chñ biªn) (1999), in China, Vanderbilt Journal of Black’s Law Dictionary, Ên b¶n lÇn thø 7, Transnational Law, th¸ng 1/2001. West Group, St Paul, Minn. T−¬ng tù, Daniel Oran (2000), Oran’s Dictionary of the 13.Stanley B. Lubman (1999), s®d Law, third edition, West Legal Studies 14.Kevin J.O’Brien vµ LianJiang Li Thormson Learning. (2005), Suing the Local State: 26.William Statsky (1985), Legal Administrative Litigation in Rural China, Thesaurus Dictionary: A Resourse for the trong Neil J. Diamant, Standley B. Lubman Writer and the Computer Researcher, West vµ Kevin J. O’Brien (2005), Engaging the Publishing Company. Law in China: State, Society, and Possibilities for Justice, Standford 27.Kenneth R. Redden vµ Enid L. Veron University Press, California. (1980), Modern Legal Glossary, The Michie nghiªn cøu trung quèc sè 2(72)-2007 29
  10. Ph¹m ngäc th¹ch Company Law Publisher, Charlottesville, Political Science, University of Chicago, Virginia. Chicago, Ilinois, th¸ng 6/2001 28.Richard Baum (1986), “‘Modernization’ 39.Tanner Murrey Scot (1991), The and Legal Reform in Post-Mao China: The Politics of Lawmaking in Post-Mao China Rebirth of Socialist Legality,” Studies in (Volumes I and II), luËn ¸n tiÕn sÜ, The Comparative Communism, Vol. XIX, No.2 , University of Michigan, tr. 58-59. Kevin J. O’ mïa hÌ 1986, tr. 70-72. Brien (1990), Reform without Liberation: China’s National People’s Congress and the 29.F. A. Hayek (1994), The Road to Politics of Institutional Change, Cambrige Selfdom, the University of Chicago Press, University Press, Cambridge. Xem thªm ch−¬ng 6. Kevin J. O’ Brien (1989), “Legislative 30.Franz Michael (1988), “Law: A Tool of Development and Chinese Political Change, Power”, Humanrights in the People’s Studies in Comparative Communism”, V.12, Republic of China, Westview Press, pp. 33- sè Xu©n 1989, tr. 91. Murray Scot Tanner 35, dÉn l¹i theo Zheng Yongnian (1998), s®d. (1994), “The Erosion of Communist Party 31.Randall Peerenboom (2002a), Let One Control over Lawmaking in China, China Hundred Flowers Bloom, One Hundred Quarterly, N.138, th¸ng 6/1994, p.381; Schools Contend: Debating Rule of Law in Tanner Murrey Scot (1999), The Politics of China, Michigan Journal of International Law Making in China: Institutions, Law, Vol. 23, No 3, Xu©n 2002. Xem thªm Processes, and Democratic Prospects, Oxford Randall Peerenboom (2002b), China’s Long University Press, New York. March toward Rule of Law, Cambridge 40.Chu, Pei Hwa Mike (2001), s®d, tr.40. University Press. 41.Chu, Pei Hwa Mike (2001), s®d, tr.4. 32. The Mansfield Center for Pacific 42.Carlos Wing-hung Lo (1995), China’s Affair, The Rule of Law: Perspectives from Legal Awakening: Legal Theory and the Pacific Rim, The Mansfield Center for Criminal Justice in Deng’s Era, Hong Kong Pacific Affairs, 2000. University Press, Hong Kong, tr. 33. 33. The Mansfield Center for Pacific 43.Chih-Yu Shih, (1999), s®d. Affair, s®d 44.Zheng Yongnian (1998), s®d. 34.Randall Peerenboom (2002a), s®d. 45.Zheng Yongnian (1998), s®d. 35.Randall Peerenboom (2000), China 46.Albert H.Y.Chen (2000), Toward a and the Rule of Law, Perspectives, Legal Enlightement: Discussion in Vol.1.No.5 vµ No.6, 2000. Contemporary China on the Rule of Law, 36.Wang Zhenmin (2000), The trong The Rule of Law: Perspectives from Developing Rule of Law in China, Havard the Pacific Rim, The Mansfield Center for Asia Quarterly, Vol.IV, No.4, mïa thu 2000. Pacific Affairs, 2000. 37.Andrew J. Nathan (1997), China’s 47.Martin Hu (2000), WTO’s Impact on Transition, Columbia University Press, New the Rule of Law in China, trong The Rule of York, Ch−¬ng 15 “The Constitutionalist Law: Perspectives from the Pacific Rim, The Option, tr. 231-245 Mansfield Center for Pacific Affairs. 38.Chu, Pei Hwa Mike (2001), Legal 48.Stanley B. Lubman (1999), s®d, tr. Reforms in the People’s Republic of China: 306-309. Prospects for the Rule of Law in the 21st 49.Chu, Pei Hwa Mike (2001), s®d tr. 40. Century, luËn ¸n tiÕn sÜ, Department of nghiªn cøu trung quèc sè 2(72) - 2007 30
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.15: Bộ Đồ Án Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Cơ Khí
65 tài liệu
2431 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0