Báo cáo tổng kết đề tài độc lập cấp nhà nước: Lịch sử xứ uỷ Nam Bộ, Trung ương cục miền Nam (1954-1975)

Chia sẻ: Minh Nguyet | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:519

Thêm vào BST

Báo xấu

124
lượt xem 37
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung của báo cáo trình bày các nội dung: Xứ uỷ Nam bộ lãnh đạo phong trào đấu tranh đòi thi hành Hiệp định Giơnevơ, giữ gìn lực lượng cách mạng (7. 1954 - 7. 1956); xứ ủy Nam Bộ lãnh đạo đấu tranh chống địch “Tố Cộng, diệt Cộng”, chuẩn bị lực lượng, tiến hành Đồng khởi (8/1956 – 10/1961) ; Trung ương Cục Miền Mam lãnh đạo quân dân Nam Bộ và cực Nam Trung Bộ góp phần đánh thắng chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của đế quốc Mỹ (1965 - 1968);... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo tổng kết đề tài độc lập cấp nhà nước: Lịch sử xứ uỷ Nam Bộ, Trung ương cục miền Nam (1954-1975)

bé khoa häc vµ c«ng nghÖ B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi ®éc lËp cÊp nhµ n−íc lÞch sö xø uû nam bé, trung −¬ng côc miÒn nam (1954-1975) Chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS,Ts . NguyÔn Quý 6791 14/4/2008 hµ néi - 2008
Ch−¬ng I Xø uû Nam bé l·nh ®¹o phong trµo ®Êu tranh ®ßi thi hµnh HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, gi÷ g×n lùc l−îng c¸ch m¹ng (7. 1954 - 7. 1956) I. Bèi c¶nh trong n−íc vµ quèc tÕ Sau 9 n¨m ngoan cè tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh x©m l−îc phi nghÜa ph¶i tr¶ gi¸ b»ng gÇn 100.000 ng−êi chÕt, bÞ th−¬ng vµ tiªu phÝ 3000 tû Fr¨ng, thùc d©n Ph¸p vµ can thiÖp Mü ®· thÊt b¹i t¹i ViÖt Nam, buéc ph¶i ngåi vµo bµn ®µm ph¸n ë Héi nghÞ Gi¬nev¬. HiÖp ®Þnh ®×nh chiÕn, chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hoµ b×nh tại ViÖt Nam, Lào, Campuchia ®−îc ký kÕt ngµy 21-7- 1954. Theo néi dung cña HiÖp ®Þnh, mét nöa ®Êt n−íc ViÖt Nam, tõ vÜ tuyÕn 17 trë ra ®−îc gi¶i phãng. Mét nöa n−íc ViÖt Nam tõ vÜ tuyÕn 17 trë vµo t¹m thêi n»m d−íi sù kiÓm so¸t cña thùc d©n Ph¸p. Hai miÒn Nam - B¾c ViÖt Nam cã sù chuyÓn qu©n tËp kÕt. Trong thêi gian 2 n¨m kÓ tõ ngµy ký kÕt HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, ë ViÖt Nam sÏ thùc hiÖn tæng tuyÓn cö thèng nhÊt ®Êt n−íc. Th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p vµ can thiÖp Mü ®−a c¸ch m¹ng ViÖt Nam chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi víi nhiÒu thuËn lîi vµ kh«ng Ýt khã kh¨n. Cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n trong c¶ n−íc ch−a hoµn thµnh. Mét nöa ®Êt n−íc vÉn cßn lµ thuéc ®Þa n»m d−íi sù kiÓm so¸t cña Ph¸p - Mü vµ tay sai. C¸ch m¹ng ViÖt Nam thùc hiÖn ®ång thêi hai nhiÖm vô chiÕn l−îc kh¸c nhau. MiÒn B¾c b−íc vµo chÆng ®−êng ®Çu qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. Trong khi ®ã c¸ch m¹ng ViÖt Nam ë miÒn Nam vÉn tiÕp tôc cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n. Tuy cã hai nhiÖm vô, nh−ng ®Òu nh»m mét môc tiªu lµ gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt ®Êt n−íc, ®−a c¶ n−íc ®i lªn chñ nghÜa x· héi. NhiÖm vô gi¶i phãng miÒn Nam b»ng ph−¬ng thøc ®Êu tranh chÝnh trÞ ®ßi ®èi ph−¬ng thi hµnh nghiªm chØnh nh÷ng tho¶ thuËn ®−îc ghi trong HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ diÔn ra trong bèi c¶nh quèc tÕ vµ trong n−íc hÕt søc phøc t¹p.
Tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, thÕ giíi b−íc vµo thêi kú “chiÕn tranh l¹nh” víi sù ®èi ®Çu cña 2 hÖ thèng chÝnh trÞ x· héi, do 2 siªu c−êng Liªn X« vµ Mü ®øng ®Çu. Phe x· héi chñ nghÜa trë thµnh mét lùc l−îng chÝnh trÞ to lín, ngµy cµng cã t¸c ®éng ®Õn tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö thÕ giíi. Sù lín m¹nh cña Liªn X« vµ c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa ë §«ng ¢u, sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña n−íc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa t¹o mét bÖ ®ì vÒ mÆt vËt chÊt vµ tinh thÇn cho phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ, cho phong trµo ®Êu tranh gi¶i phãng cña c¸c d©n téc thuéc ®Þa vµ phô thuéc, trong ®ã cã ViÖt Nam. §Çu n¨m 1950, khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p v−ît qua ®−îc giai ®o¹n khã kh¨n nhÊt th× Liªn X«, Trung Quèc vµ c¸c n−íc d©n chñ nh©n d©n ë §«ng ¢u lÇn l−ît c«ng nhËn ChÝnh phñ ViÖt Nam D©n chñ céng hoµ vµ gióp ®ì c¸ch m¹ng n−íc ta . Tõ sau chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ cña nh©n d©n ViÖt Nam, phong trµo ®Êu tranh, gi¶i phãng d©n téc ph¸t triÓn réng kh¾p, quyÕt liÖt ë ch©u ¸, ch©u Phi, khu vùc Mü la tinh. Nh©n lo¹i b−íc vµo thêi kú phi thùc d©n ho¸ trªn ph¹m vi toµn cÇu. Bªn c¹nh ®ã, phong trµo ®Êu tranh v× hoµ b×nh, d©n chñ vµ tiÕn bé x· héi còng diÔn ra m¹nh mÏ ngay trong lßng c¸c n−íc t− b¶n. §Êu tranh ®Ó gi÷ v÷ng hoµ b×nh trë thµnh mét xu thÕ lín trªn thÕ giíi. C¸c phong trµo trªn ®· gãp phÇn lµm gi¶m søc m¹nh cña chñ nghÜa ®Õ quèc, t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu n−íc cña nh©n d©n ta. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi ®ã, cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu n−íc cña nh©n d©n ta cßn chÞu nh÷ng t¸c ®éng kh«ng thuËn cña t×nh h×nh thÕ giíi. Th¶m ho¹ cña viÖc Mü nÐm bom nguyªn tö xuèng NhËt B¶n vµ t×nh tr¹ng chiÕn tranh l¹nh ®· lµm n¶y sinh mét khuynh h−íng míi cña phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ. §ã lµ ®−êng lèi “tam hoµ”(1) nh»m giµnh chiÕn th¾ng trªn con ®−êng ®Êu tranh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò “ai th¾ng ai” ®ang ®Æt ra cho thêi ®¹i ngµy nay. Theo quan ®iÓm nµy, ®Ó giµnh chiÕn th¾ng tr−íc chñ nghÜa t− b¶n, chñ nghÜa ®Õ quèc, c¸c n−íc trong phe x· héi chñ nghÜa cÇn ph¶i thùc hiÖn thi ®ua hoµ b×nh, qu¸ ®é hoµ b×nh vµ ®Êu tranh hoµ b×nh giµnh chiÕn th¾ng. Liªn X« vµ nhiÒu n−íc x· héi chñ nghÜa chñ tr−¬ng chung sèng hoµ b×nh gi÷a c¸c n−íc cã chÕ ®é chÝnh trÞ kh¸c nhau, gi÷ c¸ch m¹ng trong 1 .“Tam hoµ” – Chung sèng hoµ b×nh, Thi ®ua hoµ b×nh, Qu¸ ®é hoµ b×nh. 2
thÕ thñ, tr¸nh ®Ó næ ra chiÕn tranh, nhÊt lµ chiÕn tranh h¹t nh©n. Xu thÕ nµy t¸c ®éng rÊt lín ®Õn tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö thÕ giíi, trong ®ã, t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn c¸ch m¹ng ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü ë miÒn Nam. ë ch©u ¸, Trung Quèc míi gi¶i phãng ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng g¸nh nÆng ë chiÕn tr−êng TriÒu Tiªn, cÇn cã thêi gian hoµ b×nh ®Ó cñng cè vµ ph¸t triÓn ®Êt n−íc. §Æc biÖt, sau khi Stalin mÊt n¨m 1953 vµ ®×nh chiÕn ë TriÒu Tiªn, xuÊt hiÖn nh÷ng bÊt ®ång gi÷a c¸c n−íc trong phe x· héi chñ nghÜa, tr−íc hÕt lµ quan hÖ Trung Quèc - Liªn X«. Cuéc ®Êu tranh chèng xÐt tiÕp tôc lµm r¹n nøt thªm quan hÖ gi÷a hai n−íc, ¶nh h−ëng ®Õn phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n. Trong bèi c¶nh ®ã, cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng miÒn Nam mµ tr−íc m¾t lµ ®Êu tranh hoµ b×nh ®ßi Mü - DiÖm thi hµnh HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. §¶ng ta chän ph−¬ng ph¸p ®Êu tranh chÝnh trÞ hoµ b×nh ®Ó thùc hiÖn thèng nhÊt ®Êt n−íc trong nh÷ng n¨m 1955- 1956 theo tinh thÇn HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬. Mét trong nh÷ng toan tÝnh n»m trong chiÕn l−îc toµn cÇu cña ®Õ quèc Mü lµ x©m l−îc ViÖt Nam, biÕn ViÖt Nam thµnh thuéc ®Þa kiÓu míi, thµnh c¨n cø qu©n sù cña Mü. D· t©m x©m l−îc cña ®Õ quèc Mü ®èi víi ViÖt Nam cã tõ ®Çu thËp kû 40 thÕ kû XX. Ngay khi cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®ang diÔn ra, Mü ®· c«ng khai tuyªn bè ý ®å thay thÕ Ph¸p ë §«ng D−¬ng. Khi ph¸t xÝt NhËt ®¸nh b¹i Ph¸p, nh¶y vµo chiÕm §«ng D−¬ng n¨m 1940, ®¹i sø Mü t¹i Ph¸p lµ Uyliam Li Hai c«ng khai nªu râ: nÕu NhËt B¶n th¾ng th× NhËt B¶n chiÕm §«ng D−¬ng, cßn nÕu §ång minh th¾ng th× Mü sÏ chiÕm §«ng D−¬ng. §iÒu nµy ®−îc kh¼ng ®Þnh râ h¬n ë Héi nghÞ Pèx®am (tõ ngµy 17-7 ®Õn ngµy 2- 8-1945). T¹i Héi nghÞ nµy, Ph¸p bÞ lo¹i ra khái tiÕn tr×nh gi¶i gi¸p qu©n ®éi NhËt ë §«ng D−¬ng mµ thay vµo ®ã lµ vai trß cña qu©n ®éi Trung Hoa d©n quèc - ®ång minh th©n cËn cña Mü ë ch©u ¸. Tuy nhiªn, v× nh÷ng mèi quan t©m chiÕn l−îc ë ch©u ¢u, ®Õ quèc Mü buéc ph¶i nh−îng bé Ph¸p, ®ång ý ®Ó ChÝnh phñ Trïng Kh¸nh ký víi Ph¸p HiÖp −íc Ph¸p - Hoa th¸ng 2-1946. ChÝnh giíi qu©n phiÖt Mü thó nhËn “Thµ ®Ó §«ng D−¬ng vµo tay Ph¸p cßn h¬n ®Ó §«ng D−¬ng vµo tay céng s¶n”, r»ng “ViÖc b¶o vÖ thµnh 3
c«ng B¾c Kú lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®èi víi viÖc gi÷ cho lôc®Þa §«ng Nam ¸ n»m trong tay c¸c lùc l−îng kh«ng céng s¶n”(1). TiÕp ®ã, Mü tõng b−íc trùc tiÕp can thiÖp, gióp ®ì Ph¸p trong cuéc chiÕn tranh x©m l−îc cña Ph¸p ë §«ng D−¬ng nh÷ng n¨m 1945 - 1954. Bèn n¨m cuèi cña chiÕn tranh, thùc chÊt Ph¸p tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh §«ng D−¬ng b»ng vò khÝ, chiÕn l−îc vµ kinh phÝ cña Mü. H¬n 80% chi phÝ chiÕn tranh cña Ph¸p lµ do Mü cung cÊp. Tr−íc sù thÊt b¹i kh«ng tr¸nh khái cña thùc d©n Ph¸p, Mü chñ tr−¬ng g¹t Ph¸p, trùc tiÕp x©m l−îc miÒn Nam ViÖt Nam. Ngay trong ®ªm qu©n Ph¸p thÊt thñ ë §iÖn Biªn Phñ (ngµy 7-5-1954), Tæng thèng Mü Aixenhao (Eisenhower) lËp tøc häp víi Bé tr−ëng Ngo¹i giao §alÐt (Dulles) ®Ò xuÊt chñ tr−¬ng g¹t Ph¸p, ®ßi Ph¸p ph¶i trao “quyÒn tù do thùc sù” cho c¸c chÝnh phñ ë §«ng D−¬ng vµ Mü ®øng ra trùc tiÕp huÊn luyÖn “c¸c lùc l−îng b¶n xø”. Sau ®ã, Mü ®· sím tÝnh ®Õn chuyÖn t¹o dùng mét chÝnh quyÒn tay sai lµm c«ng cô thùc hiÖn x©m l−îc. Ngµy 16-6-1954, d−íi søc Ðp cña Mü, Ph¸p vµ B¶o §¹i buéc ph¶i ®−a Ng« §×nh DiÖm lªn lµm Thñ t−íng ChÝnh phñ quèc gia ViÖt Nam. Ngµy 7-7-1954, néi c¸c míi víi nhiÒu thµnh phÇn th©n Mü ®−îc thµnh lËp do Ng« §×nh DiÖm lµm Thñ t−íng kiªm Tæng tr−ëng Quèc phßng. Ngay tõ khi ch−a ký kÕt HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, §¶ng ta ®· nhËn râ Mü sÏ thay thÕ Ph¸p vµ lµ kÎ thï chÝnh, trùc tiÕp cña nh©n d©n ViÖt Nam. NghÞ quyÕt cña Héi nghÞ lÇn thø 6 më réng Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng häp tõ 15 ®Õn 17 th¸ng 7 n¨m 1954 ®· chØ râ: “thõa dÞp thùc d©n Ph¸p thua nÆng, ®Õ quèc Mü can thiÖp tr¾ng trîn vµo §«ng D−¬ng, kiªn quyÕt thi hµnh kÕ ho¹ch kÐo dµi vµ më réng chiÕn tranh §«ng D−¬ng, ®ang biÕn §«ng D−¬ng thµnh thuéc ®Þa vµ c¨n cø qu©n sù cña chóng […]. §Õ quèc Mü lµ mét trë lùc chÝnh ng¨n c¶n viÖc lËp l¹i hoµ b×nh ë §«ng D−¬ng […] lµ kÎ thï chÝnh cña nh©n d©n yªu chuéng hoµ b×nh thÕ giíi, vµ hiÖn ®ang trë thµnh kÎ thï chÝnh trùc tiÕp cña nh©n d©n §«ng D−¬ng” 2. 1 . Tµi liÖu mËt cña Bé Quèc phßng Mü vÒ cuéc chiÕn tranh x©m l−îc ViÖt Nam, tËp 1, tr. 40. L−u tr÷ t¹i ViÖn LÞch sö §¶ng, ký hiÖu: C 3/ 3.9. 2 . §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, Nxb CTQG, H. 2001, tËp 15, tr. 225. 4
Râ rµng nhiÖm vô cña nh©n d©n ViÖt Nam lóc nµy lµ ph¶i tËp trung mòi nhän vµo cuéc ®Êu tranh chèng ®Õ quèc Mü vµ thÕ lùc hiÕu chiÕn Ph¸p ©m m−u kÐo dµi vµ më réng chiÕn tranh ë §«ng D−¬ng. §©y lµ cuéc ®Êu tranh ®Ó giµnh lÊy vµ cñng cè hoµ b×nh, thùc hiÖn thèng nhÊt, hoµn thµnh ®éc lËp, d©n chñ trong toµn quèc vµ lµ mét qu¸ tr×nh ®Êu tranh l©u dµi vµ v« cïng gian khæ. ë trong n−íc, t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi bªn c¹nh nhiÒu thuËn lîi c¬ b¶n lµ chñ yÕu còng xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu khã kh¨n, phøc t¹p. §Êt n−íc võa míi tr¶i qua mét cuéc chiÕn tranh kÐo dµi, bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ. Lµ mét quèc gia n«ng nghiÖp nh−ng ruéng ®Êt nhiÒu n¬i bÞ bá hoang, c¸c c¬ së thuû lîi, ®ª ®iÒu, c«ng cô søc kÐo bÞ ®Þch tµn ph¸. N¹n ®ãi lµm chÕt ng−êi ®· xuÊt hiÖn ë nhiÒu n¬i ë B¾c Bé vµ b¾c Trung Bé. NÒn c«ng nghiÖp nhá lÎ bÞ tµn ph¸ tiªu ®iÒu. C¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¹i nh÷ng trung t©m c«ng nghiÖp phÇn lín m¸y mãc thiÕt bÞ bÞ ph¸ huû tr−íc khi Ph¸p rót ®i. ë miÒn B¾c, t×nh h×nh x· héi cã nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p. Thùc d©n Ph¸p vµ bän ph¶n ®éng triÖt ®Ó lîi dông c¸c phÇn tö ph¶n ®éng ®éi lèt c¸c ®¶ng ph¸i, c¸c t«n gi¸o chèng l¹i chÝnh quyÒn nh©n d©n võa ®−îc x©y dùng sau HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ ch−a ®−îc cñng cè, g©y ra sù chia rÏ l−¬ng gi¸o, kÝch ®éng hËn thï d©n téc, nhÊt lµ vïng ®ång bµo C«ng gi¸o. C¸n bé ®¶ng viªn vµ ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n trªn miÒn B¾c võa phÊn khëi, tin t−ëng vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng, ChÝnh phñ, ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong cuéc ®Êu tranh míi, võa lo l¾ng b¨n kho¨n v× cuéc chiÕn ®Êu vÉn cßn tiÕp diÔn bëi ®Êt n−íc t¹m thêi bÞ chia c¾t lµm hai miÒn. §Æc biÖt nh÷ng b¨n kho¨n, lo l¾ng cßn kÐo dµi h¬n khi chóng ta ph¹m ph¶i nh÷ng sai lÇm trong c¶i c¸ch ruéng ®Êt vµ chØnh ®èn tæ chøc. Do thiÕu ®iÒu tra nghiªn cøu mét c¸ch tû mû, thÊu ®¸o t×nh h×nh n«ng th«n, häc tËp kinh nghiÖm n−íc ngoµi mét c¸ch gi¸o ®iÒu, dËp khu«n trong c¸c ®ît c¶i c¸ch ruéng ®Êt nh÷ng n¨m 1954 - 1955 ®· lµm t×nh h×nh trë nªn rèi ren. ViÖc ®Êu tè trµn lan, cã n¬i, cã lóc h¹ thÊp sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®· t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn t− t−ëng cña nh©n d©n. Nh÷ng sai lÇm nµy ®ù¬c kÎ thï triÖt ®Ó lîi dông ®Ó tuyªn truyÒn xuyªn t¹c, cã n¬i, chóng l«i kÐo ®ù¬c mét bé phËn nhá d©n chóng tin theo. 5
MiÒn Nam do ®Þch qu¶n lý. Nh©n d©n miÒn Nam lµ ng−êi “®i tr−íc” trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vÉn ch−a ®−îc gi¶i phãng. Mét bé phËn c¸n bé ®¶ng viªn ë l¹i vµ gia ®×nh cã ng−êi ®i tËp kÕt bÞ ®Þch khñng bè, tr¶ thï, hµng ngµy ®èi phã víi ®Þch. Nh÷ng khã kh¨n trªn c¶ 2 miÒn Nam B¾c sau khi hoµ b×nh lËp l¹i lµ nh÷ng th¸ch thøc lín ®Æt ra cho §¶ng, Nhµ n−íc vµ nh©n d©n ta trong cuéc ®Êu tranh míi. Trung −¬ng §¶ng ®· gi¶i thÝch cho toµn §¶ng, toµn qu©n, toµn d©n nhËn thøc râ t×nh h×nh, nhiÖm vô míi, nç lùc thùc hiÖn chñ tr−¬ng míi cña §¶ng. T¹i Héi nghÞ lÇn thø 6 (më réng) cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh: “Còng nh− kh¸ng chiÕn, ®Êu tranh ®Ó giµnh lÊy vµ cñng cè hoµ b×nh, thùc hiÖn thèng nhÊt, hoµn toµn ®éc lËp, d©n chñ trong toµn quèc lµ mét qu¸ tr×nh ®Êu tranh gian khæ vµ phøc t¹p. Chóng ta ph¶i lu«n tØnh t¸o tr−íc mäi ©m m−u cña ®Õ quèc Mü, hiÕu chiÕn Ph¸p vµ phe lò. Chóng ta ph¶i ra søc ®Êu tranh ®Õn cïng, lu«n lu«n båi d−ìng vµ n©ng cao tinh thÇn phÊn ®Êu, n¾m v÷ng ngän cê hoµ b×nh, thèng nhÊt, ®éc lËp, d©n chñ ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô nÆng nÒ vµ vÎ vang trong giai ®o¹n tr−íc m¾t”(1). §¶ng chØ râ cho ®ång bµo hai miÒn Nam - B¾c hiÓu râ nhiÖm vô ®Êu tranh cho hoµ b×nh thèng nhÊt ®Êt n−íc vµ chñ tr−¬ng ®iÒu chØnh khu vùc: “§iÒu chØnh khu vùc lµ viÖc t¹m thêi, lµ b−íc qu¸ ®é ®Ó thùc hiÖn viÖc ®×nh chiÕn, lËp l¹i hoµ b×nh vµ tiÕn ®Õn thèng nhÊt ®Êt n−íc b»ng c¸ch tæng tuyÓn cö. §iÒu chØnh khu vùc quyÕt kh«ng ph¶i lµ chia xÎ ®Êt n−íc ta, quyÕt kh«ng ph¶i lµ ph©n trÞ”(2). ViÖc “®æi vïng” “lµ mét viÖc cÇn thiÕt. Nh−ng Trung Nam B¾c ®Òu lµ bê câi cña ta, n−íc ta nhÊt ®Þnh sÏ thèng nhÊt, ®ång bµo c¶ n−íc nhÊt ®Þnh ®−îc gi¶i phãng”(3). Thùc hiÖn nhiÖm vô ®Êu tranh hoµ b×nh thèng nhÊt ®Êt n−íc th«ng qua hiÖp th−¬ng tæng tuyÓn cö theo quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, §¶ng chñ tr−¬ng “chóng ta sÏ quyÕt phÊn ®Êu thùc hiÖn tæng tuyÓn cö tù do trong toµn quèc ®Æng thèng nhÊt n−íc nhµ. §ång bµo ta kh«ng nªn ®Ó cho bän ®Õ quèc 1 . §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, s®d, tËp 15, tr 227. 2 . §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, s®d, tËp 15, tr. 229. 3 . §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, s®d, tËp 15, tr. 229. 6
Mü, hiÕu chiÕn Ph¸p vµ tay sai cña chóng tuyªn truyÒn lõa bÞp mµ t−ëng lÇm r»ng ®iÒu chØnh khu vùc ®ãng qu©n lµ “chia c¾t ®Êt ®ai”(1). KhÈu hiÖu hiÖn thêi lµ “§iÒu chØnh ®Ó ®×nh chiÕn, tuyÓn cö ®Ó thèng nhÊt”. §¶ng kh¼ng ®Þnh cho toµn §¶ng, toµn d©n, toµn qu©n ta cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n ta lóc nµy ®· chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi. Tõ chiÕn tranh chuyÓn sang hoµ b×nh, tõ ®Êu tranh vò trang chuyÓn sang ®Êu tranh chÝnh trÞ; nh©n d©n c¶ n−íc cÇn n©ng cao tinh thÇn ®éc lËp tù chñ, phÊn ®Êu ®Õn cïng cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng, kiªn quyÕt chèng l¹i khuynh h−íng t− t−ëng cÇu an, h−ëng l¹c, chñ quan khinh ®Þch vµ t− t−ëng bi quan tiªu cùc, dao ®éng tr−íc nh÷ng khã kh¨n míi. NhiÖm vô tr−íc m¾t lµ “chuyÓn sang h×nh thøc ®Êu tranh chÝnh trÞ ®Ó cñng cè hoµ b×nh, thùc hiÖn thèng nhÊt, hoµn thµnh ®éc lËp, d©n chñ trong toµn quèc”(2). Ph¸t huy khÝ thÕ cña ®¹i th¾ng §iÖn Biªn Phñ, qu©n vµ d©n c¶ n−íc tin t−ëng vµo sù l·nh ®¹o cña Trung −¬ng §¶ng, ChÝnh phñ, ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh b−íc vµo thêi kú ®Êu tranh míi. ë miÒn B¾c, nhiÖm vô tr−íc m¾t lµ nhanh chãng kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh trªn tÊt c¶ c¸c mÆt, æn ®Þnh t×nh h×nh ®Ó b¾t tay vµo thêi kú kh«i phôc ®¸p øng yªu cÇu x©y dùng hËu ph−¬ng miÒn B¾c lµm chç dùa, chi viÖn cho cuéc ®Êu tranh hoµn thµnh cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n ë miÒn Nam. Trung −¬ng §¶ng, ChÝnh phñ tËp trung søc kh¾c phôc nh÷ng sai lÇm cña c¶i c¸ch ruéng ®Êt. ViÖc c«ng khai thõa nhËn sai lÇm cña §¶ng ®· æn ®Þnh ®−îc lßng d©n. Nh©n d©n miÒn B¾c nång nhiÖt ®ãn nhËn, gióp ®ì c¸c ®oµn c¸n bé, ®ång bµo miÒn Nam tËp kÕt, nhanh chãng æn ®Þnh ®êi sèng mäi mÆt ®Ó hoµ nhËp nhÞp sèng chung. C«ng cuéc kh«i phôc vµ c¶i t¹o kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi ®−îc ®Èy m¹nh, tõng b−íc x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho hËu ph−¬ng miÒn B¾c, ®−a miÒn B¾c dÇn ®i vµo quü ®¹o cña chñ nghÜa x· héi. ë miÒn Nam,Trung −¬ng §¶ng chØ ®¹o cho c¸c §¶ng bé chuyÓn vµo ho¹t ®éng bÝ mËt, g×n gi÷ lùc l−îng chÝnh trÞ, vò trang, l·nh ®¹o x©y dùng lùc l−îng chÝnh trÞ ®Êu tranh hîp ph¸p ®ßi Mü - DiÖm nghiªm chØnh thùc hiÖn 1 . §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, s®d, tËp 15, tr. 235. 2 . §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, s®d, tËp 15, tr. 241. 7
HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬. Thùc hiÖn nh÷ng chñ tr−¬ng cña Trung −¬ng, Xø uû Nam Bé l·nh ®¹o c¸c tæ chøc §¶ng vµ lùc l−îng vò trang cßn l¹i chuyÓn vµo bÝ mËt, gi÷ g×n lùc l−îng l©u dµi, chuyÓn h−íng ®Êu tranh, ë c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ chèng l¹i chÝnh s¸ch “tè céng diÖt céng”, “c¶i c¸ch ®iÒn ®Þa” cña Mü - DiÖm, ®ßi chóng ph¶i thi hµnh nghiªm chØnh HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬. D−íi sù l·nh ®¹o cña Trung −¬ng §¶ng vµ trùc tiÕp lµ §¶ng bé Nam bé, c¸ch m¹ng miÒn Nam chuyÓn sang mét giai ®o¹n míi: ®Êu tranh chÝnh trÞ ®ßi Mü - DiÖm thi hµnh HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, chèng ¸p ®Æt chñ nghÜa thùc d©n kiÓu míi. II. L·nh ®¹o phong trµo ®Êu tranh ®ßi thi hµnh HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ Thùc hiÖn HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, ngµy 22-7-1954, Bé tæng T− lÖnh Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam ra lÖnh cho c¸c lùc l−îng vò trang ngõng b¾n ë c¸c thêi ®iÓm: B¾c Bé ngµy 27-7, Trung Bé ngµy 1- 8; Nam Bé ngµy 11- 8. LÖnh ngõng b¾n ®· ®−îc c¸c ®¬n vÞ Qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam triÖt ®Ó thi hµnh trªn kh¾p c¸c mÆt trËn. ViÖc tËp kÕt vµ chuyÓn qu©n ®Òu ®−îc trËt tù thùc hiÖn ®óng kú h¹n. T¹i Nam Bé: Hµm T©n, Xuyªn Méc lµ vïng tËp kÕt 80 ngµy; Cao L·nh, §ång Th¸p M−êi lµ vïng tËp kÕt 100 ngµy. Riªng Cµ Mau lµ vïng tËp kÕt 200 ngµy cña lùc l−îng vò trang, c¸n bé c¸ch m¹ng. Cµ Mau cßn lµ n¬i tËp kÕt qu©n t×nh nguyÖn ViÖt Nam tõ Campuchia vÒ, cña ChÝnh phñ kh¸ng chiÕn Campuchia, bé ®éi Issarak cïng lùc l−îng vò trang tØnh Long Ch©u Hµ... Sau 200 ngµy tËp kÕt, ®¬n vÞ cuèi cïng cña bé ®éi ta ë Nam Bé lªn ®−êng ra B¾c. Tõ ®©y, 21 tØnh tõ vÜ tuyÕn 17 trë vµo, n»m trong vïng ®Þch t¹m thêi chiÕm ®ãng, kh«ng cßn lùc l−îng vò trang nh©n d©n, kh«ng cßn chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng, kh«ng cßn vïng gi¶i phãng, tæ chøc §¶ng rót vµo ho¹t ®éng bÝ mËt. §ång bµo vïng ®Þch chiÕm ®ãng ph¶i quay trë l¹i sèng d−íi ¸ch cai trÞ cña kÎ thï. Cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n ta ®Ó hoµn thµnh c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ ë miÒn Nam, tiÕn tíi thèng nhÊt ®Êt n−íc, b−íc vµo thêi kú gay go, gian khæ. Nh©n d©n miÒn Nam võa tr¶i qua cuéc tr−êng kú kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p l¹i b−íc vµo cuéc ®Êu tranh míi ®Çy thö th¸ch, quyÕt liÖt. 8
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nªu râ tÝnh chÊt cña cuéc ®Êu tranh ®ã lµ “cuéc ®Êu tranh l©u dµi, gian khæ”(1). Trªn c¬ së t×nh h×nh chÝnh trÞ vµ ®Æc thï vÒ kinh tÕ, x· héi cña miÒn Nam, Trung −¬ng §¶ng ®Ò ra nh÷ng nhiÖm vô cña c¸ch m¹ng MiÒn Nam còng nh− quyÕt ®Þnh ph©n chia l¹i ®Þa bµn ho¹t ®éng ®Ó ®¶m b¶o sù l·nh ®¹o cña §¶ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng vïng. Ngµy 6-9-1954, Bé ChÝnh trÞ ra b¶n chØ thÞ riªng cho §¶ng bé miÒn Nam. B¶n chØ thÞ chØ râ: “NhiÖm vô chung cña miÒn Nam lµ: cñng cè hoµ b×nh, ®ßi tù do d©n chñ vµ c¶i thiÖn d©n sinh, tiÕn tíi thùc hiÖn thèng nhÊt n−íc nhµ vµ hoµn thµnh ®éc lËp d©n chñ trong toµn quèc”(2). NghÞ quyÕt Bé ChÝnh trÞ (häp tõ ngµy 5 ®Õn ngµy 7-9-1954) VÒ t×nh h×nh míi, nhiÖm vô míi vµ chÝnh s¸ch míi cña §¶ng x¸c ®Þnh nhiÖm vô cña §¶ng ë MiÒn Nam trong giai ®o¹n hiÖn t¹i lµ: “l·nh ®¹o nh©n d©n miÒn Nam ®Êu tranh thùc hiÖn HiÖp ®Þnh ®×nh chiÕn, cñng cè hoµ b×nh, thùc hiÖn tù do d©n chñ (tù do ng«n luËn, tù do héi häp, tù do tæ chøc, tù do ®i l¹i, vv), c¶i thiÖn d©n sinh, thùc hiÖn thèng nhÊt vµ tranh thñ ®éc lËp...”(3). §Ó c¸c c¬ quan l·nh ®¹o cña §¶ng cã bé m¸y tæ chøc gän nhÑ, v÷ng ch¾c, dÔ b¸m trô ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn bÝ mËt, Bé ChÝnh trÞ quyÕt ®Þnh “Bá Côc Trung −¬ng MiÒn Nam, thµnh lËp Xø uû Nam Bé vµ c¸c Khu uû ”(4). Trªn c¬ së nhiÖm vô c«ng t¸c míi cña c¸ch m¹ng miÒn Nam, Trung −¬ng §¶ng, Bé ChÝnh trÞ quyÕt ®Þnh t¨ng c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi miÒn Nam. Th¸ng 8-1954, tõ miÒn Trung, ®ång chÝ Lª DuÈn ®−îc Trung −¬ng ph©n c«ng trë l¹i Nam Bé l·nh ®¹o c¸ch m¹ng. §ång thêi, Trung −¬ng cö ph¸i ®oµn thay mÆt Trung −¬ng do ®ång chÝ Lª §øc Thä dÉn ®Çu vµo Nam Bé ®Ó phæ biÕn chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, vÒ HiÖp ®Þnh ®×nh chiÕn. §ång chÝ Ph¹m V¨n §ång thay mÆt Trung −¬ng giao nhiÖm vô cho mét sè trÝ thøc nh− NguyÔn H÷u Thä, Ph¹m Huy Th«ng... vµo Nam Bé ho¹t ®éng trong Phong trµo hßa b×nh. Sù t¨ng c−êng lùc l−îng l·nh ®¹o cña §¶ng ë Nam Bé ®· t¹o niÒm phÊn khëi vµ tin t−ëng cho c¸n bé, ®¶ng viªn 1 . Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, H. 1996, tËp 7, tr. 322. 2 . §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn toµn tËp, s®d, tËp 15 (1954), tr. 273, 274. 3 . §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, s®d, tËp 15, tr. 308. 4 . §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, s®d, tËp 15, tr. 281. 9
®ang hµng ngµy ph¶i ®èi phã víi hµnh ®éng khñng bè cña Mü - DiÖm. Trung −¬ng cßn tiÕn hµnh ®µo t¹o, huÊn luyÖn cÊp tèc mét sè c¸n bé, ®¶ng viªn trung kiªn theo con ®−êng di c− vµo Nam ho¹t ®éng trong lßng ®Þch. Thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña Bé ChÝnh trÞ (9-1954), th¸ng 10-1954, t¹i khu c¨n cø Ch¾c B¨ng, trong rõng U Minh (VÜnh ThuËn, Cµ Mau), diÔn ra Héi nghÞ thµnh lËp Xø uû Nam Bé. §ång chÝ Lª DuÈn, ®ång chÝ Lª §øc Thä chñ tr× Héi nghÞ (1). Héi nghÞ nghe b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh miÒn Nam, vÒ ho¹t ®éng chuyÓn qu©n tËp kÕt ra B¾c; nghiªn cøu, th¶o luËn kÕ ho¹ch thùc hiÖn NghÞ quyÕt th¸ng 7-1954 cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng, NghÞ quyÕt th¸ng 9-1954 cña Bé ChÝnh trÞ, th«ng qua b¸o c¸o cña Trung −¬ng Côc tr−íc khi kÕt thóc nhiÖm kú. Qu¸n triÖt chñ tr−¬ng cña Trung −¬ng, Héi nghÞ ®· ®Ò ra nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ cho c¸c cÊp uû §¶ng ë Nam Bé lµ: “gi÷ g×n vµ cñng cè hoµ b×nh, ®ßi tù do d©n chñ, c¶i thiÖn d©n sinh, tiÕn tíi thùc hiÖn thèng nhÊt, ®éc lËp trong c¶ n−íc”2. Héi nghÞ ®· bµn nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cña c¸ch m¹ng Nam Bé nh− ph−¬ng ch©m c«ng t¸c, x©y dùng MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt, cñng cè §¶ng.... VÒ tæ chøc, Héi nghÞ thùc hiÖn viÖc gi¶i thÓ Trung −¬ng Côc miÒn Nam vµ thµnh lËp Xø uû Nam Bé, gåm c¸c ®ång chÝ: Lª DuÈn, Uû viªn Bé ChÝnh trÞ, BÝ th− Xø uû Ph¹m H÷u LÇu, Phã BÝ th− Xø uû. Hoµng D− Kh−¬ng (N¨m Kh−¬ng), Phã BÝ th− Xø uû. Phan V¨n §¸ng, Uû viªn Th−êng vô Xø uû. Lª Toµn Th−, Uû viªn Th−êng vô Xø uû. NguyÔn §øc ThuËn, Uû viªn Th−êng vô Xø uû. NguyÔn V¨n Linh (M−êi Cóc), Uû viªn Th−êng vô Xø uû. 1 . Cã ý kiÕn cho rÇng Héi nghÞ nµy do ®ång chÝ Lª §øc Thä chñ tr× mµ kh«ng cã ®ång chÝ Lª DuÈn. 2 . Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh – ViÖn LÞch sö §¶ng : LÞch sö biªn niªn Xø ñy Nam Bé vµ Trung −¬ng Côc miÒn Nam (1954-1975), Nxb CTQG, H. 2002, tr. 41. 10
Ph¹m Th¸i B−êng (Ba B−êng), Uû viªn Th−êng vô Xø uû. NguyÔn Minh §−êng ( NguyÔn V¨n Mïi, T− Mïi, S¸u §−êng), Uû viªn Th−êng vô Xø uû. Ph¹m V¨n X« (Hai X«), xø uû viªn. Phan §øc (S¸u §øc, T− Th−êng), xø uû viªn. V¨n Viªn, xø uû viªn. Vâ V¨n Kh¸nh (B¶y Kh¸nh), xø uû viªn dù khuyÕt. Vâ V¨n KiÖt (S¸u D©n), xø uû viªn dù khuyÕt. Mai ChÝ Thä (N¨m Xu©n, T¸m Cao), xø uû viªn dù khuyÕt. Xø uû Nam Bé lµ cÊp trùc thuéc Trung −¬ng, trùc tiÕp l·nh ®¹o phong trµo c¸ch m¹ng Nam Bé. Ph¹m vi l·nh ®¹o cña Xø uû gåm c¸c §¶ng bé: Liªn tØnh miÒn T©y, Liªn tØnh miÒn Trung, Liªn tØnh miÒn §«ng vµ Khu bé Sµi Gßn- Chî Lín(1). Song song víi viÖc tæ chøc l¹i bé m¸y, Trung −¬ng Côc miÒn Nam, Xø uû Nam Bé tÝch cùc l·nh ®¹o nh©n d©n Nam Bé tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ, theo ph−¬ng ph¸p hßa b×nh, chèng chÝnh phñ bï nh×n Ng« §×nh DiÖm, buéc ®èi ph−¬ng ph¶i thi hµnh HiÖp nghÞ Gi¬nev¬, thùc hiÖn tù do d©n chñ, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, tiÕn tíi tæng tuyÓn cö, thùc hiÖn thèng nhÊt, ®éc lËp, d©n chñ trªn c¶ n−íc. Ngay sau khi ®−îc ®−a vÒ lµm Thñ t−íng, Ng« §×nh DiÖm ra søc tuyªn truyÒn, lõa bÞp nh©n d©n r»ng ChÝnh phñ Sµi Gßn “kh«ng ë phe Nga, còng kh«ng ë phe Mü”, sÏ thùc hiÖn c¸c “c¶i c¸ch d©n chñ”. Ngµy 19-7-1954, Trung −¬ng Côc miÒn Nam ra ChØ thÞ h−íng dÉn c¸c cÊp §¶ng bé, liªn khu MiÒn T©y tuyªn truyÒn cho nh©n d©n thÊy râ Ng« §×nh DiÖm lµ tay sai nguy hiÓm cña Mü, nªu cao c¸c khÈu hiÖu “§¶ ®¶o B¶o §¹i, ®¶ ®¶o Ng« §×nh DiÖm” ë nh÷ng n¬i cã phong trµo ph¸t triÓn m¹nh, vËn ®éng trÝ thøc kh«ng céng t¸c víi DiÖm. 1 . Tuy Xø uû ®· thµnh lËp, nh−ng trªn thùc tÕ, cÊp uû §¶ng ë Nam Bé víi danh nghÜa Trung −¬ng Côc miÒn Nam vÉn chØ ®¹o phong trµo c¸ch m¹ng ë Nam Bé ®Õn hÕt 1954. 11
TiÕp ®ã, ngµy 20-7-1954, Trung −¬ng Côc miÒn Nam ra ChØ thÞ “VÒ m¹nh b¹o më réng tæ chøc, thóc ®Èy phong trµo ®ßi hoµ b×nh ë vïng t¹m chiÕm”, víi môc ®Ých ®Êu tranh ®ßi lËp l¹i hoµ b×nh ë §«ng D−¬ng, chèng can thiÖp Mü, chèng ®Þch b¾t lÝnh, chèng s−u thuÕ, chèng ®Þch kÐo dµi vµ më réng chiÕn tranh ë §«ng D−¬ng. Trung −¬ng Côc yªu cÇu, ph¶i vËn dông c¸c h×nh thøc ®Êu tranh thÝch hîp, tuú vµo tr×nh ®é gi¸c ngé cña quÇn chóng, tr¸nh c−ìng Ðp, xa rêi quÇn chóng. Sau khi HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ vÒ chÊm døt chiÕn tranh, lËp l¹i hoµ b×nh ë §«ng D−¬ng ®−îc ký kÕt, ngµy 26-7-1954, Trung −¬ng Côc miÒn Nam truyÒn ®¹t cho c¸c cÊp bé §¶ng, lùc l−îng vò trang vµ nh©n d©n vÒ qu¸ tr×nh, diÔn biÕn cña Héi nghÞ Gi¬nev¬, nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña HiÖp ®Þnh. Bªn c¹nh viÖc kh¼ng ®Þnh viÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh lµ “mét th¾ng lîi vÜ ®¹i cña ta vµ lµ mét thÊt b¹i c¨n b¶n cña bän ®Õ quèc g©y chiÕn”(1), Trung −¬ng Côc ®· ph©n tÝch râ ©m m−u vµ hµnh ®éng ph¸ ho¹i hoµ b×nh cña ®Õ quèc Mü, thùc d©n Ph¸p vµ tay sai trong viÖc c¶n trë thùc hiÖn HiÖp ®Þnh, khñng bè, ¸m s¸t, mua chuéc, lung l¹c tinh thÇn c¸n bé, nh©n d©n ta, chia c¾t ®Êt n−íc, ph¸t ®éng néi chiÕn, b¾t lÝnh x©y dùng nguþ qu©n nguþ quyÒn. Trung −¬ng Côc nhËn ®Þnh, ®Þch sÏ dïng Ng« §×nh DiÖm ®Ó thùc hiÖn ©m m−u ph¸ ho¹i HiÖp ®Þnh. Trung −¬ng Côc chñ tr−¬ng kÞp thêi ph¸t ®éng chiÕn dÞch tuyªn truyÒn m¹nh mÏ trong toµn §¶ng, toµn d©n, trong c¸c vïng ®Þch t¹m chiÕm vµ ®« thÞ ®Ó chèng c¸c luËn ®iÖu xuyªn t¹c cña ®Þch, lµm tan r· tõng khèi nguþ quyÒn, nguþ qu©n; g©y tinh thÇn phÊn khëi trong nh©n d©n, ®ång thêi chØ râ nh÷ng khã kh¨n do kÎ thï g©y ra; chèng c¸c t− t−ëng l¹c quan qu¸ møc, cÇu an, thñ tiªu ®Êu tranh, côc bé ®Þa ph−¬ng; n©ng cao ý thøc c¶nh gi¸c, ®Ò phßng, thÊy râ nhiÖm vô ®Êu tranh l©u dµi, quyÕt liÖt, tin t−ëng tuyÖt ®èi vµo §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Nh÷ng chØ thÞ trªn cña Trung −¬ng Côc ®· b−íc ®Çu cô thÓ ho¸ chñ tr−¬ng “chuyÓn h−íng c«ng t¸c trong vïng Ph¸p t¹m ®ãng qu©n”(2) do Héi 1 . Trung −¬ng Côc miÒn Nam: ChØ thÞ “VÒ tuyªn truyÒn gi¶i thÝch vµ vËn ®éng nh©n d©n, c¸n bé, qu©n ®éi, phÊn khëi chµo mõng th¾ng lîi vÜ ®¹i Gi¬nev¬ vµ c−¬ng quyÕt phÊn ®Êu ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c hiÖp −íc ®×nh chiÕn”, l−u t¹i kho l−u tr÷ ViÖn LÞch sö §¶ng, KH: II3/6/4.38. 2 . Trung −¬ng Côc miÒn Nam, ChØ thÞ vÒ l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ s¾p tíi, (11-8-1954), L−u t¹i kho l−u tr÷ Trung −¬ng §¶ng, KH: P42 - §V 78. 12
nghÞ lÇn thø s¸u (më réng) Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng ®Ò ra, chuyÓn phong trµo ®Êu tranh ë miÒn Nam sang mét h−íng míi. Do ch−a qu¸n triÖt kÞp thêi chñ tr−¬ng chuyÓn h−íng ®Êu tranh vµ ph−¬ng ch©m ho¹t ®éng, nhiÒu §¶ng bé ®Þa ph−¬ng miÒn Nam lóng tóng trong nhËn thøc vµ chØ ®¹o cô thÓ. Kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ nµy, Trung −¬ng Côc ®· ra nhiÒu chØ thÞ h−íng dÉn c¸c cÊp bé ®¶ng vÒ ph−¬ng h−íng ®Êu tranh chÝnh trÞ. Ngµy 11-8-1954, Trung −¬ng Côc chØ thÞ cho c¸c §¶ng bé ph¶i nhËn thøc râ s¸ch l−îc ®Êu tranh chÝnh trÞ trong lóc nµy lµ tËp hîp nh©n d©n thµnh mét mÆt trËn ®oµn kÕt réng r·i; ph−¬ng ch©m ®Êu tranh lµ hîp ph¸p vµ nöa hîp ph¸p lµ chÝnh. Trung −¬ng Côc chØ râ nh÷ng nhiÖm vô ®Êu tranh cô thÓ, nh− khi ®Þch lËp tÒ th× tæ chøc cho n«ng d©n ®Êu tranh yªu cÇu bÇu cö ®Ó n«ng d©n n¾m chÝnh quyÒn; ®Êu tranh gi÷ c¸c quyÒn tù do, d©n chñ, cñng cè c¸c tæ chøc chÝnh trÞ cña quÇn chóng, gi÷ v÷ng nh÷ng h×nh thøc n«ng héi c«ng khai, ph¸t ®éng quÇn chóng ®Êu tranh gi÷ v÷ng quyÒn tù do tÝn ng−ìng, chèng b¾t lÝnh, chèng thuÕ, duy tr× quyÒn lîi ruéng ®Êt, “C¸c tæ chøc §¶ng ph¶i ®Æt niÒm tin vµo sù l·nh ®¹o cña Trung −¬ng §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh theo ph−¬ng ch©m vµ s¸ch l−îc míi”(1). TiÕp ®ã, nhËn thÊy c¸c cuéc biÓu t×nh cña nh©n d©n Sµi Gßn - Chî Lín, Sãc Tr¨ng, CÇn Th¬, VÜnh Long diÔn ra ë gÇn n¬i qu©n Ph¸p ®ãng qu©n bÞ chóng ®µn ¸p, Trung −¬ng Côc chØ thÞ c¸c tØnh uû kh«ng nªn tæ chøc biÓu t×nh, mÝt tinh, treo cê gÇn n¬i qu©n Ph¸p ®ån tró, tr¸nh bÞ ®Þch ®µn ¸p. Trung −¬ng Côc nhÊn m¹nh “Lóc nµy lµ chóng ta ®−¬ng chuyÓn h−íng phong trµo. Chóng ta cÇn b¶o tån lùc l−îng, cñng cè c¬ së, nu«i d−ìng tinh thÇn cña nh©n d©n vµ ®Ò phßng ©m m−u khiªu khÝch, ph¸ ho¹i cña bän hiÕu chiÕn”. Thùc hiÖn chñ tr−¬ng cña §¶ng vÒ t×nh h×nh vµ nhiÖm c«ng t¸c míi, Trung −¬ng Côc khÈn tr−¬ng l·nh ®¹o c«ng t¸c chuyÓn qu©n, tËp kÕt. §Çu th¸ng 8-1954, Trung −¬ng Côc ra ChØ thÞ “VÒ viÖc tËp kÕt qu©n ®éi vµ chÝnh quyÒn”, qu¸n triÖt tíi c¸c cÊp bé, ®¶ng viªn, môc ®Ých, ý nghÜa cña viÖc tËp kÕt, nhiÖm vô cña nh÷ng ®ång chÝ tËp kÕt ra b¾c vµ nh÷ng ®ång chÝ ë l¹i; ®Þnh râ tiªu chuÈn lùa chän c¸n bé, chiÕn sÜ ®−a vµo diÖn tËp kÕt. ChØ thÞ nªu râ, chÝnh quyÒn cÊp x·, c¸c c¸n bé ®¶ng viªn (trõ nh÷ng ng−êi ®au èm, nh÷ng 1 . Trung −¬ng Côc miÒn Nam, ChØ thÞ vÒ l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ s¾p tíi, 11-8-1954, L−u t¹i kho L−u tr÷ Trung −¬ng §¶ng, KH: P42 - §V78. 13
ng−êi thùc sù cÇn thiÕt cho c«ng t¸c ngoµi B¾c, nh÷ng tr−êng hîp ë l¹i kh«ng cã lîi cho c¸ch m¹ng) ph¶i ë l¹i b¸m d©n, l·nh ®¹o quÇn chóng ®Êu tranh chÝnh trÞ. Lùc l−îng d©n, chÝnh, §¶ng ®i tËp kÕt ph¶i biªn chÕ thµnh c¸c ®¬n vÞ. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chuyÓn qu©n, tËp kÕt, ë c¸c ®Þa ph−¬ng x¶y ra t×nh tr¹ng lµm lé bÝ mËt vÒ tªn tuæi c¸n bé ®i tËp kÕt, kÕ ho¹ch chuyÓn qu©n, nhiÒu n¬i cÊp uû bu«ng l¬i l·nh ®¹o, n¶y sinh t©m lý t¹m bî vµ t− t−ëng sai l¹c cho r»ng ®i tËp kÕt lµ ®Ó “ch¹y giÆc”, “h−ëng lîi c¸ nh©n”; mét sè c¸n bé, ®¶ng viªn thËm chÝ cßn tham «, l·ng phÝ tµi s¶n cña c¸ch m¹ng, g©y hoang mang vµ hiÓu lÇm cho quÇn chóng. ChÊn chØnh nh÷ng lÖch l¹c nµy, Trung −¬ng Côc ra ChØ thÞ sè 47/CT- TWC (19-8-1954) “Gi÷ bÝ mËt vÒ viÖc tËp kÕt”, ChØ thÞ sè 48/CT-TWC (19-8- 1954) “KiÓm tra chÆt chÏ tiÒn b¹c vµ tµi s¶n quèc gia”, ChØ thÞ sè 50/CT- TWC (20-8-1954) vÒ thùc hiÖn ®óng ChØ thÞ tËp kÕt sè 41/CT-TWC. Th«ng qua c¸c chØ thÞ nµy, Trung −¬ng Côc yªu cÇu c¸c cÊp uû ph¶i l·nh ®¹o triÖt ®Ó chÊm døt ngay hiÖn t−îng lµm lé bÝ mËt, gi¸o dôc c¸n bé nhËn râ tÇm quan träng cña viÖc gi÷ bÝ mËt c«ng t¸c chuyÓn qu©n. TËp trung vµ b¶o vÖ tµi s¶n c¸ch m¹ng, gi¸o dôc tinh thÇn tiÕt kiÖm, kiÓm tra, kiÓm so¸t chÆt chÏ chi tiªu, thi hµnh kû luËt nghiªm kh¾c nh÷ng c¸ nh©n tham «, ¨n c¾p tµi s¶n cña c¸ch m¹ng; l·nh ®¹o x©y dùng t− t−ëng cho c¸n bé vµ nh©n viªn c¸c cÊp, lµm cho hä vµ nh©n d©n hiÓu râ viÖc chuyÓn qu©n tËp kÕt lµ ®Ó “x©y dùng lùc l−îng qu©n ®éi nh©n d©n hïng m¹nh, cét trô b¶o ®¶m hoµ b×nh, thèng nhÊt, ®éc lËp, d©n chñ. NhËn thÊy cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c−êng c«ng t¸c l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi viÖc chuyÓn qu©n, tËp kÕt, ngµy 23-10-1954, Trung −¬ng Côc ra NghÞ quyÕt thµnh lËp c¸c §¶ng uû chuyÓn qu©n ë c¸c khu, c¸c tØnh vµ ë khu tËp kÕt Cµ Mau; tæ chøc c¸c chi bé ®¶ng trong c¸c ®¬n vÞ ®¹i ®éi lùc l−îng d©n, chÝnh, §¶ng. C¸c §¶ng uû chuyÓn qu©n chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mÆt chuyÓn qu©n, viÖc x©y dùng lùc l−îng thuéc vÒ Qu©n uû vµ Bé t− lÖnh cÊp khu. §¶ng uû chuyÓn qu©n ë tØnh ®Æt d−íi sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña §¶ng uû chuyÓn qu©n cÊp khu; §¶ng uû chuyÓn qu©n khu tËp kÕt Cµ Mau chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc Trung −¬ng Côc vÒ l·nh ®¹o cuéc chuyÓn qu©n ra B¾c. 14
§Õn th¸ng 11-1954, sau khi lùc l−îng vò trang c¸ch m¹ng ®· di chuyÓn khái Hµm T©n, Xuyªn Méc, Trung −¬ng Côc chØ thÞ c¸c Trung ®oµn uû, §¶ng uû chuyÓn qu©n c¸c cÊp chuÈn bÞ chu ®¸o vµ khÈn tr−¬ng c«ng t¸c chuyÓn qu©n ë Cµ Mau. Ngµy 15-11-1954, tÊt c¶ c¸c c¸n bé, c¸c ®¬n vÞ d©n, chÝnh, §¶ng bµn giao xong c«ng viÖc, tËp trung ®Ó lªn ®−êng ra B¾c. §èi víi nh÷ng ®Þa ph−¬ng khi lùc l−îng ta rót ®i mµ ®èi ph−¬ng ch−a tíi lËp chÝnh quyÒn, Trung −¬ng Côc chØ ®¹o ®Ó l¹i mét hoÆc hai c¸n bé chÝnh quyÒn ë l¹i ho¹t ®éng gi¶i quyÕt c«ng viÖc cña d©n, gi÷ g×n trÞ an. C¸c ®ång chÝ ë l¹i tranh thñ thêi gian h−íng dÉn nh©n d©n häc tËp tµi liÖu ®×nh chiÕn, häc tËp b¶n th«ng b¸o cña Uû ban quèc tÕ vÒ thi hµnh c¸c quyÒn tù do, d©n chñ, kh«ng tr¶ thï ng−êi céng t¸c víi ®èi ph−¬ng trong thêi kú kh¸ng chiÕn, h−íng dÉn nh©n d©n ®Êu tranh c«ng khai, hîp ph¸p ®ßi ®Þch thi hµnh c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬. Mét sè n¬i, nh©n d©n ®· s¸ng kiÕn cö thªm ng−êi thay mÆt d©n tham gia gi¶i quyÕt c«ng viÖc. §ång thêi víi chuyÓn qu©n, tËp kÕt, chuyÓn giao vïng gi¶i phãng cña ta cho ®Þch qu¶n lý, Trung −¬ng Côc ®· khÈn tr−¬ng s¾p xÕp l¹i tæ chøc ®¶ng vµ rót vµo ho¹t ®éng bÝ mËt; chuyÓn §oµn Thanh niªn Lao ®éng vµo ho¹t ®éng bÝ mËt; gi¶i thÓ c¸c tæ chøc ®oµn thÓ quÇn chóng kh¸c; h×nh thµnh nh÷ng tæ chøc quÇn chóng biÕn t−íng nh− Héi ®×nh, Héi lµng... gÊp rót chØ ®¹o viÖc më c¸c líp huÊn luyÖn ng¾n ngµy ®Ó chuyÓn h−íng nhiÖm vô cho c¸n bé, ®¶ng viªn ë l¹i; ®µo t¹o thªm c¸n bé t¨ng c−êng cho c¸c thµnh phè lín, c¸c vïng d©n téc, t«n gi¸o; tæ chøc ch«n dÊu vò khÝ phßng khi ®Þch ph¶n béi HiÖp ®Þnh... Tranh thñ thêi gian tr−íc khi bµn giao cho ®èi phu¬ng t¹m thêi kiÓm so¸t, Trung −¬ng Côc chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch cña chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ®èi víi vïng tËp kÕt. Ngµy 25-8-1954, Uû ban Qu©n chÝnh tiÕp qu¶n khu tËp kÕt ®−îc thµnh lËp, Trung −¬ng Côc chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn ngay mét sè chÝnh s¸ch ®èi víi nh©n d©n nh−: ®æi tiÒn Ng©n hµng §«ng D−¬ng cho nh÷ng ng−êi cã tiÒn Cô Hå; chØ thÞ cho TØnh uû B¹c Liªu ®iÒu tra t×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vïng tËp kÕt, ®Æt kÕ ho¹ch cô thÓ gióp ®ì n«ng d©n lµm mïa, huy ®éng bé ®éi ®ãng trªn ®Þa bµn gióp ®ì nh©n d©n; tuyªn bè xo¸ nî tiÒn vµ nî lóa cho n«ng d©n, x©y dùng c¬ së tr−êng häc, tr¹m x¸, söa sang cÇu cèng, gióp ch¨m sãc gia ®×nh th−¬ng binh, liÖt sü, ch¨m sãc 15
c¸n bé, chiÕn sÜ bÞ ®Þch giam gi÷ trë vÒ... Trung −¬ng Côc chØ thÞ cho c¸c TØnh uû trong khi thùc hiÖn nhiÖm vô chuyÓn h−íng c«ng t¸c, ph¶i chó ý b¶o vÖ tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cña nh©n d©n. Trung −¬ng Côc miÒn Nam cßn chñ tr−¬ng x©y dùng khu tËp kÕt Cµ Mau thµnh h×nh mÉu chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ®Ó nh©n d©n c¶m nhËn chÕ ®é ViÖt Nam D©n chñ céng hßa, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n d©n ®Êu tranh gi÷ v÷ng quyÒn lîi do c¸ch m¹ng ®em l¹i. Trong chØ thÞ “VÒ c«ng t¸c quan träng ë x· hiÖn nay”ngµy (5-10-1954), Trung −¬ng Côc chØ thÞ c¸c chi bé x· ph¶i hÕt søc ch¨m lo c«ng t¸c d©n sinh: l·nh ®¹o nh©n d©n lµm ®ª, ®Ëp, b¶o vÖ s¶n xuÊt; ®Èy m¹nh gi¸o dôc b×nh d©n; gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh y tÕ. Trung −¬ng Côc nhÊn m¹nh “Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô vÊn ®Ò t− t−ëng cÇn ph¶i th«ng suèt. X¸c ®Þnh râ quan ®iÓm chÝnh quyÒn ta lµ chÝnh quyÒn cña d©n, v× d©n mµ cã, nªn ph¶i ch¨m lo, phôc vô nh©n d©n. Khi chÝnh quyÒn, qu©n ®éi rót ®i, §¶ng vÉn tiÕp tôc lµm. ChÝnh quyÒn phôc vô nh©n d©n ®Õn cïng”(1) D−íi sù l·nh ®¹o trùc tiÕp cña Trung −¬ng Côc, TØnh uû Cµ Mau tËp trung hµng tr¨m c¸n bé tØnh, hµng ngµn c¸n bé huyÖn vµ x· tham gia x©y dùng khu tËp kÕt. TØnh B¹c Liªu xuÊt ng©n s¸ch hµng tr¨m ngµn ®ång, trªn 10.000 tÊn g¹o göi thùc phÈm, thuèc thang cho bé ®éi, c¸n bé vµ nh©n d©n trong khu tËp kÕt. Phßng HËu cÇn ph©n khu miÒn T©y ®ãng gãp 20.000 tÊn g¹o. Trong khu tËp kÕt, chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng x©y dùng hµng tr¨m ng«i nhµ míi cho nh©n d©n, x©y dùng 875 tr−êng häc cho con em ®ång bµo, lËp thªm 24 tr¹m y tÕ, nhµ hé sinh. ViÖc vÖ sinh phßng bÖnh, c«ng t¸c thÓ dôc thÓ thao, v¨n nghÖ ®−îc g©y thµnh phong trµo. §ång bµo nhiÒu n¬i ®· ®Õn tham quan h×nh mÉu cña khu tËp kÕt. ViÖc tæ chøc, thùc hiÖn x©y dùng khu tËp kÕt 200 ngµy ë Cµ Mau ®· ¶nh h−ëng lín ®Õn nh©n d©n. H×nh ¶nh cña chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ®· kh¾c s©u trong lßng ng−êi d©n Nam Bé. 1 . ChØ thÞ sè 65/CT-TWC (5-10-1954), L−u t¹i ViÖn LÞch sö §¶ng, KH: II3/6/4.64. 16
T¹i thÞ trÊn Cµ Mau, ngµy 31-1-1955, diÔn ra lÔ bµn giao khu tËp kÕt 200 ngµy cho phÝa Ph¸p. §«ng ®¶o nh©n d©n d©n mang theo b¨ng, cê, ¶nh B¸c Hå ®· tËp hîp t¹i s©n vËn ®éng Cµ Mau, ®Ó chia tay nh÷ng ng−êi ®i tËp kÕt. §ång chÝ Ph¹m Hïng, Uû viªn Trung −¬ng §¶ng, Tr−ëng ban liªn l¹c ®×nh chiÕn Nam Bé ph¸t biÓu tr−íc nh÷ng ng−êi ra ®i vµ bµ con ë l¹i. §ång chÝ Lª DuÈn c«ng khai lªn tµu ra B¾c(1). Sau gÇn 7 th¸ng thi hµnh HiÖp ®Þnh ®×nh chiÕn, Nam Bé ®−îc bµn giao cho qu©n ®éi Liªn hiÖp Ph¸p t¹m thêi chiÕm ®ãng. Trong khi §¶ng, ChÝnh phñ, nh©n d©n ta nghiªm chØnh thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, viÖc tËp kÕt chuyÓn giao ®−îc §¶ng bé vµ nh©n d©n miÒn Nam tu©n thñ thùc hiÖn rÊt nghiªm tóc th× bän ®Õ quèc Mü vµ bÌ lò tay sai Ng« §×nh DiÖm ra søc ph¸ ho¹i HiÖp ®Þnh. Lµ thµnh viªn tham dù Héi nghÞ Gi¬nev¬, ngµy 27-7-1954, W.Bi®«n SimÝt (Walter Bedall Smith) tr−ëng ph¸i ®oµn Mü t¹i Héi nghÞ tuyªn bè tuyªn ng«n cña ChÝnh phñ Mü ghi nhËn c¸c tho¶ −íc qu©n sù vµ b¶n tuyªn bè cuèi cïng cña Héi nghÞ vµ cam kÕt “sÏ kh«ng dïng ®Õn vò lùc ®Ó lµm tæn h¹i ®Õn c¸c v¨n kiÖn Êy” 2. Nh−ng liÒn sau ®ã, Tæng thèng Mü Aixenhao tuyÕn bè Mü kh«ng ký HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ nªn kh«ng bÞ rµng buéc bëi HiÖp ®Þnh Êy. Chñ tÞch Uû ban ngo¹i giao Th−îng nghÞ viÖn Mü cßn tr¾ng trîn h¬n, cho r»ng HiÖp nghÞ Gi¬nev¬ chØ lµ mét HiÖp nghÞ ngõng b¾n, sÏ cã thÓ huû bá bÊt cø lóc nµo. Nh÷ng tuyªn bè cña Mü ph¬i bµy râ ©m m−u ph¸ ho¹i HiÖp nghÞ Gi¬nev¬ cña chóng. MÆc dÇu HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ cã nh÷ng ®iÒu kho¶n: cÊm ®−a thªm qu©n ®éi, nh©n viªn qu©n sù, vò khÝ, ®¹n d−îc vµo ViÖt Nam; cÊm lËp thªm c¨n cø qu©n sù míi. Nh−ng t¹i miÒn Nam, Mü ra søc x©y dùng hÖ thèng c¨n cø qu©n sù; x©y dùng, më réng ®−êng chiÕn l−îc, ®−a vµo miÒn Nam vò khÝ c¸c lo¹i vµ dông cô chiÕn tranh còng nh− nh©n viªn qu©n sù, t¨ng c−êng cho ph¸i 1 . Nöa ®ªm, tr−íc lóc nhæ neo, can« ®· ra ®ãn ®ång chÝ trë l¹i Cµ Mau ho¹t ®éng. 2 . Tµi liÖu mËt Bé quèc phßng Mü vÒ cuéc chiÕn tranh ViÖt Nam, t. 1, tr. 60. L−u t¹i ViÖn LÞch sö §¶ng , ký hiÖu: C 3/3.9 17
®oµn cè vÊn qu©n sù Mü MAAG. Ngµy 8-9-1954, ®Õ quèc Mü lËp ra tæ chøc HiÖp −íc §«ng Nam ¸ (SEATO) víi môc ®Ých ng¨n chÆn lµn sãng x· héi chñ nghÜa trµn qua vÜ tuyÕn 17 xuèng §«ng Nam ¸, ®Æt miÒn Nam ViÖt Nam, Lµo vµ Campuchia d−íi c¸i « b¶o trî cña tæ chøc nµy. Khèi SEATO thùc chÊt lµ mét liªn minh chèng céng khu vùc, lµm chç dùa cho ©m m−u x©m l−îc ViÖt Nam vµ §«ng D−¬ng cña ®Õ quèc Mü. Tõ th¸ng 1-1955, Mü chÝnh thøc viÖn trî qu©n sù cho chÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm. Sau khi lªn n¾m chÝnh quyÒn, Ng« §×nh DiÖm r¸o riÕt x©y dùng bé m¸y chÝnh quyÒn tõ Trung −¬ng ®Õn cÊp x·, lËp ra c¸c tæ chøc chÝnh trÞ ph¶n ®éng nh− ®¶ng “CÇn lao nh©n vÞ”, “Phong trµo c¸ch m¹ng quèc gia”, “Thanh niªn céng hßa”, “Phô n÷ liªn ®íi” “TËp ®oµn c«ng d©n”... ®Ó t¹o c¬ së x· héi lµm hËu thuÉn cho chÝnh quyÒn. Bé m¸y chÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm bÒ ngoµi cã vÎ lµ mét hÖ thèng chÝnh quyÒn ®éc lËp, nh−ng thùc chÊt Mü n¾m vµ chi phèi toµn bé c¸c bé, ngµnh th«ng qua ph¸i ®oµn cè vÊn Mü. Mäi chñ tr−¬ng vÒ chÝnh s¸ch ®èi néi, ®èi ngo¹i cña chÝnh quyÒn Sµi Gßn ®Òu do Mü ®Þnh ®o¹t. HÖ thèng cè vÊn Mü n»m ngay trong phñ Tæng thèng, ë Bé Tæng Tham m−u, Nha c¶nh s¸t, c¸c ®¬n vÞ qu©n ®éi cho tíi c¸c ®Þa ph−¬ng. Víi ©m m−u th©m ®éc dïng ng−êi ch©u ¸ ®¸nh ng−êi ch©u ¸, Mü ®· gióp chÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm x©y dùng mét ®éi qu©n chÝnh quy cã ®ñ h¶i, lôc, kh«ng qu©n trªn c¬ së c¶i tæ l¹i qu©n ®éi quèc gia ViÖt Nam thµnh nh÷ng ®¬n vÞ ®−îc huÊn luyÖn theo nh÷ng c¸ch thøc cña qu©n ®éi Mü. Mü - DiÖm x©y dùng lùc l−îng trÞ an gåm hµng chôc v¹n tªn; mét ®éi qu©n c¶nh s¸t c¬ ®éng 4-5 v¹n tªn vµ mét sè ®¬n vÞ phßng thñ ®Þa phu¬ng. ChÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm ra søc nhåi sä lùc l−îng nguþ qu©n t− t−ëng chèng céng, mét c¸ch cã hÖ thèng. Ngoµi lùc l−îng chiÕn tranh t©m lý, chóng cßn ®−a c¸c ®¶ng ph¸i, cha cè ph¶n ®éng ho¹t ®éng trong c¸c ®¬n vÞ gi¸o ph¸i. §Ó tá ra lµ chÝnh quyÒn thùc sù quan t©m ®Õn ®êi sèng nh©n d©n, chÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm cã mét sè ho¹t ®éng mþ d©n nh− ph¸t hµng viÖn trî, ®Ò ra mét sè chÝnh s¸ch c¶i c¸ch vÒ kinh tÕ. Song ®iÒu ®ã kh«ng thÓ che giÊu bé mÆt thËt cña chóng. 18
VÒ tù do d©n chñ, chóng gi¶i t¸n vµ cÊm c¸c tæ chøc quÇn chóng nh− tæ ®æi c«ng, vÇn c«ng ho¹t ®éng; ®ãng cöa c¸c tê b¸o cã xu h−íng tiÕn bé, c¸c tr−êng häc b×nh d©n; cÊm héi häp tô tËp qu¸ 5 ng−êi; thiÕt qu©n luËt ë n«ng th«n. Mäi quyÒn tù do d©n chñ cña nh©n d©n miÒn Nam bÞ bãp nghÑt. VÒ kinh tÕ, chóng ñng hé ®Þa chñ ®ßi l¹i ruéng ®Êt cña n«ng d©n ®· ®−îc chia trong kh¸ng chiÕn; chóng t¨ng thuÕ hµng hãa, thuÕ ®Êt, thuÕ chî; chia l¹i c«ng ®iÒn, kh«ng chia cho phô n÷, truÊt phÇn cña c¸n bé, bé ®éi kh¸ng chiÕn. Chóng −u ¸i ®Þa chñ, ph¶n ®éng. §ång bµo khu V, ®ång bµo Thiªn chóa gi¸o miÒn B¾c bÞ chóng dô dç, c−ìng bøc di c−, ®· bÞ chóng Ðp ®i x©y dùng c¸c khu trï mËt, khu ®inh ®iÒn. Theo c¸c ®iÒu kho¶n trong HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬, toµn bé lùc l−îng qu©n sù, chÝnh trÞ cña Ph¸p ë MiÒn B¾c dån vµo Nam. §i cïng chóng lµ hµng v¹n tªn ph¶n ®éng, tay sai vµ hµng chôc v¹n ®ång bµo C«ng gi¸o bÞ lõa bÞp, c−ìng bøc di c− vµo. Ng« §×nh DiÖm trùc tiÕp ra Hµ Néi kiÓm tra viÖc di c−. Sù can thiÖp tr¾ng trîn cña Mü - DiÖm trong viÖc di c− cña nh©n d©n miÒn B¾c vµo Nam ®· g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho c¸ch m¹ng n−íc ta. ChÝnh quyÒn Ng« §×nh DiÖm tiªu diÖt c¸c lùc l−îng vò trang ®èi lËp, th©n Ph¸p nh− B×nh Xuyªn, Hßa H¶o, Cao §µi...§ång thêi víi viÖc dïng vò lùc, chóng cßn ra søc mua chuéc dô hµng c¸c thñ lÜnh nh»m lµm tan r· lùc l−îng vò trang c¸c gi¸o ph¸i. Cïng víi viÖc trÊn ¸p c¸c gi¸o ph¸i, chÝnh quyÒn ng« §×nh DiÖm thùc hiÖn viÖc ®µn ¸p phong trµo c¸ch m¹ng; b¾t, giÕt c¸n bé, ®¶ng viªn céng s¶n vµ quÇn chóng yªu n−íc. Ngµy 16-7-1955, Ng« §×nh DiÖm tuyªn bè kh«ng bÞ rµng buéc bëi HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬. Th¸i ®é vµ hµnh ®éng ph¸ ho¹i HiÖp ®Þnh cña chÝnh quyÒn tay sai Ng« ®×nh DiÖm ®· ®i ng−îc l¹i nguyÖn väng cña nh©n d©n miÒn Nam lµ ®éc lËp, thèng nhÊt vµ hßa b×nh. C¸c tÇng líp nh©n d©n miÒn Nam bÞ ®µn ¸p, khñng bè ®· c¨m ghÐt chÕ ®é ®éc tµi ph¸t xÝt, nhiÖt liÖt h−ëng øng ®−êng lèi ®Êu tranh cña §¶ng ®ßi hßa b×nh, thèng nhÊt, c¬m ¸o, tù do. 19