Báo cáo " Vai trò thư viện trong việc đổi mới phương pháp dạy và học "

Chia sẻ: Phạm Huy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

56
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tư liệu dân tộc học có vai trò hết sức quan trọng trong công tác nghiên cứu, giảng dạy của Viện Dân tộc học. Các tư liệu này còn nói lên sự đóng góp to lớn của các thế hệ cán bộ, viên chức Viện Dân tộc học vào sự phát triển nền dân tộc học nước nhà, vì thế việc thu thập, quản lý và khai thác nguồn tư liệu này có tầm quan trọng rất lớn đối với Viện Dân tộc học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Vai trò thư viện trong việc đổi mới phương pháp dạy và học "

Mét sè ý kiÕn vÒ c«ng t¸c qu¶n lý, khai th¸c t− liÖu d©n téc häc NguyÔn Hång NhÞ T − liÖu d©n téc häc cã vai trß hÕt søc gia. Nãi chung, c¸c c¸n bé th− viÖn ®Òu ®· quan träng trong c«ng t¸c nghiªn cøu, ®−îc bæ sung kiÕn thøc chuyªn ngµnh d©n gi¶ng d¹y cña ViÖn D©n téc häc. C¸c t− téc häc ®Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c bæ sung, xö liÖu nµy cßn nãi lªn sù ®ãng gãp to lín cña lý tµi liÖu chuyªn ngµnh vµ phôc vô ng−êi c¸c thÕ hÖ c¸n bé, viªn chøc ViÖn D©n téc dïng tin ®¹t yªu cÇu vµ ®¶m b¶o chÊt l−îng. häc vµo sù ph¸t triÓn nÒn d©n téc häc n−íc Th− viÖn ®· t¹o lËp ®−îc mét nguån lùc nhµ, v× thÕ viÖc thu thËp, qu¶n lý vµ khai th¸c th«ng tin vÒ d©n téc häc vµ nh©n häc t−¬ng nguån t− liÖu nµy cã tÇm quan träng rÊt lín ®èi lín. §· phôc vô hiÖu qu¶ c«ng t¸c nghiªn ®èi víi ViÖn D©n téc häc. cøu khoa häc cña ViÖn, gãp phÇn n©ng cao 1. Vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ Th− viÖn chÊt l−îng ®µo t¹o c¸n bé chuyªn ngµnh d©n ViÖn D©n téc häc téc häc, gãp phÇn phæ biÕn kiÕn thøc d©n téc häc trong nh©n d©n. Qua 38 n¨m x©y dùng Th− viÖn ViÖn D©n téc häc ®−îc thµnh lËp vµ ph¸t triÓn, ®Õn nay Th− viÖn ®· cã 12.000 n¨m 1968, cïng víi sù ra ®êi cña ViÖn D©n b¶n s¸ch (tiÕng ViÖt, Anh, Ph¸p, Nga, Trung); téc häc. Trong thêi gian qua Th− viÖn lu«n 290 lo¹i b¸o, t¹p chÝ trong vµ ngoµi n−íc, nhËn ®−îc sù quan t©m hÕt søc lín cña l·nh 2.760 t− liÖu (b¸o c¸o khoa häc, tµi liÖu ®iÒn ®¹o ViÖn vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña ViÖn d·; luËn ¸n, luËn v¨n; tµi liÖu dÞch). Khoa häc x· héi ViÖt Nam. L·nh ®¹o ViÖn qua c¸c thêi kú ®Òu quan niÖm vµ hµnh ®éng Lµ mét th− viÖn chuyªn ngµnh D©n téc theo tinh thÇn: th− viÖn cã tÇm quan träng häc, chØ phôc vô nh÷ng yªu cÇu cô thÓ, ®i s©u ®Æc biÖt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh vµ lµ vµo nghÒ nghiÖp nhÊt ®Þnh nªn c«ng t¸c cña c¬ së h¹ tÇng phôc vô trùc tiÕp cho viÖc n©ng Th− viÖn h−íng vµo c¸c nhiÖm vô chÝnh nh− cao chÊt l−îng ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa sau: häc. - N¾m b¾t vµ xö lý kÞp thêi c¸c th«ng tin Th− viÖn hiÖn cã bèn c¸n bé, trong ®ã cã míi, ®Æc biÖt lµ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn ba ng−êi tèt nghiÖp khoa Th«ng tin - Th− viÖn nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt, ph−¬ng ph¸p vµ c¸ch tr−êng §¹i häc V¨n ho¸ Hµ Néi vµ tr−êng §¹i tiÕp cËn nghiªn cøu c¬ b¶n vµ nghiªn cøu häc Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n Quèc gia ph¸t triÓn vÒ d©n téc häc, nh©n häc trong hÖ chÝnh quy vµ t¹i chøc. Mét c¸n bé tèt n−íc vµ n−íc ngoµi. nghiÖp Khoa Sö, bé m«n D©n téc häc, tr−êng - X©y dùng vµ b¶o qu¶n tèt hÖ thèng t− §¹i häc Khoa häc x· héi vµ Nh©n v¨n Quèc liÖu d©n téc häc, ¶nh, b¨ng ghi ©m vµ phim t− T¹p chÝ th− viÖn viÖt nam 2(10) 37
liÖu, tµi liÖu ®iÖn tö vÒ c¸c phong tôc tËp qu¸n ViÖc tiÕp cËn tíi c¸c tµi liÖu nµy cã ý nghÜa v« (®¸m c−íi, ®¸m tang, lÔ héi) vµ nh÷ng hiÖn cïng to lín, nã gióp c¸c nhµ nghiªn cøu tiÕt t−îng d©n téc häc kh¸c cña c¸c téc ng−êi ë kiÖm ®−îc thêi gian, c«ng søc vµ tr¸nh ViÖt Nam vµ n−íc ngoµi. Nh÷ng t− liÖu quý nghiªn cøu trïng lÆp. nµy sÏ lÇn l−ît ®−îc l−u gi÷ trªn ®Üa CD. T− liÖu d©n téc häc ®−îc chia thµnh ba - X©y dùng hÖ thèng môc lôc tra cøu theo nhãm chÝnh: ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng vµ x©y dùng c¬ së d÷ liÖu trªn m¸y tÝnh ®Ó phôc vô nhu cÇu t×m * T− liÖu trªn giÊy tin cña ng−êi dïng tin. §ã lµ kÕt qu¶ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu - §¸p øng c¸c nhu cÇu tin cña ng−êi dïng khoa häc cÊp Bé, cÊp ViÖn; luËn ¸n, luËn v¨n; tin kh«ng chØ lµ c¸n bé cña ViÖn D©n téc häc b¸o c¸o ®iÒn d· d©n téc häc; t− liÖu ®iÒu tra mµ c¶ nh÷ng ng−êi quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò vÒ mét d©n téc hoÆc mét vïng; kû yÕu héi d©n téc vÒ nh÷ng tµi liÖu, t− liÖu hiÖn ®ang th¶o khoa häc; b¶n dÞch c¸c tµi liÖu n−íc l−u tr÷ t¹i Th− viÖn th«ng qua c¸c dÞch vô vµ ngoµi vÒ vÊn ®Ò d©n téc; c¸c Ên phÈm th«ng s¶n phÈm th«ng tin. tin vÒ d©n téc häc… C¸c t− liÖu nµy ®−îc in ra víi môc ®Ých l−u gi÷ c¸c kÕt qu¶ nghiªn Trong c¸c nhiÖm vô trªn th× nhiÖm vô x©y cøu, ®iÒu tra cña c¬ quan hay c¸ nh©n. dùng, qu¶n lý vµ khai th¸c c¸c t− liÖu d©n téc häc lµ nhiÖm vô quan träng nhÊt cña Th− C¸c t− liÖu nµy th−êng chøa ®ùng mét viÖn. l−îng th«ng tin kh¸ phong phó, rÊt cã gi¸ trÞ vµ cã tÇm quan träng ®Æc biÖt, v× nã cã thÓ 2. C«ng t¸c tæ chøc, qu¶n lý vµ cung cÊp cho ng−êi dïng tin nh÷ng th«ng tin khai th¸c t− liÖu d©n téc häc quý gi¸ mµ b×nh th−êng kh«ng thÓ cã ®−îc C¨n cø vµo chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña qua c¸c tµi liÖu xuÊt b¶n. H¬n thÕ n÷a, c¸c t− mét th− viÖn chuyªn ngµnh, Th− viÖn ViÖn liÖu nµy bao giê còng xuÊt hiÖn tr−íc c¸c tµi D©n téc häc ®· x©y dùng ®−îc mét nguån lùc liÖu th«ng th−êng vµ trong nhiÒu tr−êng hîp th«ng tin vÒ d©n téc häc kh¸ phong phó, ®¸p kh«ng xuÊt hiÖn trªn c¸c xuÊt b¶n phÈm. øng ®−îc nhu cÇu nghiªn cøu c¬ b¶n, toµn diÖn vÒ c¸c d©n téc ViÖt Nam vµ mét sè vÊn Cho tíi nay, t− liÖu trªn giÊy vÒ chuyªn ®Ò d©n téc häc ë c¸c n−íc kh¸c. Trong ph¹m ngµnh d©n téc häc cã t¹i Th− viÖn ViÖn D©n vi bµi nµy, chóng t«i chØ ®Ò cËp tíi ho¹t ®éng téc häc lµ: 2.670 cuèn, bao gåm: qu¶n lý, khai th¸c t− liÖu d©n téc häc phôc vô + B¸o c¸o khoa häc cÊp Bé, cÊp ViÖn, b¸o c«ng t¸c nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y d©n téc c¸o ®iÒn d· d©n téc häc häc t¹i Th− viÖn. Sau khi ®−îc Héi ®ång khoa häc cÊp Bé, a. C¸c lo¹i h×nh t− liÖu: cÊp ViÖn ®¸nh gi¸, nghiÖm thu, c¸c b¸o c¸o T− liÖu lµ c¸c tµi liÖu kh«ng xuÊt b¶n, hay khoa häc cña c¸c phßng nghiªn cøu hoÆc cßn ®−îc gäi lµ “tµi liÖu x¸m”. Tuy lµ tµi liÖu cña c¸ nh©n ®−îc nép xuèng Th− viÖn ®Ó xö kh«ng xuÊt b¶n nh−ng lo¹i tµi liÖu nµy vÉn lý theo quy tr×nh th− viÖn vµ phôc vô ng−êi ®−îc c«ng bè kh¸ réng r·i vµ thu hót ®−îc dïng tin. Ngoµi ra, Th− viÖn cßn l−u gi÷ c¸c nhiÒu sù quan t©m theo dâi cña nh÷ng ng−êi b¸o c¸o khoa häc cña c¸c c¸n bé nghiªn cøu lµm c«ng t¸c th«ng tin khoa häc. Tµi liÖu x¸m t¹i c¸c cuéc héi th¶o, héi nghÞ khoa häc trong th−êng ra ®êi sím h¬n c¸c tµi liÖu; th«ng tin n−íc vµ quèc tÕ, c¸c b¸o c¸o sau mçi ®ît ®i chøa ®ùng trong c¸c tµi liÖu x¸m kh«ng thÓ thùc tÕ t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng. Néi dung c¸c b¸o cã ®−îc qua c¸c tµi liÖu c«ng bè th«ng c¸o nµy ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò: quan hÖ th−êng vµ c¸c tµi liÖu nµy th−êng rÊt kÞp thêi. d©n téc; phong tôc tËp qu¸n cña c¸c d©n téc; 38
biÕn ®æi kinh tÕ - v¨n ho¸ - x· héi cña c¸c d©n m¸y trªn giÊy máng, chÊt l−îng xÊu, qua thêi téc; lµng nghÒ; tri thøc d©n gian trong ®êi gian nÐt ch÷ mê dÇn v× vËy rÊt khã ®äc. sèng téc ng−êi vµ ph¸t triÓn céng ®ång; chÝnh Nguån t− liÖu nµy chñ yÕu vÒ ph−¬ng ph¸p s¸ch d©n téc v.v… nghiªn cøu d©n téc häc cña Liªn X« tr−íc ®©y; ph−¬ng ph¸p vÏ b¶n ®å d©n téc häc; t«n Nh÷ng tµi liÖu nµy ®−îc l−u gi÷ cÈn thËn, gi¸o tÝn ng−ìng cña c¸c d©n téc; vÊn ®Ò téc bëi chóng th−êng lµ ®éc b¶n vµ cã yªu cÇu ng−êi hay t− liÖu nghiªn cøu vÒ mét d©n téc sö dông rÊt cao. §©y lµ nh÷ng tµi liÖu rÊt cÇn cô thÓ. Mét vµi n¨m trë l¹i ®©y, víi nguån kinh thiÕt cho c¸c c¸n bé nghiªn cøu, ®Æc biÖt ®èi phÝ h¹n chÕ Th− viÖn ®· phôc chÕ ®−îc mét víi c¸c c¸n bé nghiªn cøu trÎ vµ sinh viªn dù sè l−îng kho¶ng 200 t− liÖu quý, chiÕm mét ®Þnh nghiªn cøu vÒ mét vÊn ®Ò hay mét d©n tû lÖ nhá so víi sè l−îng t− liÖu dÞch cã t¹i téc nµo ®ã. HiÖn nay, trong kho t− liÖu cña Th− viÖn. C¸c t− liÖu cßn l¹i cÇn ®−îc phôc Th− viÖn ®ang l−u gi÷ 750 b¸o c¸o khoa häc chÕ l¹i cµng sím cµng tèt. (trong ®ã 07 b¸o c¸o ®Ò tµi cÊp Bé; 60 ®Ò tµi cÊp ViÖn) vµ b¸o c¸o ®iÒn d· cña c¸n bé + Th«ng b¸o D©n téc häc nghiªn cøu ViÖn D©n téc häc. Lµ nguån tµi liÖu quý, mang tÝnh ®Æc thï + LuËn ¸n tiÕn sÜ, luËn v¨n th¹c sÜ vµ luËn cña ViÖn D©n téc häc. Nã cung cÊp t− liÖu, v¨n tËp sù kÕt qu¶ nghiªn cøu hµng n¨m vÒ chuyªn ngµnh D©n téc häc. Nh−ng tõ tr−íc ®Õn nay, Ngoµi chøc n¨ng nghiªn cøu c¬ b¶n vµ nguån t− liÖu nµy kh«ng ®−îc cung cÊp ®Òu nghiªn cøu øng dông vÒ c¸c d©n téc ë ViÖt ®Æn (chØ cã Th«ng b¸o d©n téc häc n¨m 1979 Nam, ViÖn D©n téc häc cßn lµ c¬ së ®µo t¹o vµ n¨m 1981) do thiÕu kinh phÝ ®Ó tæ chøc tiÕn sÜ vÒ chuyªn ngµnh nµy. V× thÕ, theo quy Héi nghÞ Th«ng b¸o D©n téc häc. Hai n¨m trë ®Þnh chung, c¸c nghiªn cøu sinh sau khi b¶o l¹i ®©y (2004 vµ 2005) h×nh thøc ho¹t ®éng vÖ thµnh c«ng ®Òu ph¶i nép luËn ¸n vµo Th− khoa häc nµy míi ®−îc duy tr× ®Òu ®Æn. §©y viÖn ®Ó l−u gi÷ vµ phôc vô cho c«ng t¸c lµ mét nguån t− liÖu bæ Ých, cËp nhËt cho c¸c nghiªn cøu khoa häc. Ngoµi ra, c¸c ®èi t−îng ®Ò tµi nghiªn cøu cña ViÖn nãi riªng vµ cña lµ häc viªn cao häc hay c¸n bé nghiªn cøu c¸c c¬ quan kh¸c liªn quan ®Õn c«ng t¸c míi ®−îc nhËn vµo c¬ quan, sau mét n¨m nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò d©n téc nãi chung. lµm luËn v¨n tËp sù còng ph¶i thùc hiÖn quy ®Þnh nµy. Do vËy, vèn t− liÖu cña Th− viÖn * T− liÖu ¶nh, phim ngµy cµng phong phó thªm. Nh−ng trªn thùc Bao gåm ¶nh vµ phim t− liÖu, b¨ng video, tÕ, chØ vµi n¨m trë l¹i ®©y, c¸c t− liÖu nµy míi b¶n ®å… HiÖn nay, Th− viÖn ®ang l−u gi÷ vµ ®−îc göi ®Õn Th− viÖn ®Òu ®Æn, chÝnh v× vËy b¶o qu¶n kho¶ng 2.000 – 3.000 tÊm ¶nh do sè l−îng c¸c t− liÖu nµy chØ cã rÊt Ýt: 120 c¸c c¸n bé nghiªn cøu ®· chôp, s−u tÇm cuèn, nh−ng chóng lµ lo¹i h×nh tµi liÖu quý, ®−îc qua c¸c ®ît c«ng t¸c ®iÒn d·. §ã lµ ®−îc b¹n ®äc quan t©m nhiÒu. nh÷ng bøc ¶nh ghi l¹i mäi sinh ho¹t trong ®êi sèng hµng ngµy cña c¸c d©n téc ViÖt Nam: + Tµi liÖu dÞch c¸c lÔ héi, tang ma, c−íi xin hay lµm nhµ Sè tµi liÖu nµy ®−îc bæ sung trong nh÷ng míi… §ã lµ nh÷ng t− liÖu v« cïng quý gi¸ n¨m 70 – 80 cña thÕ kû XX. Tõ ®ã ®Õn nay do phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu cña c¸c nhµ kh«ng cã kinh phÝ nªn viÖc dÞch tµi liÖu tõ d©n téc häc. Ngoµi ra, Th− viÖn cßn l−u gi÷ tiÕng n−íc ngoµi sang tiÕng ViÖt hÇu nh− mét sè b¨ng h×nh vÒ lÔ cÊp s¾c, ®¸m c−íi, kh«ng ®−îc thùc hiÖn. Sè l−îng tµi liÖu dÞch tang ma, lµm nhµ míi, h¸t then… cña mét sè hiÖn cã lµ: 1.700 cuèn. HiÖn nay, nhiÒu t− liÖu d©n téc (kho¶ng 40 b¨ng h×nh vµ hµng tr¨m quý hiÕm ®· mê ch÷ do tr−íc ®©y ®−îc ®¸nh b¨ng catset). Song rÊt tiÕc, c¸c t− liÖu nµy T¹p chÝ th− viÖn viÖt nam 2(10) 39
ch−a ®−îc ®em ra phôc vô c«ng t¸c nghiªn set th× ch−a ®−îc xö lý, ph©n lo¹i do thiÕu cøu do c¸n bé th− viÖn ch−a ®ñ kh¶ n¨ng xö c¸n bé chuyªn m«n s©u vµ thiÕu trang thiÕt lý lo¹i h×nh t− liÖu nµy. H¬n n÷a, còng cÇn cã bÞ nªn c¸c t− liÖu nµy ch−a thÓ ®−a ra phôc mét sè trang thiÕt bÞ chuyªn dông hç trî cho vô ®−îc. viÖc khai th¸c chóng. Nh− vËy, nguån t− liÖu d©n téc häc cã t¹i b. C«ng t¸c qu¶n lý, khai th¸c t− liÖu Th− viÖn rÊt phong phó, ®a d¹ng vµ rÊt cÇn Còng nh− s¸ch, b¸o, t¹p chÝ, t− liÖu ®−îc thiÕt cho c¸c c¸n bé nghiªn cøu cña ViÖn, tæ chøc thµnh kho riªng biÖt vµ ®−îc s¾p xÕp c¸c c¸n bé nghiªn cøu cña c¸c c¬ quan kh¸c theo sè ®¨ng ký c¸ biÖt. ViÖc qu¶n lý vµ khai hoÆc c¸c nghiªn cøu sinh khi lµm ®Ò tµi th¸c c¸c t− liÖu nµy cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh nghiªn cøu khoa häc liªn quan tíi vÊn ®Ò d©n ®Õn ho¹t ®éng cña th− viÖn, bëi khi ®· cã c¸c téc. C«ng t¸c tra cøu t− liÖu còng rÊt thuËn t− liÖu quý hiÕm mµ tæ chøc, qu¶n lý vµ khai lîi, dÔ dµng, nhÊt lµ tõ khi c¸c t− liÖu nµy th¸c kh«ng tèt th× hiÖu qu¶, t¸c dông cña ®−îc qu¶n trÞ trªn m¸y tÝnh. ViÖc lµm nµy ®· chóng sÏ rÊt h¹n chÕ. ®−îc ng−êi dïng tin hoan nghªnh. T¹i Th− viÖn ViÖn D©n téc häc, c«ng viÖc Nh×n chung, c«ng t¸c qu¶n lý, khai th¸c t− nµy ®−îc lµm kh¸ tèt. T− liÖu sau khi ®−îc liÖu t¹i Th− viÖn cã nh÷ng thuËn lîi vµ khã thu thËp vÒ ®−îc vµo sæ ®¨ng ký c¸ biÖt vµ kh¨n nh− sau: ®ãng dÊu ngay. ViÖc xö lý néi dung t− liÖu * ThuËn lîi: còng ®−îc tiÕn hµnh khÈn tr−¬ng ®Ó ®¶m - C¬ së vËt chÊt cña Th− viÖn ViÖn D©n b¶o cung cÊp th«ng tin. Tr−íc ®©y, khi ch−a téc häc tr−íc ®©y hÕt søc nghÌo nµn, nay ®· øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo c«ng t¸c tõng b−íc ®−îc më réng: Kho t− liÖu hiÖn th− viÖn th× c¸n bé th− viÖn ph¶i tiÕn hµnh m« nay ë vÞ trÝ rÊt thÝch hîp cho c«ng t¸c b¶o t¶, ph©n lo¹i ®Ó tæ chøc c¸c t− liÖu nµy trªn qu¶n. Kho ®−îc trang bÞ m¸y hót Èm vµ ®iÒu hai lo¹i môc lôc: Môc lôc ch÷ c¸i vµ môc lôc hoµ, ®©y lµ ®iÒu kiÖn lý t−ëng ®Ó b¶o qu¶n t− chñ ®Ò, nh−ng tõ khi øng dông c«ng nghÖ liÖu ®−îc dµi l©u. th«ng tin th× viÖc qu¶n lý t− liÖu ®−îc tiÕn hµnh trªn m¸y tÝnh. - ViÖn ®· cã quy ®Þnh cô thÓ buéc c¸c c¸n bé nghiªn cøu, c¸c nghiªn cøu sinh ph¶i nép Tõ n¨m 1998, víi sù gióp ®ì vÒ mÆt kü b¸o c¸o khoa häc hoÆc luËn ¸n, luËn v¨n cña thuËt vµ chuyªn m«n cña ViÖn Th«ng tin m×nh vµo Th− viÖn sau khi ®· ®−îc ®¸nh gi¸ Khoa häc x· héi, c¸c t− liÖu d©n téc häc ®· nghiÖm thu vµ ®¹t kÕt qu¶ tèt. ChÝnh v× vËy, ®−îc ®−a vµo CSDL th− môc, qu¶n lý trªn hai n¨m trë l¹i ®©y Th− viÖn ®· ®−îc bæ sung m¸y tÝnh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸n bé th−êng xuyªn c¸c b¸o c¸o khoa häc. th− viÖn trong viÖc bæ sung th−êng xuyªn t− liÖu míi, còng nh− gióp b¹n ®äc dÔ dµng - T− liÖu d©n téc häc ®−îc l−u gi÷ trong c¬ trong viÖc t×m tin trªn m¸y. Sè l−îng biÓu ghi së d÷ liÖu trªn m¸y tÝnh, ®ã lµ ®iÒu kiÖn thuËn t− liÖu trªn m¸y tÝnh lµ: 1.500 biÓu ghi. lîi ®Ó c¸n bé th− viÖn qu¶n lý t− liÖu, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi dïng tin khai §èi víi c¸c t− liÖu, nguån tin ®· ®−îc th¸c vµ t×m tin trªn m¸y. ViÖc øng dông c«ng qu¶n lý, th× Th− viÖn ®· x©y dùng c¸c c«ng nghÖ th«ng tin vµo qu¶n lý, khai th¸c t− liÖu cô trî gióp nh− Môc lôc ch÷ c¸i (s¾p xÕp theo ®· ®−îc l·nh ®¹o ViÖn quan t©m triÓn khai, v× tªn t¸c gi¶ hoÆc tªn t− liÖu) vµ tra t×m t− liÖu vËy ho¹t ®éng nµy ®· ®¹t ®−îc mét sè kÕt trªn CSDL t− liÖu trªn m¸y tÝnh, gióp b¹n ®äc qu¶ ban ®Çu ®¸ng khÝch lÖ. C¬ së d÷ liÖu t− t×m tin ®−îc nhanh chãng vµ chÝnh x¸c. liÖu ®· ®−îc ®−a ra phôc vô ng−êi dïng tin, §èi víi t− liÖu ¶nh, b¨ng video, b¨ng cat- gióp cho viÖc t×m tin nhanh chãng vµ hiÖu 40
qu¶ h¬n tr−íc ®©y. Qua c¸c t− liÖu nµy, ng−êi nµy ch−a ®−îc ph©n bæ ®óng møc nªn sè dïng tin cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi c¸c kÕt qu¶ l−îng t− liÖu d©n téc häc t¨ng chËm h¬n so nghiªn cøu khoa häc trong vµ ngoµi n−íc. víi c¸c lo¹i h×nh tµi liÖu kh¸c (s¸ch, b¸o, t¹p chÝ) trong Th− viÖn. - Th¸ng 3 n¨m 2006, Phßng Nh©n häc h×nh ¶nh võa míi ®−îc thµnh lËp, cïng víi sù 3. Mét sè ®Ò xuÊt trong c«ng t¸c hç trî cña c¸c trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt nh− m¸y qu¶n lý, khai th¸c t− liÖu d©n téc scan vµ m¸y tÝnh, c¸c c¸n bé chuyªn m«n sÏ häc tiÕn hµnh c«ng t¸c xö lý vµ l−u gi÷ t− liÖu ¶nh T− liÖu d©n téc häc lµ lo¹i h×nh tµi liÖu ®Æc trªn m¸y tÝnh, còng nh− l−u gi÷ c¸c b¨ng h×nh biÖt, cã vÞ trÝ quan träng trong c«ng t¸c th«ng t− liÖu vÒ d©n téc häc nh»m b¶o qu¶n l©u dµi tin khoa häc, nã cã thÓ cung cÊp cho ng−êi vµ phôc vô c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc. dïng tin nh÷ng th«ng tin quý gi¸ mµ b×nh * Khã kh¨n th−êng kh«ng thÓ cã ®−îc trong c¸c tµi liÖu xuÊt b¶n, v× vËy tr¸ch nhiÖm cña Th− viÖn Do tÝnh chÊt ®Æc thï cña t− liÖu nªn viÖc ViÖn D©n téc häc lµ ph¶i lµm tèt vÊn ®Ò nµy. qu¶n lý, khai th¸c chóng còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n: - §èi víi c¸c tµi liÖu dÞch: C¸c tµi liÖu dÞch cã gi¸ trÞ khoa häc cao nh−ng ®· bÞ vµng è, - Mét sè l−îng lín c¸c t− liÖu dÞch ®· ë mê ch÷ cÇn ®−îc nhËp vµo m¸y tÝnh, råi nh©n trong t×nh tr¹ng xuèng cÊp nghiªm träng do b¶n vµ cung cÊp cho ng−êi dïng, ®ång thêi tr−íc ®©y kho kh«ng cã c¸c thiÕt bÞ chèng sau nµy cã thÓ sö dông trªn m¹ng nh− lµ tµi Èm, chèng mèi mät; mét sè kh¸c th× bÞ r¸ch liÖu ®iÖn tö. NÕu tµi liÖu nµo thùc sù quý th× n¸t do tÇn sè sö dông cao; hoÆc do nh÷ng t− cã thÓ xuÊt b¶n vµ ph¸t hµnh trong c¶ n−íc. liÖu nµy ®· ®−îc l−u gi÷ trong thêi gian dµi §ång thêi, Th− viÖn cÇn lËp kÕ ho¹ch dÞch tµi nªn nhiÒu t− liÖu ®· bÞ mê, è vµng… g©y khã liÖu cã gi¸ trÞ khoa häc göi l·nh ®¹o ViÖn xem kh¨n cho ng−êi sö dông. xÐt. ViÖc tæ chøc dÞch tµi liÖu cã tÝnh chÊt tËp - Tuy ®· cã quy chÕ ®èi víi viÖc m−în tµi trung sÏ tr¸nh ®−îc sù trïng lÆp trong viÖc liÖu t¹i Th− viÖn, nh−ng thùc tÕ b¹n ®äc ®· chän tµi liÖu dÞch, chÊt l−îng dÞch cao h¬n vµ gi÷ tµi liÖu l©u h¬n thêi gian cho phÐp (thËm sö dông chóng cã hiÖu qu¶ h¬n. chÝ vµi n¨m) dÉn ®Õn thÊt l¹c tµi liÖu; mét sè - §èi víi c¸c t− liÖu quý: CÇn x©y dùng kh¸c kh«ng cã ý thøc tr¶ l¹i tµi liÖu cho Th− CSDL toµn v¨n cho c¸c t− liÖu nµy. Nh»m viÖn khi ®· nhËn ®−îc th«ng b¸o ®ßi tµi liÖu. b¶o qu¶n l©u dµi vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho b¹n PhÇn lín c¸c t− liÖu chØ cã ®éc b¶n nªn b¹n ®äc khai th¸c chóng Th− viÖn cÇn tiÕn hµnh ®äc gÆp nhiÒu khã kh¨n khi ph¶i chê ®îi t− sè ho¸ t− liÖu ®Ó gi¶m viÖc truy cËp tíi tµi liÖu liÖu mµ m×nh cÇn. gèc; ®ång thêi t¨ng c−êng kh¶ n¨ng truy cËp - C¸c t− liÖu khã xö lý h¬n c¸c nguån tµi th«ng tin cho ng−êi dïng tin. §Æc biÖt ®èi víi liÖu kh¸c do h×nh thøc cña nã kh«ng ®−îc t− liÖu ¶nh, do ®−îc thu thËp tõ l©u nªn ®· cã tiªu chuÈn ho¸. Ch¼ng h¹n: c¸c s¶n phÈm t− biÓu hiÖn háng nh− bÞ dÝnh, è vµng. V× vËy, liÖu máng th−êng thiÕu c¸c th«ng tin vÒ yÕu ®−a chóng vµo m¸y tÝnh võa b¶o qu¶n ®−îc tè xuÊt b¶n, g©y khã kh¨n cho viÖc miªu t¶ vµ tèt h¬n, võa cã thÓ chØnh söa, kh¾c phôc t×m kiÕm t− liÖu. C¸c th«ng tin quan träng nh− ®−îc mét phÇn c¸c h− háng cña ¶nh. tªn t¸c gi¶, ®Þa ®iÓm vµ ngµy xuÊt b¶n, c¬ - Th− viÖn cÇn cã chÕ tµi xö ph¹t hµnh quan xuÊt b¶n th−êng v¾ng mÆt trong c¸c t− chÝnh vµ tµi chÝnh m¹nh h¬n n÷a ®èi víi b¹n liÖu nµy. Do vËy, viÖc m« t¶ c¸c t− liÖu nµy ®äc vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc m−în tµi th−êng gÆp nhiÒu khã kh¨n. liÖu. Ch¼ng h¹n nh− b¹n ®äc m−în qu¸ h¹n - Kinh phÝ dµnh cho bæ sung nguån tµi liÖu sau ba lÇn göi giÊy b¸o nÕu kh«ng cã lý do T¹p chÝ th− viÖn viÖt nam 2(10) 41
chÝnh ®¸ng sÏ kh«ng ®−îc m−în tiÕp hoÆc sÏ 3. NguyÔn ViÕt NghÜa. Mét sè vÊn ®Ò xung thu håi thÎ ®äc. Kh«ng cho ph«t« nh÷ng t− quanh viÖc thu thËp, khai th¸c tµi liÖu x¸m.- liÖu quý, chØ ®−îc ®äc t¹i chç. T¹p chÝ Th«ng tin & T− liÖu, 1999.- Sè 4.- Tr. 10 - 14. - ViÖn cÇn x©y dùng phßng sö dông c¸c tµi liÖu nghe - nh×n thu ®−îc tõ c¸c ®ît ®i ®iÒn 4. NguyÔn ThÞ Hång NhÞ. T¨ng c−êng ho¹t d· cña c¸c c¸n bé nghiªn cøu, kÓ c¶ c¸c t− ®éng th«ng tin - th− viÖn t¹i Th− viÖn ViÖn D©n liÖu d©n téc häc do c¸c ®µi ph¸t thanh vµ téc häc phôc vô c¸n bé nghiªn cøu trong giai truyÒn h×nh trung −¬ng thùc hiÖn. D¹ng t− ®o¹n ®æi míi ®Êt n−íc: LuËn v¨n th¹c sÜ.- liÖu nµy ch¾c ch¾n sÏ ngµy cµng xuÊt hiÖn 2002.- 97 tr. nhiÒu. Phßng nµy chØ cÇn kho¶ng hai m¸y 5. TrÇn M¹nh TuÊn. Nguån th«ng tin néi sinh tÝnh cã ®Çu ®äc CD-ROM vµ nèi kÕt víi cña tr−êng ®¹i häc: thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p Internet; 2 hoÆc 3 m¸y video xem b¨ng h×nh, ph¸t triÓn.- T¹p chÝ Th«ng tin & T− liÖu, 2005.- trang thiÕt bÞ nghe b¨ng tiÕng, c¸c thiÕt bÞ ®äc Sè 3.- Tr. 1. 4. microfilm… vµ mét sè thiÕt bÞ l−u gi÷, b¶o qu¶n b¨ng, ®Üa. 6. Ph¸p lÖnh th− viÖn.- ChÝnh trÞ quèc gia, 2001.- 25 tr. - CÇn t¨ng c−êng ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé chuyªn ngµnh th«ng tin - th− viÖn cña T− liÖu d©n téc häc ®ãng vai trß hÕt søc quan ViÖn D©n téc häc ®Ó hä cã thªm kiÕn thøc träng trong c«ng t¸c nghiªn cøu, gi¶ng d¹y chuyªn míi trong ho¹t ®éng th− viÖn, ®¸p øng kÞp ngµnh cña ViÖn D©n téc häc. §ång thêi, c¸c t− liÖu thêi nhu cÇu cung cÊp th«ng tin cho nghiªn nµy cßn nãi lªn sù ®ãng gãp to lín cña c¸c thÕ hÖ cøu vµ gi¶ng d¹y d©n téc häc. §ång thêi, c¸n bé, viªn chøc vµo sù ph¸t triÓn ngµnh d©n téc còng cÇn ph¶i ®µo t¹o ng−êi dïng tin qua häc n−íc nhµ. V× thÕ, viÖc thu thËp, qu¶n lý vµ khai viÖc tæ chøc c¸c buæi h−íng dÉn kü n¨ng t×m th¸c nguån t− liÖu nµy cã tÇm quan träng rÊt lín tin trªn c¸c hép phÝch môc lôc vµ t×m tin trªn ®èi víi ViÖn D©n téc häc. Bµi viÕt giíi thiÖu víi b¹n m¸y tÝnh. Ngoµi ra, c¸c buæi häc nµy cßn gióp ®äc kh¸i qu¸t vÒ Th− viÖn D©n téc häc; c«ng t¸c b¹n ®äc cã ý thøc tèt h¬n trong viÖc gi÷ g×n, tæ chøc, qu¶n lý, khai th¸c t− liÖu d©n téc häc; b¶o qu¶n tµi liÖu th− viÖn. nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîi vµ mét sè ®Ò xuÊt nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c nghiªn Hy väng r»ng, víi viÖc thùc hiÖn c¸c ®Ò cøu, gi¶ng d¹y bé m«n d©n téc häc, nh©n häc xuÊt trªn, c«ng t¸c qu¶n lý, khai th¸c t− liÖu trong c¶ n−íc. d©n téc häc sÏ ®¹t hiÖu qu¶ cao, gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng c«ng t¸c nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y bé m«n d©n téc häc, nh©n häc Ethnographical information resources play crit- trong c¶ n−íc. ical role in the research and teaching activities of the Institute of Ethnography. Moreover, these resources reflects the great contribution of the Tµi liÖu tham kh¶o profession in the Vietnam’s ethnographical devel- opment. Therefore, the acquisition, management 1. Chu Quang Dòng. B¶o qu¶n vèn tµi liÖu ë and distribution of these information resources Th− viÖn Hµ Néi.- TËp san th− viÖn, 2001.- Sè play an important role at the Institute. The article 4.- Tr. 34-39. gives a general introduction about the library of 2. T¹ B¸ H−ng. Ho¹t ®éng ®¨ng ký, giao the Institute, information organisation, manage- nép, l−u tr÷ vµ sö dông kÕt qu¶ nghiªn cøu: ment and dissemination activities; advantages and chellenges and some recommendations for thùc tr¹ng vµ ph−¬ng h−íng hoµn thiÖn.- T¹p the improvement of the research and teaching of chÝ Th«ng tin & T− liÖu, 2002.- Sè 1.- Tr. 1-6. ethnography in Vietnam. 42