Báo cáo " Vai Trò và xu hướng phát triển của các ngành sản xuất truyền thống ở các nước tư bản phát triển "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

82
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong thời gian gần đây, sự tiến bộ nhanh chóng của khoa học kỹ thuật và công nghệ đặc biệt là sự tiến triển vượt bậc của công nghệ thông tin đã tạo ra những bước đột phá mới trong sản xuất. Những tiến bộ đó đã làm xuất hiện hàng loạt ngành nghề mới, làm thay đổi cả cấu trúc của nhiều ngành nghề khác nhau. Thậm chí, còn làm đảo lộn cả lối tư duy thông thường về hoạt động của nền kinh tế. Thực tế đã xuất hiện nhiều đánh giá dự báo gây không ít sửng sốt, nhất là khi họ cho rằng: với những bước tiến mới...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Vai Trò và xu hướng phát triển của các ngành sản xuất truyền thống ở các nước tư bản phát triển "

Vai Trß vµ xu h−íng ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng ë c¸c n−íc t− b¶n ph¸t triÓn TrÇn Anh Tµi quèc gia còng rÊt kh¸c nhau. Song, sù vËn Trong thêi gian gÇn ®©y, sù tiÕn bé hµnh cña CNTB vÉn ph¶i tu©n thñ nh÷ng nhanh chãng cña khoa häc kü thuËt vµ quy luËt vèn cã cña nã, ®Æc biÖt lµ quy luËt c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ sù tiÕn triÓn v−ît bËc quan hÖ gi÷a lùc l−îng s¶n xuÊt vµ quan cña c«ng nghÖ th«ng tin ®· t¹o ra nh÷ng hÖ s¶n xuÊt. Dï s¶n xuÊt cña CNTB ®−îc b−íc ®ét ph¸ míi trong s¶n xuÊt. Nh÷ng thÓ hiÖn ë c¸c h×nh thøc kh¸c nhau vµ cã tiÕn bé ®ã ®· lµm xuÊt hiÖn hµng lo¹t sù kh¸c biÖt rÊt râ rÖt ë c¸c quèc gia kh¸c ngµnh nghÒ míi, lµm thay ®æi c¶ cÊu tróc nhau th× lùc l−îng s¶n xuÊt vÉn lµ yÕu tè cña nhiÒu ngµnh nghÒ kh¸c nhau. ThËm ®éng nhÊt, quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi ph−¬ng chÝ, cßn lµm ®¶o lén c¶ lèi t− duy th«ng thøc s¶n xuÊt TBCN. Nãi ®Õn lùc l−îng th−êng vÒ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. Thùc s¶n xuÊt ®−¬ng nhiªn tr−íc hÕt ph¶i nãi tÕ ®· xuÊt hiÖn nhiÒu ®¸nh gi¸ dù b¸o g©y ®Õn yÕu tè kü thuËt. ë n−íc Anh, “c«ng kh«ng Ýt söng sèt, nhÊt lµ khi hä cho r»ng: x−ëng cña thÕ giíi” kÓ tõ khi John Combe víi nh÷ng b−íc tiÕn míi cña khoa häc kü x©y dùng x−ëng m¸y (1717) cho ®Õn khi thuËt vµ c«ng nghÖ, ho¹t ®éng cña c¸c James Walt chÕ t¹o ra m¸y h¬i n−íc n¨m ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng sÏ tôt xuèng 1783 vµ c¸c tiÕn bé kü thuËt ®· diÔn ra vÞ trÝ thø yÕu vµ c¸c lÜnh vùc míi sÏ nhanh trong ngµnh dÖt vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chãng thay thÕ. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ kh¸c nhau ®· më ra mét h×nh thøc s¶n quy luËt vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ nãi xuÊt míi, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Nhê thiÕt chung, cña Chñ nghÜa t− b¶n (TBCN) nãi lËp ®−îc mét nÒn c«ng nghiÖp mµ kh«ng riªng sÏ cã sù thay ®æi. chØ ë Anh mµ ë c¸c n−íc TBCN kh¸c nh− 1. Khai th¸c tµi nguyªn hiÖn h÷u - quy Ph¸p, §øc, Hoa Kú… s¶n xuÊt còng t¨ng luËt ph¸t triÓn s¶n xuÊt nãi chung lªn m¹nh mÏ. ë Anh, phÇn cña c«ng chiÕm cña x· héi loµi ng−êi cña c¸c n−íc tõ 42% n¨m 1801 lªn 60% n¨m 1831 vµ TBCN tõ tr−íc tíi nay 73% n¨m 1871. ë Ph¸p, phÇn s¶n xuÊt Chñ nghÜa t− b¶n b¾t ®Çu ra ®êi tõ c«ng nghiÖp trong s¶n xuÊt vËt chÊt tõ nh÷ng n¨m 1500 vµ cho ®Õn ngµy nay chØ 43% n¨m 1781-1790 t¨ng lªn 55% n¨m vµo kho¶ng 500 n¨m. Trong kho¶ng thêi 1835-1844 [3]. Quy m« cña c¸c ngµnh c«ng gian ng¾n ngñi ®ã ®· s¶n xuÊt ra mét nghiÖp khai kho¸ng, n¨ng l−îng, chÕ t¹o l−îng cña c¶i ®å sé h¬n gÊp nhiÒu lÇn tÊt m¸y, chÕ biÕn… còng ngµy cµng më réng. c¶ c¸c x· héi tr−íc ®ã t¹o ra. Sù ph¸t triÓn §i ®«i víi qu¸ tr×nh ®ã lµ qu¸ tr×nh ra ®êi cña CNTB thùc sù lµ mét qu¸ tr×nh ®Çy c¸c liªn minh cã quy m« lín ë hÇu hÕt c¸c s¸ng t¹o nh÷ng còng ®Çy m©u thuÉn, ®Çy ngµnh víi ph¹m vi ®−îc më réng kh«ng chØ nh÷ng th¸ch thøc nh−ng còng kh«ng Ýt trong n−íc mµ c¶ quèc tÕ. Sù ph¸t triÓn nh÷ng thÊt b¹i, tr¶ gi¸. Thùc tÕ ë mçi n−íc cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nãi trªn ®· TBCN do hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn hÕt søc ®¸nh dÊu thêi ®¹i míi cña c«ng nghiÖp kh¸c nhau nªn viÖc lùa chän c¸ch thøc tæ TBCN. Sù ph¸t triÓn ®ã còng lµ kÕt qu¶ chøc s¶n xuÊt, x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ, cña sù tiÕn bé khoa häc - kü thuËt cña thÕ thùc thi chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ ë mçi giíi nãi chung vµ cña CNTB nãi riªng.
Ng−êi ta tÝnh r»ng “sè b»ng s¸ng chÕ ®−îc 2000 ®¹t tíi 3.000 tû USD. §Æc biÖt nh÷ng cÊp mçi n¨m v−ît qu¸ 30.000 tõ ë Anh tõ thËp kû gÇn ®©y víi sù bïng næ m¹nh mÏ 1880-1887; ®Õn n¨m 1908 cßn nhiÒu h¬n cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ 16.000 c¸i. ë Mü, con sè nµy t¨ng tõ ®· lµm cho lùc l−îng s¶n xuÊt ngµy cµng 14.000 n¨m 1880 lªn h¬n 36.000 n¨m thÇn tèc h¬n. C¸c nhµ kinh tÕ tÝnh to¸n 1907; ë Ph¸p, t¨ng tõ 6.000 n¨m 1880 lªn r»ng “s¶n phÈm mµ c¸c n−íc TBCN ph¸t 12.600 n¨m 1907; ë §øc tõ 9.000 n¨m 1900 triÓn s¶n xuÊt ra trong thêi gian 20 n¨m lªn 12.000 n¨m 1910”[1]. Tõ thÕ kû XV ®Õn sau thÕ chiÕn thÕ giíi II ®· v−ît tæng s¶n nay, ph¸t minh s¸ng t¹o vÒ khoa häc kü phÈm s¶n xuÊt trong 200 n¨m tr−íc ®ã”. thuËt nãi chung thÓ hiÖn th«ng qua b¶n Cã thÓ nãi ®©y còng lµ kho¶ng thêi gian quyÒn ®· t¨ng lªn ®Õn trªn 40 triÖu b¶n. mµ kinh tÕ TBCN ®· huy ®éng vµ khai §©y thùc sù lµ con sè kû lôc vÒ sù s¸ng t¹o th¸c ®−îc nguån lùc vµ ph¸t triÓn kh¸ cña loµi ng−êi. §iÒu quan träng kh«ng chØ m¹nh mÏ c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh kinh tÕ. t¨ng vÒ sè l−îng ph¸t minh s¸ng chÕ mµ Trong ®ã sù ®ãng gãp cña c¸c ngµnh c«ng chÊt l−îng còng nh− sù s¸ng t¹o ngµy mét nghiÖp lu«n ë vÞ thÕ v−ît tréi. Tuy ë c¸c n©ng cao h¬n. §ång thêi, sè c¸c ph¸t minh møc ®é vµ thêi gian kh¸c nhau song s¶n ®−îc sö dông vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt ngµy xuÊt c«ng nghiÖp, nhÊt lµ c¸c ngµnh c«ng mét nhiÒu h¬n víi thêi gian tõ nghiªn cøu nghiÖp chñ chèt vÉn tiÕp tôc ®−îc coi lµ ®Õn thùc nghiÖm vµ s¶n xuÊt ®−îc rót ®éng lùc cña kinh tÕ c¸c n−íc TBCN Ýt ra ng¾n h¬n nhiÒu so víi tr−íc ®©y. còng cho ®Õn cuèi thÕ kû XX. Tõ nh÷ng con sè trªn, cã thÓ nhËn thÊy Xu thÕ duy tr× vµ ph¸t triÓn víi tèc ®é r»ng hÇu hÕt c¸c n−íc TBCN hµng ®Çu ë nhanh chãng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng truyÒn thèng ë c¸c n−íc TBCN vÉn tiÕp tôc nghiÖp chñ chèt lu«n ®−îc −u tiªn ph¸t suèt nhiÒu thËp kû vµ cho ®Õn tËn nh÷ng triÓn mét c¸ch tèi ®a, ®Æc biÖt lµ ngµnh s¶n n¨m 1970. §©y còng lµ lÜnh vùc hÕt søc xuÊt thÐp. TiÕp ®ã lµ duy tr× mét thêi gian quan träng gãp phÇn lµm t¨ng møc s¶n kh¸ dµi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp then chèt xuÊt cña thÕ giíi còng nh− cña c¸c n−íc nµy víi t− c¸ch lµ ngµnh ®éng lùc cña c«ng TBCN. Ng−êi ta tÝnh r»ng, “møc s¶n xuÊt nghiÖp quèc gia. ë Anh, ngµnh thÐp ®ãng trung b×nh tÝnh theo ®Çu ng−êi cña hµnh vai trß ®éng lùc suèt 59 n¨m (1870-1929), tØnh chØ t¨ng hÕt søc Ýt trong hµng ngh×n ë Hoa Kú lµ 59 n¨m, §øc lµ 89 n¨m, Ph¸p thiªn niªn kû: nã t¨ng kho¶ng gÊp 10 lÇn lµ 89 n¨m vµ NhËt B¶n lµ 69 n¨m. §Æc tõ n¨m 1500 tr−íc c«ng nguyªn ®Õn n¨m biÖt d−íi t¸c ®éng cña tiÕn bé khoa häc kü 2000 (tøc 3500 n¨m), gÊp 1,3 lÇn tõ n¨m thuËt, viÖc ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn víi c¸c 1500 ®Õn n¨m 1820 (320 n¨m) vµ h¬n 6 lÇn d¹ng sö dông n¨ng l−îng kh¸c tiÕp tôc ®ãng vai trß then chèt trong c«ng nghiÖp mét Ýt tõ n¨m 1820 ®Õn n¨m 2000 (tøc 180 c¸c n−íc TBCN, nhÊt lµ nöa ®Çu thÕ kû n¨m). §Æc biÖt, “trong 100 n¨m cña thÕ kû XX. §¸ng chó ý lµ ngµnh c«ng nghiÖp xe cã XX còng ®ang cã sù ph¸t triÓn t¨ng tèc, ®éng c¬ vÉn tiÕp tôc lµ ngµnh c«ng nghiÖp gi÷a ®Çu thÕ kû vµ cuèi thÕ kû còng cã sù ®éng lùc cña c¸c n−íc nµy cho ®Õn tËn kh¸c biÖt to lín. N¨m 1901, tæng s¶n phÈm nh÷ng n¨m 1980. cña toµn thÕ giíi chØ cã 1.000 tû USD, n¨m
S¶n xuÊt cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ chèt ë c¸c n−íc TBCN N−íc ThÐp §iÖn Xe cã ®éng c¬ Axit Sunfuric Anh (a) 1870-1879 1900-1910 1900-1910 1870-1879 (b) 1870-1920 1900-1959 1920-1969 (c) Hoa Kú (a) 1870-1879 1880-1889 1900-1910 1870-1879 (b) 1870-1929 1900-1959 1920-1959 (c) §øc (a) 1870-1879 1900-1910 1900-1910 1870-1879 (b) 1870-1859 1900-1969 1920-1969 (c) Ph¸p (a) 1870-1879 1920-1929 1900-1910 1945-1950 (b) 1870-1859 1900-1969 1920-1979 (c) NhËt B¶n (a) 1900-1910 1900-1929 1930-1939 1930-1939 (b) 1900-1969 1920-1959 1930-1979 (c) Nguån: LÞch sö Chñ nghÜa t− b¶n tõ 1500-2000, NXB ThÕ giíi n¨m 2002, trang 234. (a) Thêi kú cã tû lÖ bµnh tr−íng tèi ®a (b) Thêi kú khu vùc nµy ®−îc coi lµ ®éng lùc cña c«ng nghiÖp quèc gia (c) Khu vùc ch−a ®¹t tíi l−îng ®ñ ®Ó ®ãng vai trß ®éng lùc träng: bao gåm xuÊt khÈu nguyªn chiÕc vµ Cã thÓ lÊy ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt linh kiÖn phô tïng. ë c¸c n−íc TBCN hµng « t« lµm vÝ dô, ®©y lµ ngµnh c«ng nghiÖp cã ®Çu, ®©y vÉn lµ ngµnh chñ lùc cña s¶n liªn hÖ chÆt chÏ víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt c«ng nghiÖp. Cã thÓ nhËn thÊy ®iÒu chñ chèt kh¸c nh−: s¾t thÐp, ®iÖn… H¬n ®ã qua b¶ng sau: thÕ n÷a, ®©y lµ ngµnh thu hót sè l−îng lao ®éng lín vµ còng lµ ngµnh xuÊt khÈu quan Ngµnh c«ng nghiÖp « t« ë mét sè n−íc TBCN (1.000 ®¬n vÞ, %) N¨m NhËt B¶n Mü T©y §øc Ph¸p N¨m 1995 S¶n xuÊt 69 9204 909 725 Tû lÖ xuÊt khÈu 1,8 4,2 41,9 22,4 Sè « t« ®¨ng ký míi 65 8.127 501 541 Tû lÖ nhËp khÈu 10,5 0,7 3,8 2,0 N¨m 1985 12.270 11.650 4.450 3.020 S¶n xuÊt 54,8 7,7 61,8 56,4 Tû lÖ xuÊt khÈu 5.560 15.560 2.510 2.100 Sè « t« míi ®¨ng ký 1,0 36,3 45,4 54,4 Tû lÖ nhËp khÈu Nguån: ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ë §«ng ¸, NXB KHXH, Hµ Néi n¨m 1997. 1
ë c¸c n−íc TBCN ph¸t triÓn c«ng d©n sè thÕ giíi ngµy cµng t¨ng ®ßi hái ph¶i nghiÖp « t« ®−îc coi lµ ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt l−îng cña c¶i ngµy mét nhiÒu h¬n chñ chèt suèt nhiÒu thËp kû; sù biÕn ®æi míi cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng. cña ngµnh nµy ph¶n ¸nh rÊt râ nÐt sù thay W.Krelle ®· ®−a ra con sè chøng minh sù ®æi s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña c¸c n−íc t¨ng lªn nhanh chãng cña ®êi sèng thÕ giíi TBCN vµ cña thÕ giíi. H¬n thÕ n÷a, ®©y nh− sau: tõ 5 ®Õn 8 triÖu ng−êi trªn tr¸i còng lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc cã sù ®Êt vµo n¨m 2000 tr−íc c«ng nguyªn: ph¶n øng kh¸ nh¹y c¶m vµ ph¶n ¸nh Kho¶ng 250 triÖu ng−êi vµo ®Çu c«ng nh÷ng b−íc ngoÆt trong s¶n xuÊt c«ng nguyªn; 600 triÖu ng−êi vµo n¨m 1660, 1 nghiÖp nãi chung, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp tû ng−êi n¨m 1800, 2 tû ng−êi n¨m 1927, 6 TBCN nãi riªng. tû ng−êi n¨m 1999 vµ tõ 8 ®Õn 13 tû ng−êi n¨m 2050. 2. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng nh»m khai th¸c tèi ®a Do ®ã nÕu so víi t¨ng d©n sè th× møc tµi nguyªn vµ nguån lùc hiÖn h÷u - t¨ng tr−ëng kinh tÕ nh− ®· ph©n tÝch ë c¬ së cÇn thiÕt ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn trªn cßn qu¸ thÊp. Dï r»ng mét vµi thËp kinh tÕ TBCN trong thêi gian tíi kû gÇn ®©y thÕ giíi ®¹t møc t¨ng tr−ëng kinh tÕ còng nh− khèi l−îng cña c¶i s¶n Ph©n tÝch xu h−íng ph¸t triÓn cña c¸c xuÊt t¨ng nhanh, song ®iÒu ®ã ch−a cho ngµnh c«ng nghiÖp, trong ®ã cã ngµnh s¶n thÊy sù s¸ng sña h¬n vÒ kh¶ n¨ng v−ît tréi xuÊt « t« cña c¸c n−íc TBCN ng−êi ta cho s¶n phÈm tiªu dïng so víi nhu cÇu. ChÝnh r»ng: tiÕp tôc duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c c¸c n−íc ph¸t triÓn lµ nh÷ng quèc gia tiªu ngµnh truyÒn thèng vÉn lµ mét xu h−íng dïng nhiÒu nhÊt, ®Æc biÖt tiªu thô n¨ng chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ TBCN trong thêi l−îng vµ nhiªn liÖu. Ch¼ng h¹n, chØ tÝnh gian tíi. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ t¹i sao c¸c ngµnh riªng 24 n−íc cã thu nhËp cao (chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp truyÒn thèng vÉn tiÕp tôc c¸c n−íc B¾c Mü, T©y ¢u vµ NhËt B¶n) ®ãng vai trß chñ chèt trong s¶n xuÊt TBCN n¨m 1994 ®· tiªu dïng 54% n¨ng l−îng trong thêi gian tíi. cña thÕ giíi trong khi d©n sè cña hä chØ Tr−íc hÕt, nhu cÇu tiªu dïng hµng ho¸ chiÕm 14%. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ c¸c c«ng nghiÖp vÉn tiÕp tôc t¨ng lªn vµ ngµy ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng vÉn ®ãng vai cµng ®a d¹ng h¬n víi chÊt l−îng ®ßi hái trß chñ yÕu trong kinh tÕ cña n−íc nµy. Víi cao h¬n. sù tiÕn bé cña KHKT vµ c«ng nghiÖp sÏ xuÊt hiÖn c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh míi vµ §éng lùc quan träng cña ph¸t triÓn s¶n kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng sÏ xuÊt nãi chung cña CNTB nãi riªng ®ã t¨ng lªn. Song, mét vµi thËp kû tíi c¸c chÝnh lµ nhu cÇu tiªu dïng. Trong ®iÒu ngµnh míi còng ch−a thÓ thay thÕ ®−îc c¸c kiÖn CNTB t×m mäi c¸ch më réng vµ bµnh ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp truyÒn thèng tr−íng thÞ tr−êng th× s¶n xuÊt kh«ng cßn cña thÕ giíi nãi chóng, ë c¸c n−íc TBCN chØ ®¬n thuÇn ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng nãi riªng. trong n−íc mµ cßn ë quy m« toµn cÇu. Trªn Hai lµ, kh¶ n¨ng cã thÓ tiÕp tôc duy tr× thùc tÕ, tiªu dïng cña x· héi ngµy mét vµ ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt truyÒn t¨ng mét mÆt do nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tho¶ thèng. m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng, mÆt kh¸c 1
Cã thÓ nãi ë c¸c n−íc TBCN c¸c ngµnh vµ khai kho¸ng) chiÕm tû lÖ 2,8% trong truyÒn thèng vÉn tiÕp tôc ®−îc duy tr× vµ GDP th× n¨m 2000 chØ cßn 1,5%. Tû träng ph¸t triÓn. Cho ®Õn nay hÇu nh− c¸c cña c¸c ngµnh ë khu vùc II (c¸c ngµnh chÕ ngµnh c«ng nghiÖp chñ chèt vÉn ch−a bÞ t¹o vµ x©y dùng) còng gi¶m xuèng kh¸ suy tho¸i dï r»ng d−íi t¸c ®éng cña tiÕn bé nhanh chãng tõ 36,3% n¨m 1990 xuèng KHKT vµ c«ng nghÖ ®· vµ ®ang xuÊt hiÖn cßn 29,0% n¨m 200. ë khu vùc III (ng©n hµng, vËn t¶i, th«ng tin, dÞch vô…) ®ang nh÷ng ngµnh míi cã thÓ thay thÕ mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ kinh tÕ h¬n. Trong c¸c n−íc ph¸t triÓn theo xu h−íng t¨ng nhanh tû lÖ TBCN kÓ c¶ Mü, c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong GDP tõ 60,9% n¨m 1990 lªn 69,5% truyÒn thèng vÉn chiÕm mét vÞ trÝ hÕt søc n¨m 2000. §©y còng lµ xu h−íng kh¸ næi quan träng. §iÒu nµy kh«ng chØ thÓ hiÖn ë tréi ë Mü vµ c¸c n−íc TBCN T©y ©u. Cïng chç c¸c ngµnh nµy cã thÓ s¶n xuÊt ra mét víi viÖc thay ®æi tû träng c¸c ngµnh s¶n khèi l−îng cña c¶i vËt chÊt ®ñ ®¸p øng nhu xuÊt truyÒn thèng ë c¸c n−íc TBCN ®ang cÇu thÞ tr−êng trong ®iÒu kiÖn míi mµ ®©y diÔn ra qu¸ tr×nh chuyÓn s¶n xuÊt cña c¸c vÉn lµ lÜnh vùc ®ãng gãp phÇn chñ yÕu vµo ngµnh nµy sang c¸c n−íc kh¸c chñ yÕu lµ tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña c¸c n−íc c¸c n−íc b¾t ®Çu thùc hiÖn c«ng nghiÖp nµy. LÜnh vùc s¶n xuÊt truyÒn thèng hiÖn ho¸ vµ c¸c n−íc kÐm ph¸t triÓn. NhËt B¶n vÉn n¾m gi÷ mét khèi l−îng vËt chÊt, vèn lµ n−íc thµnh c«ng trong viÖc thùc hiÖn rÊt lín, kü thuËt c«ng nghÖ cao cho phÐp chÝnh s¸ch "c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ra ®i" s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm vµ cung cÊp c¬ së Sù di chuyÓn mét c¸ch kh«n khÐo c¸c vËt chÊt kü thuËt cÇn thiÕt ®Ó hç trî vµ ngµnh c«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn cña thóc ®Èy c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn. B¶n NhËt B¶n sang c¸c n−íc cã chi phÝ s¶n th©n c¸c lÜnh vùc nµy còng ®ang lµ n¬i tËp xuÊt thÊp tr−íc ®©y lµ Hµn Quèc, §µi Loan trung nhiÒu lao ®éng nhÊt vµ tiÕp tôc t¹o vµ hiÖn nay lµ c¸c n−íc §«ng Nam ¸ ®· nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng gãp phÇn gióp n−íc nµy t¸i c¬ cÊu l¹i nÒn trong ®ã lao déng cã tr×nh ®é cao ®ang kinh tÕ cña m×nh. HiÖn t−îng nµy tiÕp tôc chiÕm tû lÖ kh¸ lín. DÜ nhiªn, d−íi t¸c gia t¨ng, mét mÆt lµ do b¶n th©n ngµnh ®éng cña c¸c yÕu tè míi, nhÊt lµ tiÕn bé nay tån t¹i mét c¸ch khã kh¨n trong c¸c KHKT vµ c«ng nghÖ, c¬ cÊu còng nh− vÞ trÝ n−íc TBCN khi s¶n xuÊt ®ang ph¶i chÞu cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng cã sù chi phÝ kh¸ cao vÒ nguyªn liÖu, lao ®éng, m«i tr−êng … ViÖc lo¹i bá nhanh chãng c¸c thay ®æi kh¸ lín, nhÊt lµ ë Mü, song thùc tÕ cho thÊy c¸c ngµnh s¶n xuÊt, c¸c lÜnh ngµnh nµy hoµn toµn kh«ng ®¬n gi¶n. vùc míi vÉn ch−a thÓ thay thÕ ngay lËp tøc Trong khi thùc tÕ chÝnh c¸c c¬ së ®ã cßn cã c¸c ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng. Tuy thÓ khai th¸c vµ ®ãng gãp phÇn quan träng nhiªn, còng ph¶i nhËn thÊy r»ng thËp lû ®èi víi s¶n xuÊt vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ gÇn ®©y, tû träng vµ sù ph©n bè s¶n xuÊt ë chung cña ®Êt n−íc. V× thÕ, t×m c¸ch di c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt truyÒn thèng trong chuyÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt nµy ra n−íc c¸c n−íc nµy ®· cã sù thay ®æi râ rÖt. ngoµi d−êng nh− lµ lèi tho¸t cã lîi nhÊt cho Trong ®ã næi bËt lµ viÖc gi¶m dÇn tû träng chÝnh c¸c n−íc TBCN. H¬n thÕ n÷a, chÝnh c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña khu vùc I vµ II. c¸c n−íc kh¸c ®ang cã nhu cÇu vµ cã thÓ Ch¼ng h¹n, ë NhËt B¶n, nÕu nh− n¨m tiÕp nhËn c¸c c¬ së s¶n xuÊt nµy mét c¸ch 1990 khu vùc I (n«ng nghiÖp, ng− nghiÖp tù nguyÖn, thËm chÝ sù chuyÓn giao nµy l¹i
lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vµ phï hîp ®èi víi dông vÉn rÊt lín. Ng−êi ta tÝnh r»ng s¶n hä. Th«ng qua viÖc t¨ng c−êng ®Çu t− ra xuÊt thÕ giíi hµng n¨m vÒ n¨ng l−îng c¬ n−íc ngoµi, chuyÓn dÇn bé phËn s¶n xuÊt b¶n mang tÝnh th−¬ng m¹i ®· t¨ng tõ 10,6 truyÒn thèng sang c¸c n−íc kh¸c kh«ng triÖu tÊn t−¬ng ®−¬ng than n¨m 1880 lªn cßn lµ hiÖn t−îng riªng rÏ mµ lµ hµnh ®éng 501 triÖu tÊn n¨m 1890, 1335 triÖu tÊn phæ biÕn cña c¸c n−íc ph¸t triÓn trong n¨m 1913, 2496 triÖu tÊn n¨m 1950 vµ chiÕn l−îc chuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ bµnh 2875 triÖu tÊn n¨m 1990. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ tr−íng ®Çu t− ra n−íc ngoµi trong thêi trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ngµy mét t¨ng gian qua. §©y còng lµ xu thÕ chung cña viÖc tiÕp tôc duy tr× vµ ph¸t triÓn ngµnh thÕ giíi thËp kû 1990 khi l−u l−îng cña s¶n xuÊt truyÒn thèng liÖu nguån tµi dßng ch¶y ®Çu t− rÊt lín bao gåm hai nguyªn vµ c¸c ngån lùc kh¸c cã ®ñ ®¶m nguån ®Çu t−: §Çu t− tù do (®Çu t− trùc b¶o cho ho¹t ®éng cña c¸c lÜnh vùc nµy tiÕp FDI) vµ ®Çu t− tµi chÝnh. ChØ riªng kh«ng? §iÒu kh«ng thÓ phñ nhËn lµ ¸p lùc tæng gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña FDI hai chiÒu lµ t¨ng nhanh d©n sè cña thÕ giíi ®· lµ håi 24% GDP. Mü vµ NhËt B¶n lµ nh÷ng n−íc chu«ng b¸o ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña cã móc ®Çu t− n−íc ngoµi rÊt cao. ChØ x· héi loµi ng−êi xÐt ë kh¶ n¨ng ®¶m b¶o riªng NhËt B¶n con sè ®Çu tõ ra n−íc cuéc sèng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn. Do vËy, ngoµi tõ chç chØ ®¹t 4,431 tû yªn n¨m 1992 nh÷ng c¶nh b¸o vÒ nguy c¬ c¹n kiÖt c¸c th× n¨m 1997 ®· ®¹t 6.623 tû nªn (t¨ng nguån tµi nguyªn lµ mét thùc tÕ ®ang ®Æt gÇn 1,5 lÇn). ViÖc t¨ng c−êng ®Çu t− ra ra kh«ng chØ hiÖn nay mµ c¶ trong nh÷ng n−íc ngoµi kh«ng chØ lµm t¨ng lîi nhuËn n¨m s¾p tíi. Nguy c¬ nµy kh«ng chØ ®èi víi (chØ tÝnh riªng n¨m 1992 NhËt B¶n thu tõng n−íc riªng biÖt mµ ®èi víi c¶ loµi ®−îc 487 tû yªn lîi nhuËn tõ ch©u ¸ [3] mµ ng−êi. V× vËy nç lùc trong viÖc t¸i t¹o vµ cßn gi¶m ¸p lùc ®Çu t− tõ c¸c n−íc nµy vµ tiÕt kiÖm c¸c nguån tµi nguyÒn lµ tr¸ch ®©y lµ c¬ héi thuËn lîi ®Ó tiÕp tôc khai th¸c nhiÖm chung cña thÕ giíi. Tuy nhiªn, dï kh¶ n¨ng cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt truyÒn tÝnh to¸n mét c¸ch bÞ quan nhÊt chóng ta thèng. §ång thêi, sù thay ®æi nµy sÏ t¹o còng cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng trong hai ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt thËp kû tíi khèi l−îng tµi nguyÒn vµ c¸c míi, c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän trong nguån lùc hiÖn h÷u vÉn ®ñ cho phÐp tiÕp t−¬ng lai. tôc ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ truyÒn thèng. §©y lµ yÕu tè rÊt c¬ b¶n ®Ó dù b¸o Ba lµ c¸c nguån tµi nguyªn vµ lao ®éng vÒ xu thÕ ph¸t triÓn cña n−íc lÜnh vùc kinh hiÖn h÷u ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng cho yªu cÇu tÕ quan träng nµy. C¸c nhµ kinh tÕ tÝnh s¶n xuÊt hiÖn t¹i vµ trong thêi gian tíi. to¸n r»ng "s¾t cã thÓ duy tr× ®−îc 173 n¨m, §Ó duy tr× vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn c¸c than 150 n¨m, nh«m 55 n¨m, ®ång 48 n¨m ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng, nhÊt lµ vµng 29 n¨m… Trong nguån tµi nguyªn trong c«ng nghiÖp ®ßi hái ph¶i sö dông sinh vËt, rõng rËm 170 n¨m n÷a sÏ ®èn nguån tµi nguyªn vµ lao ®éng hiÖn h÷u rÊt hÕt, trong ®ã rõng nhiÖt ®íi cã thÓ sÏ hÕt lín. S¶n xuÊt cña thÕ giíi nãi chung, cña nh½n sau 40 n¨m n÷a...”. Dï nguån sù tr÷ CNTB nãi riªng vÉn tiÕp tôc sö dông c¸c tµi nguyªn cña thÓ giíi kh«ng cßn dån dµo, nguån n¨ng l−îng vµ nguyªn liÖu chñ yÕu song víi sù tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ nh− tr−íc ®©y. ThËm chÝ khèi l−îng sö c«ng nghÖ ch¾c ch¾n kh¶ n¨ng sö dông vµ
tiÕt kiÖm sÏ t¨ng lªn. §iÒu ®ã còng ®ång l−îng nãi riªng kh«ng hoµn toµn ®¸ng lo nghÜa víi viÖc t¨ng kh¶ n¨ng sö dông vµ ng¹i nh− nhiÒu c¶nh b¸o tr−íc ®©y. Do ®ã, khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn cÇn thiÕt duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nµy trong nµy trong thêi gian tíi. §ã lµ ch−a nãi tíi t−¬ng lai cña thÕ giíi nãi chung c¸c n−íc d−íi t¸c ®éng cña tiÕn bé khoa häc kü TBCN nãi riªng lµ mang tÝnh hiÖn thùc thuËt vµ c«ng nghÖ kh¶ n¨ng sö dông c¸c cao. §¶m b¶o cho viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh vËt liÖu nguyªn nhiªn liÖu thay thÕ vµ kh¶ kinh tÕ truyÒn thèng kh«ng chØ cã tµi n¨ng khai th¸c tµi nguyªn biÓn vµ vò trô nguyªn mµ ®iÒu hÕt søc quan träng lµ lµ v« cïng lín. Ng−êi ta ®· kh¸m ph¸ ra nguån nh©n lùc vµ nguån vèn trong thêi nhiÒu nguån nguyªn liÖu quý tõ biÓn nh− gian tíi vÉn rÊt dåi dµo. VÒ mÆt nguån lùc dÇu má, khÝ ®èt, than vµ nhÊt lµ Mangan (nhÊt lµ lao ®éng) dï chÞu t¸c ®éng cña viÖc h¹t nh©n. Lµ mét lo¹i tµi nguyªn, ®Æc ®iÓm giµ ho¸ d©n sè vµ thay ®æi c¬ cÊu d©n sè, lín nhÊt cña Mangan h¹t nh©n cã thÓ t¸i song ë c¸c n−íc TBCN nguån lao ®éng vÉn sinh, dù ®o¸n khèi l−îng t¨ng lªn do tÝch ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu cña nÒn luü hµng n¨m kho¶ng 10.000.000 tÊn ®Õn kinh tÕ. Kh«ng chØ ®¶m b¶o vÒ sè l−îng mµ 16.000.000 tÊn. Ngoµi ra, chØ riªng giíi chÊt l−îng lao ®éng ngµy mét t¨ng lªn. h¹n ë Th¸i B×nh D−¬ng ®· cã thÓ cã 207 tû ChÊt l−îng cña ®éi ngò lao ®éng t¨ng lªn tÊn s¾t, 25 tû tÊn Mangan. 1,3 tû tÊn chØ, kh«ng chØ nhê n©ng cao tr×nh ®é gi¸o dôc, 10 tû tÊn Titan [1]… §· cã nh÷ng thêi kú, kü n¨ng thÝch øng mµ c¶ ë khÝa c¹nh thÓ nhÊt lµ vµo thËp kû 1970 khi cuéc khñng lùc vµ trÝ dòng còng ®−îc n©ng lªn. H¬n ho¶ng n¨ng l−îng ®· lµm chao ®¶o nhiÒu thÕ n÷a, xu h−íng chuyÓn dÞch lao ®éng nÒn kinh tÕ lín nh− NhËt B¶n vµ Mü… cña thÕ giíi ®ang cã lîi cho chÝnh c¸c n−íc ng−êi ta ®· b¸o ®éng vÒ sù c¹n kiÖt nguån TBCN ph¸t triÓn. Dßng di cö ®æ vµo c¸c tµi nguyªn trªn thÕ giíi. Song, nhiÒu nhµ n−íc nµy ngµy mét t¨ng, trong ®ã lao ®éng ph©n tÝch cho r»ng chÝnh khñng ho¶ng ®· (c¶ lao ®éng b×nh th−êng vµ lao ®éng kü lµ mét lý do quan träng ®Ó con ng−êi s¸ng thuËt cao) ®ang lµ nguån bæ sung lao ®éng t¹o ra nhiÒu c«ng nghÖ vµ kü thuËt míi, dåi dµo cho c¸c n−íc TBCN hiÖn nay vµ nhÊt lµ nh÷ng c«ng nghÖ tiÕt kiªm n¨ng trong thêi gian tíi. V× thÕ, yÕu tè cÇn thiÕt l−îng. §ång thêi, khñng ho¶ng cßn lµ liÒu ®Ó cho c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt nµy ®−îc ph¸t thuèc kÝch thÝch con ng−êi t×m c¸c vËt liÖu triÓn xÐt ë khÝa c¹nh lao ®éng lµ c¬ së ®Ó thay thÕ vµ c¸c nguån tµi nguyªn dù tr÷ ®¸nh gi¸ vÒ triÓn väng cña xu thÕ nµy cña kh¸c. Ng−êi ta tÝnh r»ng: "tõ n¨m 1990 kinh tÕ TBCN hai thËp niªn ®Çu thÕ kû ®Õn n¨m 1997, tr÷ l−îng than ®· t¨ng tõ XXI. Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn cña c¸c 400 ®Õn 440 n¨m, khÝ ga thiªn nhiªn t¨ng ngµnh kinh tÕ truyÒn thèng cña c¸c n−íc tõ 60 ®Õn 70 n¨m. Theo ®¸nh gi¸ cña c¬ TBCN trong hai thËp niªn tíi sÏ cã sù kh¸c quan th«ng tin N¨ng l−îng quèc tÕ (EIA) biÖt râ rÖt. §iÒu nµy phô thuéc vµo kh¶ cña Bé N¨ng l−îng Mü th× ®Õn n¨m 2015 n¨ng vµ chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña mçi n−íc tæng møc tiªu thô n¨ng l−îng thÕ giíi sÏ còng nh− c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c n−íc nµy. t¨ng ®Õn 17,1 tû tÊn (trong 25 n¨m, tõ Ch¼ng h¹n Mü sÏ lµ n−íc mµ tû träng cña 1971 - 1996, møc tiªu thô n¨ng l−îng thÕ c¸c ngµnh nµy sÏ gi¶m xuèng mét c¸ch giíi lµ 11,3 tû tÊn"[4]. V× thÕ, nguy c¬ vÒ nhanh nhÊt. Bëi lÏ, nh÷ng thËp niªn gÇn thiÕu tuyÕt ®èi tµi nguyªn nãi chung, n¨ng ®Çy Mü lµ quèc gia cã sù chuyÓn ®æi m¹nh
mÏ trong c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng t¨ng Tuy nhiªn, qua nghiªn cøu kh¶o s¸t nhanh c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän. H¬n thùc tÕ cña s¶n xuÊt TBCN, nhÊt lµ ë c¸c thÕ n÷a, Mü lµ n−íc dÉn ®Çu vÒ ®Çu t− cho ngµnh s¶n xuÊt chñ yÕu, chóng t«i thÊy nghiªn cøu triÓn khai. V× vËy, dï vÉn tiÕp r»ng tr−íc ®©y, hiÖn nay vµ trong c¶ thêi tôc duy tr× c¸c ngµnh kinh tÕ khai th¸c tµi gian tíi c¸c ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng nguyªn vµ c¸c nguån lùc hiÖn h÷u, song sù vÉn tiÕp tôc ®ãng vai trß quan träng trong ph©n biÖt sÏ rÊt râ nÐt vµ ®iÒu ®ã sÏ gióp s¶n xuÊt nãi chung vµ trong nÒn kinh tÕ nh×n nhËn vÒ søc m¹nh vµ vÞ thÕ kinh tÕ TBCN nãi riªng. cña mçi quèc gia trong thêi gian tíi. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Anthrops, Kinh tÕ thÕ giíi vµ Chñ nghÜa ®Õ quèc, NXB ThÕ giíi, Hµ Néi, 1969 2. Ch©u ¸ tõ khñng ho¶ng nh×n vÒ thÕ kû XXI, NXB Thµnh phè Hå ChÝ Minh , 2000 3. Miche Beaud, LÞch sö chñ nghÜa t− b¶n tõ 1500 ®Õn 2000, NXB ThÕ giíi Hµ Néi, 2002 4. T¹p chÝ Kinh tÕ thÕ giíi, sè 3, 2001