Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Đánh giá vai trò và sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet

Chia sẻ: Mao A Mẫn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:79

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài tập trung nghiên cứu làm rõ vai trò và đánh giá thực trạng tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào hiện nay. Từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao vai trò và sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường ở tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Đánh giá vai trò và sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN --------------------------- Linda THAMMAVONGSA ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ VÀ SỰ THAM GIA CỦA CÁC TỔ CHỨC ĐOÀN THỂ TRONG CÔNG TÁC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CỦA TỈNH SAVANNAKHET LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC Hà Nội - Năm 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN --------------------- Linda THAMMAVONGSA ĐÁNH GIÁ VAI TRÒ VÀ SỰ THAM GIA CỦA CÁC TỔ CHỨC ĐOÀN THỂ TRONG CÔNG TÁC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CỦA TỈNH SAVANNAKHET Chuyên ngành: Khoa học Môi trường Mã số : 8440301.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS.Nguyễn Thị Hoàng Liên Hà Nội - Năm 2020
LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian học tập, nhận được sự hướng dẫn, giảng dạy tận tình của các Thầy giáo, Cô giáo; sự quan tâm và động viên của gia đình, bạn bè, tôi đã hoàn thành Luận văn Thạc sĩ Khoa học môi trường của mình. Qua đây, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các Thầy giáo, Cô giáo Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy, truyền đạt những kiến thức và kinh nghiệm quý báu cho tôi trong suốt quá trình học tập tại trường. Tôi xin chân thành cám ơn Sở Tài Nguyên và Môi trường tỉnh Savannakhet, các hội viên của các Tổ chức đoàn thể trên địa bàn tỉnh Savannakhet đã giúp đỡ rất nhiều để tôi hoàn thành Luận văn này. Đặc biệt, với lòng kính trọng và biết ơn, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Giảng viên, PGS.TS. Nguyễn Thị Hoàng Liên đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình hoàn thành Luận văn của mình. Cảm ơn bố mẹ và gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, những người luôn động viên, khuyến khích, giúp đỡ tôi hoàn thành Luận văn. Hà Nội, ngày ….... tháng ..….. năm 2020 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Linda THAMMAVONGSA i
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CHDCND : Cộng hòa Dân chủ nhân dân LWU : Hội Liên hiệp Phụ nữ Lào NDCM: Nhân dân cách mạng UBND : Ủy ban nhân dân ii
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ 1 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................... ii MỤC LỤC.................................................................................................................iii DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. v DANH MỤC HÌNH.................................................................................................. vi MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chương 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .............................................. 3 1.1. Giới thiệu về các tổ chức đoàn thể ở CHDCND Lào .......................................... 3 1.2. Hiện trạng công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào .............................................................................................................................. 6 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò và sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường tại tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào ................... 9 Chương 2 ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .... 12 2.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................ 12 2.2. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 12 2.3. Nội dung nghiên cứu .......................................................................................... 13 2.3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 13 2.4.1. Phương pháp thu thập, nghiên cứu tài liệu............................................. 13 2.4.2. Phương pháp phân tích SWOT .............................................................. 15 2.4.3. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu.................................................. 15 Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................... 16 3.1. Vai trò của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet nước CHDCND Lào ............................................................................ 16 3.1.1. Vai trò của các tổ chức đoàn thể trong hoạt động tuyên truyền, vận động nhân dân bảo vệ môi trường tại tỉnh Savannakhet ........................................... 16 3.1.2. Vai trò của các tổ chức đoàn thể trong việc tham gia xây dựng các quy định, quy chuẩn về bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet ......................... 18 3.1.3. Vai trò của các tổ chức đoàn thể trong việc tham gia quy hoạch và xây dựng cơ sở hạ tầng bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet ......................... 19 iii
3.1.4. Vai trò của các tổ chức đoàn thể trong việc tham gia huy động nguồn lực cho các hoạt động cải thiện môi trường của tỉnh Savannakhet .................. 20 3.1.5. Vai trò của các tổ chức đoàn thể trong việc tham gia giám sát, đánh giá việc thực hiện bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet ................................. 22 3.2. Đánh giá thực trạng tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào hiện nay ........................... 24 3.2.1. Thực trạng tham gia của các tổ chức đoàn thể trong hoạt động tuyên truyền, vận động nhân dân bảo vệ môi trường................................................. 24 3.2.2. Thực trạng tham gia của các tổ chức đoàn thể trong xây dựng các quy định, quy chuẩn về bảo vệ môi trường ............................................................. 30 3.2.3. Thực trạng tham gia của các tổ chức đoàn thể trong việc quy hoạch và xây dựng cơ sở hạ tầng bảo vệ môi trường ...................................................... 33 3.2.4. Thực trạng tham gia của các tổ chức đoàn thể trong việc huy động nguồn lực cho các hoạt động cải thiện môi trường .......................................... 36 3.2.5. Thực trạng tham gia của các tổ chức đoàn thể trong việc giám sát, đánh giá việc thực hiện bảo vệ môi trường ............................................................... 39 3.3. Phân tích những thuận lợi và khó khăn trong việc nâng cao vai trò và tăng cường sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào .................................................................... 42 3.3.1. Một số thuận lợi trong việc nâng cao vai trò và tăng cường sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet nước Lào ..................................................................................... 43 3.3.2. Một số khó khăn còn tồn tại trong việc nâng cao vai trò và tăng cường sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet nước Lào .............................................................................. 47 3.4. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao vai trò và tăng cường sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường tại tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào .......................................................................................................... 51 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 60 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 62 PHỤ LỤC iv
DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Ý kiến của người dân và các hội viên về vai trò của các tổ chức đoàn thể đối với công tác bảo vệ môi trường tại tỉnh Savannakhet ........................................ 23 Bảng 3.2: Tỷ lệ người dân và đại diện các tổ chức đoàn thể tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh Savannakhet .................................................... 43 Bảng 3.3: Tỷ lệ người dân nhận được các thông tin tuyên truyền, phổ biến kiến thức về hoạt động bảo vệ môi trường qua các kênh thông tin .......................................... 44 Bảng 3.4: Mức đóng kinh phí cho hoạt động bảo vệ môi trường hằng năm trên địa bàn tỉnh Savannakhet ................................................................................................ 48 v
DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Sơ đồ vị trí tỉnh Savannakhet .................................................................... 12 Hình 3.1: Mô hình chế biến cao su tại Thành phố Kaisone, tỉnh Savannakhet ........ 25 Hình 3.2: Các Hội viên của Mặt trận Lào xây dựng đất nước đang trao đổi............ 26 Hình 3.3: Lớp tập huấn về bảo vệ môi trường cho người dân tại huyện Thaphangthong, tỉnh Savannakhet ........................................................... 28 Hình 3.4: Hội viên Hội nông dân tham gia vệ sinh môi trường tại các ngõ, đường liên thôn tại huyện Atsaphon .................................................................... 28 Hình 3.5: Đoàn viên, thanh niên tham gia nạo vét hồ, góp phần giảm ngập úng trên địa bàn huyện At Sa Phon ........................................................................ 30 Hình 3.6: Đoàn Thanh niên đang bố trí công trình xử lý môi trường ở vùng đất trũng nhằm giảm bớt tác động của lũ tại khu vực đồng bằng sông Sebanghieng ............................................................................................. 34 Hình 3.7: Trạm quan trắc tự động tại huyện At Sa Phon.......................................... 35 Hình 3.8: Đoàn Thanh niên tỉnh Savannakhet phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường thu gom rác thải tại một số tuyến đường ...................................... 38 Hình 3.9: Một lớp tuyên truyền về chính sách pháp luật bảo vệ môi trường cho cán bộ, hội viên của các tổ chức đoàn thể tại huyện Atsaphon ...................... 38 Hình 3.10: Hoạt động kiểm tra một hệ thống xử lý rác thải tại huyện Thaphangthong ......................................................................................... 40 vi
MỞ ĐẦU Hiện nay môi trường tại nhiều quốc gia trên thế giới đang bị đe dọa nghiêm trọng dưới tác động của các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội và sinh hoạt của người dân. Ở nước CHDCND Lào, các vùng nông thôn cũng đang trong quá trình chuyển đổi, kéo theo đó là rất nhiều vấn đề nảy sinh, đặc biệt là tình trạng ô nhiễm môi trường. Các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường nông thôn ở Lào hiện nay chủ yếu là do lạm dụng và sử dụng không hợp lý các loại hóa chất trong sản xuất nông nghiệp; việc xử lý rác thải sinh hoạt của từng hộ gia đình chưa được triệt để; hay một số người dân còn chưa nhận thức được vai trò của việc bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, sự quan tâm của các cấp, các ngành, các tổ chức đoàn thể còn chưa đúng mức. Ô nhiễm môi trường đã và đang gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân và có tác động xấu đến hệ sinh thái nông nghiệp… Do vậy, bảo vệ môi trường đang là vấn đề mang tính cấp bách ở nước CHDCND Lào nói chung và khu vực nông thôn nói riêng. Ở Lào, các tổ chức đoàn thể ra đời rất sớm, có vai trò chủ yếu là định hướng, giúp đỡ cho người dân về mọi mặt như tinh thần và vật chất. Đồng thời, các tổ chức đoàn thể cũng giúp củng cố bộ máy hoạt động của chính quyền địa phương đạt hiệu quả cao. Tại các vùng nông thôn, vai trò của các tổ chức đoàn thể là hết sức quan trọng và có ý nghĩa đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương cũng như đối với đời sống của mỗi người dân, đặc biệt là trong việc bảo vệ môi trường. Bởi, để giải quyết được vấn đề ô nhiễm môi trường như hiện nay đòi hỏi phải cần đến sức mạnh tổng hợp của cả cộng đồng, trong đó có vai trò tham gia của các tổ chức đoàn thể. Đó có thể là sự phối hợp trong công tác bảo vệ môi trường giữa cơ quan quản lý nhà nước về môi trường với các tổ chức đoàn thể như: Hội Liên hiệp Phụ nữ Lào, Liên đoàn Công đoàn, Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào của các địa phương… để thu hút cộng đồng và các đoàn viên của các tổ chức đoàn thể tham gia bảo vệ môi trường đạt hiệu quả ngày càng cao hơn. Xuất phát từ đòi hỏi khoa học, yêu cầu thực tiễn và góp phần nâng cao vai trò và sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh 1
Savannakhet, nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào, tác giả chọn đề tài: “Đánh giá vai trò và sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet” làm đề tài nghiên cứu luận văn Thạc sĩ của mình. Mục tiêu nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu làm rõ vai trò và đánh giá thực trạng tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào hiện nay. Từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao vai trò và sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường ở tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào. Cấu trúc luận văn: Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, luận văn gồm 3 chương chính như sau: Chương 1: Tổng quan vấn đề nghiên cứu Chương 2: Đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiên cứu Chương 3: Kết quả nghiên cứu 2
Chương 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Giới thiệu về các tổ chức đoàn thể ở CHDCND Lào Hiện nay, trong cấu trúc của hệ thống chính trị - xã hội của nước CHDCND Lào bao gồm các tổ chức đoàn thể chính đó là: Hội Liên hiệp Phụ nữ Lào; Liên đoàn Công đoàn; Đoàn Thanh niên nhân dân cách mạng Lào; Mặt trận Lào xây dựng đất nước; Hội Nông dân và Hội Cựu chiến binh…[2]. Các tổ chức đoàn thể Hội Liên Liên Đoàn Mặt trận Hội Hội hiệp Phụ đoàn Thanh Lào xây Nông Cựu nữ Lào công niên dựng dân chiến đoàn NDCM đất binh Lào nước Các tổ chức đoàn thể ở Lào là các tổ chức được thành lập ra nhằm mục tiêu xây dựng, thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng và Nhà nước, góp phần phát triển đất nước. Các tổ chức đoàn thể thể hiện sự tập hợp, đoàn kết giữa các lực lượng quần chúng trong xã hội, là sự thống nhất giữa hai mặt chính trị và xã hội. Mặc dù, phương thức tổ chức và hoạt động của các tổ chức đoàn thể khác với các tổ chức khác, ví dụ như tổ chức Đảng và các cơ quan nhà nước, nhưng phương thức tổ chức và hoạt động của các tổ chức đoàn thể luôn gắn chặt với việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng mà Đảng và Nhà nước đã giao. Các tổ chức đoàn thể ở Lào là hình thức tổ chức động viên, triển khai nguồn lực con người cho các mục tiêu xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong công cuộc hội nhập, phát triển kinh tế quốc tế do Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý. Cùng với sự phát triển của Đảng, Nhà nước thì các tổ chức đoàn thể cũng luôn tập hợp, đoàn kết và cấu thành một trong các bộ phận của hệ thống chính trị ở Lào. Trong hệ thống này, Đảng nhân dân Cách mạng Lào giữ vai trò là bộ phận rất quan 3
trọng, lãnh đạo trực tiếp các tổ chức đoàn thể khác. Trong hệ thống chính trị - xã hội ở Lào hiện nay, với tính chất chính trị và xã hội rộng lớn, các tổ chức đoàn thể ở Lào có vai trò là người tổ chức, vận động đông đảo người dân thực hiện các nhiệm vụ đặt ra đối với cách mạng Lào thông qua các hình thức phù hợp. Cụ thể: - Hội Liên hiệp Phụ nữ Lào (tiếng Anh: Lao Women’s Union, viết tắt LWU) là một tổ chức chính trị, xã hội của phụ nữ Lào, mục đích hoạt động vì sự bình đẳng, phát triển của phụ nữ [2]. Hội là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Lào, thành viên của Liên đoàn phụ nữ Dân chủ quốc tế và Liên đoàn các tổ chức phụ nữ ASEAN. Đây là tổ chức tập hợp đông đảo các tầng lớp phụ nữ ở Lào, là một tổ chức phụ nữ cấp quốc gia có quy mô lớn so với trên thế giới. Hội được thành lập và tham gia tích cực trong các hoạt động của đất nước như: các hoạt động vì hòa bình, vì môi trường, vì tình đoàn kết hữu nghị giữa các dân tộc và tiến bộ trên toàn thế giới. Hội được thành lập với mục đích hoạt động vì sự bình đẳng, phát triển của phụ nữ, luôn chăm lo bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp và chính đáng của phụ nữ. Dưới sự lãnh đạo của Đảng nhân dân Cách mạng Lào, Hội đã đoàn kết các tầng lớp phụ nữ nhằm giúp họ phát huy truyền thống yêu nước, tinh thần bất khuất, trung hậu, đảm đang, tài năng, trí tuệ… nhằm góp sức mình vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng và ngày càng văn minh hơn. Hội có chức năng đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của các tầng lớp phụ nữ, tham gia xây dựng Đảng, tham gia quản lý Nhà nước. Ngoài ra Hội còn đoàn kết, vận động phụ nữ thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; vận động xã hội thực hiện bình đẳng giới… - Liên đoàn Công đoàn Lào là tổ chức chính trị - xã hội rộng lớn của giai cấp công nhân, đội ngũ trí thức và những người lao động tự nguyện lập ra nhằm mục đích tập hợp, đoàn kết lực lượng, xây dựng giai cấp công nhân Lào lớn mạnh về mọi mặt [2]; đại diện và bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, phấn đấu xây dựng nước Lào độc lập, thống nhất đi lên chủ nghĩa xã hội. Liên đoàn Công đoàn Lào là thành viên của hệ thống chính trị và là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Lào, là trung tâm tập hợp, đoàn kết, giáo dục, rèn luyện, xây dựng đội ngũ giai cấp công nhân, lao động… 4
- Đoàn Thanh niên nhân dân cách mạng Lào: là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên Lào [2]. Đoàn bao gồm những thanh niên tiên tiến, phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh. Đối với Đảng: Đoàn là tổ chức hoạt động dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, là đội dự bị tin cậy của Đảng, nguồn cung cấp cán bộ theo yêu cầu nhiệm vụ chính trị của Đảng. Đối với Nhà nước: Đoàn là chỗ dựa vững chắc của Nhà nước trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Đoàn phối hợp với các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể và tổ chức xã hội chăm lo giáo dục, đào tạo và bảo vệ thanh thiếu nhi… - Hội Nông dân Lào là tổ chức chính trị - xã hội của giai cấp nông dân do Đảng Cộng sản nhân dân Cách mạng Lào lãnh đạo và là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Lào [2]; cơ sở chính trị của Nhà nước CHDCND Lào. Hội Nông dân Lào có chức năng: Tuyên truyền, giáo dục cho cán bộ, hội viên, nông dân hiểu biết đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của Hội; Khơi dậy và phát huy truyền thống yêu nước, ý chí cách mạng, tinh thần tự lực, tự cường, lao động sáng tạo của nông dân; Vận động, tập hợp và làm nòng cốt tổ chức các phong trào nông dân phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh… - Mặt trận Lào xây dựng đất nước là tổ chức liên hiệp tự nguyện của các đoàn thể nhân dân và các cá nhân tiêu biểu của các giai cấp, các tầng lớp xã hội, các dân tộc, tôn giáo [2]; là tổ chức đại diện cho ý chí đoàn kết và nguyện vọng chính đáng của nhân dân Lào; là nơi tập hợp trí tuệ của những người Lào yêu nước, là nơi thống nhất hành động giữa các tổ chức thành viên, phối hợp với chính quyền thực hiện nền dân chủ, chăm lo bảo vệ lợi ích chính đáng của các tầng lớp nhân dân; giám sát, bảo vệ và tham gia xây dựng Nhà nước và quản lý xã hội. - Hội Cựu chiến binh Lào là tổ chức đoàn thể thành viên của Mặt trận Lào xây dựng đất nước, là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, là một trong những tổ chức chính trị quan trọng trong hệ thống chính trị do Đảng nhân dân cách mạng Lào lãnh đạo [2]. Hội Cựu chiến binh Lào hoạt động theo đường lối, chính sách của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước và Điều lệ của Hội. Hội Cựu chiến binh hoạt động với mục đích là tập hợp, đoàn kết, động viên các thế hệ cựu chiến binh 5
của đất nước Lào giữ gìn và phát huy bản chất, truyền thống bộ đội, tích cực tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ các thành quả cách mạng, xây dựng và bảo vệ Đảng, Nhà nước, chế độ, bảo vệ quyền lợi chính đáng và hợp pháp của cựu chiến binh, chăm lo và giúp đỡ đồng đội về tinh thần và vật chất trong cuộc sống, gắn bó tình bạn đã từng tham gia chiến đấu. Như vậy, qua phân tích trên chúng ta có thể thấy các tổ chức đoàn thể chính ở Lào hiện nay gồm có: Hội Liên hiệp Phụ nữ Lào, Liên đoàn Công đoàn, Đoàn Thanh niên nhân dân cách mạng Lào, Mặt trận Lào xây dựng đất nước, Hội Nông dân và Hội Cựu chiến binh. Đây là những tổ chức đoàn thể hoạt động theo pháp luật, điều lệ riêng của hội và những quy định của từng tổ chức đoàn thể, đó là nơi gắn kết giữa các thành viên trong xã hội với nhau. Điểm chung của các tổ chức đoàn thể là được thành lập ra do nhu cầu của các thành viên, người lãnh đạo và các thành viên tham gia đều tự nguyện vì các lợi ích chung của toàn xã hội. Thông qua các vai trò của mỗi thành viên, các tổ chức hoạt động luôn mang lại những lợi ích tích cực hơn cho bản thân và cho chính tổ chức mà mình tham gia, đặc biệt là trong công tác bảo vệ môi trường tại địa phương. Ở tỉnh Savannakhet, các thành viên của các tổ chức này luôn gắn kết với nhau bởi tình làng, nghĩa xóm, họ có vai trò tích cực trong các hoạt động như: xóa đói giảm nghèo, vận động các thành viên tham gia lao động, sản xuất, tham gia các hoạt động y tế, giáo dục… tại địa phương. Qua đó có thể thấy, các tổ chức đoàn thể đã và đang hình thành tại nước Lào nói chung và tại tỉnh Savannakhet nói riêng ngày càng đáp ứng với sự phát triển chung của đất nước, đặc biệt là trong giai đoạn nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển và có nhiều triển vọng trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Các tổ chức đoàn thể này đều đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng nhân dân cách mạng Lào và luôn trung thành với Đảng, Nhà nước Lào. 1.2. Hiện trạng công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào “Môi trường” là một trong những thuật ngữ khoa học được sử dụng rất nhiều trong đời sống hàng ngày ở Lào hiện nay. Khi bàn về thuật ngữ “môi trường” có rất nhiều khái niệm được đưa ra. 6
Theo Điều 2 Luật Bảo vệ môi trường của nước CHDCND Lào năm 1999 (sửa đổi năm 2003): “Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên. Thành phần của môi trường là các yếu tố tạo nên môi trường như: không khí, nước, đất, âm thanh, ánh sáng, lòng đất, núi, rừng, sông, hồ, biển, sinh vật, các hệ sinh thái, cảnh quan thiên nhiên, danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử và các hình thái vật chất khác”. [3] Theo Tổ chức kinh tế văn hóa xã hội Liên hợp quốc:“Môi trường của con người bao gồm toàn bộ các hệ thống tự nhiên và các hệ thống do con người tạo ra, những cái vô hình như tập quán, niềm tin…, trong đó con người sống và lao động, họ khai thác các tài nguyên thiên nhiên và nhân tạo nhằm thỏa mãn những nhu cầu của mình”. Từ những quan niệm trên chúng ta có thể hiểu bảo vệ môi trường là hoạt động giữ gìn, đảm bảo tính an toàn cho tất cả các yếu tố tự nhiên và các yếu tố xã hội cần thiết nhằm đáp ứng nhu cầu cần thiết của cuộc sống hay hoạt động sản xuất của con người như nguồn tài nguyên thiên nhiên, không khí, đất, nước, ánh sáng, cảnh quan hay các quan hệ xã hội khác… Savannakhet là một tỉnh thuộc miền Trung nước Lào. Phía Bắc giáp tỉnh Khammuane; phía Nam giáp tỉnh Saravane; phía Đông giáp nước Việt Nam; phía Tây giáp nước Thái Lan. Trên địa bàn tỉnh hiện nay có các tuyến đường huyết mạch chính là đường số 13 chạy dọc từ Bắc Lào xuống Nam Lào; có cầu Hữu Nghị, là nơi kết nối giữa người dân trên địa bàn tỉnh với tỉnh Mukdahan của Thái Lan và tỉnh Quảng Trị của Việt Nam. Đường bộ nội tỉnh chạy tới các trung tâm huyện đã được nâng cấp và trải nhựa, giao thông thuận tiện nên đã góp phần không nhỏ vào việc phát triển kinh tế trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua. Đồng thời, hiện nay tại tỉnh Savannakhet có hai cửa khẩu quốc tế lớn, đó là cửa khẩu Mục Đa Hán (kết nối với Thái Lan bằng cầu Hữu Nghị Thái Lào số 2) và cửa khẩu Lao Bảo - Đen Sa Vẳn (kết nối với tỉnh Quảng Trị - Việt Nam) bằng đường quốc lộ số 9 [4]. Thông qua hai cửa khẩu quốc tế lớn này, khách du lịch quốc tế có thể tham gia buôn bán, du lịch. Qua đó, thúc đẩy nền kinh tế và du lịch Lào nói chung và sự phát triển trên địa bàn 7
tỉnh Savannakhet nói riêng. Sự phát triển kinh tế trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua đã góp phần nâng cao đời sống của người dân, tuy nhiên cũng kéo theo hệ lụy đó là tình trạng ô nhiễm môi trường. Savannakhet là một trong những địa phương rất tích cực thực hiện triển khai mô hình “nhân dân tự bảo vệ môi trường” ở Lào. Thông qua mô hình này đã góp phần giúp địa bàn tỉnh cải thiện được môi trường ngày càng xanh, sạch, đẹp. Nhằm huy động phong trào bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh, Mặt trận tổ quốc tỉnh Savannakhet đã phối hợp chặt chẽ với Sở Tài nguyên và Môi trường, các tổ chức đoàn thể tỉnh thực hiện nhiều hoạt động bảo vệ môi trường như: In ấn, phát hành hàng ngàn bảng cam kết, tờ rơi và các biểu mẫu khảo sát hoạt động bảo vệ môi trường nhằm phục vụ cho công tác tuyên truyền, động viên, tổ chức các phong trào; Hướng dẫn các tổ chức đoàn thể như: Mặt trận Tổ quốc các cấp chỉ đạo cơ sở đăng ký các cam kết trong công tác bảo vệ môi trường đến từng hộ dân trên địa bàn các khu dân cư. Bên cạnh đó, các tổ chức đoàn thể tại tỉnh còn vận động người dân góp công sức vào việc bê tông hóa các tuyến đường dân sinh, xây dựng các cống rãnh thoát nước, các hố xử lý rác thải, làm nhà vệ sinh tự hoại, bể nước sạch cho người dân và đào các hố rác trong khuôn viên gia đình để xử lý chất thải tại chỗ. Thông qua việc thực hiện tích cực các hoạt động bảo vệ môi trường, hiện nay trên địa bàn tỉnh đã có các khu tự quản bảo vệ môi trường. Hàng tháng, các điểm đều có buổi tổ chức sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm, đồng thời khen thưởng các tập thể và cá nhân có thành tích cao trong việc bảo vệ môi trường tại tỉnh. Bên cạnh đó, các cơ quan có thẩm quyền còn tổ chức các lớp tập huấn cho các tổ chức đoàn thể và người dân những kỹ năng, kiến thức cơ bản về hoạt động bảo vệ môi trường [11]. Hiện nay, hoạt động bảo vệ môi trường ở tỉnh Savannakhet gồm rất nhiều các biện pháp như: pháp luật, các chính sách kinh tế, kỹ thuật, xã hội thích hợp nhằm bảo vệ chất lượng môi trường sống của tỉnh trên cơ sở có sự tham gia của các tổ chức đoàn thể theo phương châm đó là “dân biết, dân làm, dân kiểm tra, dân quản lý…”. Đây là một trong những cơ sở quan trọng để tỉnh Savannakhet có thể 8
phát huy tất cả các nội lực, hướng vào mục tiêu xây dựng tính bền vững trong hoạt động bảo vệ môi trường tại tỉnh. Công tác bảo vệ môi trường tại tỉnh hiện nay nhằm thực hiện các mục tiêu như: khắc phục và phòng chống suy thoái, ô nhiễm môi trường phát sinh từ các hoạt động trong đời sống hàng ngày của con người; phát triển bền vững kinh tế và xã hội trên địa bàn tỉnh theo các nguyên tắc bền vững như: phát triển kinh tế, bảo vệ các nguồn tài nguyên thiên nhiên, không tạo ra ô nhiễm và suy thoái chất lượng môi trường sống, qua đó góp phần nâng cao sự công bằng xã hội. Hoạt động bảo vệ môi trường tại tỉnh hiện nay được thực hiện theo các nguyên tắc chủ yếu đó là: hướng công tác bảo vệ môi trường theo mục tiêu phát triển bền vững kinh tế xã hội giữa các khu vực, giữ cân bằng giữa phát triển và bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó còn kết hợp với chính quyền, các tổ chức kinh tế - xã hội khác và người dân trong việc bảo vệ môi trường. Hay việc quản lý môi trường cần phải thực hiện bằng nhiều biện pháp và công cụ tổng hợp thích hợp; hoạt động phòng chống, ngăn ngừa suy thoái môi trường cần được ưu tiên hơn trong việc xử lý, phục hồi môi trường nếu để gây ra ô nhiễm môi trường [11]. Bên cạnh đó, những cá nhân nếu gây ô nhiễm thì phải trả tiền cho các tổn thất do ô nhiễm môi trường gây ra và các chi phí xử lý, hồi phục môi trường bị ô nhiễm. Người sử dụng các thành phần môi trường phải trả tiền cho việc sử dụng gây ra ô nhiễm đó. 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò và sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường tại tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào Sự tham gia của các tổ chức đoàn thể và vai trò của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường tại tỉnh Savannakhet hiện nay chịu ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố. Cụ thể như: - Ý thức của người dân và các hội viên tham gia trong công tác quản lý môi trường tại địa phương: Đây là yếu tố có ảnh hưởng rất lớn bởi nhận thức của người dân về công tác bảo vệ môi trường hiện nay tại tỉnh còn hạn chế, ý thức bảo vệ môi trường của người dân địa phương còn thấp. Một số bộ phận người dân còn quan niệm rằng bảo vệ môi trường là trách nhiệm của nhà nước, của cơ quan có thẩm quyền. Dẫn đến tình trạng xả thải không đúng nơi quy định ở tỉnh hiện nay chủ yếu 9
là do người dân và chủ các cơ sở sản xuất còn thiếu ý thức trong việc bảo vệ môi trường. Nhiều cá nhân còn có tâm lý “sạch ở gia đình, bẩn chung thì mặc kệ”, do vậy họ cho rằng cứ xả chất thải bừa bãi tại các nơi xa dân cư và xa cơ sở sản xuất của mình là được. Bên cạnh đó, một số bộ phận người dân còn chưa tự phân loại và xử lý rác tại gia đình, rác hữu cơ và vô cơ còn trộn lẫn vào nhau. Ngoài ra, các cơ sở sản xuất kinh doanh còn chú trọng chạy theo lợi nhuận mà không quan tâm đến hoạt động bảo vệ môi trường, mặc dù chính quyền địa phương đã có nhiều biện pháp xử lý. Mặt khác, hoạt động bảo vệ môi trường ở tỉnh hiện nay còn phụ thuộc vào các yếu tố văn hóa của người dân sống trên địa bàn. Các hoạt động về quản lý và bảo vệ môi trường ở tỉnh như: cách thức thu gom rác, xử lý rác thải, nguồn nước... ở một số địa bàn còn mang tính tự phát và chưa có hệ thống. Khi có những phương pháp bảo vệ môi trường mới hoặc có những tác động mới đến môi trường thì người dân lại chưa kịp thích ứng về hành vi và nhận thức nhằm ứng phó. Do đó, vẫn còn những hành vi bảo vệ môi trường của tập thể và cộng đồng bị ảnh hưởng bởi các hành vi cá nhân. - Năng lực vận động, tổ chức quần chúng của cán bộ các tổ chức đoàn thể: Đây là một trong những yếu tố có ảnh hưởng đến vai trò và sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh. Hiện nay, trình độ chuyên môn của cán bộ, hội viên các tổ chức đoàn thể còn nhiều hạn chế như: thiếu năng lực, trình độ chuyên môn. Do vậy, việc tuyên truyền, vận động người dân còn hạn chế, hiệu quả còn thấp. Mặt khác, do cán bộ của các tổ chức đoàn thể chủ yếu là người làm việc không chuyên trách nên thời gian và sự nhiệt tình của cán bộ, hội viên hầu như còn nhiều hạn chế. - Chính sách của Đảng và Nhà nước: Hiện nay, việc bảo vệ môi trường được thực hiện cùng với hoạt động xây dựng “gia đình văn hóa” và “xây dựng nếp sống đẹp tại khu dân cư” đã góp phần rất lớn vào quá trình đảm bảo vệ sinh môi trường tại các huyện trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, trên thực tế các chính sách khi triển khai chưa đạt hiệu quả cao. Ngoài ra, một số chính sách và quy định về việc quản lý hoạt 10
động bảo vệ môi trường vẫn còn nhiều bất cập nên đã làm hạn chế sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trên địa bàn tỉnh. Một số chính sách đưa ra không hợp lý hay việc tuyên truyền, phổ biến chính sách, thông tin về hoạt động bảo vệ môi trường chưa được đầy đủ nên các hội viên chưa hiểu hết vai trò của mình trong hoạt động bảo vệ môi trường, dẫn đến một số hạn chế trong việc tham gia của họ vào công tác này. Các chính sách của cơ quan có thẩm quyền rất quan trọng, bởi nếu chính sách phù hợp với thực tiễn thì các hội viên của tổ chức đoàn thể sẽ tuyên truyền, vận động được nhiều người dân tham gia trong việc bảo vệ môi trường và hoạt động này sẽ được người dân thực hiện thường xuyên, không mang tính hình thức, các công tác quản lý các khu dân cư, các địa bàn bị ô nhiễm sẽ được chú trọng và quy hoạch sẽ có tính đồng bộ hơn. Mặt khác, nếu trong hoạt động bảo vệ môi trường mà có các chính sách khen thưởng tại các khu dân cư thì sẽ thu hút được nhiều người dân và các hội viên của tổ chức đoàn thể tham gia. - Nguồn lực cho hoạt động bảo vệ môi trường: Đây là một trong những yếu tố rất quan trọng, bởi nếu nguồn kinh phí cho các tổ chức đoàn thể mà nhiều thì sẽ góp phần động viên, thu hút được nhiều hội viên tham gia. Ngược lại, nếu kinh phí cho các tổ chức đoàn thể hoạt động mà ít thì hiệu quả của công tác bảo vệ môi trường không được cao. Tuy nhiên, hiện nay nguồn kinh phí cho các tổ chức đoàn thể ở tỉnh hoạt động hầu như không có. Các nguồn thu để tổ chức hoạt động chủ yếu dựa vào quỹ đóng góp của các hội viên và sự hỗ trợ của chính quyền địa phương nhưng sự hỗ trợ này là không nhiều. Bên cạnh những yếu tố trên thì các cơ sở sản xuất, các doanh nghiệp tại địa phương, nhất là khu vực nông thôn hiện nay còn thiếu vốn đầu tư cho khoa học, kỹ thuật trong việc xử lý các chất thải cũng làm cho tình trạng ô nhiễm môi trường tăng rộng, gây khó khăn cho hoạt động tuyên truyền của các tổ chức đoàn thể. Với những làng nghề truyền thống tại Lào thì hầu như chưa có hệ thống xử lý nước và chất thải; có nhiều trang trại gia đình, hộ chăn nuôi và các doanh nghiệp có hầm khí biogas và bể xử lý rác thải nhưng lượng nước thải lớn nên chưa bảo đảm giải quyết triệt để. 11
Chương 2 ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của Luận văn là vai trò và sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào hiện nay. Đối tượng được tác giả khảo sát nhằm làm rõ vai trò và sự tham gia của một số tổ chức đoàn thể chính trong công tác bảo vệ môi trường của tỉnh Savannakhet, nước CHDCND Lào, bao gồm: Hội Liên hiệp Phụ nữ Lào, Liên đoàn Công đoàn, Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Lào, Mặt trận Lào xây dựng đất nước, Hội Nông dân và Hội cựu chiến binh. 2.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài được tiến hành nghiên cứu tại một số vùng của tỉnh Savannakhet, gồm thành phố Kaison, huyện Atsaphon và huyện Thaphangthong của tỉnh Savannakhet thuộc nước CHDCND Lào. Hình 1.1: Sơ đồ vị trí tỉnh Savannakhet Nguồn: Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Savannakhet 12