Biện pháp nâng cao chất lượng quản lí đào tạo và nghiên cứu khoa học của trường Đại học Sư phạm Hà Nội

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE<br /> Educational Sci., 2016, Vol. 61, No. 8A, pp. 123-127<br /> This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn<br /> <br /> DOI: 10.18173/2354-1075.2016-0138<br /> <br /> BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG QUẢN LÍ ĐÀO TẠO<br /> VÀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI<br /> Nguyễn Văn Khôi<br /> <br /> Khoa Sư phạm Kĩ thuật, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội<br /> Tóm tắt. Chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học của trường đại học có liên quan mật<br /> thiết với nhau, làm tiền đề và cũng là kết quả của nhau. Trên cơ sở xác định các yếu tố cơ<br /> bản quyết định chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học của trường đại học, bài viết đề<br /> xuất cách tiếp cận hệ thống và biện pháp nâng cao chất lượng quản lí đào tạo và nghiên cứu<br /> khoa học của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.<br /> Từ khóa: Tiếp cận hệ thống, biện pháp nâng cao chất lượng quản lí đào tạo và nghiên cứu<br /> khoa học.<br /> <br /> 1.<br /> <br /> Mở đầu<br /> <br /> Những năm qua, Nhà trường đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo về nâng cao chất lượng đào<br /> tạo và nghiên cứu khoa học [5, 6, 7],... Qua đó Nhà trường cũng đã xây dựng và thực hiện nhiều<br /> biện pháp hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học. Bài viết này<br /> chỉ tập trung vào một số biện pháp mang tính quản lí cơ bản nhất.<br /> <br /> 2.<br /> 2.1.<br /> <br /> Nội dung nghiên cứu<br /> Các yếu tố cơ bản quyết định chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học<br /> của Trường<br /> <br /> Chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học (NCKH) của trường đại học có liên quan mật<br /> thiết với nhau, làm tiền đề và cũng là kết quả của nhau. Chất lượng đào tạo và NCKH là các tiêu<br /> chuẩn chính của chất lượng giáo dục trường đại học.<br /> Chất lượng giáo dục trường đại học là sự đáp ứng mục tiêu do nhà trường đề ra, đảm bảo<br /> các yêu cầu về mục tiêu giáo dục đại học của Luật giáo dục, phù hợp với yêu cầu đào tạo nguồn<br /> nhân lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và cả nước.<br /> Chất giáo dục của Trường phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong mối quan hệ tác động qua lại<br /> (Sứ mạng và mục tiêu của trường đại học; Tổ chức và quản lí; Chương trình đào tạo; Hoạt động<br /> đào tạo; Đội ngũ cán bộ quản lí, giảng viên và nhân viên; Người học; Nghiên cứu khoa học, ứng<br /> dụng, phát triển và chuyển giao công nghệ; Hoạt động hợp tác quốc tế; Thư viện, trang thiết bị học<br /> Ngày nhận bài: 15/7/2016. Ngày nhận đăng: 20/9/2016<br /> Liên hệ: Nguyễn Văn Khôi, e-mail: khoinv@hnue.edu.vn<br /> <br /> 123<br /> <br /> Nguyễn Văn Khôi<br /> <br /> tập và cơ sở vật chất khác; Tài chính và quản lí tài chính). Có thể sắp xếp thành các nhóm yếu tố<br /> đầu vào, quá trình và đầu ra như Sơ đồ 1.<br /> <br /> Sơ đồ 1. Các nhóm yếu tố tạo nên chất lượng đào tạo và NCKH<br /> Theo đó nổi lên 3 yếu tố sau:<br /> - Chất lượng của đội ngũ cán bộ, viên chức, đặc biệt là viên chức quản lí, giảng viên, nghiên<br /> cứu viên;<br /> - Cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo và nghiên cứu khoa học;<br /> - Nguồn lực tài chính và cơ chế chi tiêu nguồn lực này, đặc biệt là trong điều kiện nguồn lực<br /> tài chính của Trường còn hạn hẹp.<br /> Do đó, trước hết biện pháp nâng cao chất lượng trong đào tạo và NCKH của Trường cũng<br /> cần tập trung tác động vào 3 yếu tố trên.<br /> <br /> 2.2.<br /> <br /> Biện pháp nâng cao chất lượng quản lí đào tạo và nghiên cứu khoa học của<br /> Trường<br /> <br /> 2.2.1. Cách tiếp cận<br /> Trước hết, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội là một bộ phận của hệ thống các trường Đại<br /> học Sư phạm nói riêng cũng như hệ thống các trường Đại học nói chung của cả nước. Do đó, hoạt<br /> động của Trường cũng phải bắt nhịp với hoạt động chung của cả hệ thống.<br /> Mặt khác, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội là một hệ thống có nhiều bộ phận (đơn vị trực<br /> thuộc), mỗi bộ phận có chức năng và đặc thù riêng. Cần phát huy hết tiềm năng của mỗi bộ phận<br /> nhưng phải hướng đến mục tiêu chung.<br /> Ví dụ, với một ngành đào tạo, chương trình đào tạo của ngành được quy định gồm: mục<br /> tiêu, chuẩn đầu ra, danh mục các học phần bắt buộc và tự chọn,... nhưng với mỗi viên chức tham<br /> gia đào tạo, khi xây dựng đề cương học phần liệu đã quan tâm đầy đủ đến mục tiêu và chuẩn đầu<br /> ra chung của chương trình chưa? Và ai sẽ kiểm soát điều đó? Biểu hiện cụ thể là kết quả TTSP<br /> hàng năm thường rất cao, thậm chí “xuất sắc”, nhưng thực tế thì hầu hết sinh viên bị các trường<br /> phổ thông đánh giá là chưa đáp ứng yêu cầu của giáo dục phổ thông về kĩ năng ứng xử, kĩ năng<br /> dạy học tích hợp và phân hóa, kĩ năng dạy học theo chủ đề liên môn,... Đối chiếu trở lại thì trong<br /> chương trình đào tạo các ngành chưa có đề cương chi tiết học phần Thực tập sư phạm mà chỉ có<br /> Quy chế TTSP (chung của Trường), trong đó không có chuẩn đầu ra làm căn cứ cho đánh giá?<br /> <br /> 2.2.2. Biện pháp nâng cao chất lượng quản lí đào tạo và nghiên cứu khoa học của Trường<br /> Biện pháp ở đây được hiểu theo nghĩa là cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể trong<br /> thực tiễn hoạt động đào tạo và NCKH của Trường. Cần thực hiện đồng thời nhiều biện pháp. Ở<br /> đây chỉ bàn đến một số biện pháp chung mang tính quản lí, nhưng lại cần thiết vì nó tác động đến<br /> toàn bộ quá trình.<br /> (1) Rà soát để hoàn thiện các văn bản quy định cụ thể về đào tạo và NCKH để vừa nâng<br /> cao hiệu quả công tác quản lí vừa phù hợp với thực tiễn của Trường<br /> 124<br /> <br /> Biện pháp nâng cao chất lượng quản lí đào tạo và nghiên cứu khoa học của Trường Đại học...<br /> <br /> Về cơ bản, hệ thống văn bản quy định về đào tạo và NCKH của Trường đã được ban hành.<br /> Do thực tiễn luôn biến đổi, cần rà soát và hoàn thiện lại. Chẳng hạn: quy chế đào tạo (đại học:<br /> quản lí 2 giờ tự học/1 giờ trên lớp của sinh viên như thế nào?, sau đại học: Có nên quy định trình<br /> độ ngoại ngữ đầu vào đối với nghiên cứu sinh?), quy định về hoạt động NCKH, quy định về đánh<br /> giá kết quả lao động của viên chức, quy chế chi tiêu nội bộ,... Các quy định này phải đồng bộ, thúc<br /> đẩy lẫn nhau và tạo động lực cho người lao động.<br /> (2) Chuẩn bị cho kiểm định chất lượng và phân tầng các cơ sở giáo dục đại học<br /> Tự đánh giá chất lượng chương trình đào tạo của các ngành đào tạo để thúc đẩy việc phát<br /> triển và hoàn thiện chương trình đào tạo theo chuẩn Việt Nam [2, 3] và quốc tế. Công việc này có<br /> thể giao cho các khoa thực hiện nhưng Trường cần có kế hoạch hỗ trợ và kiểm soát.<br /> Tự đánh giá chất lượng giáo dục trường đại học để chuẩn bị cho kiểm định chất lượng và<br /> phân tầng các cơ sở giáo dục đại học [1]. Công việc này cần có sự kết hợp tất cả các đơn vị trong<br /> trường để thực hiện.<br /> (3) Thực hiện quy chế ba công khai<br /> Thực hiện đúng quy chế ba công khai để viên chức biết được tình hình thực tế của Trường<br /> (trên website của Trường mới cập nhật đến tháng 10/2014), từ đó tự xác định được trách nhiệm của<br /> bản thân.<br /> (4) Phát huy vai trò của tổ bộ môn trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và NCKH<br /> Thực tế cho thấy, ý tưởng đổi mới/sáng tạo thường bắt nguồn từ một/một số ít người; bộ<br /> môn sẽ là nơi phát triển và lan tỏa ý tưởng đó. Bộ môn cũng là nơi cập nhật các nội dung mới và<br /> loại bỏ những nội dung đã lạc hậu trong lĩnh vực ngành/chuyên ngành vào chương trình đào tạo,<br /> là nơi phát hiện những “vấn đề” trong đào tạo và NCKH.<br /> (5) Thúc đẩy sự gắn kết giữa NCKH và đào tạo, đặc biệt là đào tạo sau đại học<br /> Hàng năm, Trường có hàng trăm luận án tiến sĩ, hàng nghìn luận văn thạc sĩ được bảo vệ.<br /> Cần có sự tổng kết, đánh giá các xu hướng, cách thức và kết quả của các nghiên cứu này để phục<br /> vụ đào tạo và định hướng chiến lược NCKH của Trường.<br /> Có thể sử dụng và làm thế nào huy động được các Nghiên cứu sinh tham gia trợ giảng, hỗ<br /> trợ sinh viên NCKH?<br /> (6) Gắn bó chặt chẽ hơn nữa với thực tiễn, đặc biệt là thực tiễn và yêu cầu của giáo dục phổ<br /> thông [8]<br /> Chính thực tiễn là nơi nảy sinh các “vấn đề” cho đào tạo và NCKH, và cũng là nơi kiểm<br /> nghiệm về cách thức và kết quả “giải quyết vấn đề” của đào tạo và NCKH. Ví dụ, vì sao số người<br /> có bằng tốt nghiệp đại học, thạc sĩ,.. nhưng không tìm kiếm được việc làm ngày một tăng? Vì sao<br /> sinh viên ngày càng lười phát biểu, học đối phó? Vì sao kết quả thực tập tốt nghiệp thường “rất<br /> cao” nhưng người tốt nghiệp vẫn không đáp ứng được yêu cầu của cơ sở tuyển dụng lao động?,...<br /> Giải quyết những vấn đề này thường đòi hỏi có sự kết hợp liên ngành.<br /> (7) Xây dựng cơ sở dữ liệu cho đào tạo và NCKH trên website của Trường và các đơn vị<br /> Cơ sở dữ liệu cho đào tạo và NCKH bao gồm các định hướng phát triển và các quy định<br /> của Trường, các chương trình đào tạo, các kết quả NCKH, ...<br /> Cơ sở dữ liệu cho đào tạo và NCKH trên website của Trường và các đơn vị chính là nguồn<br /> thông tin ban đầu quan trọng cho việc người có nhu cầu học định hướng và đăng kí nhập học.<br /> 125<br /> <br /> Nguyễn Văn Khôi<br /> <br /> Việc xây dựng cơ sở dữ liệu cho đào tạo và NCKH đòi hỏi có sự tham gia của tất cả các đơn<br /> vị trong Trường.<br /> (8) Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện “Chiến lược phát triển của Trường” đến năm 2020 và<br /> tầm nhìn đến năm 2030.<br /> Văn bản “Chiến lược phát triển của Trường” đã được soạn thảo. Cần được xem xét, bổ sung,<br /> điều chỉnh và công bố để viên chức được biết và có định hướng trong thực hiện các nhiệm vụ, công<br /> việc của mình.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> Kết luận<br /> <br /> Trường Đại học Sư phạm Hà Nội có nguồn nhân lực giảng dạy và nghiên cứu khoa học có<br /> trình độ cao trong hệ thống các trường đại học sư phạm cả về số lượng và trình độ được đào tạo.<br /> Trong thời gian qua, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã phát huy được tiềm lực đội ngũ này phục<br /> vụ đào tạo, nghiên cứu và phục vụ giáo dục nước nhà. Tuy nhiên, sự đóng góp ấy chưa tương xứng<br /> với tiềm lực hiện có và chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo.<br /> Trước hết cần nghiên cứu và triển khai các giải pháp, biện pháp cụ thể mang tính quản lí<br /> nhằm hiện thực hóa tiềm lực đào tạo và nghiên cứu KH, xứng đáng với vị thế của trường Đại học<br /> Sư phạm trọng điểm.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]<br /> <br /> Bộ Giáo dục và Đào tạo tạo, 2014. Quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục<br /> trường đại học. Văn bản hợp nhất số 06 /VBHN-BGDĐT, ngày 04/3/2014.<br /> [2] Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2015. Thông tư 57/2015/TT-BGDĐT, Ban hành quy định về khối<br /> lượng kiến thức tối thiểu, yêu cầu về năng lực mà người học đạt được sau khi tốt nghiệp đối<br /> với mỗi trình độ đào tạo của giáo dục đại học và quy trình xây dựng, thẩm định, ban hành<br /> chương trình đào tạo trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ.<br /> [3] Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2016. Thông tư 04/2016/TT-BGDĐT, Ban hành quy định về tiêu<br /> chuẩn đánh giá chất lượng chương trình đào tạo các trình độ của giáo dục đại học.<br /> [4] Đại học Quốc gia Hà Nội, 2010. Hướng dẫn số 3109/HD - ĐHQGHN xây dựng và hoàn thiện<br /> chương trình đào tạo theo chuẩn đầu ra ở Đại học Quốc gia Hà Nội.<br /> [5] Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, 2013. Tài liệu Hội thảo Nâng cao năng lực nghiên cứu và<br /> giảng dạy của giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.<br /> [6] Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, 2014. Tài liệu Hội thảo Tăng cường công tác khoa học<br /> công nghệ và hợp tác quốc tế giai đoạn 2014-2020.<br /> [7] Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, 2016. Tài liệu Hội thảo Trường sư phạm trong phát triển<br /> năng lực nghề nghiệp cho giáo viên phổ thông đáp ứng chương trình giáo dục mới.<br /> [8] Kết luận của Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ tại buổi làm việc với Câu lạc bộ Hiệu trưởng các<br /> trường đại học sư phạm, văn bản số 553/TB-BGDĐT ngày 29/7/2016.<br /> [9] Bốn giải pháp thúc đẩy nghiên cứu khoa học. https://www.vnu.edu.vn/ttsk/?C1654/N17540/Bon<br /> -giai-phap-thuc-day-nghien-cuu-khoa-hoc.htm<br /> [10] Ba đặc điểm cốt lõi của đại học. http://www.vnu.edu.vn/ttsk/?C1654/N7546/Ba-dac-diem-cot<br /> -loi-cua-dai-hoc.htm GS. Nguyễn Lân Dũng - Bản tin ĐHQG Hà Nội - số 221, 2009, ngày<br /> 02/04/2014.<br /> 126<br /> <br /> Biện pháp nâng cao chất lượng quản lí đào tạo và nghiên cứu khoa học của Trường Đại học...<br /> <br /> ABSTRACT<br /> Measures to improve the quality of management training<br /> and scientific research of the Hanoi National University of Education<br /> Nguyen Van Khoi<br /> Faculty of Technology Education, Hanoi National University of Education<br /> The quality of training and scientific research of the university are closely linked together;<br /> as a premise, and also as a result of the same . By addressing the basic factors that determine<br /> the quality of training and scientific research of the university, the article proposed systematic<br /> approaches and measures to improve the quality of education management and research at Hanoi<br /> National University of Education.<br /> Keywords: System approach, measures to improve the quality of management training and<br /> scientific research.<br /> <br /> 127<br /> <br />