1
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài:
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ
CHO TRẺ 3 TUỔI THÔNG QUA DẠY TRẺ LÀM QUEN
TÁC PHẨM VĂN HỌC
2
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. L DO CHỌN ĐỀ TÀI
Văn học là một loại hình nghệ thuật, nó giữ vai trò to lớn trong việc hình thành
và phát triển nhân cách cho trẻ.
Môn học làm qu n tác ph m văn học là một m n gi p trẻ làm qu n th giới ung
quanh ng ng n ngữ nghệ thuật, nó nh h ng h ng nh n tâm h n tr tuệ và tình
c m ngâ th c a trẻ. S nhạ c m v l i ha p trong tác ph m văn học, c iệt
là phát triển ng n ngữ.
ha ng ta có câu: "Trẻ l n a c nhà tập nói". Thật vậ th o tài liệu nghi n c u
tâm l học tu i m m non c a tr ng S nhà uất n Giáo c phát hành thì
tu i l n a là th i phát c m ng n ngữ ể giai oạn nà trẻ th c s phát c m v
ng n ngữ thì ph i có nhi u ph ng tiện, nhi u iện pháp tác ộng n trẻ. ột trong
những ph ng tiện hữu hiệu ể gi p trẻ phát triển ng n ngữ ó là th ng qua việc cho
trẻ làm qu n với tác ph m văn học.
Th ng qua tác ph m văn học r n cho trẻ h năng ngh , làm qu n với ng n ngữ,
qua trao i àm thoại với trẻ gi p trẻ phát âm r ràng mạch lạc, kh năng ghi nhớ
ng n ngữ, hoàn c nh. Th ng qua tác ph m văn học gi p trẻ phát triển năng l c t u ,
phát triển óc t ng t ng, sáng tạo, i t u cái p, ó là ộng l c th c trẻ tham
gia vào các hoạt ộng.
ể phát triển ng n ngữ cho trẻ,tác ph m văn học là v c ng quan trọng. à một
giáo vi n ngành học m m non lại là giáo vi n tr c ti p ạ trẻ 3 tu i, t i lu n su ngh
cách t ch c các hình th c cho trẻ làm qu n tác ph m văn học th nào ể phát triển
ng n ngữ cho trẻ một cách t t nhất.
uát phát t su ngh ó, ể phát triển ng n ngữ cho trẻ một cách t t nhất, tôi
mạnh ạn chọn tài nghi n c u: " ột s gi i pháp nh m phát triển ng n ngữ cho trẻ
3 tu i th ng qua ạ trẻ làm qu n tác ph m văn học".
II. M C Đ CH NGHI N CỨU
- Tìm hiểu, nghi n c u th c trạng việc phát triển ng n ngữ cho trẻ th ng qua ạ
trẻ làm qu n tác ph m văn học, t ó chọn lọc các hình th c, nội ung phát triển ng n
ngữ ph h p cho trẻ 3 tu i.
III. ĐỐI T NG NGHI N CỨU
- i t ng là trẻ m u giáo 3 tu i tại tr ng m m non át i - i n – i
hòng.
VI. NHIỆM V NGHI N CỨU
- hiệm v ch nh c a quá trình phát triển ng n ngữ cho trẻ th ng qua ạ trẻ làm
qu n tác ph m văn học là gi p trẻ phát âm r ràng mạch lạc, h năng i n ạt trọn
v n , h năng ghi nhớ ng n ngữ hoàn c nh h nh vì vậ nhiệm v nghi n c u c a
tài nà là tìm ra một s gi i pháp nh m nâng cao chất l ng phát triển ng n ngữ
cho trẻ 3 tu i tr ng m m non.
V. PH NG PHÁP NGHI N CỨU
Trong tài nà t i chọn và s ng những ph ng pháp nghi n c u sau:
3
1. h ng pháp nghi n c u s ng tài liệu.
2. h ng pháp tu n tru n với các ậc ph hu nh.
3. h ng pháp ọc ể i n c m.
4. h ng pháp tr c quan àm thoại.
5. h ng pháp t ng t r t inh nghiệm.
B. PHẦN NỘI DUNG
I. C SỞ L LUẬN
Trẻ l n 3 tu i là th i phát c m ng n ngữ ,th giới ung quanh m ra tr ớc m t
trẻ v c ng ao la rộng lớn, cái gì trẻ c ng thấ mới lạ, cái gì trẻ c ng mu n i t, trẻ
lu n lu n t ra câu h i: " â là cái gì? âu?tại sao ? ể làm gì?... tất c những t
ngữ hái niệm ó rất a lạ i với trẻ. u ng i lớn chỉ ng ng n ngữ n thu n ể
gi i th ch cho trẻ thì trẻ rất mau qu n. t hác uất phát t c iểm tâm sinh l c a
trẻ giai oạn nà là t u tr c quan hành ộng, chú ý c a trẻ là ch h ng ch ịnh.
Vì vậ i t ng nào gâ s ch mạnh n trẻ, trẻ sẽ tập trung h năng ch vào
ó và nhớ lâu h n.
*V c iểm sinh l : Giai oạn nà một s c quan ch c năng c a trẻ phát
triển ch a hoàn chỉnh nh : vòm họng, thanh qu n, răng n n h năng phát âm c a
trẻ ch a chu n, trẻ còn ngọng ch a nói c câu ph c vì vậ h năng nói, hiểu ng n
ngữ còn ị hạn ch . h nh vì vậ , th ng qua ng n ngữ văn học ng các t t ng hình,
t ng thanh, các t lá gi p trẻ c m nhận c cái p trong cuộc s ng. Qua nội
ung câu chu ện, ài th , câu , câu ca ao... n gi p trẻ có hái niệm s ẳng v
th giới ung quanh. Trẻ hiểu c tình c m c a t ng nhân vật nh hình áng, nét
m t, hành ộng, t nh cách, c iểm c a nhân vật th ng qua ng n ngữ iểu c m c a
c . T ó, trẻ có hái niệm c n v t ngữ, trẻ c làm qu n trong tác ph m văn
học.
II. HIỆN TRẠNG
n thân t i lu n ác ịnh r m c ti u c a việc phát triển ng n ngữ cho trẻ 3 tu i
là rất c n thi t. Trong một năm nghi n c u t ch c phát triển ng n ngữ cho trẻ th ng
qua ạ trẻ làm qu n tác ph m văn học, t i g p một s thuận l i và hó hăn sau:
1. Thuận lợi
c s quan tâm c a an giám hiệu nhà tr ng tạo i u iện v c s vật
chất, trang thi t ị ph c v cho m n văn học.
ác cháu c ng l a tu i n n h năng t ng i ng u.
2. Khó khăn
ác loại ng ph c v cho ộ m n còn t, h ng a ạng. Trang tr hung
c nh i hi còn ập hu n th o m u, t n ém và mất nhi u c ng s c.
Th i gian ành cho m n văn học còn t, h ng nhi u.
Kh năng giáo vi n còn nhi u hạn ch trong giọng ọc, l i ể, ch a thu h t trẻ
hình th c ạ trẻ ch a ha , h năng l tình hu ng s phạm ch a linh hoạt.
4
g n ngữ giao ti p c a trẻ còn hạn ch , v n t c a trẻ còn ngh o nàn. h nh vì
vậ , s h ng th học tập c a trẻ còn ch a cao.
Qua h o sát th c t một gi hoạt ộng chung với tác ph m văn học u năm t
qu nh sau:
S trẻ
ng th ngh
ể chu ện
Không
h ng th
S trẻ ngọng
S trẻ phát
âm rõ
35 trẻ
10 cháu=29%
5cháu =14%
T th c t h o sát tr n t i su ngh và tìm ra một s ngu n nhân c n sau:
Tác ph m c ọc và ể cho trẻ ngh ch a hấp n với trẻ,ch a ph h p với giọng
ọc ể,ch a tru n c m,ch a thu h t c trẻ.
ình th c t ch c ạ trẻ ch a ha , h năng s l tình h ớng s phạm ch a linh
hoạt.
ch a tạo c tình hu ng cho trẻ phát âm,tập t câu ,tập ể lại chu ện
ng ch i ch a p,ch a hấp n,c s ng ng còn v ng v .T ngu n nhân
c a t n tại tr n t i tìm ra một s gi i pháp gâ h ng thuscho trẻ làm qu n với tác ph m
văn học tr n c s ó ể phát triển ng n ngữ cho trẻ
III. NHỮNG GIẢI PHÁP
Trong th c trạng ó c ng nh nhận th c c tình hình th c t tr n t i su
ngh , tìm tòi ra những gi i pháp ể phát triển ng n ngữ cho trẻ một cách t t nhất.
1. Giải pháp 1: Rèn luyện giọng đọc, giọng kể hấp dẫn, xây dựng hệ thống
câu hỏi đa dạng, phát triển được tư duy sáng tạo ở trẻ.
Th c t ch ng minh cho ta thấ một câu chu ện ha , một ài th ha hi a
n ng i ọc có hấp n h ng một ph n ph thuộc vào giọng ọc c a ng i thể hiện
nó. Với trẻ m u giáo c ng vậ , mu n trẻ h ng th , tập trung vào ngh tru ện, ọc th ,
tr ớc h t c ph i ọc i n c m, ọc ha . Vì vậ t i r n lu ện giọng ọc, giọng ể
ng một s iện pháp sau:
- ác ịnh c tr ng c n giọng c a t ng nhân vật: Th ng th ng, giọng c a
nhân vật nh tu i th ng cao, trong, nhịp iệu thanh. Giọng c a ng i già tr m ấm,
nh h n, nhịp iệu chậm. gữ iệu c a l i n tru ện u u, thong th . i n
tru ện trong các câu tru ện c t ch th ng éo ài, âm phát ra t c họng và vòm
họng, a ng i ngh v th giới hu n a a.
VD: Khi ể cho trẻ ngh câu tru ện " h é t hon": i n tru ện c ể vang
a, giọng c a nhân vật hung ữ, ộc ác th ng m m, ữ n.
- â ng hệ th ng câu h i a ạng, phát triển t u sáng tạo trẻ: Trong giáo
c ng n ngữ văn học hác với ng n ngữ i th ng. âu h i c a ra sao cho a
ạng, hệ th ng câu h i m có t nh ch th ch, t u với trẻ. Tránh t những câu h i
chỉ tr l i có ho c h ng, ho c chỉ tr l i t qu n gi n. Vì vậ giáo vi n c n chu n
ị hệ th ng câu h i tr ớc, câu h i t ra ch nh ác, ph h p nội ung tru ện, hiểu
i với trẻ.
5
VD: Khi ể cho trẻ ngh câu tru ện " é quàng hăn ": T i có chu n ị hệ
th ng câu h i nh sau: Trong tru ện có những nhân vật nào?, Khi à ị m, m nói
gì với c é?, Tr n ng n nhà à ngoại, c é g p những ai?, Khi ác th săn
rạch ng chó sói, i u gì ra?
nhi u cháu c tr l i, t i chọn c ng một nội ung h i nh ng h i ng nhi u
cách hác nhau nh m gi p trẻ làm qu n với cách t câu h i và m rộng hiểu i t v
ngữ, ngh a c a câu.
- ể trẻ 3 tu i có h năng s ng cách i n ạt t câu h i n sang câu h i
ph c, t i â ng hệ th ng câu h i có t nh chất su luận và hi trẻ tr l i, trẻ ph i
i n t ng câu ph c.
VD: Vì sao mọi ng i lại gọi là "cậu é t hon"?
Trẻ tr l i: Vì ch é t t o, é chỉ ng ngón ta c a mọi ng i n n mọi ng i
gọi ch là "cậu é t hon".
Khi t ch c àm thoại, ể nhi u trẻ trong lớp c tr l i, quá trình trẻ tr l i ó
ch nh là c hội ể ng n ngữ c a trẻ phát triển, ng th i ch th ch trẻ su ngh và tìm
ph ng án và n hình thành cho trẻ có n n p, th c học tập. Vì vậ trong àm
thoại, t i lu n cho trẻ nh c lại áp án. Song nhi u ạng hác nhau, tránh ngữ iệu,
nhịp iệu trong lớp u u.
- Tạo tình hu ng ể trẻ t câu h i ng c lại c .
- i với trẻ 3 tu i, việc t câu h i ng c lại là vấn hó với trẻ, song t i su
ngh c n tạo ra tình hu ng ể trẻ h i, quá trình trẻ h i c c ng là hình th c trẻ tập nói,
r n h năng t u , hình thành cách t câu và t u logic trẻ. ng cách h ớng
n nh vậ n n trẻ c tập nói nhi u, c lu n lu n tạo tình hu ng ể trẻ t u và
tìm ph ng án tr l i c , nh vậ trẻ s ng ng n ngữ ể i n ạt. T ó, v n
ng n ngữ c a trẻ phong ph h n.
2. Giải pháp 2. Tạo tình huống có vấn đề để kích thích trẻ, trẻ bắt chước
giọng điệu của nhân vật, trẻ phát âm các từ láy, từ khó.
h ng ta i t c iểm tâm l là ha t ch ớc vì vậ t i áp ng iện
pháp tạo ra tình hu ng có vấn ể trẻ t ch ớc c chỉ, iệu ộ, giọng nói c a t ng
nhân vật. ác câu h i, hình th c a ra a ạng, phong ph .
VD: Trong tru ện " é quàng hăn " c t câu h i:
- Khi c é quàng hăn n i u ánh à ngoại, m c é n c nh th
nào? i có thể thể hiện giọng nói c a m c ?...
i với các ài th , c iểm ng n ngữ th là có nhi u iệp ngữ, nhi u t lá , t
t ng thanh, t ng hình mà trẻ 3 tu i c quan phát âm ch a hoàn chỉnh, n n trẻ còn
ngọng, hó phát âm các t lá .
VD: t lá " inh inh" trẻ th ng ọc là " ăn ăn", "long lanh" là "năn năn".
Khi ạ trẻ t i ọc chậm và i hi ng lại cho trẻ tập phát âm ri ng iệt, t ng
t . Sau ó trẻ ọc chu n r i cho trẻ ọc c câu. hi u t r n nói h ng c, t i có thể
ng cách tạo ra tình hu ng c thể ể trẻ t ch ớc.