Bình luận một số tình huống thực tế về đạo đức và ứng xử của luật sư trong mối quan hệ với khách hàng và cơ quan tiến hành tố tụng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

107
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết tiến hành phân tích, bình luận một số tình huống thực tế về đạo đức và ứng xử của luật sư trong mối quan hệ với khách hàng và cơ quan tiến hành tố tụng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bình luận một số tình huống thực tế về đạo đức và ứng xử của luật sư trong mối quan hệ với khách hàng và cơ quan tiến hành tố tụng

BÌNH LUAÄN AÙN BÌNH LUẬN MỘT SỐ TÌNH HUỐNG THỰC TẾ VỀ ĐẠO ĐỨC VÀ ỨNG XỬ CỦA LUẬT SƯ TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI KHÁCH HÀNG VÀ CƠ QUAN TIẾN HÀNH TỐ TỤNG Đào Ngọc Lý1 Tóm tắt: Thời gian vừa qua, nhiều luật sư mặc dù có kiến thức pháp luật cơ bản, thậm chí có học vị khá cao trong ngành luật, có nhiều năm làm công tác pháp luật ở cơ quan tiến hành tố tụng hoặc cơ quan nhà nước khác, khi chuyển sang hành nghề luật sư nhưng đáng tiếc đã không nắm vững “Quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp luật sư Việt Nam”. Thiếu kỹ năng hành nghề luật sư nên đã vi phạm và bị xử lý kỷ luật ở nhiều mức độ nặng nhẹ khác nhau, từ khiển trách, cảnh cáo, tạm đình chỉ hành nghề luật sư từ 6 tháng đến 24 tháng, đặc biệt có trường hợp phải chịu hình thức xóa tên luật sư. Phạm vi bài viết này chỉ phân tích, bình luận một số tình huống thực tế về đạo đức và ứng xử của luật sư trong mối quan hệ với khách hàng và cơ quan tiến hành tố tụng. Từ khóa: đạo đức luật sư, ứng xử luật sư, quan hệ với khách hàng, cơ quan tiến hành tố tụng Nhận bài: 10/05/2018; Hoàn thành biên tập: 23/05/2018; Duyệt đăng: 26/07/2018. Abstract: Over the past time, many lawyers, though having basic legal knowledge even high education in the legal field, having many years working in the legal field in the procedure- conducting agency or other state agencies haven’t mastered “Vietnam lawyer’s code of ethics and legal profession” and lack skills of legal practice. Therefore, they encountered difficulities or violated regulations and they are given disciplinary measures at differenet level from reprimand,warning, temporary suspension of legal profession from 6 months to 24 months especially there are persons being deprived of lawyer status. The article only analyzes, comments some real cases regarding to ethics and behaviour of lawyers in relation with their clients and procedure-conducting agencies. Keywords: lawyer’s code of ethics, lawyer’s behavior, in relation with clients, procedure- conducting agency. Date of receipt: 10/05/2018; Date of revision: 23/05/2018; Date of approval: 26/07/2018. Trong quá trình hành nghề, luật sư gặp nếu có kiến thức chuyên sâu về pháp luật, nắm nhiều tình huống vướng mắc. Những vướng vững được Quy tắc đạo đức và ứng xử nghề mắc hoặc sai phạm này xảy ra ở nhiều chủ thể, nghiệp luật sư thì vấn đề đó có thể vẫn được thậm chí cả những luật sư có kiến thức pháp giải quyết ổn thỏa. Ngược lại, có những vướng luật và bề dày kinh nghiệm nguyên là cán bộ mắc tuy nhỏ, thậm chí khá đơn giản nhưng nếu trong ngành công an, tòa án, kiểm sát, thanh thiếu phương pháp và các bên thiếu thiện chí tra, giảng viên luật nhưng do thiếu kỹ năng thì hậu quả đôi khi ngày càng kéo dài nặng nề hành nghề, nắm không vững Quy tắc đạo đức khiến các bên phải tổn hại khá nhiều vật chất và ứng xử nghề nghiệp luật sư nên luật sư vẫn cũng như tinh thần. bị chính khách hàng (của mình hoặc của đối 1. Một số vướng mắc trong quan hệ luật tác) hay các chủ thể khác (người tham gia hoặc sư với khách hàng người tiến hành tố tụng) khiếu nại, tố cáo. Có Bản chất quan hệ của luật sư với khách những khiếu kiện, vướng mắc rất gay gắt hàng là quan hệ pháp luật dân sự, được thiết quyết liệt nhưng quá trình xem xét giải quyết lập trên cơ sở thỏa thuận bình đẳng, tự nguyện 1 Thạc sỹ, Luật sư, Giám đốc Công ty Luật TNHH Đào Ngọc Lý - Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội 60
Soá chuyeân ñeà “Luaät sö vaø ñaïo ñöùc ngheà luaät sö” của các bên. Quy tắc đạo đức và ứng xử nghề theo Điều 26 Luật Luật sư, khi đàm phán và ký nghiệp luật sư Việt Nam đã quy định khá cụ kết hợp đồng dịch vụ pháp lý cần lưu ý mô tả thể, xác định tương đối rõ ràng các ranh giới rõ ràng và đầy đủ các quyền và nghĩa vụ của xử sự của luật sư trong quan hệ với khách hai bên, dự kiến các tình huống có thể phát hàng từ việc nhận vụ việc của khách hàng, sinh cũng như các nguyên tắc, giải pháp cụ tính thù lao luật sư đến thực hiện vụ việc của thể để có thể khắc phục, giải quyết tốt các tình khách hàng, từ chối nhận vụ việc của khách huống đó. hàng hoặc từ chối tiếp tục thực hiện dịch vụ Thực tiễn giải quyết tranh chấp về vấn đề pháp lý, đơn phương chấm dứt thực hiện dịch thù lao giữa luật sư với khách hàng rất đa dạng vụ, giải quyết xung đột lợi ích, giữ bí mật và phong phú. Về nguyên tắc, phải nắm vững thông tin, tiếp nhận khiếu nại của khách hàng các quy định của pháp luật liên quan đến vấn và những việc luật sư không được làm trong đề tranh chấp, các nội dung đã thỏa thuận giữa quan hệ với khách hàng. các bên liên quan đến việc tranh chấp, nguyên Vướng mắc giữa luật sư với khách hàng là nhân và bản chất của tranh chấp…để đưa ra một trong những vấn đề tranh chấp thường những giải pháp phù hợp. Trên cơ sở đó, cân xảy ra và khá đa dạng, trong đó phổ biến nhất nhắc lựa chọn người thực hiện cũng như tiến là vướng mắc và tranh chấp về vấn đề thù lao. trình và cách thức giải quyết vụ việc. Cần lưu Thực tế thường gặp các biểu hiện cụ thể sau: ý phải linh hoạt mềm dẻo và thiện chí để tránh - Trường hợp giữa luật sư và khách hàng phát sinh phức tạp, kéo dài. thiết lập hợp đồng dịch vụ pháp lý lỏng lẻo, Tình huống: thiếu những điều khoản cụ thể, cần thiết, dẫn Một luật sư nhận vụ việc dân sự đòi nhà đến khó xác định một cách rành mạch, rõ nét đất cho khách hàng theo hình thức khoán giới hạn quyền và nghĩa vụ của các bên. trọn gói, hiện ngôi nhà và thửa đất này đang - Trường hợp công việc đã hoàn thành, bị người khác chiếm dụng từ nhiều năm. khách hàng không muốn thực hiện nghĩa vụ Khách hàng không phải trả bất kỳ chi phí nào thanh toán, nhất là vấn đề thưởng hoặc tính thù cho luật sư ở thời điểm ký hợp đồng mà phải lao theo % giá trị tài sản trong trường hợp đã đợi đến khi có bản án có hiệu lực pháp luật, đạt được mục tiêu của các vụ việc dân sự, kinh xác định nhà đất đó thuộc chủ quyền của doanh thương mại. khách hàng thì khi đó luật sư mới được - Trường hợp chấm dứt nửa chừng việc hưởng mức thù lao khoán trọn gói là 700 thực hiện hợp đồng. triệu đồng. Hợp đồng chỉ quy định ngắn gọn - Trường hợp phải thay thế luật sư này bằng nội dung trên và xác định quyền và nghĩa vụ luật sư khác (trong hoặc ngoài tổ chức hành của các bên một cách khá sơ sài. nghề) đối với một vụ việc cụ thể. Do vậy, sau khi khách hàng ký đơn khởi - Trường hợp luật sư đã thực hiện đúng và kiện đòi nhà đất, luật sư đã phải tự ứng tiền đầy đủ những tác nghiệp cần thiết nhưng khi của mình để nộp dự phí khởi kiện cho Tòa án kết thúc vụ việc thì kết quả vẫn không đạt và các chi phí cần thiết khác trong quá trình được như mong muốn của khách hàng. tham gia tố tụng (như chi phí đi lại, ăn ở, xác - Trường hợp phát sinh những sự kiện pháp minh, thu thập chứng cứ...). Sau quá trình lý mới trong vụ việc. tham gia tố tụng ở cấp sơ thẩm và phúc thẩm, - v.v. bản án có hiệu lực pháp luật đã công nhận Bởi vậy khi đàm phán và ký hợp đồng dịch ngôi nhà và thửa đất trên thuộc chủ quyền vụ pháp lý, luật sư phải giải thích rõ cho khách của khách hàng. Vì muốn thoái thác nghĩa vụ hàng biết căn cứ và phương thức tính thù lao, trả tiền, nên khách hàng đã làm đơn tố cáo đồng thời xác định rõ quyền và nghĩa vụ của luật sư lợi dụng sự thiếu hiểu biết của khách các bên trong những tình huống cụ thể nhất hàng để trục lợi trái pháp luật, chiếm đoạt định. Ngoài việc tuân thủ các nội dung cơ bản tài sản của khách hàng. 61
HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP Nếu là luật sư trong trường hợp này bạn sẽ gia tố tụng, luật sư phải tiếp xúc, trao đổi, làm xử lý thế nào? việc với những người tiến hành tố tụng. Thực Đây là tình huống không hiếm gặp trong chất mối quan hệ này là mối quan hệ giữa luật thực tế. sư với những người có thẩm quyền như điều Điều đáng tiếc là khi đàm phán, soạn thảo tra viên, kiểm sát viên và thẩm phán. Mối quan và ký kết hợp đồng dịch vụ pháp lý, luật sư đã hệ này thể hiện đặc thù vừa hợp tác vừa đấu không tuân thủ đúng các quy định của Luật Luật tranh với nhau. Luật sư và người tiến hành tố sư cũng như của Bộ luật dân sự nên đã tạo kẽ hở tụng phải nghiêm chỉnh chấp hành các quy để khách hàng không thực hiện nghĩa vụ đã cam định của pháp luật, đồng thời phải thực hiện kết. Ngoài các thông tin cần thiết, luật sư phải các mục tiêu cụ thể (thường có xu hướng đối thông báo cho khách hàng biết những điều lập nhau) nên phải luôn tôn trọng, hợp tác và khoản quan trọng có liên quan của Luật Luật sư phản biện nhau trong suốt quá trình tố tụng để như Điều 24“Nhận và thực hiện vụ việc của xác định đúng bản chất của vụ án. khách hàng” và Điều 55“Căn cứ và phương Thực tiễn cho thấy, trong các hành vi ứng thức tính thù lao”. Do vậy, việc bàn bạc thống xử giữa luật sư với cơ quan tiến hành tố tụng nhất và xác định rõ mức thù lao, chi phí cũng thì những vướng mắc thường gặp và phức tạp như cách thức, tiến độ trả tiền của khách hàng nhất là vấn đề liên quan đến việc thực hiện trong mỗi Hợp đồng dịch vụ pháp lý phải thật cụ chức năng nhiệm vụ có tính chất đối trọng, thể và phù hợp với tính chất mỗi vụ việc cũng giám sát lẫn nhau. Để giải quyết những vướng như đặc thù của mỗi khách hàng khác nhau. mắc này, luật sư phải biết vận dụng, ứng xử Trường hợp khách hàng nổi lòng tham và linh hoạt, đúng đắn khi tham gia từng giai tìm cách thoái thác nghĩa vụ trả tiền thì luật sư đoạn tố tụng, đưa ra được những đề xuất, kiến cần bình tĩnh, khéo léo, đối thoại đàm phán nghị một các chính xác và phù hợp. Đơn cử theo quy định của pháp luật cũng như Quy tắc một số vướng mắc thường gặp như sau: 13 “Tiếp nhận khiếu nại của khách hàng” - Vấn đề cơ quan điều tra thông báo bị can thuộc Quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp từ chối luật sư luật sư Việt Nam ban hành theo Quyết định số Đây là vấn đề rất thường gặp mà đôi khi 68/QĐ-HĐLSTQ ngày 20/7/2011 của Liên thông báo này không phản ánh đúng bản chất đoàn Luật sư Việt Nam. Như vậy, khi phát sinh sự việc vì thực chất bị can không từ chối luật vướng mắc hoặc tranh chấp với khách hàng, sư. Vậy luật sư phải xử lý thế nào trong những luật sư cần giải thích cho khách hàng các trường hợp đó? nguyên tắc và quy định của Bộ luật dân sự, Tình huống: Luật Luật sư cũng như các điều khoản cụ thể Năm 2013, một khách hàng ở địa phương của Hợp đồng dịch vụ pháp lý mà hai bên đã khác, cách trụ sở Công ty luật khoảng hơn giao kết. Trường hợp vẫn không tìm được sự 600 km, đến mời luật sư bảo vệ cho con gái là đồng thuận thì khởi kiện ra Tòa án hoặc Trọng bị can đang bị tam giam gần một tháng về tội tài theo quy định của pháp luật. “Cưỡng đoạt tài sản”. Khách hàng đề nghị Thực tế vụ việc này, luật sư đã khởi kiện luật sư khẩn trương tham gia vụ việc nên luật khách hàng ra Tòa án có thẩm quyền, yêu cầu sư đã giao các giấy tờ cần thiết (giấy giới thực hiện đúng Hợp đồng dịch vụ pháp lý và sau thiệu, giấy mời luật sư của gia đình bị can, khi có bản án, khách hàng đã trả đủ tiền cho luật photocopy thẻ luật sư có chứng thực) để sư theo đúng nội dung hợp đồng đã ký kết. khách hàng chuyển trực tiếp đến cơ quan điều 2. Một số vướng mắc trong quan hệ với tra. Ngày hôm sau, khách hàng điện cho luật cơ quan tiến hành tố tụng sư là khoan hãy vào vì lãnh đạo Công an tỉnh Quan hệ giữa luật sư với cơ quan tiến hành này cho rằng không cần thiết phải có luật sư tố tụng là mối quan hệ chủ yếu do các quy định tham gia. Khoảng 3 tuần sau, khách hàng lại của pháp luật về tố tụng điều chỉnh. Khi tham điện thoại mời luật sư tham gia vì nhận ra sự 62
Soá chuyeân ñeà “Luaät sö vaø ñaïo ñöùc ngheà luaät sö” thật không phải như vậy. Ngay sau đó, luật sư Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (Bị can đã cùng khách hàng đến cơ quan điều tra để đã bị tạm giam oan 48 ngày). làm việc. Điều tra viên cho biết đã nhận được - Vấn đề điều tra viên hoặc kiểm sát viên vi đủ giấy tờ luật sư gửi từ 3 tuần trước nhưng phạm, cố tình không hợp tác với luật sư theo quy chưa thể cấp giấy chứng nhận cho luật sư vì định của pháp luật trong vụ án hình sự. bị can từ chối luật sư. Gia đình bị can cho biết Việc bất đồng quan điểm giữa luật sư tham ở thời điểm này bị can đang phải nằm bệnh gia tố tụng với điều tra viên hoặc kiểm sát viên xá của trại tạm giam vì có dấu hiệu tai biến, là điều dễ gặp trong thực tế. Bởi lẽ, do đặc thù gia đình rất muốn biết thực trạng sức khỏe của địa vị pháp lý, các chủ thể này thường phải của bị can hiện tại như thế nào. Là luật sư phản biện, đối trọng nhau nên cũng dễ phát bạn xử sự thế nào trong tình huống này? sinh những vướng mắc, tranh chấp, thậm chí Trong trường hợp này, luật sư chỉ ra vi cá biệt có cả những trường hợp người tiến hành phạm của cơ quan điều tra trong việc chưa tố tụng có biểu hiện sai phạm, không đúng quy tuân thủ đúng Thông tư 70/2011/TT-BCA định của pháp luật. ngày 10/10/2011 của Bộ Công an: Trong thời Luật sư tham gia tố tụng vừa phải bảo vệ tốt hạn không quá 03 ngày kể từ thời điểm nhận nhất quyền lợi của khách hàng, bảo vệ pháp chế được giấy tờ đăng ký của luật sư, cơ quan và sự nghiêm minh của pháp luật, đồng thời điều tra phải cấp giấy chứng nhận, trường hợp phải có nghĩa vụ phối hợp tốt với cơ quan tiến từ chối phải thông báo bằng văn bản cho luật hành tố tụng và người tiến hành tố tụng để phản sư (Điều 5). Trong vụ này, đã quá 03 tuần kể ánh đúng sự thật khách quan của vụ án. Nếu từ thời điểm cơ quan điều tra nhận được hồ không nắm vững pháp luật, thiếu cẩn trọng hoặc sơ của luật sư mà không có văn bản thông báo thiếu kỹ năng hành nghề rất dễ dẫn đến vướng việc từ chối cấp giấy chứng nhận khiến luật mắc, tranh chấp, thậm chí gây bất lợi cho quyền sư phải chi phí cho chuyến công tác (vé máy và lợi ích hợp pháp của khách hàng. bay, chi phí ăn ở, sinh hoạt…) nên nếu không Tình huống tạo điều kiện để luật sư được tiếp xúc trực tiếp Cách đây hơn 20 năm, vụ án chỉ có duy với bị can (nghe nói đang bị ốm nặng) thì có nhất một bị can (bị truy tố về tội “Tham ô tài thể cơ quan điều tra sẽ bị khởi kiện đòi bồi sản”) đã được Viện kiểm sát cấp tỉnh hoàn tất thường thiệt hại ngoài hợp đồng vì đã gây hồ sơ chuyển sang Tòa án, nhưng không hề thiệt hại cho luật sư. có lời khai nào của bị can trong hồ sơ. Đến Thực tế vụ án này, sau khi nghe luật sư trao giai đoạn này, gia đình bị can mới mời luật đổi, cơ quan điều tra đã chấp nhận cùng luật sư sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp. Sau đó vào trại tạm giam. Bị can được nhận mẫu hồ sơ được trả về cơ quan điều tra để điều tra “Giấy đăng ký mời Luật sư” do điều tra viên lại. Khi tham gia hỏi cung bị can cùng điều chuyển đến và đã hoàn tất việc trực tiếp ký mời tra viên tại trại tạm giam, luật sư phát hiện luật sư, nên luật sư đã cùng điều tra viên gặp bị điều tra viên không ghi trung thực những nội can tại trại tạm giam. Khi thấy bị can bị ốm, dung mà bị can trả lời. Điều tra viên chỉ ghi đang được chăm sóc y tế tại nhà bệnh xá trại các nội dung theo định hướng của điều tra tạm giam, luật sư đã viết ngay giấy đề nghị viên, còn các nội dung khác thì không ghi vào thay đổi biện pháp ngăn chặn, nhằm tránh bản cung. Luật sư đề nghị điều tra viên ghi những hậu quả xấu nghiêm trọng khác có thể đúng các nội dung trả lời của bị can thì không xảy ra đối với bị can. Sau vài ngày, bị can được được đáp ứng và điều tra viên đã tự ý dừng tại ngoại. Sau đó, khoảng vài tháng thì Viện buổi làm việc, không tiến hành lấy lời khai bị kiểm sát nhân dân tỉnh đó có Quyết định đình can rồi tự ý bỏ về. Trong tình huống này, luật chỉ điều tra đối với bị can, tổ chức xin lỗi công sư phải xử lý thế nào? khai và xúc tiến việc bồi thường theo Luật (Xep tiếp trang 70) 63