26(3): 34-36 T¹p chÝ Sinh häc 9-2004<br />
<br />
<br />
<br />
Bæ sung hai loµi míi cña chi Dischidia R. Br. (Asclepiadaceae)<br />
cho hÖ thùc vËt cña ViÖt Nam<br />
<br />
TrÇn ThÕ B¸ch, Vò Xu©n Ph−¬ng<br />
<br />
ViÖn Sinh th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt<br />
<br />
Trªn thÕ giíi, chi Dischidia cã kho¶ng 80 th¸i vµ Tµi nguyªn sinh vËt (HN), chóng t«i ®2<br />
loµi. ë ViÖt Nam, theo Ph¹m Hoµmg Hé (2000), ph¸t hiÖn sù cã mÆt cña 2 loµi D. singularis<br />
chi Dischidia cã 9 loµi. Tuy nhiªn, loµi Craib vµ D. griffithii Griff. ex Hook. f.. §©y lµ 2<br />
Dischidia alboflava Cost. vµ D. balansae Cost. loµi míi bæ sung cho hÖ thùc vËt cña ViÖt Nam.<br />
nay ®2 trë thµnh synonym (tªn ®ång nghÜa) cña Sau ®©y lµ khãa ®Þnh lo¹i c¸c loµi cña chi<br />
D. tonkinensis Cost.. V× vËy, thùc chÊt trong c¸c Dischidia ®2 biÕt ë ViÖt Nam.<br />
c«ng tr×nh ®2 ®Ò cËp ®Õn hä Thiªn lý ë ViÖt Dùa vµo khãa ®Þnh lo¹i d−íi ®©y, ta thÊy ®−îc sù<br />
Nam th× chi Dischidia chØ cã 7 loµi: D. major kh¸c biÖt cña 2 loµi D. singularis Craib vµ D.<br />
(Vahl) Merr., D. imbricata (Bl.) Decne., D. griffithii Griff. ex Hook. f. so víi c¸c loµi cßn l¹i cña<br />
acuminata Cost., D. pseudo-benghalensis Cost., chi Dischidia cã ë ViÖt Nam. V× vËy, cã thÓ kh¼ng<br />
D. tonkinensis Cost., D. hirsuta (Bl.) Decne., vµ ®Þnh ®©y lµ 2 loµi míi bæ sung cho hÖ thùc vËt cña<br />
D. numularia R. Br.. Trong khi nghiªn cøu c¸c ViÖt Nam. Sau ®©y lµ b¶n m« t¶ 2 loµi D. singularis<br />
mÉu vËt ë phßng tiªu b¶n thùc vËt cña ViÖn Sinh Craib vµ D. griffithii Griff. ex Hook. f..<br />
<br />
Khãa ®Þnh lo¹i c¸c loµi cña chi Dischidia ®· biÕt ë ViÖt Nam<br />
<br />
1A. V¶y trµng phô h×nh má neo<br />
2A. L¸ cã 2 d¹ng, mét d¹ng h×nh c¸i b×nh n−íc .........................1. Dischidia major (Vahl) Merr.<br />
2B. Kh«ng cã l¸ d¹ng c¸i b×nh n−íc<br />
3A. Thïy trµng nh½n .............................................................................2. D. nummularia R. Br.<br />
3B. Thïy trµng cã l«ng<br />
4A. L¸ h×nh d¶i .....................................................................3. D. pseudo-benghalensis Cost.<br />
4B. L¸ h×nh bÇu dôc hay h×nh trøng .....................................................4. D. tonkinensis Cost.<br />
1B. V¶y trµng phô h×nh mòi tªn<br />
5A. Thïy trµng cã l«ng<br />
6A. L¸ h×nh thËn. Cã cuèng côm hoa dµi h¬n hay b»ng 2 cm ......... 5. D. imbricata (Bl.) Decne.<br />
6B. L¸ kh«ng h×nh thËn. Cuèng côm hoa lu«n ng¾n h¬n hay b»ng 1 cm<br />
7A. Th©n vµ l¸ cã l«ng .......................................................................6. D. hirsuta (Bl.) Decne.<br />
7B. Th©n vµ l¸ nh½n ................................................................................7. D. singularis Craib<br />
5B. Thuú trµng nh½n<br />
8A. L¸ h×nh trøng ng−îc hay m¸c ng−îc. C¬ quan truyÒn phÊn cã chu«i ng¾n h¬n gãt.................<br />
..............................................................................................8. D. griffithii Griff. ex Hook. f.<br />
8B. L¸ kh«ng h×nh trøng ng−îc hay m¸c ng−îc. C¬ quan truyÒn phÊn cã chu«i dµi h¬n<br />
gãt.. .......................................................................................................9. D. acuminata Cost.<br />
<br />
34<br />
1. Dischidia griffithii Griff. ex Hook. f. 1883. §¾c L¾c (§¾c Mil). Cßn ph©n bè ë Lµo, Ên §é.<br />
Fl. Brit. Ind. 4(10): 51. MÉu nghiªn cøu: Gia Lai , LX-VN 658 ;<br />
C©y phô sinh, th©n n¹c, cã dÞch mµu tr¾ng, §¾c L¾c, T. §. Lý 712 (HN)<br />
nh½n, nhiÒu khÝa däc khi kh«, dµy 2-4 mm;<br />
2. D. singularis Craib, 1911. Bull. Misc.<br />
kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®èt kh«ng ®Òu nhau, thay<br />
Inform. Kew : 419; Cost. 1912. Fl. Gen.<br />
®æi tõ 1-15 cm. L¸ mäc ®èi; phiÕn l¸ h×nh m¸c<br />
Indoch. 4: 149.<br />
ng−îc hay trøng ng−îc, nh½n; dµi 3,8-9 cm,<br />
réng 2-3,6 cm; ®Ønh tï, cã mòi nhän dµi 3-6 C©y phô sinh hay b¸m trªn ®¸; th©n nh½n, cã<br />
mm; gèc nhän, hÑp dÇn vÒ phÝa cuèng; g©n mê, ®−êng v©n kh«ng ®Òu. L¸ mäc ®èi; phiÕn l¸ h×nh<br />
3-5 cÆp, rÊt xiªn; cuèng l¸ dµi 0,5-1,5 cm, réng trøng, bÇu dôc, m¸c khi non, nhän ë ®Ønh, gèc<br />
1-2 mm. Côm hoa d¹ng t¸n; gåm 1-6 hoa; hoa tï, l¸ tr−ëng thµnh cã 2 thïy 2 bªn t¹o thµnh<br />
mµu tr¾ng; côm hoa cã 1-2 trôc; cuèng côm hoa h×nh ch÷ thËp, nh½n, g©n mê, dµi 1,2-7 cm, réng<br />
rÊt ng¾n, dµy. Nô hoa h×nh trøng réng, cao 3-30 mm; lu«n cã nh÷ng l¸ cã kÝch th−íc dµi<br />
kho¶ng 3 mm; réng kho¶ng 3-3,5 mm. Cuèng h¬n 1,5 cm; cuèng l¸ dµi kho¶ng 1-2 mm. Côm<br />
hoa 1-1,5 mm; l¸ ®µi nhá, h×nh trøng réng, cì 1 hoa d¹ng t¸n; côm hoa cã 1-2 trôc; cuèng côm<br />
× 1 mm, víi c¸c tuyÕn ë gèc; trµng h×nh c¸i hò, hoa rÊt ng¾n. Nô hoa h×nh m¸c, dµi 3-4 mm.<br />
nh½n ngo¹i trõ ë mÆt trong cña häng trµng; èng Cuèng hoa 1 mm; l¸ ®µi nhá, h×nh trøng ®Õn<br />
dµi 1,8-2 mm; thuú h×nh tam gi¸c, dµi 1-1,2 m¸c; trµng h×nh c¸i hò, mµu tr¾ng, nh½n ngo¹i<br />
mm; häng trµng phñ l«ng dµy ë mÆt trong. V¶y trõ ë thïy trµng; èng dµi 2 mm; thuú h×nh m¸c,<br />
trµng phô h×nh mòi tªn, ®Ønh tï. H¹t phÊn häp dµi 1-1,5 mm. V¶y trµng phô h×nh mòi tªn,<br />
thµnh khèi phÊn vµ cã s¸p bao ngoµi v¸ch khèi máng. H¹t phÊn häp thµnh khèi phÊn vµ cã s¸p<br />
phÊn; khèi phÊn h−íng lªn, cao kho¶ng 0.3 mm; bao ngoµi v¸ch khèi phÊn; khèi phÊn h−íng lªn;<br />
gãt ®Ýnh dµi kho¶ng 0,2 mm, dµi h¬n chu«i. BÇu gãt ®Ýnh ng¾n h¬n chu«i (h×nh 2).<br />
cao kho¶ng 1 mm (h×nh 1).<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
H×nh 1. Dischidia griffithii Griff. ex Hook. f. H×nh 2. Dischidia singularis Craib<br />
1. Cµnh mang hoa; 2. Nô hoa; 3. BÇu, ®µi; 4. C¬ 1. Cµnh mang hoa; 2. Côm hoa; 3. Nô hoa;<br />
quan truyÒn phÊn (h×nh vÏ theo mÉu LX-VN 658) 4. Trµng hoa; 5. Cét nhÞ nhôy vµ v¶y trµng phô<br />
Loc. class.: “Tenasserim; at Mergui, on (h×nh vÏ theo mÉu VH 6366)<br />
trees”. Typus: Griffithii sine num. Loc. class.: “Siam”.<br />
Sinh häc vµ sinh th¸i: Phô sinh. Ra hoa c¸c Sinh häc vµ Sinh th¸i: Phô sinh hay b¸m trªn<br />
th¸ng 5-6. ®¸. Ra hoa th¸ng 5.<br />
Ph©n bè: Gia Lai (An Khª: Kon Hµ Nõng); Ph©n bè: §¾c L¾c (Krong Bong: Cu Pui);<br />
<br />
35<br />
L©m §ång (L¹c D−¬ng). Cßn ph©n bè ë Lµo, 1995: Asclepiadaceae. In: Wu, S. Y. et<br />
Th¸i Lan. Raven, P. H.: Fl. China, 16: 193-270.<br />
MÉu nghiªn cøu: §¾c L¾c, VH 6366; Science Press, Beijing, China et Missouri<br />
Botanical Garden, St. Louis, United States.<br />
L©m §ång, V. N . Tù 95 (HN)<br />
3. Ph¹m Hoµng Hé, 2000: Asclepiadaceae.<br />
Tµi liÖu tham kh¶o C©y cá ViÖt Nam, 2. Nxb. TrÎ.<br />
1. Costantin J., 1912: Lecomte, H: Flore 4. Hooker J. D., 1883: Asclepiadeae. Flora of<br />
GÐnÐrale de l’ Indo-Chine, 4(1): 1-154. British India, 4: 1-78.<br />
Masson et Cie, Paris. 5. Rintz R. E., 1980: Blumea, 26: 81-126.<br />
2. Li P. T., Gilbert M. G. , Stevens W. D., Leiden, the Netherlands.<br />
<br />
<br />
Two new species of the genus Dischidia R. Br.<br />
(Asclepiadaceae) for the Flora of Vietnam<br />
<br />
tran the bach, Vu xuan phuong<br />
<br />
Summary<br />
<br />
Dischidia singularis Craib and D. griffithii Griff. ex Hook. f. (Dischidia R. Br., Asclepiadaceae) are two<br />
new records for the flora of Vietnam. D. singularis Craib and D. griffithii Griff. ex Hook. f. distinguish with<br />
the other species of Dischidia in Vietnam by: shape of corona; stem and leave glabrous; shape of leaves; hair<br />
on lobes; size of inflorescences; caudicles longer or shorter than corpuscle. D. singularis Craib distinguish<br />
with D. griffithii Griff. ex Hook. f. by: shape of leave; lobes of corolla hair; caudicles longer than corpuscle.<br />
<br />
Ngµy nhËn bµi: 31-10-2002<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
36<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
