Bưu chính Viễn thông - Thống kê ứng dụng: Phần 2

Chia sẻ: Minh Vũ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:97

Thêm vào BST

Báo xấu

76
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung của phần 1 Tài liệu Thống kê ứng dụng trong Bưu chính, Viễn thông, phần 2 cung cấp cho người đọc các kiến thức: Điều tra chọn mẫu, tương quan và hồi quy, dãy số thời gian, chỉ số trong thống kê. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bưu chính Viễn thông - Thống kê ứng dụng: Phần 2

Chuang 4 D I E U T R A C H O N M A U 4 . 1. K H A I N I E M , U U N H U O C D I E M V A P H A M V I s ti DUNG DIEU TRA CHON MAU 4.1.1. Khai niem dieu tra chon m&u Di 6 u tra chon mSu la mot loai di 6 u tra khong toan bo trong do nguoi ta chi chon ra mot so don vi trong toan bo cac don vi cua hien tuong nghien cuu de dieu tra thuc te, rdi dung cac ket qua tfnh toan de suy rong thanh cac dac diem cua toan bo tdng the nghien cuu. Tai sao chi dieu tra mot so don vi tong the ma suy ra ket qua cho ca tong the. Vi quy luat so ldn da chi ra rang neu nghien cuu mot sd tuong ddi ldn hien tuong thi nhung bieu hien n g lu nhien, nhung dac thu cua hien tuong rieng le se bii tru va triet tieu cho nhau, tfnh quy luat se duoc bi 6 u hien ro. Hon nua ly thuyet xac suat cung chung minh rang su sai khac giua sd binh quan ciia mot sd rat ldn dai luong ngau nhien vdi ky vong toan cua no la mot dai luong nho tuy y. Khi chon don vj de dieu tra chon mau ngudi ta cd thd chon theo cach ngau nhien, nghla la cac don vj tong the d 6 u cd kha nang duoc chon nhu nhau khong phu thuoc vao y kien chu quan ngudi chon mau. hoac khong ngau nhien (ban bac, phan tfch tap the d 6 lua chon ra nhung don vj dai bieu).
80 Thong ke va ung dung trong Buu chinh. \ icn thong 4.1.2. Uu diem cua dieu tra chon m^u - Dieu tra chon m§u thudng nhanh hon rat nhieu so vdi diSu tra toan bo, vi di£u tra ft don vi nen cong tac chuan bi nhanh gon, sd luong tai lieu ghi chep ft, thdi gian dieu tra ghi chep, tdng hop va phan tfch se duoc rut ng£n. Do do dieu tra chon mau mang tfnh kip thdi cao. - Do dieu tra ft don vi, sd nhan vien diSu tra va moi chi pin' dieu tra giam, cho nen dieu tra chon mSu se tiet kiem sure ngudi, vat tu, ti6 n ciia. - Do difiu tra ft don vi nen cd the md rong duoc noi dung di£u tra, di sau nghien curu nhieu mat ciia hien tuong. - Tai lieu thu thap duoc trong difeu tra chon m iu se co do chfnh xac cao, bdi vi so nhan vien di£u tra ft nen co th£ chon duoc nhung ngudi cd trinh do chuyen mon cao va nhidu kinh nghiem, dong thdi viec kiem tra so lieu cd the tien hanh ty my va tap trung, do do cac sai sot do ghi chep se giam di nhieu. - Dieu tra chon mSu khong ddi hoi mot to chuc ldn nhu dieu tra toan bo, mot to chuc nho cung cd the tien hanh di£u tra chon mSu. Tom lai dieu tra chon mSu cd rat nhieu uu die’m so vdi dieu tra toan bo, nhung do di 6 u tra chon m&u tien hanh vdi pham vi nho nen se cd sai so nhat dinh so vdi ket qua dieu tra toan bo nen khong the’ dung dieu tra chon mSu de hoan toan thay the cho dieu tra toan bo. 4.1.3. Pham vi urng dung dieu tra chon mau - Dung de thay the dieu tra toan bo khi doi tuong nghien curu cho phep vira cd the dieu tra toan bo, vira cd the dieu tra chon
Chuong 4: Dieu tra chon man 81 mau, thi tien hanh dieu tra chon m iu de: co ket qua nhanh va tiet kiem hoac dung cho nhung trudng hop viec di 6 u tra co lien quan toi pha huy don vi di 6 u tra. - Ket hop vdi di 6 u tra toan bo de md rong noi dung di£u tra va danh gia ket qua dieu tra toan bo. - Dung trong trudng hop muon so sanh cac hien tuong vdi nhau ma chua cd tai lieu cu the, hoac kiem dinh gia thiet dat ra. - Dung de tdng hop nhanh tai lieu dieu tra toan bo, co thong tin nhanh, phuc vu kip thdi cho cong tac quan ly. 4.1.4. Phan loai dieu tra chon mau 4.1.4.1. Dieu tra chon mau ngau nhien Di 6 u tra chon milu ngSu nhien la phuong phap chon mau trong do cac don vj tong the duoc chon vao mau mot cach hoan toan ngau nhien, nghla la cac don vj tong the d 6 u cd kha nang duoc chon nhu nhau, khong phu thuoc vao y muon chu quan ngudi chon m^u. 4.1.4.2. Dieu tra chon mau phi ngau nhien Dieu tra chon m iu phi ngSu nhien la su lira chon cac don vj vao m^u didu tra dua tren kinh nghiem va hieu biet cua ngudi nghien cuu \ i tdng the nghien cuu, hoac can cu vao nhung qui djnh nhat djnh khi lay mau. 4.2. DIEU TRA CHON MAU NC.AU NHIEN 4.2.1. Tdng the chung va tdng the mau Tdng the’ chung la tdng the’ bao gom toan bo cac don vj thuoc ddi tuong dieu tra. Sd don vj cua tdng the chung thudng duoc kv hieu la N va duoc bieu thi bang day sd luong bien:
82 Thong ke va ring dung trong Bifu cliinli, \ ien tliong X „ x 2, X , ...............Xn, . . . X N Tong the mau la tong the bao gom mot so don vj nhat djnh duoc chon ra tir tong the chung de dieu tra thuc te. So don vj cua tong the m§u thudng duoc ky hieu la n. T 6 ng the: mSu gom n don vj tong the thudng duoc bieu di£n dudi dang bang phan phoi. 4.2.2. Chon m^u nhieu lan va chon mau mot lan 4.2.2.1. Chon mau nhieu lan (chon hoan lai) Chon mau nhieu lan la khi mdi don vj duoc chon ra dd dang ky rdi lai tra ve tdng the’ chung. Nhu vay sd don vj tdng the’ chung khong thay ddi trong suot qua trinh lay mau. Xac suat duoc chon cua mdi don vj tong the la bang nhau. Goi K la sd kha nang thiet lap duoc tong the mau thi sd kha nang do trong chon nhidu lan duoc xac djnh theo cong thuc sau: K = N " 4.2.2.2. Chon mau mot lan (chon khong hoan lai) Chon mau mot lan la khi mdi don vj da duoc chon d£ dang ky rdi se duoc xep rieng ra khong tra lai ve tdng the’ chung nua, do do khong cd kha nang chon lai, xac suat duoc chon cua mdi don vj khong bang nhau. Khi do sd kha nang thiet lap tong the mau duoc xac djnh theo cong thuc:
Chuang 4: Dieu tra chon man 83 4.2.3. Chon mau voi xac suat deu va xac suat khong deu Chon mSu voi xac suat deu la dam bao mdi don vi cua hien tuong nghien cuu deu co co hoi duoc chon vao mau nhu nhau. Tinh binh dang con the hien trong viec udc luong ket qua vi ket qua thu duoc tren mau khong phan biet don vi nao. Phuong phap chon mau khong deu khong luu y den su khac biet giua cac don vj tong the va thudng duoc su dung khi cac don vj ciia tdng the tuong ddi dong deu nhau theo tieu thuc nghien cuu. hoac khong biet trudc duoc sir khac biet giua cac don vj dieu tra. Chon mau vdi xac suat khong deu nghla la khong can dam bao kha nang duoc chon vao mau ciia cac don vj phai bang nhau. Cac don vj cd the duoc chon vao mau theo xac suat ty le vai tro ciia timg don vj. Xac suat an djnh rieng cho mdi don vj ve kha nang duoc chon vao mau la xac suat bao ham. Viec chon mau vdi xac suat khong deu cd kho khan, phuc tap hon vi phai cd sd lieu tien nghiem ve qui mo, kich cd ciia timg don vj. 4.2.4. Sai sd trong dieu tra chon m^u ng^u nhien Sai sd chon mau la sir chenh lech ve trj sd giua cac chi tieu tinh ra duoc trong dieu tra chon mau va cac chi tieu tuong ung ciia tong the chung. 4.2.4.1. Cac loai sai so Trong dieu tra chon mau ngau nhien ngoai sai sd do ghi chep, con cd sai so do tinh chat dai bieu, sai sd xay ra do chi dieu tra mot sd ft don vj tdng the ma ke't qua lai suy rong cho ca tdng the’ (sai sd chon mau).
84 Tlwng ke va ring dung trong Bifu chinh. \ ien tliong a) Sai so chon man Nhir da noi, ta khong biet diroc mot cach chinh xac cac dac trung cua tdng the nhu trung binh hoac ty le, ma chi co the’ udc luong chung dua tren thong tin thu thap tir mau. Cac udc luong do, tat nhien la khong the tranh khoi sai sot, goi la sai so chon mau. Nhu vay sai so chon mau la sai so do su dung thong tin thu thap duoc chi tren mot bo phan tdng the, hoac la do mau khong the hien, dai dien duoc cho ca tdng the. Noi cach khac sai so chon mau do hai yeu td: yeu td thiet ke, thuc hien va yeu td ngau nhien. Cd the han che sai sd bang cach het sue chu y toi viec thiet ke, thuc hien chon mau, song sai sd chon mau hau nhu la tat nhien, chi cd the giam bdt bang cach tang qui mo cua mau. b) Sai so phi clion man Sai sd phi chon mau la sai sd khong thuoc ve phuong phap chon mau duoc sir dung. Cac dieu kien de phat sinh sai sd phi chon mau cd the la: - Sai sd do glii chep: Do don vi dieu tra chua hieu dung n6 i dung cau hoi nen tra ldi sai, do do ludng, do vo tinh ghi chep sai hoac cd y ghi chep sai do muc dfch nao do. Neu la sai sd ngau nhien thi cac sai lech trong khi lay sd lieu co the bii trir nhau. Loai sai sd nay it gay nguy hiem. Sai so he thong la sai so nguy hiem, cang nhieu don vj dieu tra thi sai so cang nhieu. No xay ra do dung cu do ludng sai hay cd y ghi sai. De cd the giam bdt duoc sai sd do ghi chep can phai chuan bj tot cho cong tac dieu tra, trinh do dung cu may moc va y thuc ngudi dieu tra.
C IIIferng 4: Dieu tra chon man 85 - Sai so do man diroc lay tir mot tdng the khong thick hop. - Sai so do ty le khong tra loi qua cao. Viec khong nhan diroc cac cau tra loi la mot van de quan trong phai giai quyet cua phuong phap chon mau. No lam cho ket qua dieu tra bi sai lech do thong tin khong day du, tong the tra loi co the rat khac xa vdi tong the’ thuc su muon dieu tra. 4.2.4.2. Phuong pltap tinh sai so a) Khi dieu tra chon mau dung de suy rong sd trung binh cua mot tieu thuc nao do thi sai sd duoc tinh nhu sau : + Khi chon mau nhieu lan: Trong do: /j x- Sai so trung binh chon mau. 8 2 - Phuong sai chung. n - So don vi t 6 ng the’ mau. Do phuong sai t6 ng the chung khong tfnh duoc nen phai dung phuong sai mau dieu chinh de thay the: + Khi chon mau mot lan
86 Tliong Ice va ifng dung trong Bifu chinh. \ ien thong Hay: Trong do: 5^ - La phuong sai mSu di£u chinh: 5m 2 = — i 6 m 2m n- 1 5^ - Phuong sai mau. N - So don vi cua tong the chung. Vi du: Tfnh sai so chon mfiu ngau nhien nhi£u lSn trong trudng hop tmh nang suat lao dong (NSLD) chung cua don vi Buu dien Y co t 6 ng so cong nhan la 200 nguoi, trong do chon ra 1 0 0 cong nhan de di 6 u tra thuc te v£ ket qua di 6 u tra nhu sau: Being 4.1 ------ 1 NSLD cua So co ng m o t cong nhan x’ 1 f1, x ’ , xi - x f,(x ;-x )2 nhan x i 3 5 -4 5 14 20 560 -18 324 4 536 45 - 55 20 50 1.000 -8 64 1 280 55 - 65 42 60 2.520 2 4 168 65 - 75 20 70 1.400 12 144 2 880 7 5 -8 5 4 80 320 22 484 1 936 Cong 100 5.800 10.800 Ta co: _ T V f, 5.800 co , .. x x = —----- = ---------= 58 (trieu dong) X f, 100
Chuong 4: Dieu tra chon man 87 8 2 = 1 ^ 8 0 0 = 108 100 108 H, = J --------- , = 1,044 V100 - 1 h) Klii dieu tra chon mau de suy rong ty le theo mot tieu thiic nao do thi sai s d duoc tinh nhu sau: - Truong hop chon mau nhieu lan: Trong do: p - Ty le cau thanh cua tdng the chung: M p=¥ M - La so don vi mang dau hieu A nao do ma ta quan tarn, theo dinh nghla xac suat thi p chfnh la xac suat de lay don vi mang dau hieu A trong tdng the chung. q - La ty trong cua bo phan khong mang dau hieu A cua tdng the chung. Do ty le cau thanh chung khong tfnh duoc nen phai dung ty le cau thanh mau dieu chinh de thay the: Trong do: w - Ty le cau thanh cua tdng the mau w = — n
88 Thong ke va ung dung trong Bun chinh. \ ien tliong m - La so don vj mang dau hieu A nao do ma ta quan tarn thuoc tong the mau. n - So don vj cua tdng the nriiiu. - Trong trudng hop chon mliu mot lan Vi du: Tu sd lieu bang 4.1, tmh sai sd trung binh chon mau ve ty le sd cong nhan cd nang suat lao dong tu 65 trieu dong tro len. Ta cd ty le sd cong nhan cd nang suat lao dong tu 65 trieu dong trd len la: w = (20 + 4)/100 = 0,24 w( 1 - w) = 0,24(1 - 0 ,2 4 ) Do do: la 2 4 ( | - ° - 24> = 0 .0 0 , 8 4 100-1 4.2.4.3. Y nghia cua nx va np Sai sd va bieu hien trj sd cua cac sai sd chon mau gap phai khi suy rong tai lieu. Nhung do chon mau ngau nhien nen sai sd nay khong duoc xac djnh trudc \6 dau (+ hoac -) ma no phan anh mot pham vi chenh lech cd the nhieu hon hay it hon so vdi
Chuang 4: Dieu tra clwn man 89 tham so cua tong the chung, do do chenh lech giua so trung binh mau (ty le mSu) va so trung binh chung (ty le chung) la ± |ix va Up, nghla la: X = x± p= w±np X - La so trung binh chung. x - So trung binh mau. p - Ty le chung. w - Ty le mSu. 4.2.4.4. Pham vi sai so chon mau Trong vi du tren ta tmh duoc nang suat lao dong trung binh (NSLD) m iu la x = 58 trieu, sai so chon mau la m = 1,044. Nhu vay co the suy ra nang suat lao dong trung binh cua tat ca cong nhan trong don vi Buu dien Y la: X = 58 ± 1,044 (trieu dong), nghla la trong pham vi tir 56,956 trieu den 59,044 trieu. Theo chung minh ciia toan hoc thi xac suat (hay trinh do tin cay) cua viec suy rong ket qua noi tren mdi chi bang 0,6827, nghla la trong 10.000 trudng hop co 6.827 trudng hop chac chan sai sd chon mau khong vuot qua ± Cd the’ nang cao trinh do tin cay ciia viec suy rong tai lieu. Gia sir pham vi nay duoc md rong gap hai lan (2f.i) thi NSLD trung binh ciia don vi se la: X = 58 ± 2 x 1,044 = 58 ± 2 ,0 88
90 Thong ke va ring dung trong Bifu chinh, \ ien thong Nghla la trong pham vi tir 55,912 trieu den 60.088 trieu. Trong trudng hop nay trinh do cua viec suy rong len toi 0,9545. Tuong tir neu mo rong pham vi sai so chon mau len toi ± 3^. thi trinh do tin cay len toi 0,9973. Nhu vay, cang mo rong pham vi sai so' chon mau thi trinh do tin cay cua viec suy rong tai lieu cang tang, d 6 ng thoi sai so chon mau se tang theo. He so dung de mo rong do duoc goi la he so tin cay (t), no ung voi ham xac suat (t) va da duoc nha toan hoc nguoi Nga Lia-pu-nop lap bang tfnh san. Pham vi sai so' chon mau co the duoc xac dinh theo cong thuc: s = t|.l Trong do: s - Pham vi sai so chon mau. t - He so tin cay (j. - Sai so trung binh chon mau. Hoac: e x = tu , £r = ' ^ 4.2.4.5. Suy rong ket qua dieu tra chon mdu Tuc la tfnh toan cac tham so cua t 6 ng the chung tren co so thu thap duoc trong didu tra chon mau. Co hai phuong phap suy rong: a) Phuong phap tinh doi true tiep Duoc ap dung khi dung cac so' trung binh mau hay ty le mdu cua tong the mau de tfnh ra cac tham so' cua tdng the chung:
Chuang 4: Dieu tra chon mau 91 P = W ± £ r P W — £ < p < W + £ P r p Vi du: Gia sir khi di 6 u tra chon m&u, ty le san ph^m dich vu dam bao chat luong la 90%. Voi xac suat 0,9545 tinh ra pham vi sai so chon la Ep = 0,02. Nhu vay suy ra ty le san pham dich vu dam bao chat luong se n£m trong pham vi: w - £ p < p < w + ep 0,90 - 0,02 < p < 0,90 + 0,02 0,88 < p < 0,92 b) Phuong phap he sd dieu chinh Duoc dung de’ xac djnh ket qua dieu tra toan bo. Can cu vao ket qua didu tra toan bo va dieu tra chon m§u, tmh ra ty le chenh lech roi dimg ty le nay de lam he so dieu chinh ket qua difiu tra toan bo. Vi du: Trong tong didu tra dan so, tien hanh dieu tra chon mSu tren 5% so dja diem di£u tra voi muc dfch nghien cuu them mot so tieu thuc, dong thoi kie’m tra ket qua tong diSu tra dan so. Gia su theo ket qua tdng difiu tra dan so thi so dan cua tinh Y la 1.765.200 nguoi, trong do chi tfnh rieng 5% dja ban dieu tra (la nhung dja ban chon lam mliu) la 95.260 nguoi. Trong khi do ket qua di 6 u tra chon mSu tren 5% dja ban thay dieu tra toan bo bo sot 48 ngudi trong cac dja ban do. Do do ty le bo sot la: 48/95.260 = 0,0005 hay 0,05%. Dung ty le nay lam he so dieu chinh ket qua dieu tra toan bo. Nhu vay tren toan tinh so nguoi bj bo sot co the’ la:
92 Thong ke va ung dung trong Bun chinh. \ ien thong 0,0005 x 1.765.200 = 883 ngudi. Do do so dan thuc te cua tinh Y se la: 1.765.200 + 883 = 1.766.083 nguoi. 4.2.4.6. Xac dinh so don vi tdng the mau Khi di 6 u tra chon mSu can xac dinh so don vi difeu tra sao cho thoa man hai yeu cau sau: - Bao dam sai so chon mau nho nhat; - Chi phi thap nhat. Hai yeu cau nay doi lap nhau. Muon dam bao tai lieu dieu tra chinh xac (sai so nho nhat) phai dieu tra mot luong don vi kha Ion, tuc la can mot luong kinh phi ldn. Nguoc lai vdi mot lucflig kinh phi cd han, chi cd the dieu tra mot sd it don vi thi phai chap nhan mot sai sd nhat dinh. Trong thuc te thudng can cu vao yeu cau cua do chinh xac (pham vi sai sd chon m&u) de tinh sd don vj mau can di£u tra. Trudng hop de udc luong s d trung binh: - Neu du djnh chon don vj tdng the mau theo cach chon nhieu lan (chon hoan lai): o' I T E* = lK = t J — suy ra n =—r - Trong trudng hop chon mot lan (chon khong hoan lai): suy ra n=
Chuang 4: Dieu tra chon man 93 Trudng hap de udc luong ty le: - Neu du dinh chon cac don vi tong the theo cach chon nhieu lan: suy ra n = ■f p q £r - Neu du dinh chon mau theo cach chon mot lan: N t:pq suy ra n= Ner. + 1 pq Qua cac cong thuc tren cho thay cac nhan to anh hudng den so don vi m lu dieu tra bao gom: - Pham vi sai so chon mau. Neu yeu cau pham vi sai so cang nho thi so don vi mau can dieu tra cang nhieu va nguoc lai. So don vj mau ty le nghjch voi binh phuong pham vj sai so chon mau. - He so tin cay (t). Yeu cau trlnh do tin cay cua tai lieu suy rong cao hay thap thi he so tin cay cung phai Ion hay nho mot cach tuong ung va do do so don vj mau cung phai tang giam cho phu hop. So don vj mau ty le thuan voi binh phuong he so tin cay. - Tinh chat d 6 ng deu ciia hien tuong nghien cuu. So don vj mSu ty le thuan vdi phuong sai cua t 6 ng the chung 5 2 va pq. Neu tieu thuc bien thien it, phuong sai tfnh ra nho, so don vj can di£u tra se giam di. Nguoc lai, neu tieu thuc bien thien ldn, phuong sai se ldn lam cho sd don vj can dieu tra se tang len. Trong thuc te, khi tmh sd don vj mau can di£u tra thudng khong co tai lieu d 6 tinh phuong sai chung, vi vay phai giai quyet bang cach lay phuong sai ldn nhat cua cac lan dieu tra trudc hoac
94 Tlwng ke va ung dang trong Bifn chinh. Vien thong lay phirang sai cua hien tuong tucmg tu, hoac td chuc dieu tra tin' dieim de lay phuong sai. Vi du: Tai mot Buu chinh - Phat hanh bao chi', dung phuong phap diCu tra chon mau de: udc luong ty le san pham dich vu vi pham chat luong (toe do, do chfnh xac va an toan). Pham vi sai s6 chon mau la 0,08 ve gia tri tuyet doi, do tin cay phai dat muc 99,73%. Xac dinh so mau can chon neu: - Cac cuoc didu tra tuong tu cho ty le san pham dich vu dam bao chat luong la 5%, 6 %, 10%. - Khong co tai lieu \6 cac cuoc dieu tra lan trudc. Theo dieu kien dat ra, can phai xac dinh so mau (so san pham dich vu Cong ty xu ly trong thdi gian do). * Trudng hop su dung tai lieu cua cuoc dieu tra lan trudc: Ta cd 03 ket qua ve ty le san pham dich vu vi pham chat luong d cac cuoc diSu tra lan trudc la p, = 0,05; p 2 = 0.06; p 3 = 0,10. O day su dung p 3 = 0,10 vi gia tri nay gan 0,5 hem; e = 0,08; 2 0 ( t ) = 0,9973 suy ra t = 3. Sd mau can thiet cd thd xac dinh: n = « = p (l-p ) = y x O , . 0 ( 1 - 0 ,1 0 ) = [ s: 0 ,0 8: * Trudng hop khong co tai lieu ve cac cuoc di£u tra lan trudc: Phai gia thiet p = 0,5 de: phuong sai pq = 0,25 la ldn nhat. Khi do sd mau tfnh ra cung ldn nhat, nhung dam bao duoc tfnh dai dien ciia tdng the mau cao hon.
Chuang 4: Dieu tra chon man 95 n = . - p ( l - p ) = 3= x0 ,50( l - 0 , 5 0 ) = 35 52 e ! 0.08: Sau khi xac dinh duoc sd don vi mau dieu tra. ngudi ta thudng kiem tra tmh chat dai bieu cua tdng the do. Day la viec lam can thiet vi neu tdng the mSu khong dai bieu cho tdng the chung thi ket qua suy rong se khong chinh xac. Viec kiem tra tfnh chat dai bieu cua tdng the mau co the tic'n hanh bang nhieu cach: - So sanh mot sd chi tieu trung binh hoac chi tieu ty le cua tdng the mau da chon vdi cac chi tieu tuong ung cua tdng the chung (X vdi x , w vdi p). Tat nhien la giua nhung chi tieu nay thudng co su chenh lech, nhung neu muc do chenh lech khong vuot qua pham vi cho phep (± 5%) thi tdng the mau duoc coi nhu du tmh chat dai bieu. Neu mire do chenh lech vuot qua pham vi ± 5%, tdng the mau chua du tmh chat dai bieu, do do phai thay the mot sd don vi hoac tang them sd don vi di£u tra. - Kiem tra va xu ly nhung sd lieu nghi ngd. Neu trong qua trinh chon cac don vi dieu tra gap phai mot vai don vi co sd lieu qua ldn hay qua be thi can kiem tra va xu ly bang cach: + Neu sd don vi cd sd lieu dot xuat khong nhieu, thi nen loai bo thay the bang cac don vi khac. + Neu sd don vi cd sd lieu dot xuat khong phai la ca biet, thi nen chon phan loai dd dam bao co mot sd mau nha't dinh dai dien cho tdng thd chung. + Co the’ so sanh sir phan phoi cac don vi theo tieu thuc nghien cuu cua 02 tdng the. Cach so sanh nay phuc tap hon nhung dam bao tmh dai bidu hon.
96 Tliong ke vd ung dung trong Bifu chinh, Vien thong 4.2.5. Cac phuong phap to chuc chon mau 4.2.5.1. Phuong phap chon mau ngau nhien don thuan Day la phuong phap to chuc chon cac don vi mau trong t6 ng the chung mot cach het sue ngSu nhien khong qua mot su sap xep nao. Mdi don vi cua tdng the chung co the duoc chon mot ldn hoac nhieu lan. Phuong phap nay don gian nhung no chi cho ket qua tot khi tong the nghien cuu tuong doi dong deu. Neu tdng the nghien cuu co ket cau phuc tap thi khong nen chon phuong phap nay vi chon nhu vay so' don vi t 6 ng the mau se khong duoc phan phoi deu trong tong the chung, tinh chat dai bieu cua tong the mau se khong cao. Neu tong the’ chung co qui mo ldn thi viec dat so lieu rut tham cho tat ca cac don vj cung gap kho khan. Chinh vi vay trong thuc te phuong phap chon ngau nhien don thuan it duoc sir dung. 4.2.5.2. Phuong phap chon may moc Day la phuong phap td chuc chon mau trong do m 6 i don vj duoc chon can cu vao nhung khoang cach nhat djnh. Trudc het xep cac don vj tong the chung theo mot thu tu nao do nhu sap xep theo van A, B, C... cua ten goi, theo thu tu, theo qui mo tir nh 6 toi ldn, v.v... Sau do lan luat chon cac don vj theo thu tu mot cach may moc, tuc la cu sau mot khoang cach nhat djnh lai chon ra mot don vj. Khoang cach nay duoc xac djnh bang cach lay sd don vj t 6 ng the chung chia cho sd don vj t 6 ng the mau: n Vi du: Can chon 200 cong nhan trong so 2.000 cong nhan cua Buu dien tinh X de dieu tra nang suat lao dong. Cd the sap
Cliifang 4: Dieu tra chon man 97 xep 2.000 cong nhan do thanh danh sach theo van cua ten goi (A. B, C...), luc do khoang each de chpn ra tung nguoi la 2000/200 = 10. Tuc la cu cach 10 nguoi trong danh sach lai chon ra mot ngudi. Nguoi dau tien duoc chon ra trong so 10 nguoi dau cua danh bang cach ngAu nhien don thuan. Gia su trong 10 nguoi nay rut tham duoc nguoi thu 5, thi nhung nguoi duoc chon tiep theo la 15, 25... Trong thuc te co nhung hien tuong ma cac don vi cua no da duoc sap xep s5n va trong suot thoi gian dieu tra van khong thay doi vi tri. Voi nhung hien tuong nhu vay co the loi dung su bo tri san co de chon theo khoang cach da tfnh. Phuong phap chon may moc co thu tuc tien hanh don gian hon chon ngdu nhien don thuan. Do lira chon theo tung khoang cach nhat dinh nen so don vi mau duoc phan d£u trong tdng the' chung, tfnh chat dai bieu cua tdng the’ mau duoc nang cao. 4.2.S.3. Phuong phap chon phan loai Do la tien hanh chon cac don vi mau khi tdng the chung da duoc phan chia thanh cac td theo cac tieu thuc lien quan true tiep den muc dich nghien curu. Viec chon cac don vi tu cac td duoc tien hanh theo phuong phap chon mau ngau nhien. Khi phan td. cac td thudng co cac quy mo khac nhau. Neu chon sd don vi tdng the mau trong mdi td tuong ung vdi ty trong cua no chiem trong tdng th£ thi goi la chon phan loai theo tv le. Neu chon sd don vi mau trong cac td ddu bang nhau thi goi la chon khong theo ty le. Trong chon ty le, sd don vj chpn trong mdi N to duoc tmh theo cong thurc: n, = n —-- N
98 Thong ke va ung dung trong Bint chinh. Vien Ilidng Doi voi phan loai ty le sai so trung binh chon mdu khong phu thuoc vao phuong sai chung ma phu thuoc vao trung binh cac phuong sai td. Vi vay co cong thuc tfnh sau: Khi nhiem vu la de suy rong so trung hinh: - Trudng hop chon nhieu lan: = - Trudng hop chon mot lan: Khi nhiem vu Id de udc luong ty le: - Trudng hop chon nhieu lan: - Trudng hop chon mot lan: Vdi: