BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
--------


--------
NGUYỄN NHẤT LINH
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG
ĐẾN ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP RA NƯỚC NGOÀI
CỦA DOANH NGHIỆP VIỆT NAM
Chuyên ngành: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
Mã số: 9340201
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
HÀ NỘI, NĂM 2024
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. NGUYỄN THỊ THÙY DƯƠNG
2. TS. PHÙNG THANH QUANG
Phản biện 1:
Phản biện 2:
Phản biện 3:
Luận án được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án
cấp Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
Vào hồi: ngày tháng năm 2024
Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia
- Thư viện Đại học Kinh tế Quốc dân
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (Outward Foreign
Direct Investment - OFDI) được xem là một giải pháp hữu hiệu làm tăng khả năng
cạnh tranh đầu tư của một quốc gia, giúp nền kinh tế tăng trưởng bền vững (Dunning,
1988 & 2002; Buckley và cộng sự, 2007; Hansen, 2009; Goh và Wong, 2011; Lu và
cộng sự, 2011; Luo và Wang, 2012; Das, 2013; Yilmaz và cộng sự, 2014; Mourao,
2018; Cieslik, 2019). Do đó, nhiều quốc gia đang sử dụng OFDI làm động lực phát
triển mới và chiến lược để kịp thời thu nhận kiến thức và công nghệ, nâng cấp quy
trình sản xuất, tăng năng lực cạnh tranh, trau dồi kỹ năng quản lý và truy cập mạng
lưới phân phối. Nhiều quốc gia đã coi hoạt động OFDI là một trong những ưu tiên
chiến lược, nhằm tận dụng các nguồn lực quốc tế và qua đó thúc đẩy phát triển kinh
tế trong nước. Các nhà nghiên cứu đã quan tâm tới nhiều góc độ của hoạt động đầu
tư trực tiếp ra nước ngoài như đặc điểm, vai trò, kinh nghiệm, xu hướng theo từng
quốc gia hoặc nhóm quốc gia.
Nền kinh tế của Việt Nam với độ mở cao được xem như một cầu nối trọng yếu
gắn kết các nền kinh tế trong khu vực Đông Nam Á, châu Á và nền kinh tế toàn cầu.
Việt Nam đã tích cực tham gia với tư cách thành viên của nhiều diễn đàn kinh tế lớn
trong khu vực và trên thế giới. Các Hiệp định mà thời gian qua Việt Nam đã tham gia
như: CPTPP, RCEP, EVFTA, Việt Nam – EFTA FTA, Việt Nam – Israel FTA … và
việc tham gia Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) là tiền đề cho nền kinh tế Việt Nam
có sự tăng trưởng bền vững. Có thể nói, đầu tư trực tiếp ra nước ngoài đã thực sự trở
thành nhu cầu cơ bản của nền kinh tế Việt Nam nhưng điều này lại được quyết định
bởi nhiều nhân tố khác nhau. Đây là quyết định riêng biệt của các nhà đầu tư nhưng
nó lại bị ảnh hưởng rất nhiều từ những cơ chế, chính sách và hỗ trợ của Nhà nước. Để
có thể đạt hiệu quả khi đầu tư ra nước ngoài, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải
nghiên cứu được các đặc điểm của thị trường nước sở tại. Đồng thời nhận diện được
ưu nhược điểm của doanh nghiệp mình và các đối thủ lớn để có thể triển khai chiến
lược đầu tư phù hợp và tăng khả năng cạnh tranh.
Tuy đã đạt được một số kết quả bước đầu, nhưng việc đầu tư ra nước ngoài của
doanh nghiệp Việt Nam không thể tranh khỏi một số hạn chế cơ bản. Thứ nhất, hiệu
quả kinh doanh và lợi nhuận của nhiều doanh nghiệp còn rất thấp, thua lỗ kéo dài,
đặc biệt là các doanh nghiệp trong khu vực công. Thứ hai, quy mô vốn bình quân của
các dự án còn nhỏ, và có xu hướng suy giảm. Thứ ba, hầu hết các dự án OFDI của
Việt Nam được thực hiện theo chiều dọc (chiếm khoảng 60% tổng số dự án). Các dự
2
án này tập trung vào lĩnh vực khai thác tài nguyên và sản xuất nguyên vật liệu đầu
vào để xuất khẩu trở lại Việt Nam hoặc xuất khẩu sang nước thứ ba. Đây là những
hạn chế cần có sự nghiên cứu sâu ở các cấp độ để đo lường mối quan hệ của từng
nhân tố tới sự dịch chuyển vốn OFDI, từ đó có căn cứ để xây dựng những cơ chế
chính sách khuyến khích phù hợp trong thời gian tới.
Những năm vừa qua, các cấp bộ ngành đã nỗ lực tạo nhiều điều kiện thuận lợi
hỗ trợ cho hoạt động OFDI. Tuy nhiên để tăng cường dòng vốn OFDI thì cần phải có
một sự thay đổi đồng bộ từ cơ chế chính sách của nhà nước đến năng lực của các
doanh nghiệp Việt Nam. Vì vậy cần có những giải pháp được xây dựng đồng bộ từ sự
kết hợp hài hòa các yếu tố vĩ mô. Tuy nhiên đến thời điểm này, theo tìm hiểu của
nghiên cứu sinh, vẫn chưa có một nghiên cứu nào sử dụng các mô hình định lượng để
xác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố vĩ mô (bao gồm nhân tố đẩy, nhân tố kéo
và các nhân tố song phương) đến dòng vốn đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các
doanh nghiệp Việt Nam. Chính vì vậy, đề tài: “Các nhân tố ảnh hưởng đến đầu tư
trực tiếp ra nước ngoài của doanh nghiệp Việt Nam” đã được tác giả lựa chọn nghiên
cứu nhằm làm sáng tỏ mức độ ảnh hưởng của các nhân tố vĩ mô đến dòng vốn OFDI
của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập mới.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu cơ bản của luận án là nghiên cứu các nhân tố tác động và mức độ tác
động của các nhân tố vĩ mô đến dòng vốn OFDI của các doanh nghiệp Việt Nam
trong giai đoạn 1989 - 2020.
Luận án có các mục tiêu cụ thể sau:
- Thứ nhất, xác định các lý thuyết nền tảng của OFDI. Lựa chọn những nhân tố
phù hợp để xây dựng mô hình đánh giá mức độ tác động của các nhân tố đó đến
OFDI trên góc độ vĩ mô.
- Thứ hai, phân tích thực trạng hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các
doanh nghiệp Việt Nam và lượng hóa mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố vĩ mô
trong mô hình đến hoạt động OFDI của doanh nghiệp Việt Nam.
- Thứ ba, dựa trên kết quả hồi quy của mô hình các nhân tố tác động (vĩ mô)
đến OFDI của doanh nghiệp Việt Nam để đề xuất một số khuyến nghị nhằm tăng
cường dòng vốn OFDI.
Khi hoàn thành luận án, sẽ đạt được những kết quả sau:
- Xây dựng một nền tảng lý luận về hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài
trong điều kiện đặc thù của Việt Nam.
3
- Xác định được những nhân tố hút, nhân tố đẩy và các nhân tố song phương
chủ yếu ảnh hưởng đến dòng vốn OFDI của các doanh nghiệp Việt Nam. Lượng hóa
ảnh hưởng của từng nhân tố tới dòng vốn OFDI của Việt nam.
- Nêu ra các khuyến nghị đối với cơ quan hữu quan của Việt Nam và với doanh
nghiệp Việt Nam có liên quan tới hoạt động OFDI.
3. Câu hỏi nghiên cứu
Luận án sẽ tập trung trả lời 3 câu hỏi nghiên cứu sau:
- Dòng vốn OFDI của các doanh nghiệp Việt Nam bị ảnh hưởng bởi các yếu tố vĩ
mô nào ? (các nhân tố này bao gồm 2 phía: từ các nước nhận đầu tư và từ Việt Nam).
- Thực trạng về các yếu tố vĩ mô từ Việt Nam và từ các nước nhận đầu tư ảnh
hưởng như thế nào tới dòng vốn OFDI của các doanh nghiệp Việt Nam?
- Những khuyến nghị nào để tăng cường dòng vốn OFDI của các doanh nghiệp
Việt Nam?
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: là dòng vốn OFDI của Việt Nam và những nhân tố vĩ
mô gây ảnh hưởng đáng kể đến dòng vốn OFDI của Việt Nam.
Phạm vi nghiên cứu:
Về nội dung nghiên cứu: Luận án nghiên cứu về sự thay đổi của dòng vốn OFDI
của Việt Nam. Luận án đã chỉ ra những lý thuyết nền tảng của việc đầu tư trực tiếp ra
nước ngoài. Từ đó tiến hành thống kê và phân tích các dự án theo thời gian, theo lĩnh
vực, theo địa điểm, theo hình thức đầu tư để đánh giá chung về thực trạng đầu tư trực
tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp Việt Nam. Sau đó luận án xây dựng mô hình
đánh giá tác động của các nhân tố vĩ mô đến giá trị dòng vốn đầu tư trực tiếp ra nước
ngoài của Việt Nam từ góc độ thúc đẩy của Việt Nam và thu hút của các quốc gia
nhận đầu tư trên thế giới, luận án không nghiên cứu định lượng các nhân tố vi mô từ
cấp độ doanh nghiệp. Từ kết quả nghiên cứu, tác giả đề xuất các khuyến nghị để
Chính phủ và doanh nghiệp có thể nghiên cứu áp dụng nhằm tăng cường dòng vốn
OFDI của các doanh nghiệp Việt Nam trong thời gian tới.
Về thời gian: Luận án nghiên cứu dữ liệu đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các
doanh nghiệp Việt Nam trong khoảng thời gian 1989 đến 2020.
- Về không gian nghiên cứu: Căn cứ theo danh mục của Cục Đầu tư nước
ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, luận án tập trung vào phân tích 1.401 dự án OFDI vẫn
đang còn hiệu lực đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam tại 78 quốc gia trên thế giới.
4
5. Phương pháp nghiên cứu
Luận án kết hợp giữa nhiều phương pháp nghiên cứu trong việc xác định các
nhân tố ảnh hưởng tới dòng vốn OFDI của các doanh nghiệp Việt Nam.
*) Phương pháp thống kê mô tả: được sử dụng nhằm tổng hợp, xử lý số liệu về
các dự án OFDI của Việt Nam và các số liệu vĩ mô của Việt Nam và các nước nhận
đầu tư của Việt Nam từ các bảng số liệu tổng hợp của các cơ quan quản lý.
*) Phương pháp so sánh, phân tích và tổng hợp: Từ các dữ liệu được tổng hợp
và thống kê, tác giả tiến hành so sánh theo các giai đoạn thời gian, so sánh giữa các
lĩnh vực với nhau, so sánh giữa các địa điểm và so sánh giữa các hình thức đầu tư để
đưa ra các nhận định chung. Từ đó, tác giả có thể đưa ra các đánh giá chung, chỉ ra
các hạn chế và nguyên nhận hạn chế.
*) Phương pháp nghiên cứu định lượng: Từ các dữ liệu được tổng hợp và
thống kê, tác giả đã sử dụng 2 mô hình nghiên cứu định lượng gồm: mô hình Con
đường phát triển của đầu tư (IDP: Investment Development Path Model) mở rộng để đánh
giá các nhân tố thúc đẩy từ trong nước Việt Nam và mô hình trọng lực (Gravity Model)
để đánh giá các nhân tố đẩy, nhân tốt thu hút và cả các nhân tố song phương ảnh
hưởng đến dòng vốn OFDI của các doanh nghiệp Việt Nam.
6. Những đóng góp mới của luận án
6.1. Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận
Thứ nhất, tác giả đã sử dụng kết hợp thành công hai mô hình là mô hình Con
đường phát triển của đầu tư (IDP: Investment Development Path Model) để đánh giá
các nhân tố “đẩy” ảnh hưởng tới dòng vốn OFDI và mô hình trọng lực (Gravity
Model) để đánh giá một cách toàn diện các nhân tố “đẩy” từ phía quốc gia đi đầu tư,
nhân tố “kéo” từ phía quốc gia tiếp nhận vốn và cả những yếu tố song phương ảnh
hưởng tới dòng vốn OFDI của Việt Nam. Trong đó, với mô hình Con đường phát
triển của đầu tư, tác giả đã bổ sung hai biến mới so với mô hình gốc là biến tỷ giá hối
đoái và biến độ mở của nền kinh tế; với mô hình trọng lực tác giả đã mở rộng các
biến độc lập gồm: chỉ số kinh tế, chỉ số chính trị, chỉ số xã hội. Đồng thời sử dụng kỹ
thuật phân tích thành phần chính PCA (Principle Components Analysis) để xây dựng
và đánh giá ảnh hưởng của các chỉ số này đến dòng vốn OFDI của Việt Nam.
Thứ hai, công trình nghiên cứu là công trình đầu tiên đo lường các nhân tố vĩ
mô tác động vào OFDI của Việt Nam ở phạm vi toàn cầu và trong giai đoạn dài. Các
nghiên cứu trước chủ yếu tập trung vào đánh giá hoạt động OFDI của Việt Nam vào
5
một quốc gia cụ thể như Lào, Campuchia hoặc cộng đồng ASEAN nên phạm vi bị
giới hạn.
6.2. Những đóng góp mới về mặt thực tiễn:
Thứ nhất, luận án đã lượng hóa được ảnh hưởng của một số nhân tố vĩ mô từ
cả phía quốc gia đi đầu tư và quốc gia tiếp nhận vốn tới dòng vốn OFDI của Việt
Nam. Kết quả mô hình IDP khẳng định: biến tỷ giá không có ý nghĩa thống kê, biến
độ mở của nền kinh tế có tác động ngược chiều tới dòng vốn OFDI của Việt Nam.
Kết quả này có nhiều điểm mới so với các nghiên cứu trước đây, cho thấy nét đặc thù
riêng của Việt Nam. Kết quả mô hình trọng lực cho thấy ảnh hưởng tích cực của các
chỉ số chính trị và chỉ số xã hội của các quốc gia tiếp nhận vốn tới dòng vốn OFDI
của Việt Nam. Trong khi đó, với chỉ số kinh tế, hệ số bê ta dương nhưng không có ý
nghĩa thống kê. Kết quả của mô hình trọng lực cũng khẳng định mức độ toàn cầu hóa
(đại diện là biến WTO) tỏ ra kém hiệu quả hơn so với tính lân cận (đại diện là biến
Border) trong việc thúc đẩy dòng vốn OFDI của Việt Nam
Thứ hai, xuất phát từ kết quả nghiên cứu, nhằm tăng cường dòng vốn đầu tư trực tiếp
ra nước ngoài, tác giả đã đưa ra một số khuyến nghị cho Chính phủ Việt Nam nói
chung và khuyến nghị với các doanh nghiệp Việt Nam nói riêng.
7. Cấu trúc luận án
Ngoài các phần mở đầu, kết luận và danh mục các bảng biểu, tài liệu tham khảo
thì nội dung chính của luận án được chia thành 5 chương như sau:
Chương 1: Tổng quan các công trình nghiên cứu
Chương 2: Cơ sở lý luận về hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các doanh
nghiệp
Chương 3: Thực trạng hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp
Việt Nam
Chương 4: Phương pháp nghiên cứu và kết quả nghiên cứu
Chương 5: Một số khuyến nghị nhằm tăng cường dòng vốn đầu tư trực tiếp ra nước ngoài
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. Các nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới
1.1.1. Các nghiên cứu thực nghiệm về nhân tố thúc đẩy từ quốc gia đi đầu tư
đến dòng vốn OFDI
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra các nhân tố thúc đẩy từ quốc gia đi đầu tư đến dòng
6
vốn OFDI bao gồm quy mô thị trường trong nước, tỷ giá hối đoái, lãi suất, thâm dụng
nguồn lực, dòng vốn FDI đi vào, các yếu tố chính trị và thể chế, cơ sở hạ tầng và điều
kiện thị trường lao động. Tiêu biểu như Kyrkilis và Pantelidis (2003), Kayam (2009),
Low (2010), Wei và Alon (2010), Anil và cộng sự (2011), Saad và cộng sự (2011),
Luo và Wang (2012), Stoian (2013), Nayyar & Mukherjee (2020), Nayyar và cộng sự
(2022), Osabuohien-Irabor & Drapkin (2022). Tập trung vào vai trò của sự ủng hộ của
nhà nước và sự tham gia của các doanh nghiệp Nhà nước có các nghiên cứu của Lu và
cộng sự (2011), Wong (2011), Wu và Chen (2014). Fan và cộng sự (2018) đã cho thấy
rằng việc tăng lương tối thiểu có thể giải thích tăng trưởng FDI ra nước ngoài.
1.1.2. Các nghiên cứu thực nghiệm về nhân tố thu hút từ quốc gia nhận đầu
tư đến dòng vốn OFDI
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra các nhân tố thu hút từ quốc gia nhận đầu tư đến
dòng vốn OFDI bao gồm chính sách của nước chủ nhà, cơ sở hạ tầng, thuế của nước
nhận đầu tư, các biến kinh tế vĩ mô nước chủ nhà, các rủi ro của nền kinh tế nước chủ
nhà, tiêu biểu như Loree và Guisinger (1995), Sing và Jun (1995), Duran (1999),
Demirhan và Masca (2008) , Paweł Folfas (2011). Nghiên cứu tập trung vào các yếu
tố như khoảng cách địa lý, thương mại song phương giữa hai quốc gia, so sánh GDP
giữa hai quốc gia có các nghiên cứu của Vijayakumar và cộng sự (2010), Cuyvers và
cộng sự (2011), Zhang và Daly (2011), Pravin Jadhav (2012), Khachoo, A. Q., &
Khan, M. I. (2012), Gill, Kahouli, B., & Maktouf, S. (2015). Garibaldi và cộng sự
(2001), Campos và cộng sự (2003) lập luận rằng FDI vào các nước đang phát triển là
loại hình tìm kiếm thị trường hoặc tránh thuế. Bên cạnh đó, Mourao, P. R. (2018) quan
sát thấy rằng thị trường địa phương năng động (Klinger & Lederman, 2011), quy mô
dân số đáng kể (Bicak và cộng sự, 2004) và diện tích rừng hợp lý (Asiedu, 2006) có xu
hướng thu hút FDI của Trung Quốc vào một quốc gia châu Phi. Chen, J., Liu, Y., &
Liu, W. (2020) cho thấy sự khác biệt đáng kể về mức độ thuận lợi trong cơ chế đầu tư
giữa các quốc gia dọc theo sáng kiến “Vành đai và Con đường”.
1.2. Các nghiên cứu thực nghiệm tại Việt Nam
Nghiên cứu “Đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các doanh nghiệp Việt Nam:
Thực trạng và kiến nghị chính sách” của Lê Xuân Sang, Trần Trọng Chính (2011) là
một trong những nghiên cứu sớm nhất sử dụng phương pháp thống kê mô tả để đánh
giá tình hình hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài. Nguyễn Văn An (2012) đã
khẳng định 81% các doanh nghiệp đầu tư sang Lào có mức vốn điều lệ từ 50 tỷ đồng
trở lên nên cần chú ý hỗ trợ cho những nhóm doanh nghiệp này. Tác giả Đỗ Huy
Thưởng (2015) đã phân tích các giai đoạn phát triển đầu tư trực tiếp ra nước ngoài
(overseas direct investment - ODI) của Trung Quốc, các biện pháp thúc đẩy ODI của
7
Trung Quốc, và đưa ra các khuyến nghị chính sách cho Việt Nam. Tuy nhiên các công
trình nêu trên đều mới sử dụng các phương pháp định tính, chưa xác định được mức độ
ảnh hưởng của từng nhân tố đến hoạt động đầu tư ra nước ngoài.
Một trong những nghiên cứu định lượng đầu tiên về các nhân tố tác động đến
OFDI của Việt Nam là công trình “Các yếu tố quyết định đầu tư trực tiếp ra nước
ngoài của Việt Nam vào Lào” của Phùng Thanh Quang (2014). Kế thừa kết quả của
những nghiên cứu trước đây, luận án tiến sĩ của Phùng Thanh Quang (2016) đã tiếp tục
sử dụng mô hình Con đường phát triển của đầu tư (IDP). Các nghiên cứu định lượng
tiếp tục được phát triển từ các tác giả Nguyễn Thị Bích Ngọc (2017), Nguyễn Thị
Nhung (2017), Võ Thanh Thu và các cộng sự (2018), Lê Quang Huy (2019) và Đào
Duy Thuần (2021)
1.3. Khoảng trống nghiên cứu
Các nghiên cứu về OFDI của Việt Nam chủ yếu là các nghiên cứu định tính,
chưa lượng hóa các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động OFDI của Việt Nam. Đối với
các nghiên cứu định lượng, việc đánh giá các nhân tố ảnh hưởng tới dòng vốn
OFDI của Việt Nam chủ yếu được các nhà nghiên cứu tiếp cận theo mô hình Con
đường phát triển của đầu tư IDP và mở rộng mô hình này. Mô hình IDP đánh giá
các nhân tố tác động tới hoạt động OFDI của một quốc gia thông qua các biến từ
phía quốc gia đi đầu tư (nhân tố đẩy), chưa xem xét đến các yếu tố từ phía quốc
gia nhận đầu tư (nhân tố kéo) và những yếu tố tác động qua lại giữa quốc gia đi
đầu tư và quốc gia nhận đầu tư (nhân tố song phương). Có thể khẳng định, theo
tìm hiểu của nghiên cứu sinh, chưa có công trình nào ở Việt Nam tìm hiểu một
cách toàn diện các nhân tố từ cả phía quốc gia đi đầu tư và phía quốc gia tiếp nhận
vốn ảnh hưởng tới dòng vốn OFDI của Việt Nam. Đặc biệt, chưa có nhà nghiên
cứu nào đánh giá một cách toàn diện ảnh hưởng của các yếu tố về chính trị, xã hội,
kinh tế của quốc gia tiếp nhận vốn ảnh hưởng tới dòng vốn OFDI của Việt Nam.
Nghiên cứu sinh dự kiến sẽ đánh giá các nhân tố ảnh hưởng tới dòng vốn OFDI
của Việt Nam theo các nhóm nhân tố cơ bản sau: GDP, khoảng cách địa lý, chỉ số
kinh tế, chỉ số xã hội, chỉ số chính trị, các biến giả về gia nhập WTO và có chung
đường biên giới với Việt Nam hay không. Đây chính là khoảng trống mà luận án
muốn hướng tới xử lý.
CHƯƠNG 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP RA NƯỚC NGOÀI
CỦA CÁC DOANH NGHIỆP
8
2.1. Các lý thuyết nền tảng về đầu tư ra nước ngoài (OFDI)
Có thể tổng hợp lại một số lý thuyết cơ bản về đầu tư trực tiếp ra nước ngoài
như sau:
- Lý thuyết “Đàn nhạn bay” (1930)
- Lý thuyết thương mại quốc tế của Heckcher và Ohlin và Heckscher-Ohlin-Samuelson
- Lý thuyết về năng suất cận biên của vốn của MacDougall (1960) & Kemp (1962)
- Lý thuyết lực hấp dẫn trong kinh tế quốc tế (1962)
- Lý thuyết vòng đời sản phẩm quốc tế (1966)
- Lý thuyết thị trường độc quyền (1969)
- Lý thuyết về nội bộ hóa (1976)
- Lý thuyết chiết trung (1977)
- Lý thuyết về các bước phát triển của đầu tư (1981)
Trong luận án này nghiên cứu sinh sẽ sẽ dụng lý thuyết lực hấp dẫn (gravity
theory) và lý thuyết con đường phát triển đầu tư IDP làm nền tảng xây dựng mô hình
để nghiên cứu chuyên sâu.
2.2. Khái quát về đầu tư trực tiếp ra nước ngoài
2.2.1. Khái niệm
Có thể tổng kết định nghĩa về đầu tư trực tiếp ra nước ngoài như sau: Đầu tư
trực tiếp ra nước ngoài là hoạt động chuyển vốn đầu tư từ trong nước ra nước
ngoài nhằm thiết lập lợi ích lâu dài và quyền kiểm soát, quản lý, điều hành đối với
một doanh nghiệp/dự án hoặc thực hiện hợp đồng sản xuất kinh doanh ở quốc gia
khác.
2.2.2. Đặc điểm
Thứ nhất, đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (OFDI) là quá trình dịch chuyển dòng
vốn từ một quốc gia này sang quốc gia khác vì mục tiêu lợi nhuận.Thứ hai, đầu tư
trực tiếp ra nước ngoài (OFDI) được triển khai dưới nhiều hình thức đa dạng.Thứ ba,
đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (OFDI) thường được triển khai trong một thời gian dài
tại nước nhận đầu tư.Thứ tư, hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (OFDI) gắn
liền với hệ thống pháp luật của cả quốc gia đi đầu tư và quốc gia nhận đầu tư vì vậy
các hoạt động đầu tư ra nước ngoài sẽ có những thay đổi linh hoạt thích nghi với các
quy định pháp lý. Thứ năm, hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (OFDI) phụ
thuộc vào cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng của các quốc gia. Thứ sáu, hoạt
động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (OFDI) có mối quan hệ chặt chẽ với chính phủ và
nhà nước, đặc biệt là về mặt chính sách hỗ trợ và tài chính. Thứ bảy, hoạt động đầu
tư trực tiếp ra nước ngoài (OFDI) thường gắn với các công ty đa quốc gia hoặc các
tập đoàn lớn của một quốc gia. Thứ tám, hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài