zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Kinh Tế - Quản Lý

» Luật học

Các nội dung cụ thể khi xây dựng luật về chuyển đổi giới tính

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Báo xấu

57
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết nêu các phương diện lý luận và thực tiễn về vấn đề chuyển đổi giới tính, đặc biệt là trong hoạt động xây dựng luật về chuyển đổi giới tính, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được phép can thiệp y tế để chuyển đổi giới tính

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Các nội dung cụ thể khi xây dựng luật về chuyển đổi giới tính

BAÂN VÏÌ DÛÅ AÁN LUÊÅT CAÁC NÖÅI DUNG CUÅ THÏÍ KHI XÊY DÛÅNG LUÊÅT VÏÌ CHUYÏÍN ÀÖÍI GIÚÁI TÑNH Cao Vũ Minh* * TS, Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh. Thông tin bài viết: Tóm tắt: Từ khoá: người chuyển giới, Bài viết nêu các phương diện lý luận và thực tiễn về vấn đề chuyển đổi giới phẫu thuật chuyển đổi giới tính, đặc biệt là trong hoạt động xây dựng luật về chuyển đổi giới tính. tính, chuyển giới. Lịch sử bài viết: Nhận bài: 10/08/2016 Biên tập: 24/10/2016 Duyệt bài: 12/11/2016 Article Infomation: Abstract: Keywords: transgender, sex This article aims at clarifying theoretical and practical aspects of transgender, reassignment surgery, sex particularly in activity of law on sex change. change. Article History: Received: 10 Aug. 2016 Edited: 24 Oct. 2016 Approved: 12 Nov. 2016 Đ iều 37 Bộ luật Dân sự năm 2015 Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc (BLDS 2015) quy định: “Việc lần thứ XI của Đảng đã khẳng định: “Tiếp chuyển đổi giới tính (CĐGT) được tục đổi mới và nâng cao chất lượng công thực hiện theo quy định của luật. Cá nhân đã tác xây dựng pháp luật, trước hết là quy CĐGT có quyền, nghĩa vụ đăng ký thay đổi trình xây dựng luật, pháp lệnh; luật, pháp hộ tịch theo quy định của pháp luật về hộ lệnh cần quy định cụ thể, tăng tính khả thi tịch; có quyền nhân thân phù hợp với giới để đưa nhanh vào cuộc sống”1. Do đó, vấn tính đã được chuyển đổi theo quy định của đề ở đây không đơn thuần chỉ là việc xây Bộ luật này và luật khác có liên quan”. Như dựng Luật về CĐGT mà quan trọng hơn là vậy, Điều 37 BLDS 2015 đã khẳng định rõ phải nghiên cứu những nội dung chủ yếu ràng và dứt khoát nguyên tắc: việc CĐGT trong đạo luật này nhằm đáp ứng yêu cầu phải được quy định bằng luật chứ không điều chỉnh trực tiếp và hiệu quả các quan phải bằng một văn bản dưới luật. hệ xã hội. 1 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. Chính trị Quốc gia, H., 2011, tr. 248. NGHIÏN CÛÁU 28 LÊÅP PHAÁP Söë 06(334) T3/2017
BAÂN VÏÌ DÛÅ AÁN LUÊÅT 1. Đối tượng áp dụng của Luật về Chuyển Trong khi đó, tiêu chuẩn để CĐGT là đổi giới tính một người luôn có trạng thái tâm lý giới tính Điều 36 BLDS 2015 quy định về của mình không phù hợp với giới tính của cơ “Quyền xác định lại giới tính”, Điều 37 thể3. Theo Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ BLDS 2015 quy định về “CĐGT”. Hai nội (1980), đó là người có các đặc điểm: (i) dung này được tách bạch thành 02 điều luật không có các bất thường về nhiễm sắc thể riêng đã thể hiện sự nhận thức rõ ràng về hay thuộc dạng lưỡng giới tính giả; (ii) nhóm chủ thể của quyền xác định lại giới không phải do rối loạn tâm thần, như bệnh tính và chủ thể của quyền CĐGT. Trên cơ sở tâm thần phân liệt; (iii) cảm giác không thoải đó, cần có sự phân biệt giữa hai thuật ngữ: mái, không thích cơ quan sinh dục của chính “xác định lại giới tính” và “CĐGT”. bản thân. Họ muốn được cắt bỏ cơ quan sinh “Xác định lại giới tính” nhằm trả lại dục và muốn sống như người thuộc phái giới tính thực cho những người bị khuyết tật khác4. Cảm giác khó chịu này kéo dài ít nhất bẩm sinh về giới tính hoặc giới tính chưa là hai năm và không phụ thuộc vào việc được định hình chính xác, còn “CĐGT” được người đó có làm phẫu thuật CĐGT hay chưa. thực hiện theo ý muốn của một người khi Thông thường, những người này sẽ thay đổi người này luôn ám ảnh về việc mình có giới hay muốn thay đổi cơ thể của mình bằng tính trái với “giới tính sinh học” khi được sinh cách dùng liệu pháp tiêm hormone, đi phẫu thuật hay dùng các phương pháp khác để có ra nên đã nhờ sự can thiệp của y học để “tìm thể có một cơ thể giống nhất với giới tính mà lại giới tính thật” của mình. Như vậy, đối họ muốn. Quá trình chuyển đổi thông qua tượng được xác định lại giới tính là những các can thiệp về y học như vậy thường được người có khuyết tật bẩm sinh về giới tính, còn gọi là quá trình CĐGT5. những người đã hoàn thiện về giới tính thì Trong thực tế, cần có sự phân biệt cụ không có quyền này. Trong khi đó, CĐGT thể giữa hai thuật ngữ là “người chuyển được áp dụng đối với người có bản dạng giới giới” và “người CĐGT”. “Người chuyển khác với giới tính sinh học bẩm sinh. giới” (transgender) chỉ nói về cảm nhận Tiêu chuẩn y tế để xác định lại giới giới, không phụ thuộc việc người đó đã tính là phải có khuyết tật bẩm sinh về giới chuyển giới hay chưa. Trong trường hợp tính. Có thể phân ra thành ba dạng: Nam pháp luật cho phép phẫu thuật CĐGT (đúng lưỡng giới giả nữ còn gọi là “giới mơ hồ với với mong muốn) thì họ phải thực hiện việc nhiễm sắc đồ kiểu nam” (male pseudoher- phẫu thuật mới được làm lại giấy tờ tùy thân maphroditism); Nữ lưỡng giới giả nam còn (hộ chiếu, căn cước, các giấy tờ hộ tịch)... gọi là “giới mơ hồ với nhiễm sắc đồ kiểu Lúc này, họ được gọi với một khái niệm đầy nữ” (female pseudohermaphroditism); và đủ hơn là “người CĐGT” (transsexual)6. Lưỡng giới thật (true hermaphroditism)2. Như vậy, “người chuyển giới” và “người 2 Điều 5 Nghị định số 88/2008/NĐ-CP của Chính phủ ngày 05/8/2008 về Xác định lại giới tính. 3 Gay and Lesbian Alliance Against Defamation, GLAAD Media Reference Guide - Transgender glossary of terms, GLAAD, USA, May 2010. 4 Nguyễn Thành Như, Chuyển giới tính tại Hà Lan, Tạp chí Y học. Xem http://ykhoa.net/tinhduc_gioitinh/tinhduc/ 65- 16.html, truy cập ngày 9/8/2016. 5 Phạm Quỳnh Phương, Người đồng tính, song tính và chuyển giới ở Việt Nam, Tổng luận các nghiên cứu, Nxb. Khoa học xã hội, H., 2013, tr. 28. 6 Lori Chambers, Unprincipled exclusions: Feminist Theory, transgender jurisprudence, and Kimberly Nixon, Canadian Journal of Woman and the Law, Volume 19, Number 2, 2007, p. 305 - 334. NGHIÏN CÛÁU Söë 06(334) T3/2017 LÊÅP PHAÁP 29
BAÂN VÏÌ DÛÅ AÁN LUÊÅT CĐGT” khác nhau ở tiêu chí là có trải qua sau khi người này đã tiến hành phẫu thuật phẫu thuật cơ quan sinh dục (từ nam sang cơ quan sinh dục từ nam sang nữ hay từ nữ nữ hay ngược lại) hay không. Điều 37 sang nam. Quy định như vậy là hợp lý và sẽ BLDS 2015 quy định về “CĐGT” và trong phòng tránh được những bất cập phát sinh tương lai là phải có Luật về CĐGT nên nhất do mâu thuẫn giữa giấy tờ pháp lý sau khi thiết muốn được xem là “người CĐGT” thì được chuyển đối giới tính với cơ quan sinh cá nhân đó bắt buộc phải trải qua phẫu thuật dục của một cá nhân8. cơ quan sinh dục (từ nam sang nữ hay ngược Hiện nay, có ý kiến cho rằng, có hai lại). Trên cơ sở phẫu thuật cơ quan sinh dục căn nguyên chính dẫn tới việc một cá nhân để hình thành giới tính mới thì cơ quan nhà CĐGT. Một là, cá nhân này có giới tính sinh nước mới cấp các giấy tờ pháp lý thừa nhận học rõ ràng là nam hoặc nữ nhưng tâm lý lại giới tính sau khi chuyển đổi của người đó. thuộc giới tính khác. Hai là, cá nhân có giới Tương tự như quyền xác định lại giới tính sinh học rõ ràng là nam hay nữ và tâm tính, CĐGT là một quyền nhân thân có điều lý cũng phù hợp với giới tính của mình kiện. Điều này thể hiện ở chỗ, một người chỉ nhưng do nhu cầu của cuộc sống hay trào được quyền CĐGT khi tâm lý của họ luôn lưu, nên đã tiến hành phẫu thuật cơ quan bị ám ảnh về việc mình có giới tính trái với sinh dục. Do đó, các tác giả này đề xuất chỉ “giới tính sinh học”. Đây là điều kiện cần, nên chấp nhận CĐGT cho trường hợp thứ còn điều kiện đủ là người muốn CĐGT phải nhất nêu trên và không nên chấp nhận cho có sự “can thiệp y tế” của cơ sở khám bệnh, trường hợp thứ hai9. chữa bệnh có thẩm quyền. Nghị định số Ý kiến trên không phải không có cơ 88/2008/NĐ-CP của Chính phủ và Thông tư sở, tuy nhiên, vấn đề ở đây là làm thế nào số 29/2010/TT-BYT của Bộ Y tế về xác định để chứng minh được một người có nhu cầu lại giới tính đều quy định những người bị CĐGT là thuộc trường hợp thứ nhất hay khiếm khuyết về giới tính muốn được xác trường hợp thứ hai. Như đã trình bày, người định lại giới tính thì phải thực hiện việc xác muốn CĐGT dù thuộc trường hợp thứ nhất định lại giới tính bằng phương pháp y học. hay trường hợp thứ hai thì đều có giới tính Căn cứ vào Giấy chứng nhận sau khi can sinh học rõ ràng, điểm khác nhau chỉ là tâm thiệp y tế xác định lại giới tính thì cơ quan lý của họ mà thôi. Trong khi đó, việc chứng nhà nước có thẩm quyền sẽ điều chỉnh hộ minh về tâm lý của một người là rất khó tịch cho người đó7. Do đó, nếu không có sự khăn. Theo chúng tôi, việc phân biệt người can thiệp của y tế thì không thể điều chỉnh muốn CĐGT thuộc trường hợp thứ nhất hay hộ tịch. Như vậy, theo chúng tôi, Luật về trường hợp thứ hai là không thực sự cần CĐGT chỉ nên thừa nhận một người CĐGT thiết. Trên thực tế, nếu không phải là người 7 Điều 11 Nghị định số 88/2008/NĐ-CP của Chính phủ về căn cứ để đăng ký hộ tịch sau khi đã xác định lại giới tính quy định: “Giấy chứng nhận y tế quy định tại khoản 1 Điều 10 Nghị định này là căn cứ để đăng ký hộ tịch cho người đã được xác định lại giới tính”. 8 Đơn cử, A là nữ nhưng luôn cảm nhận giới tính mình là nam nên đã đề nghị cơ quan nhà nước cho phép CĐGT. Giả sử, cơ quan nhà nước đã cấp các giấy tờ thừa nhận việc CĐGT cho A từ nữ thành nam, nhưng A không tiến hành phẫu thuật cơ quan sinh dục. Do đó, ngoại hình (thậm chí là cơ quan sinh dục) đều là nữ. Theo Điều 127 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 thì khi khám người theo thủ tục hành chính thì nam khám nam, nữ khám nữ và phải có người cùng giới chứng kiến. Việc xác định người bị khám là nam hay nữ phải dựa trên giấy tờ pháp lý. Cụ thể, trong trường hợp này, người khám A sẽ là nam và phải có người cùng giới là nam chứng kiến. Tuy nhiên, do ngoại hình và cơ quan sinh dục của A vẫn là nữ nên sẽ gây ra rất nhiều khó khăn cho người thực thi công vụ. 9 Đỗ Văn Đại - Ngô Thị Anh Vân, Điều kiện và hệ quả của CĐGT trong pháp luật Việt Nam, Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp số 11, năm 2016. NGHIÏN CÛÁU 30 LÊÅP PHAÁP Söë 06(334) T3/2017
BAÂN VÏÌ DÛÅ AÁN LUÊÅT có nhu cầu “tìm lại chính mình” thì sẽ rất sau ngày Luật về CĐGT có hiệu lực thì mới khó khăn để vượt qua giai đoạn kiểm tra đời không được pháp luật công nhận. Còn sống thực (real life test) nhằm xem xét có trường hợp tự ý CĐGT trước ngày Luật về thực sự phù hợp để tiến hành phẫu thuật CĐGT có hiệu lực thì pháp luật nên có sự CĐGT. Những hệ quả lâu dài (giảm tuổi thọ, công nhận vì đó là sự đã rồi và hiện có rất giảm sức khỏe, khả năng không có con cái, nhiều trường hợp người CĐGT đã bị “tước” tiêm hormone suốt đời…) có thể làm nhiều tất cả các quyền nhân thân và tài sản. Đơn người chuyển giới e ngại, bỏ cuộc chứ chưa cử là trường hợp của Cindy Thái Tài12, khi nói đến những người dị tính10. Chính vì vậy, đi Thái Lan phẫu thuật CĐGT thì cơ quan sự lo ngại trên là không hợp lý. Trên thực tế, quản lý nhà nước không ngăn cấm, khi về không ai lại bỏ ra hàng trăm triệu VNĐ và nước thì cơ quan quản lý cũng cho nhập chịu đau đớn do phẫu thuật chỉ vì muốn cảnh vào Việt Nam. Thế nhưng, tất cả quyền CĐGT theo phong trào. Tuy nhiên, để đảm nhân thân và tài sản của Cindy Thái Tài đều bảo “phong trào chuyển giới” không diễn ra bị “khước từ” do không chứng minh được rầm rộ như quan ngại của nhiều người, nhân thân như trong chứng minh thư nhân chúng ta có thể tiếp thu kinh nghiệm của dân. Theo chúng tôi, trong Luật về CĐGT nhiều nước trên thế giới về việc xây dựng cần bổ sung những quy phạm pháp luật để một quy trình tư vấn tâm lý, pháp lý giúp điều chỉnh vấn đề này. người chuyển giới hiểu bản thân và chuẩn 2. Điều kiện về tuổi của người chuyển đổi bị cho cuộc sống với giới tính mới của họ. giới tính Theo đó, người chuyển giới cần được tư vấn về tâm lý để họ thực sự xác định đúng nhu Độ tuổi của người có nguyện vọng cầu chuyển giới của mình, có thời gian sống CĐGT cũng là một vấn đề rất quan trọng thử với giới tính mong muốn trước khi được cần xác định cụ thể. Điều 37 BLDS 2015 kê đơn sử dụng hormone. Sau đó, dịch vụ không quy định cụ thể về độ tuổi của người phẫu thuật và chăm sóc hậu phẫu mới được có nguyện vọng CĐGT. Do đó, vấn đề này cung cấp và thực hiện nếu các điều kiện trên cần được làm rõ trong Luật về CĐGT. đã được thỏa mãn11. Theo quy định pháp luật, việc xác Ngoài ra, Luật về CĐGT cũng nên định lại giới tính có thể được tiến hành đối “mạnh dạn” điều chỉnh những đối tượng đã với người chưa thành niên13. Theo đó, người phẫu thuật CĐGT trước ngày Luật này có chưa thành niên vẫn được quyền xác định hiệu lực. Theo quy định của BLDS 2015, lại giới tính thông qua yêu cầu của cha, mẹ việc CĐGT phải thực hiện theo quy định của hoặc người giám hộ. Cơ sở để cha, mẹ hoặc luật. Tuy nhiên, theo chúng tôi, cần phân người giám hộ yêu cầu xác định lại giới tính biệt hai trường hợp, nếu như “tự ý” CĐGT cho người người chưa thành niên là người 10 Tại Hà Lan, quá trình phẫu thuật CĐGT là một chuỗi điều trị tâm lý - nội tiết - phẫu thuật, trong đó phẫu thuật chỉ là một mắt xích. Đầu tiên, người muốn CĐGT phải trải qua sáu tháng trắc nghiệm tâm lý, họ phải ăn mặc như nữ (nếu là người chuyển giới từ nam sang nữ) và như nam (nếu là người chuyển giới từ nữ sang nam). Sau khi nghe bác sĩ tâm lý giảng giải về mọi khó khăn có thể sẽ gặp (mất gia đình, mất bạn, mất việc và bị các tác dụng phụ của nội tiết tố giới tính) thì khoảng 40% bệnh nhân bỏ cuộc. 11 Trương Hồng Quang, Vấn đề quyền xác định giới tính và quyền chuyển giới trong Dự thảo BLDS (sửa đổi). Xem: https://hongtquang.wordpress.com/, truy cập ngày 9/8/2016. 12 Không chỉ Cindy Thái Tài mà rất nhiều người đã “trót” CĐGT đều bị khước từ các quyền nhân thân và tài sản. Mua xe, mua nhà cũng phải nhờ người nhà đứng tên hộ, rồi những quyền bầu cử, ứng cử đều không được thực hiện trên thực tế. Cindy Thái Tài đã nhiều lần liên hệ với Sở Tư pháp, Bộ Tư pháp để xin đổi hộ tịch từ nam sang nữ nhưng không nơi nào giải quyết (xem Tuổi trẻ online, Người đi tìm bóng… (kỳ 2), thứ tư, ngày 04/05/2005). 13 Điều 7 Nghị định số 88/2008/NĐ-CP của Chính phủ ngày 05/8/2008 về Xác định lại giới tính. NGHIÏN CÛÁU Söë 06(334) T3/2017 LÊÅP PHAÁP 31
BAÂN VÏÌ DÛÅ AÁN LUÊÅT đó có khuyết tật bẩm sinh về giới tính hoặc Sự khiếm khuyết này dẫn đến tâm lý mặc giới tính chưa được định hình chính xác. cảm, khó hòa đồng vào các quan hệ xã hội, Đây là một quy định hoàn toàn hợp lý. Tuy nhất là khi người này trưởng thành. Trên nhiên, “CĐGT” và “xác định lại giới tính” phương diện công ước và pháp quyền, con là hai quyền hoàn toàn khác nhau nên độ người tuy không đồng đều nhau về thân thể tuổi của người CĐGT phải có sự khác biệt và trí tuệ vẫn được hoàn toàn bình đẳng như với người xác định lại giới tính. nhau15. CĐGT nhằm mang lại hạnh phúc cho Theo nhiều nhà nghiên cứu tâm lý thì cá nhân, vì vậy, Luật về CĐGT cần tạo điều ở ngưỡng trước 18 tuổi, con người bước vào kiện thuận lợi cho cá nhân thực hiện quyền thời kỳ phát triển bản lề, có sự thay đổi này. Tuy nhiên, việc CĐGT sẽ không được nhanh, rõ rệt về thể chất, tâm sinh lý nhưng chấp nhận trong những trường hợp như: (i) sự phát triển này vẫn nằm trong giai đoạn người mất năng lực hành vi dân sự; (ii) cuối của thời kỳ chưa trưởng thành, nhận người lợi dụng việc CĐGT để trốn tránh các thức chưa đầy đủ, tâm lý chưa ổn định. Từ nghĩa vụ pháp lý hoặc trốn tránh lệnh truy 16 - 18 tuổi, người chưa thành niên lại luôn nã, để gian lận trong thương mại, thể thao… có nhu cầu khẳng định sự độc lập về suy Như đã trình bày, CĐGT là một quyền nghĩ và dần hình thành cá tính nên dễ bị kích nhân thân không thể chuyển giao. Do đó, động, dụ dỗ, lôi kéo vào việc thực hiện các việc CĐGT phải được tiến hành trên nguyên hành vi thiếu suy nghĩ14. Chỉ khi đạt được tắc tự nguyện, khách quan, trung thực, khoa độ tuổi trưởng thành thì cá nhân đó mới học và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nhận thức một cách chín chắn về việc làm về việc đã CĐGT. Dưới góc độ pháp lý, “tự của mình cũng như độc lập chịu trách nhiệm nguyện” chính là sự thống nhất giữa suy trước quyết định của mình (trong đó có việc nghĩ bên trong và hành vi biểu hiện ra bên CĐGT). Vì vậy, theo chúng tôi, cá nhân ngoài của chủ thể đó. Một câu hỏi đặt ra là muốn CĐGT phải là người đã thành niên - liệu “người mất năng lực hành vi dân sự” có tức là người từ đủ 18 tuổi trở lên và có năng thể hiện được sự “tự nguyện” của chính bản lực hành vi dân sự đầy đủ, bởi CĐGT là một thân mình trong việc CĐGT hay không? quyền nhân thân không thể chuyển giao nên Nguyên tắc của hôn nhân hiện đại được quy phải do chính bản thân người đó thực hiện định trong Điều 2 Luật Hôn nhân và Gia thông qua sự thống nhất giữa suy nghĩ và đình năm 2014 là “hôn nhân tự nguyện, tiến hành vi chứ không thể do bất kỳ một người bộ”16. Do sự tồn tại của nguyên tắc này nên nào khác thực hiện thay. Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 3. Các trường hợp không cho chuyển đổi 2014 cấm người bị mất năng lực hành vi dân giới tính sự kết hôn. Đây cũng là điều dễ hiểu bởi Cần phải nhận thức rằng, người có bản người bị mất năng lực hành vi dân sự không dạng giới khác với giới tính sinh học bẩm thể hiện được yếu tố tự nguyện trong việc sinh là người chưa bao giờ hạnh phúc với kết hôn17. Với tư duy đó thì “người mất năng cuộc sống hiện tại của họ. Do đó, nhu cầu lực hành vi dân sự” sẽ không thể hiện được “tìm lại chính mình” luôn thôi thúc trong họ. yếu tố “tự nguyện” trong việc CĐGT. Vì 14 Quỳnh Nga, Hoàn thiện hệ thống tư pháp người chưa thành niên: Thân thiện, công bằng, vừa vì pháp luật, vừa vì con người, Website Người bảo vệ quyền lợi (Trung ương Hội Luật gia Việt Nam), ngày 16/02/2015. 15 Jean Jacques Rousseau, Bàn về khế ước xã hội, Thanh Đạm dịch, Nxb. Tp. Hồ Chí Minh, 1992, tr. 51. 16 Khoản 1 Điều 2 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014. 17 Trường Đại học Luật Tp. Hồ Chí Minh, Nguyễn Văn Tiến (chủ biên), Giáo trình Luật Hôn nhân và Gia đình, Nxb. Hồng Đức - Hội Luật gia Việt Nam, 2012tr. 162. NGHIÏN CÛÁU 32 LÊÅP PHAÁP Söë 06(334) T3/2017
BAÂN VÏÌ DÛÅ AÁN LUÊÅT vậy, không cho người mất năng lực hành vi đổi họ tên, vấn đề tuổi về hưu không đáng dân sự CĐGT là một quy định hợp lý. lo ngại vì pháp luật đã quy định rất cụ thể. Bên cạnh đó, theo chúng tôi, Luật về Về nguyên tắc, sau khi đã CĐGT để sống CĐGT cũng không thể cho phép CĐGT với giới tính thật và đơn nhất (hoặc nam, trong trường hợp cá nhân lợi dụng việc hoặc nữ) của mình, người đã CĐGT sẽ được CĐGT để trốn tránh các nghĩa vụ pháp lý CĐGT trong giấy khai sinh. Từ đó, họ sẽ hoặc trốn tránh lệnh truy nã, để gian lận được hưởng quyền và gánh chịu những trong thương mại, thể thao. Theo Luật Nghĩa nghĩa vụ như những người cùng giới khác vụ quân sự năm 2015 thì: “Công dân đủ 18 (ví dụ: nam giới đủ 60 tuổi, nữ giới 55 tuổi tuổi được gọi nhập ngũ. Độ tuổi gọi nhập là độ tuổi về hưu). Về vấn đề thay đổi họ tên ngũ từ đủ 18 tuổi đến hết 25 tuổi. Công dân thì đây là quyền nên họ có thể sử dụng hay được đào tạo trình độ cao đẳng, đại học đã không sử dụng. Điều này không ảnh hưởng được tạm hoãn gọi nhập ngũ thì độ tuổi gọi đến các quyền và lợi ích khác. Vấn đề đáng nhập ngũ đến hết 27 tuổi”. Tuy nhiên, trong quan tâm là có những người sau khi đã kết thời bình thì nghĩa vụ phục vụ tại ngũ chỉ áp hôn mà vẫn có nhu cầu CĐGT thì hệ quả sẽ dụng đối với công dân nam chứ không áp như thế nào? Họ có thể ly hôn và kết hôn lại dụng đối với công dân nữ. Quy định này sẽ theo đúng giới tính của mình hay không? dẫn đến tình trạng công dân nam vì muốn Nếu cho phép ly hôn thì vấn đề con cái của trốn tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự mà họ sẽ được giải quyết như thế nào? CĐGT thành nữ. Nghĩa vụ quân sự là nghĩa Có ý kiến cho rằng, “đối với những vụ vẻ vang của công dân. Do đó, không thể người đã kết hôn có nhu cầu CĐGT thì cho phép tình trạng dùng việc “CĐGT” để không cần có sự đồng ý của người chồng/vợ trốn tránh nghĩa vụ quân sự. Tương tự, luật vẫn có thể CĐGT”. Các tác giả này lý giải: cũng không thể thừa nhận tình trạng “Việt Nam coi việc CĐGT là quyền nhân “CĐGT” để trốn lệnh truy nã, để gian lận thân nên có lẽ chúng ta không thể ràng buộc trong thương mại, thể thao… Quy định cấm việc CĐGT bằng sự đồng ý của người còn này nhằm ngăn chặn những hành vi CĐGT lại và cũng không để hôn nhân cũ ảnh hướng phục vụ cho các quan niệm tâm sinh lý lệch tới điều kiện để được chuyển giới”18. Trái lạc, băng hoại đạo đức. Tóm lại, CĐGT là ngược với ý kiến này, chúng tôi cho rằng: nhằm tạo điều kiện cho sự thống nhất giữa “đối với những người đã kết hôn có nhu cầu bản dạng giới và giới tính sinh học của một CĐGT thì nhất thiết phải có sự đồng ý của cá nhân chứ không thể được áp dụng đối với người chồng/vợ thì mới có thể CĐGT”. Sở bất cứ một mục đích nào khác. dĩ như vậy vì: trước hết, quy định này tiệm 4. Điều kiện về chuyển đổi giới tính cận và phù hợp với pháp luật nhiều quốc gia CĐGT sẽ kéo theo hàng loạt các hệ trên thế giới về điều kiện CĐGT. Không quả pháp lý cần giải quyết. Đó là vấn đề tuổi phải ngẫu nhiên mà nhiều hệ thống pháp luật tác, việc làm, gia đình, quan hệ tài sản, quan trên thế giới như Hà Lan, Thụy Điển, Thổ hệ nhân thân. Có ý kiến cho rằng, việc thay Nhĩ Kỳ, Bỉ, Anh yêu cầu người muốn đổi họ tên, vấn đề tuổi về hưu, quan hệ nhân chuyển giới phải là người độc thân để hạn thân vợ - chồng sau khi CĐGT sẽ gặp rất chế những tranh chấp phát sinh19. Hiện nay, nhiều khó khăn. Theo chúng tôi, việc thay có rất nhiều nước trên thế giới quy định cần 18 Đỗ Văn Đại - Ngô Thị Anh Vân, Điều kiện và hệ quả của CĐGT trong pháp luật Việt Nam, tlđd. 19 T. Donovan, Being transgender and older: a first person account, Journal of Gay and Lesbian Social Services, Vol 13 Issue 4, 2001, p. 19 - 22. NGHIÏN CÛÁU Söë 06(334) T3/2017 LÊÅP PHAÁP 33
BAÂN VÏÌ DÛÅ AÁN LUÊÅT có sự đồng ý của người chồng hoặc vợ để đồng nghĩa với việc chấm dứt hôn nhân - người kia (vợ hoặc chồng) có thể tiến hành cần phải có sự đồng ý của người vợ/chồng. CĐGT20. Hai là, hôn nhân là sự tự nguyện Ba là, trong hôn nhân, tồn tại rất nhiều các xác lập quyền và nghĩa vụ vợ chồng của quyền và nghĩa vụ pháp lý liên đới với nhau những người yêu thương nhau, mong muốn như vấn đề thừa kế, nghĩa vụ tài sản, trách quan hệ trên được hợp thức hóa và được xã nhiệm pháp lý với chủ thể thứ ba… Việc hội công nhận. Đó cũng là ý nghĩa đầu tiên CĐGT của người chồng/vợ đồng nghĩa với và quan trọng nhất của việc kết hôn. Ngược việc hôn nhân sẽ chấm dứt kéo theo hàng lại, ly hôn là sự kiện bất bình thường, trái loạt các vấn đề pháp lý khác cần giải quyết. với mục đích của hôn nhân, đồng thời ly hôn Vì vậy, đôi bên vợ/chồng cần tìm ra “tiếng cũng là một phương thức giúp vợ chồng nói chung” để giải quyết các vấn đề này. Bản chấm dứt hôn nhân khi hôn nhân không còn chất của quy định “có sự đồng ý của người ý nghĩa và không đạt được mục đích21. vợ/chồng” là tạo cơ hội để hai bên vợ chồng Chính vì vậy, ly hôn chịu sự kiểm soát của nói lên các tâm tư, nguyện vọng, lý do của nhà nước thông qua việc tòa án - bằng bản việc chấm dứt hôn nhân (do CĐGT để “tìm án - xử cho ly hôn hoặc quyết định thuận lại chính mình”). Quy định này có tầm quan tình ly hôn. Theo đó, tòa án chỉ quyết định trọng đặc biệt, giúp các bên hiểu nhau hơn cho ly hôn theo yêu cầu của một bên khi vợ, để từ đó đạt được sự đồng thuận khi cùng chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi nhìn nhận về vấn đề CĐGT/ ly hôn trong bối phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, cảnh bình đẳng và cởi mở hơn. chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng Theo chúng tôi, trong trường hợp này trầm trọng, đời sống chung không thể kéo có thể tham khảo cách làm của nước Anh. dài, mục đích của hôn nhân không đạt được. Năm 2004, Nghị viện Anh thông qua Đạo Tòa án công nhận thuận tình ly hôn khi vợ luật Thừa nhận giới tính (The Gender chồng cùng yêu cầu ly hôn, nếu xét thấy hai Recognition Act). Theo quy định của đạo bên thật sự tự nguyện ly hôn và đã thỏa luật thì trước khi người chồng hoặc vợ tiến thuận về việc chia tài sản, việc trông nom, hành CĐGT, họ phải làm thủ tục ly hôn vì nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con cái. đạo luật trên không công nhận sự chuyển Hiện nay, Luật Hôn nhân và Gia đình năm giới khi người đó vẫn còn là vợ chồng. Khi 2014 không thừa nhận việc chấm dứt hôn chúng ta xây dựng Luật về CĐGT, có lẽ nhân khi một người CĐGT. Theo chúng tôi, cũng nên quy định, trước khi CĐGT, hai bên việc thực hiện quyền của người này không vợ chồng phải thỏa thuận với nhau tất cả các thể ảnh hưởng đến quyền của người khác. vấn đề phân chia tài sản, việc trông nom, Trong trường hợp chồng hoặc vợ tiến hành nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con. Trên CĐGT thì về thực tế, hôn nhân sẽ chấm dứt. cơ sở đó, Tòa án sẽ công nhận thuận tình ly Tuy nhiên, để các bên cảm thông, chia sẻ hôn. Sau khi ly hôn thì người đã CĐGT có cho nhau thì rất cần sự đồng cảm của nhau. thể kết hôn lại theo đúng giới tính của mình Chính vì vậy, hai bên phải có sự thỏa thuận. và vấn đề con cái sau ly hôn vẫn giải quyết Do đó, việc CĐGT của người chồng/vợ - theo đúng quy định pháp luật. 20 J.M. Dickemann, Words, words, words: talking transgender, GLQ Journal of Lesbian and Gay studies, Vol 6 Issue 3, 2000, p. 455 - 466. 21 Nguyễn Văn Tiến - Lê Vĩnh Châu - Trần Thị Hương, Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam - 120 câu hỏi và tình huống, Nxb. Lao Động, H., 2008, tr. 66 NGHIÏN CÛÁU 34 LÊÅP PHAÁP Söë 06(334) T3/2017
BAÂN VÏÌ DÛÅ AÁN LUÊÅT 5. Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được cũng đồng thời có chức năng phẫu thuật phép can thiệp y tế để chuyển đổi giới tính CĐGT. Tuy nhiên, như đã trình bày, đối Ở nước ta, Bộ Y tế là cơ quan nhà tượng được CĐGT là người đã thành niên nước quản lý về vấn đề khám bệnh, chữa nên trong tương lai, Luật về CĐGT chỉ nên bệnh22. Do đó, về nguyên tắc, việc can thiệp công nhận Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, y tế để CĐGT của các cơ sở khám bệnh, Bệnh viện Phụ sản Trung ương được phép chữa bệnh phải được Bộ Y tế thẩm định và can thiệp y tế để CĐGT mà không bao gồm cho phép bằng văn bản. Theo đó, các cơ sở Bệnh viện Nhi Đồng 2, Bệnh viện Nhi Trung khám bệnh, chữa bệnh được phép can thiệp ương. Tất nhiên, danh sách các cơ sở khám y tế để CĐGT phải có đủ điều kiện về cơ sở bệnh, chữa bệnh được phép can thiệp y tế để vật chất, trang thiết bị y tế và nhân lực theo CĐGT sẽ là một danh sách “mở” nhằm tạo quy định của Bộ Y tế. điều kiện thuận lợi cho các cơ sở y tế khác Trước đây, Thông tư số 29/2010/TT- hoàn thiện các điều kiện cơ sở vật chất, trang BYT ngày 24/5/2010 của Bộ Y tế hướng dẫn thiết bị y tế và nhân lực để tiếp tục được công thi hành một số điều của Nghị định số nhận có thể can thiệp y tế về CĐGT. 88/2008/NĐ-CP về xác định lại giới tính 6. Các liên quan đến giấy tờ pháp lý quy định việc xác định lại giới tính phải Điều 37 BLDS 2015 quy định: “Cá thành lập đoàn thẩm định với sự tham dự nhân đã CĐGT có quyền, nghĩa vụ đăng ký của đại diện Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện thay đổi hộ tịch theo quy định của pháp luật Nhi Trung ương hoặc Bệnh viện Phụ sản về hộ tịch”. Trung ương (đối với các tỉnh phía Bắc); Theo Đạo luật Thừa nhận giới tính của Bệnh viện Bình Dân, Bệnh viện Nhi đồng 1 Anh, khi công dân đã CĐGT có thể nộp đơn hoặc Bệnh viện Từ Dũ (đối với các tỉnh phía lên Ủy ban Thừa nhận giới tính xin giấy Nam). Các cán bộ này phải có trình độ chứng nhận giới tính mới và được cấp giấy chuyên môn liên quan đến xác định lại giới khai sinh mới, được kết hôn và được hưởng tính. Như vậy, “ngụ ý” này có thể chỉ ra những quyền lợi như các công dân bình rằng, các bệnh viện như: Việt Đức, Nhi thường khác. Trước đó, các nước như Đức, Trung ương, Phụ sản Trung ương, Bình Dân, Ý, Hà Lan, Bồ Đào Nha, Đan Mạch, Phần Nhi đồng 1, Từ Dũ có đầy đủ khả năng can Lan, Thụy Điển... đã công nhận việc cấp thiệp y tế để xác định lại giới tính. Sau đó, giấy chứng nhận giới tính mới cho người Bộ Y tế đã công nhận bốn cơ sở y tế được CĐGT. Năm 2003, Nhật Bản đã thông qua phép can thiệp y tế để xác định giới tính, đó một đạo luật cho phép những người “bị rối là: Bệnh viện Nhi Đồng 2 (TP. Hồ Chí loạn về nhận dạng giới tính” được CĐGT và Minh), Bệnh viện Nhi Trung ương (TP. Hà thay đổi các loại giấy tờ cho phù hợp với Nội), Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức (TP. Hà giới tính. Tại Mỹ, hầu hết các tiểu bang đều Nội), Bệnh viện Phụ sản Trung ương (TP. cho phép những người phẫu thuật CĐGT Hà Nội)23. được đổi tên và giới tính trong giấy khai Thông thường, những cơ sở y tế có sinh. Theo BLDS 2015, người CĐGT ở Việt chức năng can thiệp xác định lại giới tính Nam có quyền yêu cầu cấp lại các loại giấy 22 Điều 1 Nghị định số 63/2012/NĐ-CP ngày 31/8/2012 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Y tế. 23 Xem: Công bố 4 cơ sở y tế được xác định lại giới tính: Sắp có điều kiện xác định lại giới tính, Thanhnienonline, ngày 20/06/2013. NGHIÏN CÛÁU Söë 06(334) T3/2017 LÊÅP PHAÁP 35
BAÂN VÏÌ DÛÅ AÁN LUÊÅT tờ pháp lý phù hợp với giới tính của mình mã số định danh hay nhiều người có cùng sau khi đã CĐGT. một mã số định danh. Theo quy định của Luật Hộ tịch năm Trong trường hợp một công dân 2014, khi đăng ký khai sinh cho một cá nhân CĐGT thì bắt buộc phải có sự thay đổi mã thì cá nhân đó sẽ được cấp Số Định danh cá số định danh bởi trong 12 số thuộc mã số nhân. Theo Điều 12 Luật Căn cước công dân định danh có những số liên quan đến mã năm 2014 thì Số Định danh cá nhân được giới tính. Do đó, khi ban hành Luật về xác lập từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư CĐGT, Quốc hội cũng cần phải đồng thời dùng để kết nối, cập nhật, chia sẻ, khai thác tiến hành sửa đổi Luật Căn cước công dân thông tin của công dân. Số Định danh cá năm 2014, Luật Hộ tịch năm 2014 nhằm tạo nhân do Bộ Công an thống nhất quản lý trên ra sự thống nhất giữa các văn bản pháp luật. toàn quốc và cấp cho mỗi công dân Việt Tương tự, các văn bản pháp luật khác điều Nam, không lặp lại ở người khác. Như vậy, chỉnh về chứng minh thư nhân dân, hộ chiếu Số Định danh cá nhân là một dãy số được hoặc các loại giấy tờ pháp lý khác có đề cập cấp một lần và duy nhất cho mỗi công dân đến giới tính của một cá nhân cũng phải có Việt Nam ngay từ khi sinh ra. Khi công dân những sửa đổi, bổ sung cho phù hợp. Có như chết đi thì mã số này cũng không thể được vậy thì quyền CĐGT của cá nhân mới được cấp lại cho một người khác. Do đó, sẽ không đảm bảo về phương diện pháp lý cũng như thể xảy ra trường hợp một người có nhiều về thực tiễn ■ Thứ hai, nâng cao năng lực cán bộ, NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA ... chuyên gia pháp lý am hiểu pháp luật quốc (TiÕp theo trang 13) tế. Các cán bộ, chuyên gia pháp lý cần được tạo điều kiện để giao lưu, học hỏi kinh nghiệm trong khu vực một cách hiệu quả. Định hướng bên trong Thứ ba, phải cố gắng khẳng định được Thứ nhất, muốn quá trình hài hòa hóa vị trí của Việt Nam về mặt kinh tế, chính trị, pháp luật khu vực ASEAN diễn ra với nhiều xã hội trên trường quốc tế và trong khu vực thuận lợi và đạt hiệu quả cao, thời gian tới, ASEAN để có được tiếng nói về pháp luật chúng ta phải đảm bảo các yếu tố đồng bộ, của Việt Nam trong tiến trình đàm phán xây thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch dựng một luật chung thống nhất trong cộng theo đúng tinh thần của Chiến lược xây đồng ASEAN. dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Thứ tư, phải chú trọng đến việc tuyên Nam đến năm 2010, định hướng đến năm truyền nâng cao ý thức của người dân, của 2020. Đặc biệt, cần chủ động hoàn thiện cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp… trong pháp luật quốc gia theo tinh thần của pháp việc tôn trọng và thực hiện luật chung thống luật chung trong cộng đồng, trong đó chú nhất khi quá trình hài hòa hóa pháp luật trọng sửa đổi quy định vị trí của Luật Ký thành công, bởi hài hòa hóa pháp luật trên kết, gia nhập và thực hiện điều ước quốc tế thực tế mới là thước đo đánh giá sự thành trong vị trí nguồn của hệ thống pháp luật công của quá trình hài hòa hóa pháp luật Việt Nam. trong khu vực ■ NGHIÏN CÛÁU 36 LÊÅP PHAÁP Söë 06(334) T3/2017

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.