Các yếu tố nguy cơ liên quan đến động kinh trẻ em

Chia sẻ: Ro Ong Kloi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

89
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung của bài viết trình bày về bệnh động kinh trẻ em, xác định yếu tố nguy cơ quan trọng, đặc thù cho động kinh trẻ em tại Bệnh viện Nhi Đồng 2. Kết quả nghiên cứu cho thấy, yếu tố nguy cơ quan trọng nhất là sinh ngạt, kế đến là tiền căn gia đình, viêm nhiễm hệ thần kinh trung ương, co giật do sốt, vàng da sơ sinh và bất thường lượng nước ối.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Các yếu tố nguy cơ liên quan đến động kinh trẻ em

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 Nghiên cứu Y học CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỘNG KINH TRẺ EM Lê Văn Tuấn*, Nguyễn Thị Thùy Vân** TÓM TẮT Mở đầu: Có rất nhiều các nghiên cứu Dịch tễ học trên thế giới nhằm xác định các yếu tố nguy cơ liên quan đến động kinh trẻ em. Tuy nhiên kết quả thu được từ các nghiên cứu vẫn còn khác biệt nhau và còn đặc thù riêng cho từng quốc gia, từng khu vực. Qua kết quả nghiên cứu, chúng tôi hy vọng xác định được yếu tố nguy cơ quan trọng, đặc thù cho động kinh trẻ em tại Bệnh viện Nhi Đồng 2. Mục tiêu nghiên cứu: So sánh sự phân bố tỷ lệ phần trăm từng yếu tố nguy cơ giữa nhóm bệnh và nhóm chứng. Xác định tỷ số nguy cơ OR. Xác định những yếu tố nguy cơ thực sự quan trọng và đặc thù cho động kinh ở trẻ em trong lô nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu bệnh‐ chứng. Một nhóm bệnh nhi được chẩn đoán là động kinh đang được điều trị nội trú hoặc ngoại trú tại Khoa Thần Kinh BV Nhi Đồng 2 và một nhóm chứng không bị động kinh tương tự về số lượng và tuổi. Các biến số thu thập được xử lý bằng phần mềm thống kê SPSS 16.0, gồm phép kiểm Chi bình phương, tỷ số nguy cơ OR và hồi quy logistic. Kết quả: Tổng số 404 trường hợp (202 ca bệnh và 202 ca chứng), tuổi trung bình của nhóm bệnh là 50.9 tháng và nhóm chứng là 56.9 tháng. Theo phân tích đơn biến, các yếu tố nguy cơ liên quan đến động kinh trẻ em như: tiền căn gia đình; tiền căn sảy phá thai; tăng huyết áp thai kì; tiền căn sốt khi mang thai; bất thường lượng nước ối; sinh non; sinh ngạt; vàng da sơ sinh; tiền căn nằm hồi sức‐ dưỡng nhi; sốt co giật; viêm nhiễm hệ thần kinh trung ương; xuất huyết não. Theo phân tích hồi qui Logistic, yếu tố nguy cơ quan trọng nhất là sinh ngạt (OR=8,67), kế đến là tiền căn gia đình (OR=8,57); viêm nhiễm hệ thần kinh trung ương (OR=6,53); co giật do sốt (OR=6,43); vàng da sơ sinh (OR=3,67) và bất thường lượng nước ối (OR=2,76). Kết luận: Yếu tố nguy cơ quan trọng nhất là sinh ngạt, kế đến là tiền căn gia đình; viêm nhiễm hệ thần kinh trung ương; co giật do sốt; vàng da sơ sinh và bất thường lượng nước ối. Từ khóa: Pediatric epilepsy, childhood epilepsy, risk factors. ABSTRACT RISK FACTORS RELATING TO PEDIATRIC EPILEPSY Le Van Tuan, Nguyen Thi Thuy Van * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 ‐ 2014: 521 ‐ 527 Background : There were many epidemiological studies to identify risk factors for pediatric epilepsy in the world. However, the results are quite different and specific among nations or areas. We hope to identify important, specific risk factors for Pediatric Epilepsy at the Children Hospital 2 through our study result. Objective: Comparing the distribution percentage of every risk factor between case and control group. Identifying odd ratio OR. Identifying really important, specific risk factors for Pediatric Epilepsy in our research plots. Methods: Case‐ Control study. Case group were in‐ out patients followed‐ up for epilepsy at the Pediatric Neurology Department of Children Hospital 2 and Controls were children attending the same hospital, similar number and age‐ matched cases without epilepsy. Statistical analysis is done with the software SPSS 16.0 for window, included chi‐square test, odd ratio OR and logistic regression. * Bộ môn Thần Kinh, ĐH Y Dược TP.HCM ** Bệnh viện Quận 1 Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Thị Thùy Vân ĐT: 0907227190 Email: drthuyvanneuro@gmail.com Thần Kinh 521 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 Results: A total of 404 patients (202 cases and 202 controls), whose mean age was 50.9 and 56.9 months respectively. On univariate analysis, family history of epilepsy, previous abortion or miscarriage, maternal hypertension, fever in pregnancy, abnormal amniotic fluid, premature, asphyxia at birth, neonatal jaundice, admission to pediatric intensive care, fibril seizure, CNS infection, cerebral hemorrhage were found to be significant. On logistic regression, the most important factor is asphyxia at birth (OR=8.67), the next were family history of epilepsy (OR=8.57), CNS infection (OR=6.53), febrile seizure (OR=6.43), neonatal jaundice (OR=3.67) and abnormal amniotic fluid (OR=2.76). Conclusion: The most important factor is asphyxia at birth, the next were family history of epilepsy, CNS infection, fibril seizure, neonatal jaundice and abnormal amniotic fluid. Keywords: Pediatric epilepsy, childhood epilepsy, risk factors. vấn đề nhưng đã cho thấy được toàn cảnh ĐẶT VẤN ĐỀ chung của các yếu tố nguy cơ liên quan đến Động kinh là một bệnh lý thường gặp của hệ động kinh trẻ em. thần kinh, biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, đặc Tại Việt Nam có rất nhiều công trình nghiên trưng bởi sự lặp đi lặp lại của các cơn do sự phóng điện quá mức và đồng bộ của một nhóm tế bào trong não hay toàn bộ não. Theo khảo sát của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) động kinh chiếm 1% gánh nặng y tế(6). Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng 60% khởi phát từ lúc nhỏ. Tỷ lệ hiện mắc khoảng 0,04%‐1% dân số trẻ em(10). Hàng năm có khoảng 1,12 triệu trẻ em mới mắc động kinh ở các nước đang phát triển(7). Động kinh ở trẻ em có nhiều khác biệt so với động kinh ở người lớn về biểu hiện lâm sàng, căn nguyên, hiệu quả điều trị, tác dụng phụ và tiên lương bệnh. Ngoài ra, động kinh ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển về thể chất, trí tuệ, chất lượng sống, khả năng học tập, hành vi cũng như thích nghi xã hội. Tuy nhiên, theo tài liệu y văn hiện hành, nguyên nhân bệnh học gây ra động kinh chỉ mới được xác định ở khoảng 1/3 các trường hợp mới chẩn đoán(8). Chính vì thế, đã có rất nhiều các nghiên cứu dịch tễ học trên thế giới nhằm xác định thêm các yếu tố nguy cơ có liên quan đến động kinh trẻ em. Có những yếu tố nguy cơ nhận được rất nhiều sự đồng thuận từ các nghiên cứu khác nhau nhưng cũng có các yếu tố đang là vấn đề tranh cãi từ những ý kiến trái chiều. Mặc dù kết quả giữa các nghiên cứu còn khác nhau và có nhiều bàn cãi xung quanh một 522 cứu về động kinh trẻ em. Trong phần nghiên cứu của mình, chúng tôi tập trung vào những yếu tố nguy cơ liên quan như thế nào đối với động kinh trẻ em khu vực TPHCM và các tỉnh lân cận, đặc biệt là những yếu tố nguy cơ từ mẹ (trước sinh) như nghề nghiệp, bệnh lý mẹ mắc phải trong thai kỳ, thuốc và độc chất mà mẹ tiếp xúc hay môi trường sống xung quanh, các yếu tố nguy cơ chu sinh và sau sinh song song với việc so sánh ở một nhóm chứng tương tự về số lượng, tuổi và không bị động kinh. Qua đó, chúng tôi hy vọng có thể đưa ra kết luận về các yếu tố nguy cơ động kinh một cách riêng biệt đặc thù trong lô nghiên cứu. Từ đây có thể đưa ra hướng phòng ngừa kiểm soát các yếu tố nguy cơ nhằm giảm tỷ lệ động kinh trẻ em. Luận văn này được thực hiện để nghiên cứu các yếu tố nguy cơ liên quan đến động kinh trẻ em với các mục tiêu sau: So sánh sự phân bố tỷ lệ phần trăm từng yếu tố nguy cơ giữa nhóm bệnh và nhóm chứng. Xác định tỷ số nguy cơ OR; Xác định những yếu tố nguy cơ thực sự ảnh hưởng và đặc thù cho động kinh ở trẻ em trong lô nghiên cứu. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Dân số mục tiêu gồm Toàn bộ trẻ từ 1 tháng đến 15 tuổi và bà mẹ đến khám tại phòng khám động kinh hoặc nhập viện tại bệnh viện Nhi Đồng 2 và được chẩn đoán là động kinh. Dân số Chuyên Đề Nội Khoa Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 chọn mẫu: Nhóm bệnh (Toàn bộ trẻ từ 1 tháng đến 15 tuổi và bà mẹ đến khám tại phòng khám động kinh hoặc nhập viện tại bệnh viện Nhi Đồng 2 và được chẩn đoán là động kinh trong thời gian từ tháng 10 năm 2012 đến tháng 3 năm 2013) và Nhóm chứng (Một nhóm trẻ tương tự về số lượng, tuổi, giới không bị bệnh động kinh và các bà mẹ cũng đến khám hoặc nhập viện tại bệnh viện Nhi Đồng 2 trong cùng thời điểm). Nghiên cứu bệnh – chứng. Các biến số độc lập là các đặc điểm sự phơi nhiễm với các yếu tố nguy cơ, biến số phụ thuộc là tình trạng bệnh và không bệnh. Các dữ liệu thu thập được ghi trong bệnh án nghiên cứu, sau đó nhập liệu vào phần nhập dữ liệu của phần mềm thống kê SPSS 16.0 để khảo sát về sự liên quan của các yếu tố nguy cơ với động kinh. Trong phân tích đơn biến, các biến số định tính được phân tích bằng phép kiểm chi bình phương, xác định tỷ số nguy cơ OR, các biến số định lượng phân tích bằng phép kiểm T mẫu độc lập nếu có phân bố chuẩn, bằng phép kiểm Mann‐Whitney nếu không có phân phối chuẩn. Trong phân tích đa biến, các biến số có liên quan với động kinh trẻ em được đưa vào phân tích hồi qui logistic đa biến bằng phương pháp đưa vào một lần để khử nhiễu và xác định độ mạnh của các yếu tố nguy cơ. Nghiên cứu Y học Biểu đồ so sánh sự phân bố tuổi. Đặc điểm riêng của nhóm bệnh Dạng cơn Cơn cục bộ đơn giản Cơn cục bộ phức tạp Cơn cục bộ toàn thể hóa Cơn vắng ý thức Cơn giật cơ Cơn co giật Cơn co cứng Cơn co cứng co giật Cơn mất trương lực Cơn không phân loại được 8,9% 3% 31,2% 15,3% 10,9% 3% 5,4% 9,9% 4% 8,4% KẾT QUẢ Đặc điểm mẫu nghiên cứu Mẫu nghiên cứu 404 trường hợp, trong đó 202 ca bệnh và 202 ca chứng. Tuổi trung bình của nhóm động kinh: 50,92 ± 42,8 (tháng). Tuổi trung bình của nhóm không động kinh: 56,529 ± 53,53 (tháng). Sự khác biệt giữa 2 nhóm tuổi này không có ý nghĩa thống kê, p= 0,8, theo phép Biểu đồ sự phân bố dạng cơn Tuổi khởi phát: 29,06 ± 34,572 (tháng), đa số khởi phát trước 3 tuổi riêng nhóm khởi phát trước 1 tuổi chiếm tỷ lệ khá cao. Tần suất kiểm Mann‐ Whitney U. Kết luận trung bình tuổi của 2 nhóm tương đương nhau. Thỏa điều kiện của nghiện cứu bệnh‐ chứng. Biểu đồ sự phân bố tuổi khởi phát Thần Kinh Tháng 523 Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 Nghiên cứu Y học So sánh sự phân bố tỷ lệ phần trăm từng yếu tố nguy cơ giữa nhóm bệnh và nhóm chứng. Xác định tỷ số nguy cơ OR Bảng 1: Kết quả phân tích đơn biến: Yếu tố nguy cơ Không Q.hệ huyết thống 1 Q.hệ huyết thống 2 Q.hệ huyết thống 3 Không Có Không Có Không Có Không Có Không Sinh non Không Có Tiền căn gia đình Tiền căn sảy‐phá thai TC mẹ THA thai kì TC sốt trong thai kì Bất thường lượng ối Bất thường tuổi thai Thai quá ngày Sinh ngạt Không Vàng da sơ sinh Nhiễm trùng nặng, nằm hồi sức, dưỡng nhi, thở máy Sốt co giật Viêm nhiễm hệ thần kinh trung ương Xuất huyết não Có Không Có Không Đơn giản Phức tạp Không Có Không Có Xác định những yếu tố nguy cơ thực sự ảnh hưởng và đặc thù cho động kinh ở trẻ em trong lô nghiên cứu. Bảng 2: Bảng phân tích hồi qui Logistic Regression đa biến CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ Tiền căn sảy thai Tiền căn gia đình Tăng huyết áp thai kỳ Không Có 1,604 Không 8,565 Không P 1 Có 95%CI 1 1 Có Không Sốt trong thai kỳ Có Vấn đề về lượng Không nước ối Có 524 OR 1,859 1 1,699 1 2,761 0,925- 2,779 0,092 3,493- 20,998 nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương(5). Nghiên cứu của tác giả Bhalla (2012) thực hiện tại Campuchia, một người bạn láng giềng của chúng ta, thì cho rằng: yếu tố tiền căn gia đình chiếm tỷ lệ cao nhất, kế đến là những sự cố trong thai kì và sinh khó hoặc chuyển dạ kéo dài(3). Điều này cho thấy rằng, đối với những quốc gia những khu vực còn khó khăn về y tế, thì những yếu tố nguy cơ liên quan đến động kinh trẻ em cũng rất đặc thù đa số đều liên quan đến thai kì; giai đoạn chu sinh như sang chấn sản khoa, hay sinh ngạt và nhìn chung các yếu tố này đều có thể dự phòng được nếu đầu tư phát triển mạng lưới chăm sóc y tế. Còn riêng đối với các nước đã phát triển thì những yếu tố nguy cơ cũng rất đăc thù như tiền căn gia đình (yếu tố gen) hay bất thường hệ thần kinh vì tại các quốc gia này chăm sóc trước sinh, chu sinh và sau 525