intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Cải cách tài chính y tế ở Đông Nam Á: Những thách thức để đạt được bao phủ toàn dân

Chia sẻ: Nữ Nữ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

51
lượt xem
5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong bài viết này, chúng tôi xem xét cải cách tài chính y tế tại 7 nước thuộc khu vực Đông Nam Á, những nước đang cố gắng hạn chế sự phụ thuộc vào khoản chi trả trực tiếp (bằng tiền túi) của người bệnh, tăng tài chính y tế bằng quỹ chung, và mở rộng sử dụng dịch vụ y tế để dần tiến tới bảo hiểm y tế toàn dân.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Cải cách tài chính y tế ở Đông Nam Á: Những thách thức để đạt được bao phủ toàn dân

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Caûi caùch taøi chính y teá ôû Ñoâng Nam AÙ<br /> NHÖÕNG THAÙCH THÖÙC ÑEÅ ÑAÏT ÑÖÔÏC<br /> BAO PHUÛ TOAØN DAÂN<br /> Dr Viroj Tangcharoensathien PhD a, Walaiporn Patcharanarumol PhD a, Por<br /> Ir MPH b, Prof Syed Mohamed Aljunid PhD c, Prof Ali Ghufron Mukti PhD<br /> d, Kongsap Akkhavong MPH e, Eduardo Banzon MD f, Dang Boi Huong MSc<br /> g, Prof Hasbullah Thabrany PhD h, Prof Anne Mills PhD i<br /> <br /> Ngöôøi dòch: Nguyeãn Quyønh Anh - Buøi Ngoïc Linh<br /> <br /> Trong baøi vieát naøy, chuùng toâi xem xeùt caûi caùch<br /> taøi chính y teá taïi 7 nöôùc thuoäc khu vöïc Ñoâng Nam AÙ,<br /> nhöõng nöôùc ñang coá gaéng haïn cheá söï phuï thuoäc vaøo<br /> khoaûn chi traû tröïc tieáp (baèng tieàn tuùi) cuûa ngöôøi<br /> beänh, taêng taøi chính y teá baèng quyõ chung, vaø môû<br /> roäng söû duïng dòch vuï y teá ñeå daàn tieán tôùi baûo hieåm y<br /> teá toaøn daân. Laøo vaø Campuchia laø hai nöôùc ngheøo,<br /> chuû yeáu döïa vaøo quyõ coâng baèng y teá cuûa caùc nhaø taøi<br /> trôï ñeå tieáp caän ngöôøi ngheøo vaø trong vieäc môû roäng<br /> chöông trình ra phaïm vi quoác gia ñang coù hai thaùch<br /> thöùc lôùn, ñoù laø ñaûm baûo söû duïng quyõ ñuùng muïc ñích<br /> vaø xaùc ñònh ñoái töôïng ngheøo ñuùng tieâu chuaån. Ñoái<br /> vôùi Thaùi Lan, Philippines, Indonesia vaø Vieät Nam<br /> thì baûo hieåm y teá coù nguoàn thu töø löông vaø ñöôïc söû<br /> duïng chuû yeáu cho nhöõng ngöôøi lao ñoäng trong khu<br /> vöïc chính thöùc[1] (tröø Malaysia), vôùi caùc keát quaû ñaàu<br /> ra khaùc nhau veà maët baûo veä taøi chính[2] ôû moãi nöôùc.<br /> Caùc phöông thöùc chi traû khaùc nhau coù taùc ñoäng khaùc<br /> <br /> nhau ñeán haønh vi cuûa ngöôøi cung caáp dòch vuï vaø khaû<br /> naêng baûo veä taøi chính. Hai phöông phaùp nhaèm baûo<br /> veä taøi chính cho ngöôøi khoâng ngheøo naèm ngoaøi khu<br /> vöïc lao ñoäng chính thöùc laø moâ hình ñaûm baûo taøi<br /> chính döïa vaøo thueá vaø cô cheá cuøng tham gia, vôùi caùc<br /> khaû naêng khaùc nhau ñeå ñaït ñöôïc ñoä bao phuû toaøn daân<br /> moät caùch nhanh choùng. 'Khoâng gian taøi khoùa'3 vaø<br /> huy ñoäng ñoùng goùp töø löông ñeàu raát quan troïng trong<br /> vieäc naâng cao tính baûo veä taøi chính. Môû roäng ñoä bao<br /> phuû caùc dòch vuï coù chaát löôïng vaø ñaûm baûo nguoàn<br /> nhaân löïc phuø hôïp cuõng laø ñieàu quan troïng ñeå ñaït<br /> ñöôïc bao phuû toaøn daân. Vì caûi caùch taøi chính y teá raát<br /> phöùc taïp, naêng löïc cuûa toå chöùc trong vieäc hình thaønh<br /> baèng chöùng vaø thoâng tin cho chính saùch laø raát caàn<br /> thieát vaø caàn ñöôïc ñaåy maïnh.<br /> Ñaây laø baøi vieát thöù 6 trong tuyeån taäp 6 baøi vieát<br /> veà y teá taïi Ñoâng Nam AÙ<br /> <br /> 1. Khu vöïc chính thöùc hoaëc khu vöïc lao ñoäng chính thöùc (hoaëc chính quy…) chæ nhoùm daân cö goàm ngöôøi lao ñoäng cho caùc cô quan, ñôn vò<br /> ñöôïc höôûng cheá ñoä löông vaø baûo hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm y teá.<br /> 2. Baûo veä taøi chính coù theå ñöôïc hieåu laø vieát taét cho cuïm töø baûo veä ngöôøi daân khoûi caùc ruûi ro do chi phí y teá gaây ra.<br /> 3. Khoâng gian taøi khoùa laø thuaät ngöõ noùi veà tæ leä cuûa thu töø thueá trong GDP (%), theå hieän khaû naêng thu thueá vaø tính chuû ñoäng trong ñieàu haønh<br /> ngaân saùch cuûa Chính phuû ñeå chi tieâu cho caùc muïc ñích mong muoán.<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 4.2011, Soá 18+19 (18+19)<br /> <br /> 35<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Giôùi thieäu<br /> Vieäc chi traû tieàn tuùi cuûa hoä gia ñình cho y teá ôû<br /> möùc cao coù theå laøm tan naùt vaø baàn cuøng hoùa hoä gia<br /> ñình. Ñoù laø lyù do chính cho vieäc thoâng qua Nghò<br /> quyeát cuûa Ñaïi hoäi ñoàng Y teá Theá giôùi (World Health<br /> Assembly Resolution) naêm 2005 veà baûo veä taøi<br /> chính[1]. Caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, coù<br /> soá daân chieám ñeán 8,7% daân soá theá giôùi, vôùi taêng<br /> tröôûng kinh teá nhanh vaø tình traïng ngheøo ñoùi ôû möùc<br /> ñoä trung bình (14,6%)[2], coù tieàm naêng ñaåy nhanh<br /> quaù trình baûo veä nhaân daân khoûi ruûi ro taøi chính vaø<br /> ñaït ñöôïc bao phuû y teá toaøn daân.<br /> Bao phuû y teá toaøn daân (goïi taét laø 'bao phuû toaøn<br /> daân') ñöôïc hieåu laø baûo ñaûm taát caû daân chuùng ñeàu<br /> ñöôïc tieáp caän vôùi dòch vuï naâng cao söùc khoûe, döï<br /> phoøng, ñieàu trò vaø phuïc hoài chöùc naêng vôùi chi phí<br /> hôïp lyù[3]. Trieån voïng veà vieäc xuùc tieán theo höôùng<br /> naøy coù veû nhö coøn haïn cheá[4], ñaëc bieät vôùi nhöõng<br /> nöôùc maø khaû naêng taøi chính coâng thaáp vaø baûo hieåm<br /> y teá cho ngöôøi lao ñoäng thuoäc khu vöïc chính thöùc<br /> hieän ñang thieáu hoaëc raát nhoû leû, vaø vì vaäy haïn cheá<br /> vieäc huy ñoäng theâm nguoàn löïc do ñoùng goùp töø quyõ<br /> löông. Taøi chính y teá ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån<br /> phuï thuoäc lôùn vaøo chi traû töø tieàn tuùi (vieän phí)[5],<br /> trong khi haàu heát caùc nhaø taøi trôï vaø caùc saùng kieán y<br /> teá toaøn caàu, ví duï nhö Quyõ toaøn caàu, ñeàu taäp trung<br /> vaøo giaûi quyeát caùc beänh taät hay can thieäp cuï theå hôn<br /> laø vaøo toaøn boä heä thoáng y teá roäng lôùn.<br /> <br /> Thoâng ñieäp chính<br /> • Vieäc xaây döïng chính saùch bao phuû y teá toaøn daân<br /> döïa treân moái quan taâm laø laøm theá naøo ñeå bao phuû<br /> vaø taøi trôï caùc nhoùm daân cö khaùc nhau moät caùch<br /> toát nhaát, ñoù laø nhoùm ngöôøi lao ñoäng chính thöùc,<br /> nhoùm ngöôøi ngheøo vaø deã bò toån thöông, nhoùm<br /> ngöôøi lao ñoäng thuoäc khu vöïc khoâng chính thöùc<br /> (lao ñoäng töï do) vaø phaàn coøn laïi cuûa daân soá.<br /> • Nhöõng ngöôøi lao ñoäng cho caùc cô quan, ñôn vò<br /> chính thöùc coù theå ñöôïc baûo veä taøi chính thoâng<br /> qua baûo hieåm y teá döïa vaøo löông hoaëc laø cô cheá<br /> ñaûm baûo taøi chính töø thueá.<br /> • Nhoùm ngöôøi ngheøo vaø deã bò toån thöông caàn ñöôïc<br /> trôï caáp nhieàu töø ngaân saùch chung. Baèng chöùng<br /> ôû Laøo vaø Campuchia cho thaáy phöông phaùp tieáp<br /> caän ñònh höôùng vaøo phía "caàu", ví duï nhö quyõ<br /> coâng baèng y teá, toû ra hieäu quaû hôn chính saùch<br /> mieãn giaûm phí.<br /> <br /> 36<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 4.2011, Soá 18+19 (18+19)<br /> <br /> • Bao phuû caùc nhoùm lao ñoäng töï do vaø phaàn coøn<br /> laïi cuûa daân soá vaãn coøn laø thaùch thöùc. Moät soá<br /> nöôùc nhö Philippin vaø Vieät Nam ñang tìm caùch<br /> môû roäng ñoä bao phuû thoâng qua cô cheá cuøng ñoùng<br /> goùp, vaø moät soá nöôùc khaùc nhö Thaùi Lan laø nöôùc<br /> ñang thöïc hieän hoã trôï taøi chính döïa vaøo thueá.<br /> • Ngoaøi vieäc môû roäng bao phuû toaøn daân, caàn taïo<br /> ra khaû naêng thích hôïp ñeå baûo veä nhaân daân tröôùc<br /> ruûi ro taøi chính vaø taïo ra phöông thöùc chi traû hoãn<br /> hôïp cho caùc nhaø cung caáp dòch vuï, qua ñoù taùc<br /> ñoäng ñeán thöïc haønh laâm saøng cuûa baùc syõ theo<br /> höôùng söû duïng hôïp lyù coâng ngheä y teá, hieäu quaû,<br /> vaø ñaûm baûo khaû naêng chi traû laâu daøi.<br /> • Môû roäng dòch vuï coù chaát löôïng vaø baûo ñaûm coù ñuû<br /> nguoàn nhaân löïc laø nhöõng yeáu toá coù taàm quan<br /> troïng nhö nhau ñeå ñaït tôùi bao phuû y teá toaøn daân.<br /> • Phaân tích mang tính so saùnh nhö trong taøi lieäu<br /> naøy raát höõu ích trong vieäc mang ñeán kinh nghieäm<br /> phong phuù töø nhöõng nöôùc trong khu vöïc Ñoâng<br /> Nam AÙ ñeå hoïc hoûi vaø phaùt trieån vaên hoùa ra quyeát<br /> ñònh döïa treân baèng chöùng.<br /> <br /> Nhöõng nöôùc coù tyû leä chi traû tröïc tieáp cuûa ngöôøi<br /> beänh cao coù theå coù tæ leä lôùn gia ñình rôi vaøo thaûm<br /> caûnh do caùc khoaûn chi traû khoång loà cho y teá. Tình<br /> traïng naøy ñöôïc hieåu laø chi cho y teá ñaõ vöôït möùc 40%<br /> chi tieâu phi löông thöïc thöïc phaåm cuûa hoä gia ñình<br /> (laø khoaûn coøn laïi sau khi tröø ñi chi phí cho löông<br /> thöïc, thöïc phaåm-goïi taét laø chi phí LTTP), hay vöôït<br /> möùc 25% chi tieâu phi LTTP cuûa hoä gia ñình, hoaëc<br /> cao hôn 10% toång chi tieâu hoä gia ñình hay chi phí<br /> thaûm hoïa[6]. Tyû leä chi traû tröïc tieáp cuûa ngöôøi beänh<br /> trong toång chi tieâu cho y teá taêng leân 1% seõ daãn ñeán<br /> taêng 2,2% trong tyû leä hoä gia ñình rôi vaøo thaûm caûnh<br /> do chi phí y teá gaây ra. Taøi chính y teá coù tyû leä traû tröôùc<br /> caøng nhieàu thì tyû leä hoä gia ñình rôi vaøo thaûm caûnh<br /> do chi traû cho y teá caøng ít[7]. Tuy nhieân, khoâng coù<br /> baèng chöùng naøo cho thaáy nhöõng quoác gia trieån khai<br /> baûo hieåm y teá thì coù khaû naêng baûo veä taøi chính toát<br /> hôn hoaëc toài hôn nhöõng quoác gia phuï thuoäc vaøo<br /> thueá[8]. Vieäc toàn taïi cô cheá chi traû tröôùc khoâng ñaûm<br /> baûo khaû naêng baûo veä taøi chính bôûi vì coù baùo caùo cho<br /> thaáy moät vaøi cô cheá traû tröôùc chöa taïo ra khaû naêng<br /> ñaûm baûo veà taøi chính. Ví duï, 15% thaønh vieân tham<br /> gia vaøo moâ hình baûo hieåm cuûa Hieäp hoäi phuï nöõ lao<br /> ñoäng töï do taïi AÁn Ñoä ñaõ rôi vaøo traïng thaùi thaûm hoïa<br /> veà taøi chính, thaäm chí sau khi nhaän boài hoaøn phí<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> nhaäp vieän[9] vaø Heä thoáng Y teá Hôïp taùc xaõ ôû noâng<br /> thoân Trung Quoác (Chinese Rural Cooperative<br /> Medical System) chi traû chæ 30% chi phí ñieàu trò noäi<br /> truù[10].<br /> Ñeå bao phuû toaøn daân, caàn tieán haønh treân 3 lónh<br /> vöïc chung: (i) môû roäng ñoä bao phuû cuûa baûo hieåm y<br /> teá hoaëc hình thöùc traû tröôùc khaùc, (ii) xaùc ñònh roõ<br /> nhöõng loaïi hình dòch vuï caàn ñöôïc cung caáp vaø ñaûm<br /> baûo tính saün coù vaø chaát löôïng cuûa chuùng, (iii) taêng<br /> cöôøng baûo veä nhaân daân tröôùc nhöõng ruûi ro taøi chính<br /> (phuï luïc treân web trang 1).<br /> <br /> trieån kinh teá khaùc nhau vaø toác ñoä môû roäng bao phuû<br /> dòch vuï y teá cuõng nhö baûo veä taøi chính khaùc nhau: 2<br /> nöôùc coù thu nhaäp thaáp vaø ñoä bao phuû thaáp (Laøo vaø<br /> Campuchia), vaø 5 nöôùc thu nhaäp trung bình, 3 nöôùc<br /> trong soá naøy coù ñoä bao phuû hôn 50% vaø coù chính<br /> saùch roõ raøng theo höôùng bao phuû toaøn daân<br /> (Indonesia, Philippines, Vieät Nam) vaø 2 nöôùc coøn<br /> laïi ñaõ hoaøn thaønh bao phuû toaøn daân (Malaysia vaø<br /> Thaùi Lan).<br /> Baûng 1: theå hieän bieán thieân lôùn veà caùc chæ soá<br /> kinh teá vaø ngheøo ñoùi ôû caùc nöôùc naøy. Khoâng gian taøi<br /> khoùa trong khoaûng töø 8,2% ôû Campuchia ñeán 16,8%<br /> ôû Thaùi Lan (so saùnh vôùi tyû leä 22,5% ôû nhöõng nöôùc<br /> coù thu nhaäp cao trong naêm 2007)[11].<br /> <br /> Trong hình treân, chieàu roäng laø ñoä bao phuû baûo<br /> hieåm y teá, chieàu saâu laø dòch vuï ñöôïc chi traû, ví duï<br /> nhö ñieàu trò ngoaïi truù, noäi truù vaø caùc<br /> dòch vuï chi phí cao khaùc, vaø chieàu cao<br /> laø möùc ñoä baûo veä taøi chính, nhö ñoàng<br /> Baûng 1. Thoâng tin chung veà kinh teá vaø ngheøo ñoùi ôû 7 quoác gia<br /> chi traû. Tyû leä ñoàng chi traû cuûa ngöôøi<br /> trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ<br /> beänh caøng ít vaø dòch vuï ñöôïc chi traû<br /> caøng nhieàu thì khaû naêng baûo veä khoûi ruûi<br /> ro taøi chính caøng cao.<br /> Chuùng ta taäp trung thaûo luaän veà 3<br /> lónh vöïc naøy. Tình traïng khoù xöû trong<br /> boái caûnh nguoàn löïc haïn cheá chính laø<br /> vieäc löïa choïn giöõa cung caáp dòch vuï vaø<br /> baûo veä taøi chính ôû möùc cao cho moät<br /> nhoùm nhoû daân chuùng hay môû roäng ñoä<br /> bao phuû nhöng chæ coù theå cung caáp caùc<br /> dòch vuï vaø baûo veä taøi chính moät caùch<br /> haïn cheá.<br /> Trong baøi vieát naøy, chuùng toâi xem<br /> xeùt, ñaùnh giaù caùc phöông phaùp caûi caùch<br /> taøi chính y teá vaø tieán trình bao phuû y teá<br /> toaøn daân taïi 7 quoác gia coù thu nhaäp thaáp<br /> vaø trung bình ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ.<br /> Brunei vaø Singapore, 2 nöôùc coù thu<br /> nhaäp cao, khoâng ñöôïc ñeà caäp ñeán trong<br /> phaân tích naøy, töông töï laø Myanmar, quoác gia coù raát<br /> ít thoâng tin veà taøi chính y teá. Döïa treân phaân tích taøi<br /> lieäu, chuùng toâi toång keát laïi nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc<br /> trong caûi caùch taøi chính y teá cuûa nhöõng nöôùc naøy vaø<br /> xaùc ñònh nhöõng thaùch thöùc lieân quan ñeán bao phuû<br /> toaøn daân, dòch vuï ñöôïc chi traû vaø baûo veä taøi chính<br /> ñeå chia seû baøi hoïc vaø thoâng tin ñeán caùc quoác gia<br /> ngoaøi khu vöïc.<br /> <br /> Boái caûnh<br /> Baûy nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ ñöôïc löïa<br /> choïn laøm nghieân cöùu tröôøng hôïp coù möùc ñoä phaùt<br /> <br /> Chæ soá ñoùi ngheøo (tæ leä ngöôøi soáng döôùi chuaån<br /> ngheøo trong toång daân soá) khoâng chæ noùi ñeán soá<br /> löôïng ngöôøi khoâng ñuû khaû naêng chi traû chi phí y teá<br /> khi bò oám, maø coøn cho bieát löôïng ngaân saùch y teá caàn<br /> thieát neáu chính phuû quyeát ñònh trôï caáp cho ngöôøi<br /> ngheøo. Khoaûn trôï caáp naøy taïo ra aùp löïc leân khoâng<br /> gian taøi khoùa, vaø ôû nhöõng quoác gia vôùi nguoàn löïc<br /> haïn cheá ví duï nhö Laøo, Campuchia thì nguoàn tieàn<br /> töø nhaø taøi trôï trôû thaønh moät khoaûn khoâng theå thieáu<br /> ñeå hoã trôï tieáp caän dòch vuï y teá cho ngöôøi ngheøo, ñaëc<br /> bieät laø caùc dòch vuï lieân quan ñeán Muïc tieâu Phaùt<br /> trieån Thieân nieân kyû.<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 4.2011, Soá 18+19 (18+19)<br /> <br /> 37<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Nhöõng thaùch thöùc veà taøi chính y teá<br /> Möùc ñoä vaø ñaëc ñieåm cuûa chi tieâu y teá<br /> Chi tö cho y teá ñoùng vai troø noåi baät trong taøi<br /> chính y teá taïi 5 trong 7 quoác gia keå treân, ñoùng goùp<br /> hôn 70% toång chi y teá ôû Laøo vaø Campuchia (baûng<br /> 2)[13,14], maëc duø möùc ñoä chi phí cho y teá daãn ñeán<br /> thaûm hoïa laø khaùc nhau giöõa caùc nöôùc, thí duï ôû<br /> Campuchia laø 5% hoä gia ñình vaø ôû Vieät Nam laø<br /> 10,5%[15]. Döôùi 9% ngaân saùch nhaø nöôùc ñöôïc phaân<br /> boå cho y teá ôû 5 trong 7 nöôùc, ngoaïi tröø Campuchia<br /> (vì ngaân saùch nhaø nöôùc bao goàm caû khoaûn taøi trôï<br /> thoâng qua keânh chính phuû) vaø Thaùi Lan (vì nhöõng<br /> khoaûn vay töø ngaân haøng phaùt trieån vaø nhöõng nguoàn<br /> song phöông phoái hôïp vôùi ngaân saùch chính phuû, caàn<br /> ñöôïc hoaøn laïi). Löôïng lôùn nguoàn löïc beân ngoaøi töø<br /> caùc nhaø taøi trôï ôû Campuchia (16,4% trong toång chi<br /> y teá) vaø Laøo (14,5%) khoâng chæ ñaët ra caâu hoûi veà khaû<br /> naêng duy trì laâu daøi maø coøn veà möùc ñoä phuø hôïp cuûa<br /> chöông trình taøi trôï vôùi öu tieân cuûa quoác gia[16].<br /> Baûo hieåm y teá döïa treân thueá löông bieán ñoåi töø<br /> 0% ôû Campuchia ñeán 12,7% toång chi y teá ôû Vieät<br /> Nam (Baûng 2). Malaysia, ñaát nöôùc coù thu nhaäp treân<br /> trung bình, coù nhieàu lao ñoäng laøm vieäc cho caùc<br /> <br /> doanh nghieäp, ñôn vò chính thöùc, vaãn chöa thöïc hieän<br /> moâ hình baûo hieåm y teá toaøn daân vaø khoaûn naøy chæ<br /> chieám 0,4% trong toång chi y teá. Maëc duø caùc loaïi<br /> hình baûo hieåm ñaõ ñöôïc toå chöùc khaù toát taïi Thaùi Lan,<br /> Philippines vaø Vieät Nam, chi tieâu töø quyõ BHYT vaãn<br /> coøn thaáp hôn möùc trung bình cuûa nhoùm quoác gia coù<br /> thu nhaäp döôùi trung bình laø 15,8% toång chi y teá, theå<br /> hieän quy moâ daân soá laø lao ñoäng trong caùc cô quan,<br /> ñôn vò chính thöùc vaãn coøn nhoû vaø goùi lôïi ích töø vieäc<br /> tham gia baûo hieåm thaáp hôn so vôùi caùc quoác gia coù<br /> möùc thu nhaäp döôùi trung bình khaùc. Toång chi y teá<br /> ñaàu ngöôøi ôû 3 quoác gia, Indonesia, Laøo, vaø<br /> Campuchia thaáp hôn möùc toái thieåu 49-54 ñoâ la<br /> Myõ/ñaàu ngöôøi,17 möùc chi tieâu ñöôïc ñaùnh giaù laø caàn<br /> thieát ñeå cung caáp nhöõng can thieäp vaø neàn taûng heä<br /> thoáng y teá caàn thieát ñeå ñaït ñöôïc Muïc tieâu Phaùt trieån<br /> Thieân nieân kyû.<br /> <br /> Bao phuû baèng cô cheá baûo veä taøi chính<br /> <br /> Öôùc löôïng toát nhaát veà ñoä bao phuû baûo hieåm y teá<br /> taïi caùc nöôùc ñöôïc phaân thaønh 4 nhoùm trong naêm<br /> 2009 (phuï luïc treân web trang 2), döïa treân ñieàu tra<br /> hay soá lieäu haønh chính. Vì toác ñoä môû roäng bao phuû<br /> baûo hieåm y teá khaùc nhau, toång soá ngöôøi tham gia<br /> baûo hieåm y teá ñaõ thay ñoåi ñaùng<br /> keå, ñoä bao phuû thaáp nhö ôû Laøo<br /> Baûng 2. Caùc chæ soá quan troïng veà taøi chính y teá ôû 7 quoác gia khu vöïc<br /> vaø Campuchia, ñoä bao phuû trung<br /> Ñoâng Nam AÙ naêm 2007<br /> bình ôû Indonesia vaø Vieät Nam,<br /> vaø ñoä bao phuû cao ôû Thaùi Lan vaø<br /> Philippin. Theo baùo caùo thì taïi<br /> Malaysia, ñoä bao phuû laø 100%<br /> bôûi aùp duïng heä thoáng taøi chính<br /> döïa vaøo thueá (maëc duø chi traû<br /> tröïc tieáp cuûa ngöôøi beänh cao theå<br /> hieän ñoä bao phuû thöïc teá thaáp hôn<br /> möùc baùo caùo).<br /> Tyû teä lôùn ngöôøi daân khoâng<br /> coù baûo hieåm y teá (phuï luïc treân<br /> web trang 2), cuøng vôùi möùc chi<br /> traû tröïc tieáp cuûa ngöôøi beänh cao,<br /> ñaåy nhöõng ngöôøi khoâng coù baûo<br /> hieåm y teá vaøo nguy cô ngheøo<br /> hoùa veà taøi chính hay khoâng ñöôïc<br /> höôûng dòch vuï y teá caàn thieát, daãn<br /> ñeán taøn taät hoaëc töû vong taïi nhaø.<br /> Ñoä bao phuû baûo hieåm y teá toaøn<br /> daân laø thaáp do soá löôïng lao ñoäng<br /> khu vöïc chính thöùc ít.<br /> <br /> 38<br /> <br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 4.2011, Soá 18+19 (18+19)<br /> <br /> | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |<br /> <br /> Ñoä bao phuû vaø môû roäng baûo veä khoûi ruûi ro<br /> taøi chính<br /> Hai phöông phaùp ñaûm baûo taøi chính chính<br /> thoáng hay ñöôïc söû duïng ñoù chính laø (i) baûo hieåm y<br /> teá xaõ hoäi cho ngöôøi lao ñoäng trong khu vöïc chính<br /> thöùc vaø (ii) cung caáp taøi chính döïa vaøo thueá cho ñoái<br /> töôïng ngheøo vaø deã bò toån thöông bôûi vì chính phuû<br /> thöôøng ñöôïc coi laø phaûi coù traùch nhieäm vôùi caùc<br /> nhoùm naøy. Vôùi hai phöông phaùp naøy, ñoä bao phuû<br /> trong khu vöïc phi chính thöùc laø moät thaùch thöùc<br /> chính, ñöôïc moâ taû nhö laø "nhoùm bò keït ôû giöõa"<br /> (nhoùm giöõa) taïi hoäi nghò naêm 2006[18]. Nhoùm giöõa<br /> bao goàm ngöôøi lao ñoäng ôû khu vöïc phi chính thöùc<br /> vaø khoâng thuoäc nhoùm ngheøo hay nhoùm khoâng quaù<br /> ngheøo, trong khi nhoùm treân cuøng bao goàm nhöõng<br /> ngöôøi lao ñoäng khu vöïc chính thöùc vaø nhoùm döôùi<br /> cuøng bao goàm ngöôøi ngheøo.<br /> Vôùi baûo hieåm y teá, chuùng toâi muoán noùi ñeán cô<br /> cheá baûo ñaûm taøi chính thoâng qua thueá löông daønh<br /> cho ngöôøi lao ñoäng thuoäc khu vöïc tö nhaân hay nhaø<br /> nöôùc, trong ñoù seõ thu moät tyû leä nhaát ñònh töø löông<br /> cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø thu tyû leä töông töï hay cao hôn<br /> töø toå chöùc söû duïng lao ñoäng. Taïi moät soá nöôùc thì<br /> chính phuû cuõng tham gia ñoùng goùp. Ngöôïc laïi, cô<br /> cheá baûo ñaûm taøi chính thoâng qua thueá laïi döïa vaøo<br /> soá thu veà töø thueá vaø khoâng tính ñeán phaàn ñoùng goùp<br /> traû tröôùc cuûa caù nhaân hay hoä gia ñình.<br /> Caùc nhoùm daân chuùng ñöôïc phaân nhoùm laïi taïi<br /> phuï luïc treân web trang 3 ñeå phaân bieät giöõa nhoùm<br /> thuaän lôïi veà kinh teá (khu vöïc chính thöùc vaø khoâng<br /> chính thöùc) vôùi ngöôøi ngheøo vaø phaàn coøn laïi trong<br /> daân chuùng, cuõng nhö cho bieát quy moâ cuûa moãi<br /> nhoùm. Phaàn coøn laïi trong daân chuùng bao goàm treû em<br /> khoâng thuoäc dieän ngheøo, ngöôøi cao tuoåi soáng phuï<br /> thuoäc vaø nhöõng nhoùm khoâng tham gia hoaït ñoäng<br /> kinh teá. Ngöôøi ngheøo bao goàm treû em, ngöôøi cao<br /> tuoåi soáng phuï thuoäc vaø ngöôøi ngheøo trong khu vöïc<br /> khoâng chính thöùc. Baát chaáp nhöõng phöùc taïp cuûa vieäc<br /> choàng cheùo coù theå xaûy ra giöõa caùc nhoùm daân chuùng<br /> khi ñöôïc phaân chia thaønh 4 nhoùm chính, phaân loaïi<br /> nhoùm nhö vaäy vaãn toû roõ tính höõu duïng trong vieäc<br /> thoâng tin ñeán nhaø hoaïch ñònh chính saùch veà caùch<br /> thöùc hoã trôï taøi chính ñeå baûo veä taøi chính cho moãi<br /> nhoùm vaø xuùc tieán vieäc giaùm saùt môû roäng ñoä bao phuû.<br /> Baûo veä ngöôøi ngheøo vaø ngöôøi deã bò<br /> toån thöông<br /> Campuchia giôùi thieäu chính saùch vieän phí vaøo<br /> naêm 1996 vôùi muïc ñích caûi thieän naêng löïc cuûa heä<br /> <br /> thoáng cung caáp dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe, soá tieàn<br /> thu ñöôïc seõ chi traû cho vieäc khuyeán khích caùn boä y<br /> teá, boå sung cho ngaân saùch nhaø nöôùc coøn haïn heïp, vaø<br /> giaûi quyeát thanh toaùn cho caùc tröôøng hôïp ngoaïi<br /> leä[19]. Tuy nhieân, vieän phí laïi taïo raøo caûn cho ngöôøi<br /> ngheøo neáu nhö khoâng coù heä thoáng mieãn giaûm hieäu<br /> quaû[19, 20]. Töø cuoäc thöû nghieäm ñaàu tieân naêm<br /> 2000, quyõ coâng baèng y teá chuû yeáu ñöôïc hoã trôï taøi<br /> chính bôûi caùc nhaø taøi trôï ñeå boài hoaøn cho caùc cô sôû<br /> y teá cho caùc khoaûn chi tieâu y teá daønh cho ngöôøi<br /> ngheøo vaø chi traû moät soá chi phí ñi laïi, ñaõ daàn daàn<br /> ñöôïc môû roäng, bao phuû khoaûng 68% ngöôøi ngheøo<br /> töông ñöông vôùi 23% toång daân soá Campuchia vaøo<br /> naêm 2008[21]. Baèng chöùng cho thaáy nguoàn quyõ naøy<br /> ñaõ goùp phaàn naâng cao tieáp caän vôùi dòch vuï y teá cho<br /> ngöôøi ngheøo vaø coù khaû naêng baûo veä taøi chính cho hoï.<br /> Maëc duø chöa töøng coù nghieân cöùu naøo vôùi phöông<br /> phaùp chaët cheõ, chính xaùc ñöôïc thöïc hieän nhaèm ñaùnh<br /> giaù tính hieäu quaû cuûa quyõ coâng baèng y teá ñeán tieáp<br /> caän chaêm soùc söùc khoûe vaø khaû naêng baûo veä taøi<br /> chính, moät vaøi nghieân cöùu tröôøng hôïp ñaõ chæ ra raèng<br /> tyû leä söû duïng dòch vuï taïi beänh vieän cuûa ngöôøi ngheøo<br /> laø thaønh vieân cuûa quyõ coâng baèng y teá taêng leân ñaùng<br /> keå trong khi soá löôïng beänh nhaân töï chi traû khoâng heà<br /> giaûm. Haàu heát caùc tröôøng hôïp, soá löôïng ngöôøi ñöôïc<br /> höôûng lôïi töø quyõ chieám hôn moät phaàn ba toång soá<br /> beänh nhaân ñieàu trò noäi truù cuûa beänh vieän[22-24].<br /> Tuy nhieân, tính beàn vöõng taøi chính cuõng nhö naêng<br /> löïc cuûa nhaø nöôùc trong vieäc taêng cöôøng söû duïng<br /> nguoàn noäi löïc luoân laø vaán ñeà caàn baøn[25].<br /> Chính saùch thu vieän phí cuûa ngöôøi beänh naêm<br /> 1995 taïi Laøo[26] ñaõ taïo neân nguoàn döï tröõ cho vieäc<br /> mieãn phí cho ngöôøi ngheøo, nhöng phöông phaùp naøy<br /> khoâng hieäu quaû vì nhöõng ngöôøi ñöùng ñaàu laøng xaõ<br /> xaùc ñònh ñoái töôïng ngheøo moät caùch tuøy tieän, khoâng<br /> theo quy chuaån naøo. Chaêm soùc mieãn phí cho ngöôøi<br /> ngheøo laø nhieäm vuï baét buoäc nhöng nguoàn quyõ laïi<br /> khoâng ñuû. Beân caïnh vieäc phaân boå thöôøng quy cho<br /> thuoác, löông nhaân vieân, khoâng coù theâm doøng ngaân<br /> saùch naøo ñöôïc boå sung cho muïc ñích naøy[27]. Trung<br /> taâm y teá vaø beänh vieän toû ra mieãn cöôõng khi phaûi trôï<br /> caáp cho ngöôøi ngheøo töø nhöõng khoaûn tieàn maø hoï thu<br /> ñöôïc töø phí dòch vuï. Quyõ coâng baèng y teá do caùc nhaø<br /> taøi trôï hoã trôï veà taøi chính, ñöôïc thöïc hieän thí ñieåm<br /> naêm 2003, ñaõ ñöôïc môû roäng quy moâ sau khi coù ñaùnh<br /> giaù cho thaáy vieäc söû duïng dòch vuï y teá cuûa ngöôøi<br /> ngheøo taêng leân vaø ñoái thoaïi veà chính saùch cuûa nhaø<br /> nöôùc gaàn ñaây ñeàu uûng hoä vieäc taêng cöôøng hoã trôï taøi<br /> chính cho ngöôøi ngheøo[28].<br /> Taïp chí Y teá Coâng coäng, 4.2011, Soá 18+19 (18+19)<br /> <br /> 39<br /> <br />
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2