Cẩm nang điều trị - Bệnh viện Bạch Mai

Chia sẻ: My My | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:81

Thêm vào BST

Báo xấu

777
lượt xem 432
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đây là các thuốc hay được dùng nhất trong khoa ĐTTC. Mặc dù vậy có rất nhiều cách dùng thuốc, lựa chọn thuốc dựa trên tác dụng của các loại khác nhau.- Cung lượng tim và huyết áp trung bình phải được xem xét trong hoàn cảnh tình trạng sức khoẻ trước đó kết hợp với một phản ứng cấp tính hiện tại.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cẩm nang điều trị - Bệnh viện Bạch Mai

BỆNH VIỆN BẠCH MAI KHOA ĐIỀU TRỊ TÍCH CỰC CẨM NANG ĐIỀU TRỊ Hà nội-2005 (Lưu hành nội bộ) THUỐC HAY DÙNG TRONG KHOA A. THUỐC TIM MẠCH 1. Thuốc trợ tim Đây là các thuốc hay được dùng nhất trong khoa ĐTTC. Mặc dù vậy có rất nhiều cách dùng thuốc, lựa chọn thuốc dựa trên tác dụng của các loại khác nhau. a. Nguyên tắc chung: - Giảm thể tích là nguyên nhân hay gặp nhất của tụt huy ết áp và gi ảm cung lượng tim trong khoa ĐTTC. - Chỉ định chính là tăng sức co bóp cơ tim với một tiền gánh và h ậu gánh cố định. Trên lâm sàng nó có tác dụng tăng HATB và cung lượng tim. 1
- Cung lượng tim và huyết áp trung bình phải được xem xét trong hoàn cảnh tình trạng sức khoẻ trước đó kết hợp với một phản ứng cấp tính hiện tại. - Khi dùng thuốc trợ tim với liều đáng kể, phải đặt OTTMTT. - Tác dụng chính của thuốc trợ tim là tăng HATB và cung lượng tim, tác động trên tần số tim, SVR và PVR thay đổi tuỳ theo từng loại. - Chưa có một thuốc trợ tim nào được chứng minh là tối ưu. - Có một sự khác biệt lớn về đáp ứng với thuốc giữa các bệnh nhân. Lý do đầu tiên có lẽ do sự biến đổi của thụ thể giao cảm trong các bệnh lý cấp tính. Hơn nữa khi dùng kéo dài có hiện tượng trơ của các thụ thể giao cảm. Các ứng dụng lâm sàng: + Các catecholamine tác động ưu tiên trên thụ thể bêta ở liều thấp, anpha ở liều cao. + Không thể đoán trước liều tác dụng của một thuốc trên một bệnh nhân cụ thể, liều tính bằng cmg/kg/phút có giá trị sử dụng rất thấp. + Liều bắt đầu thường dùng là 3-5 cmg/phút, sau đó tăng d ần đ ể đạt được tác dụng mong muốn: · Tăng HATB, tưới máu ngoại vi, và cung lượng tim. · Không làm tăng đáng kể nhịp tim, hoặc gây loạn nhịp. · Duy trì hoặc làm tăng lưu lượng nước tiểu. · Hết toan chuyển hoá. + Đôi khi phải dùng đến liều rất cao để đạt tác dụng mong muốn (>50cmg/phút). 2
b. Tóm tắt tác dụng trên tim của một số thuốc chính Thuốc β1 β2 α1 α2 ↑ Tần số ↑Co bóp ↑Co bóp ↑ Co bóp ↑Dẫn truyền Giãn mạch PQ Co mạch Co mạch ↑Co bóp ↑Glucose/lactate Adrenaline Noradrenaline Liều thấp Liều cao Dopamine Dobutamine + + (+) - Isoprenaline + (+) - - + Mạnh (+) Nhẹ - không c. Các thuốc hay dùng Thuốc Liều chuẩn Chỉ định Adrenaline 6 mg/100 ml G 5% 1.Hồi sinh tim phổi ml/giờ = mcg/phút 2.Sốc nhiễm khuẩn Thuốc dùng hàng đầu 3.Số tim 4.Hen PQ nặng 5.Sốc phản vệ 6.Duy trì áp lực tưới máu não. 7.Tạo nhịp tim. Noradrenaline 6 mg/100 ml G 5% 1.Sốc giãn mạch hoặc sốc nhiễm ml/giờ = mcg/phút khuẩn. Dopamine 400 mg/100 ml G 5% 1.Không ưu việt hơn ml/giờ = mcg/kg/phút adrenaline/noradrenaline 2.Gây mạch nhanh hơn adrenaline 3
3.Không dùng liều thận. Dobutamine 500 mg/100 ml G 5% 1.Chủ yếu gây giãn mạch, trợ tim ml/giờ = mcg/kg/phút yếu. 2.Thường dùng trong sốc tim hoặc sốc có cung lượng tim thấp, tăng hậu gánh. Isoprenaline 6 mg/100 ml G 5% 1.Giãn mạch, tăng nhịp tim ml/giờ = mcg/phút 2.Tạo nhịp (sau adrenaline). Milrinone* 10 mg/ 100 ml G 5% 1.Sốc tim do suy chức năng tâm 50 mcg/kg liều tấn công trương. trong 20 phút 2.Tăng áp lực động mạch phổi sau Duy trì 0,5 mcg/kg/phút. thay van. 3.Trơ thụ thể giao cảm. *Cho bệnh nhân 70 kg bolus 35 ml/20 phút duy trì 20 ml/giờ 2. Thuốc co mạch a. Nguyên tắc chung: - Ngoài catecholamine có tác dụng trên mạch ngoại vi khác nhau, các thuốc vận mạch khác đều có tác dụng co mạch, tăng huy ết áp cấp tính. - Nguyên nhân hay gặp nhất của tụt huyết áp trong khoa ĐTTC là giảm thể tích. Thuốc co mạch không thể được dùng thay cho bù dịch. b. Chỉ định: - Tụt huyết áp sau block giao cảm. - Ngăn cản hấp thu thuốc gây tê tại chỗ - Tụt huyết áp trơ với tác dụng của catecholamine. Trong tình huống này, vasopressin có thể có tác dụng. c. Biến chứng - Tăng huyết áp phản ứng - Cường phó giao cảm - Quen thuốc. 4
liều Chỉ định Metaraminol 10 mg/10 ml G 5% 1.Co mạch mạnh và ngắn. Ephedrine 30 mg/10 ml G 5% 1.Thuốc giống giao cảm tổng hợp. 2.Hay dùng trong gây mê Vasopressin 20 UI/20 ml G 5% 1.Tụt huyết áp trơ với 2,4 ml/giờ (0,04 catecholamine. ui/phút). 2.Cần có chỉ định của bác sỹ chính. Thuốc hạ huyết áp d. Nguyên tắc chung - Nguyên nhân hay gặp nhất của tăng huyết áp trong khoa ĐTTC là tăng hoạt tính giao cảm do đau, vật vã hoặc sảng. Những rối lo ạn này phải điều trị bằng thuốc an thần và giảm đau. - Những bệnh nhân suy thận cấp ở giai đoạn hồi ph ục thường có tăng huyết áp, thường do sự điều chỉnh của cơ thể về thần kinh và nội tiết, ít khi cần điều trị. - Tăng huyết áp trong bệnh lý thần kinh như chấn thương sọ não, xuất huyết nội sọ thường là cơ chế thích nghi của cơ th ể và không c ần phải can thiệp. Dùng thuốc giãn mạch trong các tình huống này là chống chỉ định tương đối. - Thuốc hạ áp nên được điều chỉnh lại trên những bệnh nhân có tăng huyết áp từ trước. e. Chỉ định - Cấp tính + Kiểm soát huyết áp hậu phẫu tim mạch, mạch não, hoặc trong thiếu máu cơ tim cấp. + Cơn tăng huyết áp ác tính + Sản giật, tiền sản giật. + U tuỷ thượng thận - Các chỉ định khác của thuốc giãn mạch: + Giảm hậu gánh trong thiếu máu cơ tim và suy tim + Phối hợp trong sưởi ấm bên ngoài trong hạ thân nhiệt. - Mạn tính + Tăng huyết áp kéo dài > 150/100 + Thiếu máu cơ tim 5
+ Bệnh lý mạch máu não. f. Biến chứng - Mạch nhanh phản xạ - Tụt huyết áp (bệnh nhân giảm thể tích) - Quen thuốc - Giãn mạch phổi gây shunt và giảm ô xy máu. - Ngộ độc cyanua Thuốc Cách pha liều Chỉ định Glyceryl 30 mg/100 ml G 1.Giãn tĩnh mạch: thiếu máu cơ tim trinitrate 5% 2.Hạ huyết áp nhẹ (GNT) (Không dùng chai 3.Quen thuốc xảy ra sau 24-48 giờ, khi nhựa, dây truyền đó cần dùng thêm thuốc giảm huyết áp riêng) khác. 2-25 ml/giờ Natri nitroprusside 50 mg/250 ml G 1.Cần hạ huyết áp nhanh trong cơn tăng (SNP) 5% huyết áp. 3-40 ml/giờ 2.Quen thuốc và toan chuyển hoá do nhiễm độc cyanua Phentolamine 10 mg/10 ml G 1.Chẹn anpha đơn thuần, tác dụng 5% ngắn. Hydralazine Tấn công 10-20 1.Hạ huyết áp ngắn và trung bình mg 2.Thường kết hợp với chẹn bêta để Duy trì 20-40 tránh phản ứng mạch nhanh. mg/8 giờ 3.Tốt trong điều trị tăng huyết áp do mạch thận. Amlodipine 5-10 mg uống 1.Chẹn kênh can xi tác dụng dài. 2 lần/ngày 2.Thận trọng trong suy thận Captopril Liều ban đầu 1.Thuốc uống gối dần sau thuốc truyền 6,25-50 mg/8 giờ tĩnh mạch, hạ huyết áp nhẹ, suy tim sau uống nhồi máu. Tăng huyết áp 2.Tác dụng hạn chế hơn nifedipine cấp 6,25-25 mg trong khống chế cơn tăng huyết áp cấp. dưới lưỡi 3.Thận trọng trong tăng huyết áp do mạch thận và suy thận. Enalapril liêù ban đầu 5 mg/ngày 6
Tăng đến 20 mg/8giờ. Phenoxybenzamine Uống: 10 1.Chẹn anpha tác dụng kéo dài. mg/ngày đến khi 2.Tiền phẫu u tuỷ thượng thận. tụt huyết áp tư thế. 3.Có thể gây tụt huyết áp nhiều. Tĩnh mạch: 1mg/kg/ngày (trong 200-500 G5%): 1/3 trong 1/24, 2/3 trong 1/24. Atenolol 1-2 mg tĩnh mạch 1.Tình trạng cường hoạt tính giao cảm. (đến 10 mg) 2.cơn cường giáp. 25-100 mg uống 2 3.Mạch nhanh phản xạ khi dùng thuốc lần/ngày giãn mạch. 4.Thận trọng khi có giảm chức năng thất trái, hen phế quản. 5.Tăng tác dụng trong suy thận. Metoprolol 1.Như atenolol, an toàn trong suy thận Esmolol Tấn công 0,5 1.Chẹn beta tác dụng cực ngắn mg/kg 2.Tác dụng tốt trong những trường hợp Pha truyền 100 cần thử tác dụng khi có giảm chức năng mg/10 ml thất trái. 3.Phối hợp với thuốc giãn mạch sau phẫu thuật tim mạch. Clonidine Bắt đầu 25 cmg 1.Tăng huyết áp cấp, cơ chế trung đến 150 cmg ương. 2.Sau phẫu thuật tim. 3.Có thể gây tăng huyết áp khi dừng thuốc ở người dùng kéo dài. Methyldopa 250 mg-2g/ngày, 1.Thuócc lựa chon thứ ba trong tăng uống chia 2 lần huyết áp mạn tính, sau khi ức chế men 125-250 mg tiêm chuyển thất bại. tĩnh mạch 2.Tăng huyết áp trên phụ nữ có thai. 3.Có thể phối hợp với lợi tiểu, ức chế 7
men chuyển. 4.Dạng truyền tĩnh mạch rất có tác dụng trong tăng huyết áp do cơ chế trung tâm. MgSO4 Tấn công 40-60 1.Sản giật, tiền sản giật. mg/kg (4 g), duy 2.U tuỷ thượng thận. trì 2-4 g/giờ, giữ nồng độ Mg 3.Tăng hoạt tính giao cảm trong uốn >1,5-2 mmol/l ván. 3. Thuốc chống loạn nhịp tim a. Nguyên tắc chung - Trước khi cho thuốc loạn nhịp, phải điều chỉnh các rối loạn: + Giảm thể tích + Rối loạn chuyển hoá (K, Mg, PO4, toan kiềm). + Thiếu máu cơ tim hoặc suy tim. + Nhiễm khuẩn + Đau, vật vã. - Tất cả các thuốc loạn nhịp tim đều có thể gây loạn nhịp tim. - Hầu hết đều ức chế co bóp cơ tim. - Thuốc loạn nhịp được dùng khi loạn nhịp tim gây rối loạn huy ết động (hạ huyết áp, mạch nhanh >120/phút kéo dài, hoặc trên bệnh nhân có nguy cơ thiếu máu cơ tim). - Cân nhắc dùng thuốc chống đông nếu rung nhĩ kéo dài trên 48 giờ. b. Chỉ định - Xoá loạn nhịp tim. - Chống tái phát. Cách pha Chỉ định Amiodarone Cấp: 900 mg/250 ml 1.Hiệu quả trong xoá và dự phòng: 8
G5% rung, cuồng nhĩ nhanh, cơn nhịp nhanh Tấn công 100 ml/giờ (5 nhĩ thu, nhịp nhanh thất đơn dạng. mg/kg) 2.ít ức chế co bóp cơ tim. Duy trì 10 ml/giờ trong 3.ít gây loạn nhịp nhất trong các thuốc 24 giờ (15 mg/kg/ngày). chống loạn nhịp tim. 4.Gây QT dài, nhưng hiếm khi gây Mạn: 200-400 mg/ngày, xoắn đỉnh. uống 5.Tác dụng phụ hiếm xảy ra khi dùng trong thời gian ngắn. 6.ảnh hưởng đến kết quả định lượng digoxin 7.ảnh hưởng đến xét nghiệm đánh giá chức năng tuyến giáp. MgSO4 Tấn công:5-10 mmol tiêm tĩnh mạch chậm Duy trì: 2-5 mmol/giờ Verapamil 5-10 mg tiêm tĩnh mạch 1.Tác dụng như thuốc chẹn can xi chậm Digoxin Tấn công 1 mg 1.Rung nhĩ nhanh trên bệnh nhân suy Duy trì 1/4 mg tĩnh mạch tim ổn định. hay uống/ngày. 2.Nguy cơ ngộ độc cao. (nồng độ huyết tương 3.Dễ gây loạn nhịp ở bệnh nhân hồi 0,6-2,3 nmol/l) sức. 4.Tác dụng trợ tim trong hồi sức rất hạn chế. Atenolol 1-2 mg tiêm tĩnh mạch 1.Tăng hoạt tính giao cảm. 25-100 mg 2.Mạch nhanh phản ứng khi dùng uống/2lần/ngày thuốc giãn mạch. 3.Thận trọng khi suy thất, hen phế quản. 4.Tăng tác dụng trong suy thận. Sotalol 10-80 mg tĩnh mạch 1.Tác dụng nhóm III và II chậm trong 10-15 phút 9
2.ít gây loạn nhịp tim. 3.Xoá cơn nhịp nhanh trên thất, xoá rung, cuồng nhĩ. Phòng taí phát. Adenosine 6-12 mg tiêm tĩnh mạch 1.Chẩn đoán và điều trị nhịp nhanh nhanh trên thất (làm chậm dẫn truyền nhĩ thất). Lignocaine Dung dịch 0,4% = 4 1.Nhịp nhanh thất kéo dài, tái phát mg/ml (thuốc thứ hai sau amiodarone). 60 ml/giờ (4 mg/phút) 2.Không còn được dùng để phòng trong 1-2 giờ nhịp nhanh thất. 45 ml/giờ trong 2-4 giờ 3.Rung thất không đáp ứng với sốc 30 ml/giờ trong 2-4 giờ điện. 4.ức chế co bóp cơ tim, gây co giật. Phenytoin Tấn công 15 mg/kg trong 1.Ngộ độc digoxin 1 giờ. 2.Loạn nhịp do ngộ độc thuốc chống 300 mg/ngày trầm cảm loại ba vòng (Nồng độ huyết tương 40-80 mmol/l) 4. Thuốc tiêu sợi huyết a. Chỉ định - Nhồi máu cơ tim cấp + Thuốc tiêu sợi huyết là thuốc tiêu chuẩn trong điều trị nhồi máu cơ tim cấp, tuy nhiên bệnh nhân và gia đình phải được thông báo về lợi và hại của thuốc. + Phải kết hợp với bác sỹ tim mạch để chỉ định dùng thuốc. + Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân · Tuổi: Không có giới hạn tuổi với Streptokinase t-PA: < 70 tuổi. · Đau ngực do thiếu máu Kéo dài trên 30 phút không đáp ứng với điều trị bằng thuốc giãn vành. Khởi phát < 6 giờ (Vơí nhồi máu phía trước có thể dài hơn). · Tiêu chuẩn điện tim: ST chênh > 1mm ở > 2 chuyển đạo ngoại biên, V4-6 10
ST chênh > 2mm ở V1-3. Block nhánh trái mới xuất hiện. Nhồi máu sau (R cao ở V1 +/- ST chênh xuống ở V2). Nhồi máu thất phải (R cao ở V1 + ST chênh lên ở V4R). - Nhồi máu phổi có rối loạn huyết động + Xét nghiệm chẩn đoán chắc chắn (như CT xoắn lồng ngực, chụp động mạch phổi ) cần thiết phải có trước khi dùng thuốc. + tPA được lựa chọn trong nhồi máu phổi nặng. b. Chống chỉ định - Tuyệt đối + Cơ địa chảy máu + Loét tiêu hoá cấp hoặc chảy máu tiêu hoá trong vòng 3 tuần. + Chấn thương sọ não, đại phẫu thuật trong vòng 3 tuần. + U nội sọ. + Tai biến mạch não (xuất huyết hoặc không rõ loại) trong vòng 6 tháng + Nghi ngờ hay chắc chắn phình tách động mạch chủ. - Tương đối + Tăng huyết áp không khống chế được (>180 mmHg) + Tiền sử tai biến mạch não. + Đang dùng chống đông + Chảy máu võng mạc hay điều trị laser võng mạc gần đây. + Có thai. + Cấp cứu ngừng tuần hoàn kéo dài. + Tai biến mạch não thoáng qua trong vòng 6 tháng. c. Biến chứng - Chảy máu (chảy máu não 0,5%) - Phản vệ - Loạn nhịp do tái tưới máu Thuốc Liều Protocol Streptokinase 1,5 triệu UI/50 ml dung 1. 300 mg aspirin trước khi truyền, dịch muối sinh lý truyền sau đó cho hàng ngày. trong 45 phút bằng bơm 2. Không truyền heparin tĩnh mạch tiêm điện. 3.Heparin tiêm dưới da 12.500 UI 2 lần/ngày trong 7 ngày. 11
t-PA trong Tấn công 15 mg tiêm tĩnh 1. 150 mg aspirin uống trước khi nhồi máu cơ mạch dùng tPA, sau đó dùng hàng ngày. tim cấp Duy trì 0,75 mg/kg trong 2.5000 UI heparin tiêm tĩnh mạch 30 phút ( < 50 mg). trước khi dùng tPA. Sau đó 0,5 mg trong 60 3.Truyền heparin 1000 UI/giờ trong phút (< 35 mg). 48 giờ, duy trì Howell gấp 2,5 Tổng liều không quá 100 chứng. mg. tPA trong Như trên 1. 5000 UI heparin tiêm tĩnh mạch nhồi máu trước khi dùng tPA. phổi 2. Truyền tĩnh mạch heparin tiếp tục duy trì APTT 40 -60 giây. Repteplase Tiêm tấn công 2 lần 1. 300 mg aspirin trước khi dùng 10 mega U repteplase, sau đó dùng hàng ngày. Sau 30 phút tiêm nhắc lại 2. 5000 UI heparin tiêm tấn công lần 2 trước khi dùng repteplase 3. Truyền heparin 1000 UI/giờ trong 48 giờ, duy trì Howell gấp 2,5 chứng. Điều trị biến Kiểm tra 1.Băng ép tại chỗ. chứng chảy APTT 2.Dùng protamine để trung hoà máu heparin (kiểm tra APTT). PT Fibrinogen 3.Truyền huyết tương tươi 2 đơn vị + 10 UI cryoprecipitate Thời gian tiêu sợi huyết 4. Thuốc kháng plasmin: EACA 5 g/ 1 giờ Sau đó 1 g/giờ. B. THUỐC HÔ HẤP. 1. Khí dung a. Nguyên tắc chung - Là thuốc chóng co thắt phế quản chủ yếu trong khoa ĐTTC - Không dùng thường quy cho tất cả các bệnh nhân thở máy. - Khi đã dùng, phải được đánh giá hiệu quả hàng ngày bằng nghe ran rít ở phổi, độ đàn hồi phổi, tần số hô hấp, khí máu. b. Chỉ định - Tiền sử hen phế quản, COPD - Cơn HPQ - Co thắt phế quản do nhiễm trùng, sặc vào phổi, thở máy. 12
- Đợt cấp COPD - Cần hỗ trợ khạc đờm. 2. Truyền tĩnh mạch a. Chỉ định - Phối hợp với khí dung trong cơn HPQ không đáp ứng với khí dung đơn thuần.ii)Một số bệnh nhân khó cai máy (thường là do COPD). iii)Điều trị duy trì cho bệnh nhân COPD. b. Biến chứng - Hạ ka li máu, kiềm chuyển hoá. - Loạn nhịp tim (xanthine). - Nhiễm khuẩn (steroids). - Bệnh thần kinh ngoại vi (steroids). Thuốc Truyền/Liều Cách dùng Salbutamol (Khí Khí dung liên tục 2-4 1.Thuốc giãn phế quản hàng đầu dung) giờ/lần. trong HPQ và COPD. 1 ml thuốc pha với 1 ml 2.Có thể dùng để hạ kali máu muối sinh lý. tạm thời. Itratropium bromide Khí dung phối hợp với 1.COPD salbutamol 1 ml: 1 ml 2.Tăng tiết đờm rãi. Ngày 4 lần hoặc có thể 6 lần. Budesonide Khí dung ngày 2 lần. 1.COPD phụ thuộc corticoids (Steroids khí dung) 2.Đợt cấp COPD. Adrenaline 6 mg/100 ml G 5% 1.Cơn HPQ (ml/giờ = cmg/phút). 2.Tác dụng nhanh, ngắn 3.Tăng liều đến khi có tăng huyết áp (có thể lên đến 100 cmg/phút). Salbutamol 6 mg/100 ml G 5% 1.Cơn HPQ nặng. (ml/giờ = cmg/phút). 2.Tác dụng kéo dài hơn Hydrocortisone 100 mg TM/4-8 giờ 1.Tất cả các bệnh nhân HPQ, giảm liều trong 48-72 giờ kể từ khi cắt cơn. 13
2.COPD phụ thuộc corticoids Theophylline 1000 mg/100 ml G 5% 1.Không còn là thuốc đầu tay. Tấn công: 5-7 mg/kg, 2.Có thể có tác dụng kích thích duy trì truyền tĩnh hô hấp. mạch 2-4 ml/giờ (1 3.Nguy cơ ngộ độc cao, cửa sổ g/ngày) điều trị hẹp. Nồng độ huyết tương 55-110 cmg/l. Prostacyclin 500 cmg + 10 ml dịch 1.Một số bệnh nhân ARDS có pha (50 cmg/ml), pha tăng áp lực động mạch phổi thêm 40 ml muối sinh hoặc giảm o xy máu trơ. lý. Truyền vào phần khí 2.Bắt buộc phải có chỉ định của dung của máy thở (đặt bác sỹ chính. 8 l/phút) 2-4 ml/giờ C. THUỐC AN THẦN-GIẢM ĐAU-GIÃN CƠ. 1. Thuốc an thần-giảm đau a. Giảm đau và giảm sợ hãi đầy đủ là một trong những mục tiêu điều trị hàng đầu của khoa ĐTTC. b. Đau và sợ hãi luôn kèm theo những đáp ứng sinh lý có hại - Tăng huyết áp, mạch nhanh, tăng tiêu thụ ô xy của cơ tim. - Loét dạ dày. - Tăng áp lực nội sọ. - Tăng dị hoá. c. Luôn kèm theo những tác dụng phụ - ức chế hô hấp - Kéo dài thời gian thở máy và các biến chứng của thở máy. - Sảng và tình trạng cường giao cảm. - Tụt huyết áp. - Giảm nhu động ruột. - Tốn tiền (đặc biệt là khi sử dụng propofol không đúng chỉ định). d. Protocol dùng an thần cho khoa ĐTTC - Điều quan trọng nhất mặc dù rất khó là đạt được tình tr ạng an th ần vừa phải: không tỉnh hẳn nhưng cũng không được mê sâu. - Thuốc an thần nên được truyền tĩnh mạch liên tục để đạt nồng độ hằng định. - Điều chỉnh liều theo lâm sàng vì có một sự khác biệt lớn giữa các bệnh nhân khác nhau về đáp ứng với thuốc. - Giảm liều hay dừng thuốc ở những bệnh nhân có suy gan, th ận, não bệnh lý. Nên dùng propofol trong những tình huống này nếu cần. - Đánh giá mức độ an thần theo bảng theo dõi dùng morphine/midazolam. 14
+ Nhẹ: dễ tỉnh, mở mắt khi gọi, làm theo lệnh, thở tự nhiên hoặc thở hỗ trợ bằng máy trong đêm. + Vừa phải: tỉnh khi kích thích đau hoặc đụng chạm, nhắm mắt, thở máy hõ trợ hoặc điều khiển hoàn toàn. + Nặng: không đáp ứng với mọi kích thích, ho yếu khi hút đờm. - Protocol dùng an thần của y tá. + Điều chỉnh thuốc an thần theo mục tiêu đã đặt trên lâm sàng. + Nếu bệnh nhân có biểu hiện an thần quá mức, giảm nửa liều thuốc. + Sau một giờ đánh giá lại, nếu bệnh nhân vẫn trong tình trạng an thần quá mức, tiếp tục giảm nửa liều thuốc hoặc dừng hẳn. + Nếu bệnh nhân chưa đạt được mức độ an thần cần thiết, có thể tăng tốc độ truyền hoặc dùng liều bolus bổ xung. + Nhăn mặt là một dấu hiệu không đáng tin cậy và ch ỉ có th ể đ ược dùng để đánh giá ý thức và các phản xạ + Tương tự như vậy, điều chỉnh thuốc an thần dùng đường TM liên tục không được tiến hành trong khi BN đang có các kích thích mạnh ví như hút đờm. Trong trường hợp này nên dùng bolus TM thuốc an thần. - Trừ những trường hợp đặc biệt, thuốc an thần phải dừng ngắt quãng để cho bệnh nhân tỉnh lại, đánh giá tình trạng thần kinh. - PCA hoặc giảm đau ngoài màng cứng được chỉ định cho nh ững bệnh nhân tỉnh. Thông báo cho đơn vị giảm đau biết những bệnh nhân này. Thuốc Liều Cách dùng Morphine và Morphine 60 mg + 1.Chế độ an thần và giảm đau chuẩn. midazolam midazolam 30 mg 2.Xem lại tốc độ, mức độ an thần trong 50 ml G 5% hàng ngày. Tốc độ 1-30 ml/giờ 3.Tác dụng kéo dài trong suy thận. Morphine 2-5 mg TM hoặc DD 1.Thuốc giảm đau hàng đầu. 2.Dùng trong phù phổi cấp. Fentanyl 100-200 cmg TM 1.Không rối loạn huyết động bolus 2.Giảm đau mạnh thời gian trung bình. Duy trì 50-200 3.Dùng để làm thủ thuật trên bệnh cmg/giờ nhân thở máy. Diazepam 5-20 mg TM, theo 1.Thuốc giảm lo âu hàng đầu. đáp ứng lâm sàng. 2.Thuốc chống co giật hàng đầu. Propofol 10 mg/ml 1.Dùng an thần trong thời gian ngắn như đặt NKQ, 24-48 giờ chuẩn bị rút 15
Bắt đầu 3 ml/giờ, NKQ. chỉnh liều theo tác 2.Không dùng trong các trường hợp dụng cần an thần kéo dài, trừ khi suy gan, thận hoặc cần khám thần kinh thưòng xuyên. 3.Gây mê làm các thủ thuật cần bệnh nhân tỉnh nhanh như MKQ, đặt catheter TMTT. 4.ức chế co bóp cơ tim mạch. 5.Không có tác dụng giảm đau. Haloperidol 2,5-5 mg TM dùng 1.Thuốc bình thần hàng đầu, dùng cho theo đáp ứng lâm các bệnh nhân vật vã, hội chứng thiếu sàng. thuốc. 2.Có tác dụng chẹn anpha giao cảm nên gây tụt huyết áp. Chlorpromazine 5-10 mg TM 1.Chỉ định giống haloperidol. Hoặc pha truyền 50 2.An thần mạnh hơn, tác dụng kéo mg/50 ml, truyền 1- dài, khó điều chỉnh. 10 ml/giờ. 3.Gây tụt huyết áp mạnh. 2. Thuốc giãn cơ a. Nguyên tắc chung - Dùng thuốc giãn cơ trong khoa ĐTTC khác hoàn toàn với dùng trong khoa gây mê. - Chỉ dùng giãn cơ khi bệnh nhân đã được an thần đầy đủ. b. Chỉ định - Loại khử cực: suxamethonium thuốc đầu tay cho đặt NKQ cấp cứu. - Loại không khử cực + Kiểm soát thở máy ngay sau khi đặt NKQ. + Vận chuyển bệnh nhân. + Một số bệnh nhân có độ đàn hồi phổi thấp, thở máy điều khiển áp lực. + Thủ thuật cấp cứu: MKQ, soi phế quản. c. Biến chứng - Tăng kali máu, nhịp chậm (suxamethonium) - Viêm đa dây thần kinh (phối hợp với steroids) - Cường giao cảm - Hậu quả xấu trên bệnh nhân chấn thương sọ não. Thuốc giãn cơ Liều Ghi chú 16
Suxamethonium 100-200 mg 1.Cân nhắc dùng trước atropine hoặc nếu có nguy cơ mạch chậm. 1-2 mg/kg 2.Chống chỉ định trong bỏng rộng, bệnh thần kinh, tuỷ mạn, tăng kali máu. Pancuronium 2-4 mg, theo đáp ứng lâm 1.Thuốc giãn cơ không khử cực sàng hàng đầu. 2.Có thể gây mạch nhanh. Veruconium 2-4 mg, theo đáp ứng lâm 1.Thuốc giãn cơ không khử cực sàng thứ hai. 2.Thực tế không ưu việt hơn pancuronium, ít gây nhịp nhanh hơn. Atracurium 35-50 mg hoặc 0,5 mg/kg 1.Rẻ hơn Veruconium 2.Gây giải phóng histamine. D. THUỐC CHỐNG ĐÔNG 1. Nguyên tắc chung a. Là thuốc có nhiều biến chứng nguy hiểm b. Tất cả các bệnh nhân dùng chống đông toàn thân phải được theo dõi APTT, INR, CBP hàng ngày 2. Chỉ định a. Chống đông toàn thân - Heparine được truyền tĩnh mạch, liều điều chỉnh theo APTT. Điều này cho phép điều chỉnh liều để đạt mục tiêu điều trị và dùng chất đối kháng khi có biến chứng chảy máu. - Enoxaparine liều cao (1 mg/kg) có hiệu quả tương tự song rất khó sử dụng trong ĐTTC vì khó theo dõi tác dụng và xử trí khi có biến chứng xảy ra. - Chỉ định + Huyết khối động tĩnh mạch. + Nhồi máu cơ tim: đơn thuần hoặc phối hợp với tPA. + Van tim nhân tạo: · Trước khi dùng thuốc chống đông đường uống · Trong cấp cứu khi chống đông đường uống có chống chỉ định. + Rung nhĩ có biến chứng tắc mạch ở bệnh nhân < 70 tuổi. + Tuần hoàn ngoài cơ thể. + IABP 17
b. Chống đông một phần (Heparin liều thấp 500 UI/giờ, prostacyclin TM): trong CVVHDF. c. Chống đông đường uống (INR 2-4, hiếm khi dùng trong ĐTTC). - Van nhân tạo - Tiền sử huyết khối. - Duy trì chống đông dự phòng huyết khối ở những bệnh nhân có nguy cơ cao (vỡ xương chậu). 3. Quy trình điều trị dự phòng huyết khối: enoxaparin dưới da a. Theo dõi thường xuyên là không cần thiết. Khi cần định lượng anti Xa máu. b. Chỉ định - Bệnh nhân có nguy cơ cao: + Tiền sử huyết khối DVT + Thay khớp + Gẫy xương chậu, chi dưới. + Đặt catheter tĩnh mạch đùi kéo daì. + Bất động kéo dài, teo cơ. c. Chống chỉ định - Bệnh nhân trẻ, nằm viện ngắn (
Thuốc Truyền/ Liều Warfarin 1. Liều thay đổi tuỳ thuộc INR: bắt đầu 10mg, 5mg, 5mg hàng ngày, theo dõi INR hàng ngày. Heparin ( truyền ) 1. 25000u/ 50 ml = 500u/ml 2. Bắt đầu ở liều 2ml/h, điều chỉnh theo APTT: 40-60s Enoxaparin tiêm 1. Dự phòng: 40mg tiêm dưới da hàng ngày. dưới da 2. Điều trị: 1mg/kg tiêm dưới da 2 lần/ngày Heparin ( tiêm 1. 5000u tiêm dưới da 2 lần/ngày, bệnh nhân < 70 kg dưới da) 2. 5000u TDD mỗi 8 giờ, với BN > 70 kg, có nguy cơ cao DVT. E. THUỐC NỘI TIẾT 1. Insulin a. Chỉ định - Cấp cứu đái tháo đường - Phẫu thuật bệnh nhân đái tháo đường - Đường máu tăng cao trên 15 mmol/l trong các bệnh cấp tính: + Nhiễm trùng + Chấn thương sọ não + Nuôi dưỡng tĩnh mạch toàn bộ + Truyền catecholamine - Điều trị tăng kali máu: 50 ml G 50% + 10 UI actrapid b. Cách dùng: Actrapid với đường máu mao mạch - Bắt đầu bằng tiêm dưới da ở hầu hết các bệnh nhân - Bệnh nhân nuôi dưỡng đường tĩnh mạch toàn bộ có thể dùng thêm insulin nếu khả năng dung nạp đường kém. Bắt đầu bằng 40 UI + tiêm dưới da. - Truyền tĩnh mạch trong cấp cứu đái tháo đường hoặc các trường hợp đường dưới da kiểm soat đường máu kém. + Kiểm tra đường máu hàng giờ và chuyển sang tiêm dưới da nếu đường máu đã đượckiểm soát tốt. + Chú ý: dùng in sulin truyền tĩnh mạch có thể gây hạ đường máu nặng ở bệnh nhân hôn mê khi máy bơm trục trặc hay pha thuốc nhầm. Đường máu Tiêm dưới da Truyền tĩnh mạch
6-7,9 Không 0,5 UI/giờ 8,0-9,9 Không 1 UI/giờ 10-15,9 5 UI 2 UI/giờ 16-19,9 10 UI 4 UI/giờ >20 15 UI 8 UI/giờ 2. Đái tháo nhạt: quy trình dùng DDAVP a. Đái tháo nhạt có thể xảy ra trong các tình huống sau: - Sau phẫu thuật tuyến yên - Chấn thương sọ não - Chết não b. Chỉ định - Điều trị đái nhạt cấp tính sau phẫu thuật tuyến yên (24-48 giờ), chủ yếu là truyền dịch. DDAVP không có chỉ định và ít khi cần thiết. - DDAVP khi: + Đa niệu: >300 ml/giờ kéo dài trên 3 giờ, không có dùng lợi tiểu + Rối loạn ý thức hoặc không thể uống nước được + ALTT niệu giảm trong khi ALTT máu tăng cao. + Có tăng ALTT hay suy thận trước thận từ trước. c. Dịch truyền duy trì phải dựa trên cân bằng dịch, chức năng thận và ALTT. d. Cách dùng - Liều 1-2 cmg TM/12 giờ - Điều chỉnh dịch truyền theo đáp ứng. 3. Steroids a. Chỉ định - Rõ ràng trong khoa ĐTTC 1.Suy thượng thận 2.Cơn HPQ 3.Chấn thương tuỷ cấp 4.Suy tuyến yên 5.Viêm màng não do H. influenza 6.Bệnh tạo keo 7.Viêm phổi do P. carrini 8.Cần ức chế miễn dịch trong ghép tạng 9. Nhược cơ - Chưa rõ ràng 1.ARDS giai đoạn xơ phổi 20