Câu 2: Phân tích tình hình, đặc điểm tín ngưỡng, tôn giáo Việt Nam. Liên hệ việc thực hiện chính sách tôn giáo ở nước ta hiện nay. Từ đó rút ra nhận xét gì trong quá trình thực hiện công tác vận động quần chúng hiện nay?

Câu 2:  Phân tích tình hình, đặc điểm tín ngưỡng, tôn giáo Việt Nam. <br />              Liên hệ việc thực hiện chính sách tôn giáo ở nước ta hiện nay.  <br /> Từ đó rút ra nhận xét gì trong quá trình thực hiện công tác vận động <br /> quần chúng hiện nay?  <br />  <br /> Việt Nam là một quốc gia  gồm nhiều thành phần dân tộc khác nhau và cũng là <br /> quốc gia đa tôn giáo, tín ngưỡng (Theo thống kê, hiện nay trên cả  nước có 13 tôn giáo <br /> với 36 tổ chức tôn giáo và 1 pháp môn tu hành được Nhà nước công nhận, với gần 24  <br /> triệu tín đồ  ­ chiếm khoảng 27% dân số  cả  nước, có 83.000 chức sắc, 250.000 chức  <br /> việc, 46 cơ sở đào tạo chức sắc tôn giáo, 25 nghìn cơ  sở  thờ  tự  (trong đó Phật giáo có  <br /> khoảng 11 triệu tín đồ, Công giáo gần 7 triệu tín đồ, Cao đài khoảng 2,4 triệu tín đồ, Tin  <br /> lành hơn 1 triệu tín đồ,…). Trên toàn quốc, hiện nay có 95% dân số nước ta có đời sống <br /> tín ngưỡng. Trong đó, có nhiều tín ngưỡng gắn với lễ và hội, mỗi tín ngưỡng, mỗi vùng <br /> lại có những lễ  hội riêng mang đậm nét văn hóa của từng khu vực. Các dân tộc trong <br /> cộng đồng các dân tộc Việt Nam đều có những tín ngưỡng riêng gắn liền với đời sống <br /> kinh tế và tâm linh của mình. Việt Nam nằm ở vị trí giữa ngã ba của Đông Nam Á, giáp  <br /> biển Đông ­ là nơi giao lưu của nhiều luồng tư  tưởng văn hoá khác nhau và có vị  trí  <br /> thuận lợi cho việc tiếp thu hai nền văn minh ở phương Đông, đó là nền văn minh Trung  <br /> Hoa và văn minh Ấn Độ. <br /> Với địa hình đa dạng và phong phú, thuộc vùng nhiệt đới gió mùa nên thiên nhiên <br /> vừa ưu đãi vừa luôn đặt con người trước những nguy cơ, thiệt hại nặng nề của thời tiết  <br /> khắc nghiệt. Do đó, thường nảy sinh tâm lý sợ hãi dẫn đến nhu cầu cậy nhờ vào sự che <br /> chở  của các lực lượng siêu nhiên. Việt Nam vốn là nơi quần cư  của nhiều tộc người,  <br /> lại có sự pha tạp của nhiều dòng máu nên nhu cầu tâm linh cũng vô cùng phong phú, đa  <br /> dạng. Lịch sử Việt Nam là lịch sử  dựng nước gắn liền với quá trình giữ  nước, ý thức <br /> chống giặc ngoại xâm đã trở  thành ý thức thường trực trong mỗi người dân và của dân <br /> tộc, những người có công lớn trong việc giúp dân, cứu nước được cả  cộng đồng tôn <br /> sùng và đời đời thờ phụng. Trong tâm thức của người Việt luôn tiềm ẩn, chứa đựng đạo <br /> lý  “uống  nước,  nhớ  nguồn”.   Điều   đó  thể  hiện  rất  rõ  trong   đời sống,  sinh hoạt tín  <br /> ngưỡng, tôn giáo của họ.<br />  Từ đặc điểm tự nhiên, lịch sử và văn hoá đó đã tác động sâu sắc đến tín ngưỡng,  <br /> tôn giáo ở Việt Nam, làm cho tín ngưỡng, tôn giáo Việt Nam có những đặc điểm sau:<br /> 1­ Việt Nam là một quốc gia có nhiều hình thức tín ngưỡng, tôn giáo khác nhau  <br /> đang tồn tại: Đó là do điều kiện địa lý nước ta thuận lợi cho việc giao lưu của nhiều  <br /> luồng tư tưởng, văn hoá khu vực và thế giới, lại chịu ảnh hưởng của hai nền văn minh  <br /> lớn của thế giới là Trung Hoa và Ấn Độ. Nước ta có nhiều dân tộc cư trú (54 dân tộc) ở <br /> nhiều khu vực khác nhau, với  điều kiện tự  nhiên, khí hậu, lối sống, phong tục, tín <br /> ngưỡng, tôn giáo khác nhau. Hơn nữa, bản tính người Việt luôn cởi mở, khoan dung nên  <br /> cùng một lúc họ  có thể  tiếp nhận nhiều hình thức tín ngưỡng, tôn giáo khác nhau. Từ <br /> những hình thức tôn giáo, tín ngưỡng sơ khai đến hiện đại, từ tôn giáo phương Đông cổ <br /> đại đến phương Tây cận, hiện đại, tất cả đã và đang cùng tồn tại bên cạnh tín ngưỡng <br /> dân gian, bản địa của nhiều dân tộc, bộ tộc khác nhau.<br /> 2­ Tính đan xen, hoà đồng, khoan dung của tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam. Yếu <br /> tố  này thể  hiện rõ nét  ở  sự  hội nhập trên điện thờ, chùa chiền, đền đài, miếu phủ.  Ở <br /> 1<br /> đấy có thể thấy sự hiện diện của các thành thần, tiên phật của các tôn giáo chính và tín  <br /> ngưỡng bản địa. Người ta không chỉ thờ phụng ở đình, chùa, am, miếu, ma còn khấn vái  <br /> “tứ phương”, kể cả những gốc cây, mô đất, khúc sông…<br /> Về phía giáo sĩ: có nhiều tăng ni, phật tử thông thạo giáo lý Phật giáo, đồng thời  <br /> nghiên cứu cả đạo giáo…<br /> Giáo lý cùa các tôn giáo lớn ở Việt Nam có không ít những điều khác biệt và trong  <br /> lịch sử đã xuất hiện những mâu thuẩn nhất định, nhưng nhìn chung, chưa có sự đối đầu  <br /> dẫn đến chiến tranh tôn giáo.<br /> Tín ngưỡng tôn giáo VN là hòa đồng, đan xen, hỗ  trợ  lẫn nhau. Truyền thống <br /> “Tam giáo đồng nguyên”, “Ngũ chi hợp nhất” được kết tinh trong đạo Cao đài. Những <br /> tôn giáo độc thần như: Công Giáo, Tin Lành, Hồi Giáo du nhập vào nước ta cũng như <br /> tôn giáo nội sinh (Cao Đài, Hòa Hảo) ít nhiều đều có tính đan xen, hòa đồng dung hợp <br /> với nhau với tín ngưỡng bản địa.<br /> 3­ yếu tố nữ trong hệ thống tín ngưõng, tôn giáo ở Việt Nam: trong lỉch sử chống  <br /> giặc ngoại xâm, người phụ nữ có vai trò quan trọng trong xã hội không chỉ  vì họ  gánh  <br /> vác công việc nặng nề thay chồng nuôi con  ở  hậu phương mà còn xông pha trận mạc.  <br /> Dù mẫu quyền được thay thế  bởi phụ quyền từ lâu, nhưng tàn dư  chế  độ  này còn kéo <br /> dài dai dẵng đến tận ngày nay. Hơn nữa, ở một xứ sở thuộc nền văn minh nông nghiệp  <br /> trồng lúa nước, vốn coi trọng yếu tố  âm ­ đất ­ mẹ, người mẹ  biểu tượng cho  ước  <br /> muốn phong đăng, phồn thực; hình tượng của sự  sinh sôi, nãy nở, sự  trường tồn của <br /> giống nòi, sự bao dung của lòng đất. Vì vậy, một trong những đặc điểm đáng quan tâm <br /> trong tín ngưỡng, tôn giáo Việt Nam là truyền thống tôn thờ yếu tố nữ.<br /> 4­ thần thánh hoá những người có công với gia đình, làng, nước: Con người Việt  <br /> Nam vốn có lòng yêu nước, trọn tình “uống nước, nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ người trồng  <br /> cây” nên tín ngưỡng, tôn giáo  ở  Việt Nam cũng thấm đượm tinh thần  ấy. Từ  xưa,  ở <br /> Việt Nam đã hình thành 3 cộng đồng gắn bó với nhau là gia đình, làng xóm và quốc gia. <br /> Gia đình là tế bào của xã hội, dù nghèo hay giàu, song nhà nào cũng có bàn thờ tổ <br /> tiên, ông bà, cha mẹ ­ những người đã khuất.<br /> Làng xóm có cơ cấu, thiết chế rất chặt chẽ. Mỗ làng có phong tục, lối sống riêng. <br /> Trong phạm vi làng xã từ  lâu đã hình thành tục thờ  cúng thần địa phương và việc thờ <br /> cúng này trở nên phổ biến ở nhiều tộc người.<br /> Những người có công với gia đình, làng xóm, đất nước đều được người Việt <br /> Nam tôn vinh, sùng kính.<br /> 5­ tín đồ các tôn giáo Việt Nam hầu hết là nông dân lao động. Bởi vì: Nước ta là  <br /> nước nông nghiệp, nông dân chiếm tỷ lệ rất lớn, nên tín đồ hầu hết là nông dân, có tinh <br /> thần lao động cần cù, yêu nước, căm thù giặc. Nhìn chung, tín đồ các tôn giáo Việt Nam <br /> đến với tôn giáo ở cấp độ tâm lý, tình cảm; hiểu giáo lý không sâu sắc nhưng lại chăm  <br /> chỉ thực hiện những nghi lễ tôn giáo và sinh hoạt cộng đồng tín ngưõng một cách nhiệt <br /> tâm, ít sùng tín, những cũng có một số ngộ nhận, cả tin khi bị lợi dụng tôn giáo.<br /> 6­ Một số tôn giáo  ở  Việt Nam bị các thế  lực thù địch phản động trong và ngoài  <br /> nước lợi dụng vì mục đích chính trị. Tôn giáo nào cũng có 2 mặt: nhân thức tư tưởng và <br /> chính trị. Chín vì vậy, tuy mức độ có khác nhau, nhưng giai đoạn lịch sử nào thì các giai  <br /> cấp thống trị, bóc lột vẫn chú ý sử dụng tôn giáo vì mục đích ngoài tôn giáo.<br /> Các thế lực trong và ngoài nước đang âm mưu gắn ngọn cờ nhân quyền với tự do  <br /> tín ngưỡng, tôn giáo; phá vỡ khối đoàn kết dân tộc; gắn vấn đề tôn giáo với vấn đề dân <br /> <br /> 2<br /> tộc, gây nên những điểm nóng; biến tôn giáo đối trọng với Đảng ta hòng xóm xoá bỏ <br /> CNXH  ở  nước ta. Vì vậy, một mặt phải đáp ứng đúng như  cầu tín ngưỡng chính đáng <br /> của nhân dân, mặt khác phải luôn cảnh giác với âm mưu lợi dụng tôn giáo của các thế <br /> lực thù địch.<br /> 7­ Hoạt động tôn giáo trong những năm gần đây có biểu hiện mang tính chất thị <br /> trường. Một bộ phận lớn đồng bào dân tộc thiểu số theo tôn giáo, như: cộng đồng dân  <br /> tộc khơ me ở Tây nam bộ theo phật giáo Nam tông; công giáo, tinh lành phát triển mạnh  <br /> ở đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây nguyên, Tây Bắc; cộng đồng người Chăm theo Bà La  <br /> Môn, Chăm Bà Ni, Chăm IxLan…<br /> Tóm lại, tín ngưỡng, tôn giáo là vấn đề rất tế nhị và nhạy cảm. Vì vậy, việc đề ra  <br /> chính sách và thực hiện chính sách đối với tín ngưỡng, tôn giáo là vấn đề khó khăn, phức <br /> tạp, phải hết sức thận trọng. Do vậy, yêu cầu đặt ra là  Đảng và Nhà nước phải dựa trên <br /> quan điểm của Chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và căn cứ vào những đặc <br /> điểm của tôn giáo ở Việt Nam để đề ra các chủ trương, chính sách đối với công tác tín  <br /> ngưỡng, tôn giáo. Xác định rõ vai trò của tôn giáo trong đời sống xã hội, thừa nhận tôn  <br /> giáo là một hiện tượng xã hội còn tồn tại lâu dài, đồng thời tôn trọng quyền tự  do tín  <br /> ngưỡng của nhân dân. Những vấn đề tôn giáo cần gắn liền với quá trình vận động cách <br /> mạng, cải biến xã hội và nâng cao nhận thức quần chúng. Đồng thời, để  khắc phục  <br /> những yếu tố tiêu cực của tôn giáo, cần quan tâm đến cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư <br /> tưởng, coi trọng tuyên truyền, vận động giáo dục thế  giới quan duy vật biện chứng, <br /> phương pháp luận khoa học cho quần chúng nhân dân và các tín đồ. Nội dung cốt lõi của <br /> công tác tôn giáo là công tác vận động quần chúng. Đồng bào có đạo hay không có đạo <br /> đều là công dân Việt Nam, có quyền và nghĩa vụ bình đẳng như nhau trước pháp luật.<br /> Tình hình thực hiện chính sách tôn giáo ở nước ta trong n hững năm qua, về cơ bản <br /> các chính sách tôn giáo ngày càng được cụ  thể hoá, đáp  ứng ngày càng tốt hơn nguyện  <br /> vọng của chức sắc và tín đồ. Nhờ chính sách phát triển kinh tế phù hợp đã làm cho đời <br /> sống vật chất và tinh thần của chức sắc, tín đồ  được nâng lên, hoạt động của các tôn <br /> giáo sôi nổi hơn trước; việc xây mới, sửa chũa cơ sở thờ tự đã được nhà nước quan tâm.  <br /> Chúng ta đã củng cố khối đoàn kết những người có tín ngưỡng, tôn giáo với nhau. Chức <br /> sắc, tín đồ ngày càng tin tưởng vào chính sách của Đảng, vào công cuộc đổi mới ở nước  <br /> ta. Đồng thời chúng ta đã ngăn chặn, phá vỡ  được những âm mưu của các thế  lực thù  <br /> địch lợi dụng tôn giáo vì mục đích kinh tế, chính trị…<br /> Trong khi thấy rõ ưu điểm, thành tựu như vậy, chúng ta cũng thấy một số hạn chế,  <br /> đó là: Các thế lực thù địch đang ra sức lợi dụng tôn giáo để thục hiện âm mưu “DBHB”  <br /> đối với nước ta. Chính sách tôn giáo của ta vẫn còn chung chung, chậm được cụ  thể <br /> hoá, một số cán bộ đảng viên còn hạn chế trong việc nhận thức, đánh giá thấp tầm quan  <br /> trọng của công tác tôn giáo. Việc giải quyết vấn đề tô giáo ở  nơi này hay nơi khác còn <br /> nhiều bất cập và đã tác động tiêu cực đến việc phát huy sức mạnh của khối đại đoàn  <br /> kết toàn dân. Một bộ  phận không nhỏ  chức sắc, tín đồ  các tôn giáo có biểu hiện suy  <br /> thoái đạo đức, lợi dụng tôn giáo để  tuyên truyền mê tín dị  đoan, kiếm tiền bất chính.  <br /> Nhiều vụ việc nổi cộm liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo còn xảy ra, và có những lúc <br /> chúng ta vẫn bị động hoặc xử lý vụ việc liên quan đến tôn giáo thiếu tế nhị ­ làm mất  <br /> lòng tin của chức sắc, tín đồ, là kẻ hở cho kẻ xấu lợi dụng.<br /> Từ những ưu điểm và hạn chế của việc thực hiện đường lối, chính sách của Đảng <br /> và nhà nước ta đối với tín ngưỡng, tôn giáo trong thời gian qua, cho nên, việc nắm vững  <br /> <br /> 3<br /> những quan điểm chỉ  đạo cũa Đảng, chính sách của nhà nước trên lĩnh vực tôn giáo  <br /> nhằm phát huy tính tích cực và tự giác của toàn dân, trong đó có đồng bào theo đạo vào  <br /> quá trình đổi mới là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn cấp bách ở nước ta hiện nay.  <br /> Vì vậy Đảng ta đã xác định: tín ngưỡng, tôn giáo là nhu cầu tinh thần của một bộ phận  <br /> nhân dân, đang và sẽ  tồn tại cùng dân tộc trong quá trình xây dựng CNXH  ở  nước ta. <br /> Đảng và Nhà nước ta thực hiện nhất quán chính sách đại đoàn kết toàn dân tộc. Nội  <br /> dung cốt lõi của công tác tôn giáo là công tác vận động quần chúng. công tác tôn giáo là <br /> trách nhiệm của hệ  thống chính trị  và việc theo đạo, truyền đạo cũng như  mọi hoạt  <br /> động tôn giáo khác đều phải tuân thủ hiến pháp và pháp luật. Với nhận thức như vậy,  <br /> theo tôi để làm tốt công tác vận động quần chúng nhân dân nói chung và các tín đồ  tôn <br /> giáo nói riêng, chúng ta cần lưu ý và thực hiện tốt một số nội dung sau:<br /> 1­ đẩy mạnh công tác tuyên truyền về  các chủ  trương, chính sách của Đảng, Nhà <br /> nước về  công tác tôn giáo trong các tín đồ  tôn giáo để  họ  hiểu, thực hiện đúng quan  <br /> điểm của chúng ta đối với tôn giáo.  <br /> 2­ để công tác vận động quần chúng có kết quả, đòi hỏi cán bộ  làm công tác vận  <br /> động phải nắm vững đường lối, chính sách của Đảng; được trang bị đầy đủ kiến thức <br /> về tôn giáo; có kỷ năng, gọi đúng chức sắc và biết tôn trọng họ, gần gủi họ nhưng phải  <br /> giữ vị thế của mình; phải tuyệt đối tôn trọng những sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo trong <br /> khuôn khổ pháp luật cho phép. Đồng thời cần kiên trì thuyết phục, tránh những hành vi  <br /> thô bạo và không được gợi lại những gam màu tối, đặc biệt không được tranh luận (đấu  <br /> tranh) những lĩnh vực nhạy cảm… thường xuyên chăm lo đến đời sống vật chất lẫn tinh <br /> thần cho họ.  <br /> 3­ để  tránh bị  các thế  lực chính trị  lợi dụng tôn giáo, chúng ta cần chú trọng vận  <br /> động quần chúng nêu cao cảnh giác trước những âm mưu “DBHB” của các thế lực thù <br /> địch nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, chống phá sự nghiệp xây dựng và bảo vệ <br /> Tổ quốc. Cần phân biệt rõ tín đồ tôn giáo với người lợi dụng tôn giáo, phân biệt rõ phần  <br /> tử phản động lợi dụng tôn giáo với những chức sắc, nhà tu hành và quần chúng tốt để <br /> tuyên truyền, vận động. Khi giải quyết vấn đề tôn giáo phải thật sự khéo léo, có chứng <br /> cứ  rõ ràng, có sức thuyết phục, không nóng vội, chủ quan. Chính vì vậy, các chức sắc,  <br /> tín đồ  có những vi phạm pháp luật rõ ràng và bị  xử  lý theo pháp luật nhưng tín đồ  các  <br /> tôn giáo đã đồng tình với cách xử lý của Nhà nước ta, như vụ Nguyễn Văn Lý, Thích Trí <br /> Tựu tại Huế.<br />  Thứ tư, thường xuyên quán triệt các quan điểm, chính sách về tín ngưỡng, tôn giáo  <br /> của Đảng, nhà nước cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và những người làm công tác vận <br /> động quần chúng nhằm nâng cao nhận thức về công tác tôn giáo. Thực hiện tốt qui chế <br /> dân chủ ở cơ sở; đổi mới nội dung, phương thức công tác vận động đồng bào tín đồ các  <br /> tôn giáo, phù hợp với đặc điểm của đồng bào có nhu cầu luôn gắn bó với sinh hoạt tôn  <br /> giáo và tổ chức tôn giáo.<br /> Thứ năm, củng cố, kiện toàn bộ máy tổ chức làm công tác tôn giáo của Đảng, chính <br /> quyền, Mặt trận và các đoàn thể  nhân dân; xây dựng qui chế  phối hợp phát huy sức  <br /> mạnh và hiệu quả công tác của hệ thống chính trị. Quan tâm đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ <br /> cán bộ làm công tác tôn giáo các cấp. Cán bộ làm công tác tôn giáo vùng dân tộc thiểu số <br /> phải được bồi dưỡng, huấn luyện để  hiểu biết phong tục tập quán, tiếng nói của dân <br /> tộc nơi mình công tác.  <br /> <br /> <br /> 4<br />  Những giải pháp nêu trên, theo tôi, đó là những giải pháp cơ bản trong công tác vận <br /> động quần chúng tín đồ  và chức sắc các tôn giáo, nó góp phần cùng với hệ  thống các  <br /> giải pháp trên các lĩnh vực kinh tế ­ chính trị, văn hoá, quốc phòng, an ninh để từng bước  <br /> xây dựng một xã hội mới ngày càng tự  do,  ấm no, hạnh phúc hơn, góp phần hạn chế <br /> những tiêu cực của các tôn giáo./.<br />  <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 5<br />