Cấu trúc và các qúa trình hình thành đại dương ( Nhà xuất bản đại học quốc gia hà nội ) - Chương mở đầu

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

91
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đây là một trong những tập sách nằm trong bộ tuyển tập về Hải d ơng học đợc viết dới dạng sách tham khảo nhng đồng thời cũng là sách giáo khoa dùng cho các khóa học mở rộng dành cho sinh viên Đại học năm thứ ba. Trong nội dung cuốn sách có sử dụng một số kết qủa nghiên cứu thuộc ch ơng trình “Hải d ơng S330”. Có thể nói Hải d ơng học là một ngành khoa học đa ngành, tuy nhiên nhiều nội dung nghiên cứu của nó vẫn không nằm ngoài phạm vi của một hoặc vài ngành khoa học chính thống. Vì vậy, ngời đọc sẽ tiếp nhận...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Cấu trúc và các qúa trình hình thành đại dương ( Nhà xuất bản đại học quốc gia hà nội ) - Chương mở đầu

§¹i häc Quèc gia Hµ néi Trêng ®¹i häc khoa häc tù nhiªn Joan Brown, Angela Colling, Dave Park, John Phillips, Dave Rothery vµ John Wright CÊu tróc vµ c¸c qóa tr×nh h×nh thµnh ®¹i d¬ng Ngêi dÞch: TrÞnh Lª Hµ Nhµ xuÊt b¶n ®¹i häc quèc gia hµ néi
Môc lôc Trang Giíi thiÖu vÒ cuèn s¸ch 5 Ch¬ng 1 Më ®Çu 6 1.1. §o vÏ b¶n ®å ®¹i d¬ng 6 1.1.1 C¸c ph¬ng ph¸p ®Þnh vÞ hµng h¶i 10 1.1.2 Ph¬ng ph¸p ®o ®é s©u 12 1.2. §o vÏ ®Þa h×nh ®¸y ®¹i d¬ng 15 1.2.1 §o vÏ ®é s©u qua vÖ tinh quan 19 1.3. §Þa chÊt vïng ®¸y biÓn 23 1.4. Tãm t¾t ch¬ng 1 25 Ch¬ng 2 H×nh th¸i ®¸y ®¹i d¬ng 27 2.1. §Æc ®iÓm chÝnh cña ®¸y ®¹i d¬ng 30 2.2. R×a lôc ®Þa 32 2.2.1 R×a lôc ®Þa æn ®Þnh 32 2.2.2 R×a lôc ®Þa ®Þa chÊn vµ c¸c cung ®¶o 33 2.3. Sèng nói ®¹i d¬ng 36 2.3.1 H×nh th¸i cña c¸c sèng nói ®¹i d¬ng 36 2.3.2 Mèi t¬ng quan tuæi vµ ®é s©u cña c¸c sèng nói ®¹i 37 d¬ng 2.4 §øt g·y biÕn d¹ng vµ ®íi nøt vì 38 2.5 §¸y s©u ®¹i d¬ng 41 2.5.1 §ång b»ng biÓn th¼m 42 2.5.2 C¸c nói ngÇm 43 2.5.3 Sù ph©n bè cña c¸c nói löa ngÇm 44
2.5.4 C¸c sèng nói ®Þa chÊn æn ®Þnh 46 2.6 §o vÏ ®é s©u qua vÖ tinh – trêng hîp nghiªn cøu cô 46 thÓ 2.7 Tãm t¾t ch¬ng 2 51 Ch¬ng 3 Sù tiÕn hãa cña ®¹i d¬ng 54 3.1. Qóa tr×nh tiÕn hãa cña ®¹i d¬ng 55 3.2. Sù ra ®êi cña ®¹i d¬ng 57 3.2.1 BiÓn §á 58 3.3 C¸c ®¹i d¬ng lín 61 3.31 BiÓn §Þa Trung H¶i 65 3.4 Tãm t¾t ch¬ng 3 66 Ch¬ng 4 CÊu t¹o vµ sù h×nh thµnh líp th¹ch quyÓn ®¹i 68 d¬ng 4.1 Sù thµnh t¹o cña líp th¹ch quyÓn ®¹i d¬ng 71 4.1.1 Dung nham d¹ng gèi: Líp vËt chÊt bªn ngoµi vá ®¹i 72 d¬ng 4.1.2 Sù h×nh thµnh cña tÇng ®¸ nói löa - vÝ dô cô thÓ 74 4.1.3 Ho¹t ®éng cña c¸c lß macma díi trôc t¸ch d·n 83 4.2 Sù ph©n ®o¹n cña c¸c trôc t¸ch d·n ®¹i d¬ng 84 4.2.1 Gi¶i thÝch qóa tr×nh h×nh thµnh líp th¹ch quyÓn ®¹i 87 d¬ng 4.2.2 Nh÷ng biÕn ®æi trong qóa tr×nh t¸ch d·n 89 4.2.3 Nh÷ng dÞ thêng trong líp vá 89 4.3 C¸c nói löa ngÇm vµ ®¶o nói löa 91 4.4 Tãm t¾t ch¬ng 4 93 Ch¬ng 5 Ho¹t ®éng thñy nhiÖt trong vá ®¹i d¬ng 96 5.1 B¶n chÊt cña qóa tr×nh thñy nhiÖt 100 5.1.1 Dßng nhiÖt, qóa tr×nh ®èi lu vµ thÈm thÊu 101
5.2 Nh÷ng biÕn ®æi hãa häc trong qóa tr×nh thñy nhiÖt 102 5.2.1 Sù biÕn ®æi cña ®Êt ®¸ 103 5.2.2 Nh÷ng thay ®æi x¶y ra trong níc biÓn 106 5.3 ‘Cét khãi ®en’ - kh¶ n¨ng dù b¸o c¸c vÊn ®Ò liªn quan 108 5.3.1 Cét “khãi ®en” ; cét “khãi tr¾ng” vµ dßng thñy nhiÖt 109 Êm 5.4 Ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c dßng thñy nhiÖt 113 5.4.1 Sù ®a d¹ng cña hÖ thèng thñy nhiÖt 115 5.4.2 BiÕn chÊt thñy nhiÖt 117 5.5 Lîng nhiÖt chuyÓn t¶i qua c¸c dßng thñy nhiÖt 117 5.6 Sù bay h¬i cña c¸c khÝ hoµ tan vµ c¸c lo¹i khÝ kh¸c 119 trong dung dÞch thñy nhiÖt 5.7 Tãm t¾t ch¬ng 5 122 Ch¬ng 6 §¹i d¬ng cæ vµ sù biÕn ®æi mùc níc biÓn 125 6.1 Sù ph©n bè cña c¸c lo¹i trÇm tÝch 125 6.1.1 C¸c nghiªn cøu vÒ trÇm tÝch vµ cæ h¶i d¬ng häc 128 6.2 Sù biÕn ®æi cña mùc níc biÓn 132 6.2.1 Sù biÕn ®æi cña mùc níc biÓn theo quy m« thêi gian 134 kh¸c nhau 6.2.2 Sù d©ng cao cña mùc níc biÓn sau b¨ng hµ 136 6.2.3 C¸c dao ®éng mùc níc trong §Ö tø 137 6.2.4 Sù ph¸t triÓn cña líp b¨ng phñ vïng Nam Cùc 142 6.2.5 Khñng ho¶ng ®é muèi trong biÓn §Þa Trung H¶i 144 6.2.6 Sù di chuyÓn cña c¸c ®ai khÝ hËu 150 6.2.7 ¶nh hëng cña c¸c qóa tr×nh kiÕn t¹o m¶ng lªn mùc 151 níc biÓn 6.2.8 C¸c thêi kú biÓn tiÕn, biÓn tho¸i lín 152 6.3 Tãm t¾t ch¬ng 6 154 Ch¬ng 7 Bèi c¶nh toµn cÇu 157
7.1 Chu tr×nh toµn cÇu 157 7.1.1 Sù biÕn ®æi cña c¸c thµnh phÇn trong chu tr×nh 160 7.1.2 ¶nh hëng cña nh÷ng biÕn ®æi ng¾n h¹n 161 7.1.3 §¹i d¬ng trong tr¹ng th¸i æn ®Þnh 162 7.2 §¸nh gi¸ tèc ®é cña mét vµi qóa tr×nh 164 7.3 Tãm t¾t ch¬ng 7 165 Phô lôc Cét ®Þa tÇng 167 Tµi liÖu tham kh¶o 168 Híng dÉn tr¶ lêi c¸c c©u hái 169
Giíi thiÖu vÒ cuèn s¸ch §©y lµ mét trong nh÷ng tËp s¸ch n»m trong bé tuyÓn tËp vÒ H¶i d¬ng häc ®îc viÕt díi d¹ng s¸ch tham kh¶o nhng ®ång thêi còng lµ s¸ch gi¸o khoa dïng cho c¸c khãa häc më réng dµnh cho sinh viªn §¹i häc n¨m thø ba. Trong néi dung cuèn s¸ch cã sö dông mét sè kÕt qña nghiªn cøu thuéc ch¬ng tr×nh “H¶i d¬ng S330”. Cã thÓ nãi H¶i d¬ng häc lµ mét ngµnh khoa häc ®a ngµnh, tuy nhiªn nhiÒu néi dung nghiªn cøu cña nã vÉn kh«ng n»m ngoµi ph¹m vi cña mét hoÆc vµi ngµnh khoa häc chÝnh thèng. V× vËy, ngêi ®äc sÏ tiÕp nhËn ®îc nhiÒu kiÕn thøc h¬n khi ®äc cuèn s¸ch nµy nÕu nh ®· cã mét tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ ®Þa chÊt, ®Þa hãa häc vµ ®Þa vËt lý. C¸c tËp s¸ch cßn l¹i n»m trong bé s¸ch nµy chñ yÕu ®i vµo c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn vËt lý, hãa häc vµ sinh häc (vµ nhiÒu phô nh¸nh liªn quan kh¸c). Ch¬ng 1 ®Õn ch¬ng 4 m« t¶ c¸c qóa tr×nh h×nh thµnh ®¸y ®¹i d¬ng, cÊu tróc vµ thµnh phÇn líp vá ®¹i d¬ng, nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh cña r×a lôc ®Þa. C¸c ®¹i d¬ng ngµy nay lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt “tøc thêi” vµ c¸c ch¬ng nµy sÏ gi¶i thÝch t¹i sao l¹i nh vËy?. Ch¬ng 5 cña cuèn s¸ch ®Ò cËp ®Õn sù h×nh thµnh cña c¸c “m¹ch níc nãng” díi vïng ®¸y s©u ®¹i d¬ng do ho¹t ®éng ®èi lu cña c¸c dßng níc biÓn bÞ ®èt nãng xuyªn qua vá ®¹i d¬ng. §Õn gi÷a nh÷ng n¨m 1960, hiÖn tîng nµy vÉn cßn lµ ®iÒu bÝ Èn, ph¶i mét vµi n¨m sau ®ã, ngêi ta míi cã thÓ kh¼ng ®Þnh b»ng c¸c quan tr¾c. KÓ tõ ®ã, nhiÒu ngêi míi cã c¬ héi chiªm ngìng nh÷ng bøc ¶nh ®Çy Ên tîng vÒ c¸c cét “khãi ®en” trªn c¸c sèng nói ngÇm díi ®¹i d¬ng. Ch¬ng 6 tr×nh bµy tãm t¾t vÒ sù ph©n bè chung cña c¸c lo¹i trÇm tÝch trªn ®¸y ®¹i d¬ng vµ cho thÊy trÇm tÝch cã thÓ ghi nhËn sù biÕn ®æi cña mùc níc biÓn vµ khÝ hËu trong qóa khø nh thÕ nµo. Cuèi cïng lµ ch¬ng 7 víi c¸c nghiªn cøu vÒ vai trß cña ®¹i d¬ng nh lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong chu tr×nh hãa häc toµn cÇu. Trong qóa tr×nh biªn so¹n s¸ch, mét sè c©u hái ®· ®îc c¸c t¸c gi¶ ®a ra nh»m gióp b¹n ®äc ph¸t triÓn c¸c cuéc th¶o luËn, ®ång thêi kiÓm tra l¹i c¸c kiÕn thøc võa häc víi phÇn gîi ý tr¶ lêi ®îc ®Æt ë cuèi s¸ch. Mét sè thuËt ng÷ chuyªn ngµnh quan träng sÏ ®îc in ch÷ ®Ëm khi b¾t ®Çu ®îc giíi thiÖu hay ®Ò cËp ®Õn.