intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Chiến lược tài chính bền vững vườn quốc gia Yon Don, tỉnh Đăk Lăk

Chia sẻ: Trần Thị Thanh Hằng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:32

Thêm vào BST
Báo xấu
144
lượt xem 23
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Để đạt được kết quả này, một nghiên cứu tài chính đang được tiến hành. Đề cương của nghiên cứu bao gồm tiến hành đánh gía hệ thống tài chính hiện đang được áp dụng cho công tác quản lý các khu bảo tồn ở Việt Nam, xác định các giải pháp cải thiện hiệu quả tài chính, tìm ra các phương án tài trợ và xây dựng các cơ chế tài trợ cho phép dự án PARC thiết lập cơ chế hỗ trợ vốn dài hạn phục vụ công tác quản lý các khu bảo tồn. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chiến lược tài chính bền vững vườn quốc gia Yon Don, tỉnh Đăk Lăk

  1. PARC Yok Don Côc kiÓ m l©m, Bé n« ng nghiÖ p vµ ph¸T triÓ n n« ng th« n nghiªn cøu tµi chÝnh Dù ¸n PARC Pha II: ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don, tØnh §¨k L¨k Dù ¸n tµi trî bëi UNDP VIE/95/G31&031 X©y dùng C¸c Khu b¶o tån nh»m B¶o vÖ Tµi nguyªn Thiªn nhiªn trªn C¬ së Sinh th¸i C¶nh quan (PARC) Hµ Néi, Th¸ng 1 N¨m 2003
  2. B¸o c¸o nµy tr×nh ChÝnh Phñ ViÖt Nam trong khu«n khæ dù ¸n tµi trî bëi GEF vµ UNDP VIE/95/G31&031 “X©y dùng C¸c Khu b¶o tån nh»m B¶o vÖ Tµi nguyªn Thiªn nhiªn trªn C¬ së Sinh th¸i C¶nh quan” (PARC). B¸o c¸o ®−îc viªt bëi IUCN – Tæ Chøc B¶o Tån Thiªn Nhiªn Quèc TÕ. Tªn c«ng tr×nh: IUCN, 2003, ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don, tØnh §¨k L¨k, Dù ¸n PARC VIE/95/G31&031, ChÝnh Phñ ViÖt Nam (Côc KiÓm L©m) /UNOPS/UNDP/IUCN, Hµ Néi Dù ¸n tµi trî bëi: Quü M«i tr−êng Toµn cÇu (GEF), Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc (UNDP) vµ Bé N«ng NghiÖp vµ Ph¸t TriÓn N«ng Th«n C¬ quan chñ qu¶n: Côc KiÓm L©m C¬ quan thùc hiÖn: V¨n Phßng DÞch Vô Dù ¸n Liªn Hîp Quèc (UNOPS) IUCN – Tæ Chøc B¶o Tån Thiªn Nhiªn Quèc TÕ B¶n quyÒn: Côc KiÓm L©m, Bé N«ng NghiÖp vµ Ph¸t TriÓn N«ng Th«n L−u tr÷ t¹i: www.undp.org.vn/projects/parc C¸c quan ®iÓm ®−a ra trong b¸o c¸o nµy lµ quan ®iÓm cña c¸ nh©n t¸c gi¶ chø kh«ng nhÊt thiÕt lµ quan ®iÓm cña Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc, Côc KiÓm l©m hay c¬ quan chñ qu¶n cña t¸c gi¶ B¶n tiÕng ViÖt nµy ®−îc dÞch tõ nguyªn b¶n tiÕng Anh. Do sè l−îng b¸o c¸o cña dù ¸n qu¸ lín, c«ng t¸c biªn dÞch cã thÓ cßn thiÕu chÝnh x¸c hoÆc sai xãt. NÕu cã nghi ngê, xin tham kh¶o b¶n gèc tiÕng Anh. §©y lµ b¸o c¸o néi bé cña dù ¸n PARC, ®−îc x©y dùng ®Ó phôc vô c¸c môc tiªu cña dù ¸n. B¸o c¸o ®−îc sö dông lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c thµnh phÇn cña ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn hÖ sinh th¸i mµ dù ¸n sö dung. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, mét sè néi dung cña b¸o c¸o cã thÓ ®· ®−îc thay ®æi so víi thêi ®iÓm phiªn b¶n nµy ®−îc xuÊt b¶n. Ên phÈm nµy ®−îc phÐp t¸i xuÊt b¶n cho môc ®Ých gi¸o dôc hoÆc c¸c môc ®Ých phi th−¬ng m¹i kh¸c kh«ng cÇn xin phÐp b¶n quyÒn víi ®Iòu kiÖn ph¶I ®¶m b¶o trÝch dÉn nguån ®Çy ®ñ. Nghiªm cÊm t¸i xuÊt b¶n Ên phÈm nµy cho c¸c môc ®Ých th−¬ng m¹i kh¸c mµ kh«ng ®−îc sù cho phÐp b»ng v¨n b¶n cña c¬ quan gi÷ b¶n quyÒn.
  3. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don Môc lôc Tãm t¾t ..................................................................................................................................... 2 1 Giíi thiÖu............................................................................................................................. 6 Dù ¸n PARC vµ Nghiªn cøu Tµi chÝnh ..................................................................................... 6 1.1 Dù ¸n PARC ................................................................................................................. 6 1.2 Ph¹m vi Nghiªn cøu Tµi chÝnh ....................................................................................... 6 2 T×nh h×nh tµi chÝnh hiÖn nay: Ng©n s¸ch hiÖn nay vµ theo ®Ò xuÊt cho v−ên quèc gia Yok §«n ..................................................................................................................................... 7 2.1 C¸c luång vèn cho vïng lâi........................................................................................... 7 2.2 Nguån thu tõ vïng lâi .................................................................................................... 9 2.3 Luång vèn cÊp cho c¸c hé vïng lâi vµ vïng ®Öm ....................................................... 10 3 C¸c khã kh¨n tµi chÝnh ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý v−ên Quèc gia Yok §«n ........................ 12 3.1 Ng©n s¸ch ®Çu t−........................................................................................................ 12 3.2 Ng©n s¸ch cho chi phÝ th−êng xuyªn .......................................................................... 13 3.3 T×nh tr¹ng nhiÒu ®Çu mèi lËp kÕ ho¹ch vµ ®Çu t− ........................................................ 13 3.4 Quy ho¹ch tµi chÝnh .................................................................................................... 14 4 C¬ chÕ t¹o vµ ph©n bæ nguån vèn phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý v−ên quèc gia Yok §«n ..... 15 4.1 C¸c ho¹t ®éng du lÞch ................................................................................................ 15 4.2 Nh·n sinh th¸i cho cµ phª .......................................................................................... 17 4.3 Thµnh lËp quü tÝn th¸c ................................................................................................ 19 4.4 C¬ chÕ kÕt hîp lËp ng©n s¸ch víi quy ho¹ch V−ên QG ............................................ 20 5 KhuyÕn nghÞ: Nhu cÇu tµi chÝnh bÒn v÷ng ........................................................................ 22 cho V−ên Quèc gia Yok §«n .................................................................................................. 22 5.1. Ng©n s¸ch hiÖn nay cho V−ên QG Yok §«n ............................................................ 22 5.2. T¹o nguån thu bæ sung cho V−ên QG Yok §«n ...................................................... 22 5.3. Ph©n bæ vèn cho V−ên QG Yok §«n ....................................................................... 23 5.4. Quy ho¹ch tµi chÝnh cho V−ên QG Yok §«n ............................................................ 24 6 Phô lôc: B¸o c¸o vÒ s¶n xuÊt cµ phª bÒn v÷ng............................................................... 25 6.1. Cµ phª ë ViÖt Nam vµ tØnh §¾c L¾c ......................................................................... 25 6.2. C¸c th«ng tin vÒ c«ng nghiÖp cµ phª....................................................................... 25 6.3. C¸c biÖn ph¸p s¶n xuÊt bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ vµ m«i tr−êng .................................... 26 6.4. Ph−¬ng ¸n ®Ò xuÊt cho V−ên QG Yok §«n ............................................................. 29 6.5. KÕt luËn .................................................................................................................... 29 6.6. KhuyÕn nghÞ ............................................................................................................. 30 1
  4. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don Tãm t¾t Nghiªn cøu Tµi chÝnh Dù ¸n PARC Dù ¸n “ X©y dùng c¸c Khu b¶o tån nh»m b¶o vÖ nguån Tµi nguyªn thiªn nhiªn trªn c¬ së øng dông quan ®iÓm sinh th¸i c¶nh quan” (PARC) ®−îc b¾t ®Çu vµo n¨m 1998 vµ sÏ ho¹t ®éng ®Õn n¨m 2003. Môc tiªu cña dù ¸n lµ x©y dùng vµ thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¸c ph−¬ng ph¸p c¶i tiÕn nh»m b¶o vÖ c¸c loµi ®éc ®¸o, ®ang bÞ ®e do¹ vµ sinh c¶nh cña chóng ë ViÖt Nam. Víi viÖc ¸p dông ph−¬ng thøc tiÕp cËn sinh th¸i c¶nh quan, g¾n kÕt c¸c h×nh thøc sö dông ®Êt vµo viÖc b¶o vÖ vµ phôc håi rõng ë vïng lâi vµ vïng ®Öm, dù ¸n cè g¾ng lµm gi¶m bít c¸c nguy c¬ ®e do¹ ®Õn ®a d¹ng sinh häc th«ng qua lång ghÐp c¸c môc tiªu ph¸t triÓn vµ b¶o tån. C¸c ho¹t ®éng thùc tÕ tËp trung vµo 3 khu b¶o tån (PA): V−ên Quèc gia Ba BÓ (BBNP), ë tØnh B¾c C¹n, Khu B¶o tån Thiªn nhiªn Na Hang(NHNR) ë tØnh Tuyªn Quang, ( c¶ 2 ®Òu ë miÒn B¾c ViÖt Nam), vµ V−ên Quèc gia Yok Don (YDNP) ë tØnh §¾c L¾c (T©y Nguyªn). KÕt qu¶ 1.6 cña Dù ¸n PARC ®Ò cËp ®Õn “x©y dùng mét c¬ chÕ cÊp vèn dµi h¹n phôc vô b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ ph¸t triÓn céng ®ång ë c¸c vïng môc tiªu”. • §Ó ®¹t ®−îc kÕt qu¶ nµy, mét Nghiªn cøu Tµi chÝnh ®ang ®−îc tiÕn hµnh. §Ò c−¬ng cña nghiªn cøu bao gåm tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ hÖ thèng tµi chÝnh hiÖn ®ang ®−îc ¸p dông cho c«ng t¸c qu¶n lý c¸c khu b¶o tån ë ViÖt nam; x¸c ®Þnh c¸c gi¶i ph¸p c¶i thiÖn hiÖu qu¶ tµi chÝnh, t×m ra c¸c ph−¬ng ¸n tµi trî vµ x©y dùng c¸c c¬ chÕ tµi trî cho phÐp dù ¸n PARC thiÕt lËp c¬ chÕ hç trî vèn dµi h¹n phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý c¸c khu b¶o tån, trong ®ã ®Æt −u tiªn b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ thõa nhËn c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn céng ®ång ®Þa ph−¬ng ë c¸c khu vùc thùc hiÖn dù ¸n; vµ tiÕn hµnh t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p h×nh thµnh (c¸c) quü tÝn th¸c cho c¸c khu b¶o tån trong khu«n khæ dù ¸n PARC. • B¸o c¸o nµy tr×nh bµy nh÷ng ph¸t hiÖn tõ Giai ®o¹n III cña Nghiªn cøu Tµi chÝnh. B¸o c¸o ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ nhu cÇu tµi chÝnh hiÖn nay, vµ c¸c c¬ héi trong t−¬ng lai vÒ viÖc cung cÊp nguån tµi chÝnh dµi h¹n cho V−ên quèc gia Yok §«n. • C¸c b¸o c¸o vÒ thùc tr¹ng tµi chÝnh trong c¸c khu b¶o tån ë ViÖt Nam vµ c¸c chiÕn l−îc t×m nguån tµi chÝnh bÒn v÷ng cho V−ên QG Ba BÓ vµ Khu BTTN Na Hang ®· ®−îc hoµn thµnh trong Giai ®o¹n II cña Nghiªn cøu Tµi chÝnh vµ cã thÓ khai th¸c t¹i V¨n phßng Dù ¸n Trung −¬ng dù ¸n PARC. T×nh h×nh tµi chÝnh V−ên QG Yok §«n • TÝnh theo ®Çu diÖn tÝch, nguån vèn dµnh cho V−ên QG Yok §«n thÊp h¬n so víi c¸c v−ên quèc gia kh¸c do Bé NNPTNT qu¶n lý ë ViÖt Nam. • Cho ®Õn nay, ng©n s¸ch ®Çu t− cho vïng lâi cña VQG Yok §«n t−¬ng ®−¬ng víi møc nªu trong b¶n gèc KÕ ho¹ch §Çu t− cho V−ên. • KÕ ho¹ch §Çu t− cho V−ên QG Yok §«n më réng nªu møc ®Çu t− c¬ b¶n cao h¬n tr−íc kia: tæng sè vµ theo diÖn tÝch. • Tû träng ng©n s¸ch th−êng xuyªn trong tæng sè ng©n s¸ch dµnh cho V−ên QG Yok §«n ®· t¨ng lªn theo thêi gian: tõ 1/4 n¨m 1997 lªn 1/3 n¨m 2002. • Ngoµi ng©n s¸ch ®Çu t− c¬ b¶n vµ cho chi tiªu th−êng xuyªn cña Bé NN&PTNT, V−ên QG Yok §«n còng nhËn ®−îc nguån kinh phÝ tõ Ch−¬ng tr×nh Quèc gia 661 vµ Dù ¸n PARC. Trong 2 n¨m qua, nguån kinh phÝ nµy ®· chiÕm tõ 16%-19% tæng sè kinh phÝ dµnh cho V−ên Quèc gia. 2
  5. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don • Du lÞch còng ®em l¹i mét sè nguån thu cho V−ên QG Yok §«n, nh−ng chØ chiÕm mét tû träng thÊp trong tæng sè kinh phÝ: kho¶ng 1% trong 2 n¨m qua. • Nguån kinh phÝ Trung −¬ng, §Þa ph−¬ng vµ HuyÖn dµnh cho c¸c x· vïng ®Öm lµ cùc kú thÊp, víi tæng sè lµ 10,369 tû ®ång n¨m 2001- trung b×nh 1728 triÖu ®ång/x·, hay 1,3 triÖu ®ång/hé gia ®×nh. • LÇn ®Çu tiªn, YDNP ®ang trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t− du lÞch sinh th¸i vïng lâi vµ vïng ®Öm cho giai ®o¹n 2002-2010. C¸c kÕ ho¹ch nµy ®ßi hái ph¶i cã thªm nguån kinh phÝ tõ Bé NN&PTNT ngoµi sè ph©n bæ ng©n s¸ch hiÖn cã. • Mét ng©n s¸ch dù to¸n ®· ®−îc ®−a ra cho KÕ ho¹ch §Çu t− Vïng §Öm V−ên QG Yok §«n: víi møc trung b×nh 10 tû ®ång/n¨m, ng©n s¸ch nµy cã thÓ t¨ng gÊp ®«i sè ng©n s¸ch nhµ n−íc hiÖn ®ang chi cho c¸c x· vïng ®Öm. HiÖn vÉn ch−a cã nguån ng©n s¸ch nµo dµnh cho KÕ ho¹ch §Çu t− Du lÞch Sinh th¸i V−ên QG Yok §«n. C¸c h¹n chÕ tµi chÝnh ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý V−ên QG Yok §«n • HiÖn nay, kh«ng cã ®ñ nguån kinh phÝ cÊp cho c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý vïng lâi: träng t©m cña ho¹t ®éng qu¶n lý chñ yÕu tËp trung vµo viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng nh−ng kh«ng ph¶i tÊt c¶ ®Òu phï hîp víi môc tiªu b¶o tån ®a d¹ng sinh häc. • HiÖn kh«ng ®ñ kinh phÝ cho chi th−êng xuyªn ë vïng lâi: sè ng©n s¸ch nµy ®−îc tÝnh to¸n theo sè biªn chÕ, do ®ã sè kinh phÝ cßn l¹i kh«ng ®ñ ®Ó chi cho thiÕt bÞ, c¸c chi phÝ vËn hµnh vµ b¶o tr× kh¸c. • HiÖn kh«ng cã ®ñ nguån kinh phÝ TW, §Þa ph−¬ng vµ HuyÖn cho c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh häc ë vïng ®Öm: phÇn lín sè chi tiªu hiÖn nay tËp trung vµo viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c¬ së h¹ tÇng. • Do cã sù chËm trÔ trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ phª duyÖt ng©n s¸ch nhµ n−íc, viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý trong thùc tÕ còng bÞ chËm vµ cã nguy c¬ dÔ dÉn ®Õn viÖc sö dông c¸c nguån lùc kh«ng hiÖu qu¶ vµ hiÖu lùc; • MÆc dï cã c¸c KÕ ho¹ch §Çu t− 10 n¨m, nh−ng Ban qu¶n lý V−ên khã cã thÓ dù ®o¸n ®−îc sè l−îng ph©n bæ sÏ nhËn ®−îc trong t−¬ng lai, ngoµi quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch ng©n s¸ch hµng n¨m. • N¨ng lùc cña V−ên QG Yok §«n trong viÖc huy ®éng thªm hoÆc ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån vèn cßn yÕu, vµ c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t− hÇu nh− phô thuéc hoµn toµn vµo nguån ng©n s¸ch nhµ n−íc. • Cã rÊt nhiÒu c¸c ®Çu mèi lËp kÕ ho¹ch ng©n s¸ch cho vïng ®Öm vµ vïng lâi (KÕ ho¹ch ®Çu t− V−ên QG Yok §«n, KÕ ho¹ch ®Çu t− du lÞch sinh th¸i V−ên QG Yok §«n, KÕ ho¹ch ®Çu t− Vïng ®Öm V−ên QG Yok §«n, KÕ ho¹ch Ho¹t ®éng PARC, c¸c KÕ ho¹ch Sö dông Tµi nguyªn th«n b¶n (dù ¸n PARC); KÕ ho¹ch Ph¸t triÓn Kinh tÕ x· héi cña tØnh) song thiÕu tÝnh nhÊt qu¸n vµ ®ång bé, vµ ®«i khi cßn chång chÐo, m©u thuÉn víi nhau. • HiÖn t¹i ch−a cã sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan trong c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch, phª duyÖt vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng trong vïng lâi vµ vïng ®Öm. Do vËy, cho ®Õn nay vÉn ch−a thÓ ®−a ra ®−îc mét kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ tµi chÝnh thèng nhÊt cho c¶ vïng lâi vµ vïng ®Öm, vµ c¸c ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan kh¸c nhau (V−ên quèc gia, tØnh, huyÖn, x· vµ nhµ tµi trî). • MÆc dï KÕ ho¹ch Ho¹t ®éng vµ c¸c KÕ ho¹ch §Çu t− V−ên QG Yok §«n x©y dùng kÕ ho¹ch tõ trung ®Õn dµi h¹n lµ 5-10 n¨m, vÉn kh«ng cã mét chiÕn l−îc vÒ huy ®éng tµi chÝnh nh»m viÖc thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch nµy hoÆc ®a d¹ng ho¸ nguån tµi chÝnh. V× vËy, VQG hÇu nh− phô thuéc vµo nguån ng©n s¸ch nhµ n−íc vµ chØ cã thÓ chi tiªu trong sè ng©n s¸ch nhµ n−íc ph©n bæ. 3
  6. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don C¬ chÕ t¹o nguån tµi chÝnh bæ sung cho V−ên QG Yok §«n • HiÖn cã nhu cÇu t¹o nguån tµi chÝnh bæ sung ®Ó chi phÝ cho viÖc thùc hiÖn KÕ ho¹ch §Çu t−, KÕ ho¹ch Du lÞch sinh th¸i vµ KÕ ho¹ch Ph¸t triÓn Vïng ®Öm vµ cho chi phÝ th−êng xuyªn. • Ho¹t ®éng du lÞch vµ s¶n xuÊt cµ phª cã thÓ t¹o thªm nguån vèn cho qu¶n lý v−ên còng nh− t¹o ra c¸c khuyÕn khÝch vÒ kinh tÕ vµ tµi chÝnh cho b¶o tån ®a d¹ng sinh häc cho c¸c céng ®ång sèng ë vïng ®Öm. • Cã 3 gi¶i ph¸p chÝnh ®Ó cã thÓ t¨ng nguån kinh phÝ liªn quan ®Õn du lÞch cho V−ên QG Yok §«n: T¨ng sè du kh¸ch; tÝnh phÝ hîp lý ®èi víi c¸c dÞch vô phôc vô du kh¸ch th¨m V−ên QG Yok §«n; t¨ng møc ®ãng gãp tõ du lÞch vïng ®Öm cho V−ên QG Yok §«n. C¸c gi¶i ph¸p nµy ®−îc ®Ò cËp chi tiÕt trong b¸o c¸o nµy. • Cã thÓ huy ®éng nguån vèn cho c«ng t¸c qu¶n lý V−ên còng nh− t¹o c¸c khuyÕn khÝch cho c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh häc th«ng qua sö dông nh·n sinh th¸i, s¶n xuÊt cµ phª s¹ch mang th−¬ng hiÖu Yok Don. Cã thÓ dµnh mét phÇn nguån thu cho V−ên QG Yok §«n ®−îc thanh to¸n tõ c¸c doanh nghiÖp céng nghiÖp cµ phª. N«ng d©n cã thÓ ®−îc h−ëng lîi tõ møc gi¸ tr¶ thªm cho c¸c s¶n phÈm s¹ch nµy. C¸c néi dung nµy ®−îc ®Ò cËp chi tiÕt trong b¸o c¸o. C¬ chÕ ph©n bæ vèn cho V−ên QG Yok §«n • ViÖc ph©n bæ ng©n s¸ch nhµ n−íc ®−îc dùa trªn c¸c KÕ ho¹ch §Çu t− vµ KÕ ho¹ch Ng©n s¸ch hµng n¨m, vµ do ®ã khã mµ cã thÓ ®−îc t¨ng thªm. §©y vÉn lµ c¬ chÕ chñ yÕu ®Ó ph©n bæ c¸c kho¶n kinh phÝ nhµ n−íc cho V−ên QG Yok §«n. Tuy nhiªn, vÉn cã thÓ ph©n bæ vµ sö dông hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån ng©n s¸ch nhµ n−íc. • ViÖc x©y dùng mét Quü TÝn th¸c cã thÓ lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt ®Ó t¹o ra vµ ph©n bæ nguån tµi chÝnh bæ xung dµi h¹n cho c¸c ho¹t ®éng cña V−ên, ngoµi sè ng©n s¸ch nhµ n−íc hiÖn cã. Quü nµy cã thÓ sö dông c¸c nguån thu bæ xung cã ®−îc còng nh− lµ c¸c kho¶n ®ãng gãp ngoµi ng©n s¸ch kh¸c tõ c¸c nguån kh¸c nhau, vµ vËn hµnh nh− lµ mét quü ®a cæ ®«ng d−íi sù qu¶n lý cña Ban Qu¶n lý V−ên QG Yok §«n. CÇn dµnh riªng mét kho¶n cho c¸c chi phÝ th−êng xuyªn, vµ trang tr¶i cho c¸c ho¹t ®éng vïng ®Öm lÉn vïng lâi, còng nh− lµ cung cÊp nguån vèn cho V−ên, c¸c cÊp chÝnh quyÒn tØnh, huyÖn vµ x· vµ cho c¸c hé gia ®×nh ë vïng l©n cËn V−ên. Nhu cÇu kÕt hîp quy ho¹ch qu¶n lý víi kÕ ho¹ch tµi chÝnh • C¸c khuyÕn nghÞ vÒ huy ®éng tµi chÝnh cÇn ®−îc xem lµ mét phÇn kh«ng t¸ch rêi cña kÕ ho¹ch ®Çu t−/ho¹t ®éng cña V−ên QG Yok §«n, bëi v× trong khi ®iÒu quan träng lµ cÇn x¸c ®Þnh c¸c yªu cÇu vÒ qu¶n lý vµ tµi chÝnh, th× ®iÒu kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ ph¶i x©y dùng vµ thùc hiÖn mét chiÕn l−îc nh»m huy ®éng ®−îc nguån vèn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn ®−îc kÕ ho¹ch nµy. C¸ch tiÕp cËn nh− vËy cÇn ®−îc chÝnh thøc thõa nhËn nh− lµ mét phÇn cña qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng hay qu¶n lý cho c¸c khu b¶o tån ë ViÖt Nam. • TÊt c¶ c¸c nguån lùc tµi chÝnh hiÖn cã vµ bæ xung cÇn ph¶i ®−îc g¾n kÕt víi nhu cÇu qu¶n lý V−ên QG Yok §«n, c¶ vïng lâi vµ vïng ®Öm. CÇn tiÕp tôc x¸c ®Þnh c¸c yªu cÇu qu¶n lý vµ c¸c −u tiªn th«ng qua qu¸ tr×nh x©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t−/ho¹t ®éng, nh−ng qu¸ tr×nh nµy ph¶i ®−îc thèng nhÊt víi viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch t×m nguån tµi chÝnh vµ ng©n s¸ch mét c¸ch chi tiÕt. §iÒu nµy kh«ng chØ lµm cho c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng mµ c¸c dù to¸n vÒ nguån lùc tµi chÝnh còng trë nªn thùc tÕ h¬n, vµ x¸c ®Þnh ®−îc c¸c nguån cã kh¶ n¨ng huy ®éng còng nh− thêi ®iÓm huy ®éng theo kÕ ho¹ch. 4
  7. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don • TÊt c¶ c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t− vµ qu¶n lý vïng lâi vµ vïng ®Öm V−ên QG Yok §«n, bao gåm KÕ ho¹ch §Çu t−, KÕ ho¹ch §Çu t− Du lÞch sinh th¸i, KÕ ho¹ch §Çu t− Vïng §Öm; KÕ ho¹ch Ho¹t ®éng, c¸c KÕ ho¹ch sö dông tµi nguyªn th«n b¶n vµ KÕ ho¹ch Ph¸t triÓn Kinh tÕ X· héi cña tØnh cÇn ph¶i ®−îc phèi hîp ®ång bé vµ thèng nhÊt víi nhau. ViÖc ®èi tho¹i gi÷a c¸c c¬ quan tham gia vµo x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch lµ néi dung quan träng cña qu¸ tr×nh nµy. • §Ó thùc hiÖn khuyÕn nghÞ t×m nguån tµi chÝnh, cÇn x©y dùng mét m«i tr−êng ®Þnh chÕ vµ hµnh chÝnh thÝch hîp vµ t¨ng c−êng n¨ng lùc cña ®éi ngò c¸n bé tham gia. 5
  8. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don 1 Giíi thiÖu: Dù ¸n PARC vµ Nghiªn cøu Tµi chÝnh 1.1 Dù ¸n PARC Dù ¸n “ X©y dùng c¸c Khu b¶o tån nh»m b¶o vÖ nguån Tµi nguyªn thiªn nhiªn trªn c¬ së øng dông quan ®iÓm sinh th¸i c¶nh quan” (PARC) ®−îc b¾t ®Çu vµo n¨m 1998 vµ sÏ ho¹t ®éng ®Õn n¨m 2003. Môc tiªu cña dù ¸n lµ x©y dùng vµ thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¸c ph−¬ng ph¸p c¶i tiÕn nh»m b¶o vÖ c¸c loµi ®éc ®¸o, ®ang bÞ ®e do¹ vµ sinh c¶nh cña chóng ë ViÖt Nam. Víi viÖc ¸p dông ph−¬ng thøc tiÕp cËn sinh th¸i c¶nh quan, g¾n kÕt c¸c h×nh thøc sö dông ®Êt vµo viÖc b¶o vÖ vµ phôc håi rõng ë vïng lâi vµ vïng ®Öm, dù ¸n cè g¾ng lµm gi¶m bít c¸c nguy c¬ ®e do¹ ®Õn ®a d¹ng sinh häc th«ng qua lång ghÐp c¸c môc tiªu ph¸t triÓn vµ b¶o tån. PARC ®−îc ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ GEF-UNDP tµi trî, vµ ®−îc V¨n phßng Dù ¸n Quèc gia ë Côc KiÓm l©m thuéc Bé NNPTNT qu¶n lý vµ nhËn trî gióp kü thuËt tõ IUCN- Tæ chøc B¶o tån ThÕ giíi. C¸c ho¹t ®éng hiÖn tr−êng ®−îc thùc hiÖn bëi C«ng ty Scot Wilson Ch©u ¸ TBD vµ Ban qu¶n lý Dù ¸n C¬ Së. PARC triÓn khai ho¹t ®éng ë 3 khu b¶o tån (PA)- V−ên Quèc gia Ba BÓ, Khu b¶o tån Thiªn nhiªn Na Hang vµ V−ên Quèc gia Yok Don. Dù ¸n ®ang triÓn khai ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn vµ b¶o tån ë c¶ ba khu th«ng qua c¸ch tiÕp cËn cïng tham gia, huy ®éng vµ t¨ng c−êng n¨ng lùc cho c¸c céng ®ång ®Þa ph−¬ng vµ c¸c c¬ quan liªn quan cña nhµ n−íc. C¸c ho¹t ®éng ®ang ®−îc tiÕn hµnh t¹i hiÖn tr−êng theo 4 ch−¬ng tr×nh sau ®©y: • B¶o tån (c¬ së h¹ tÇng khu BT, qu¶n lý BT, gi¸m s¸t sinh häc vµ x· héi) • N©ng cao nhËn thøc m«i tr−êng vµ du lÞch sinh th¸i (gi¸o dôc vµ n©ng cao nhËn thøc m«i tr−êng, ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i). • Ph¸t triÓn céng ®ång (ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ë c¸c khu vùc vïng ®Öm, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bªn trong/xung quanh khu b¶o tån vïng lâi, t¨ng c−êng thu nhËp hiÖn cã vµ t¹o thu nhËp thay thÕ). • Quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ l©m nghiÖp (quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ ph¸t triÓn l©m nghiÖp) 1.2 Ph¹m vi Nghiªn cøu Tµi chÝnh KÕt qu¶ 1.6 cña Dù ¸n PARC lµ “thiÕt lËp mét c¬ chÕ cÊp vèn dµi h¹n cho b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ ph¸t triÓn céng ®ång trong c¸c vïng môc tiªu”. §Ó ®¹t ®−îc kÕt qu¶ nµy, mét Nghiªn cøu Tµi chÝnh ®ang ®−îc tiÕn hµnh theo c¸c ®iÒu kho¶n c«ng t¸c sau: 1. §¸nh gi¸ hÖ thèng tµi chÝnh ®ang ®−îc ¸p dông trong qu¶n lý c¸c khu b¶o tån ë ViÖt nam, trong ®ã cã c¸c ®iÓm dù ¸n PARC. 2. X¸c ®Þnh c¸c gi¶i ph¸p c¶i thiÖn hiÖu qu¶ tµi chÝnh, t×m ra c¸c ph−¬ng ¸n tµi trî kh¸c nhau vµ x©y dùng c¸c c¬ chÕ tµi trî míi gióp dù ¸n PARC thiÕt lËp c¬ chÕ hç trî tµi chÝnh dµi h¹n phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý c¸c khu b¶o tån, trong ®ã ®Æt −u tiªn vµo b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ nhËn biÕt c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn céng ®ång trong c¸c vïng môc tiªu. 3. Kh¶o s¸t ph−¬ng ¸n thµnh lËp (c¸c) quü tÝn th¸c cho c¸c khu b¶o tån thuéc dù ¸n PARC. 6
  9. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don 2 T×nh h×nh tµi chÝnh hiÖn nay: Ng©n s¸ch hiÖn nay vµ theo ®Ò xuÊt cho v−ên quèc gia Yok §«n Ch−¬ng nµy xem xÐt ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng tµi chÝnh hiÖn nay cña YDNP vµ tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c nguån vèn hiÖn nay vµ theo kÕ ho¹ch dµnh cho vïng ®Öm vµ vïng lâi cña V−ên Quèc gia Yok §«n. Nh÷ng kÕt luËn chÝnh cña ch−¬ng nµy lµ: • VÒ mÆt diÖn tÝch, nguån vèn cÊp cho V−ên QG Yok §«n thÊp h¬n so víi c¸c V−ên Quèc gia kh¸c do Bé NNPTNT qu¶n lý ë ViÖt nam. • Cho ®Õn nay, ng©n s¸ch ph©n bæ cho vïng lâi cña VQG ®· t−¬ng ®−¬ng víi møc ®−îc nªu trong KÕ ho¹ch §Çu t− cho V−ên. • KÕ ho¹ch §Çu t− V−ên QG Yok §«n më réng nªu møc ®Çu t− cao h¬n tr−íc ®©y: vÒ tæng l−îng vµ theo ®Çu diÖn tÝch. • Ngoµi ng©n s¸ch cho ®Çu t− c¬ b¶n vµ chi tiªu th−êng xuyªn cña Bé NN & PTNT, V−ên QG Yok §«n còng tiÕp nhËn kinh phÝ tõ Ch−¬ng tr×nh Quèc gia 661 vµ Dù ¸n PARC. Trong 2 n¨m qua, nguån kinh phÝ nµy chiÕm tõ 16%-19% tæng kinh phÝ dµnh cho V−ên. • Du lÞch t¹o mét sè nguån thu cho V−ên QG Yok §«n, nh−ng chØ chiÕm mét tû träng thÊp trong tæng kinh phÝ: kho¶ng 1% trong 2 n¨m qua. • Kinh phÝ dµnh cho c¸c x· vïng ®Öm lµ rÊt thÊp, víi tæng sè lµ 10,369 tû ®ång n¨m 2001- trung b×nh 1728 triÖu ®ång/x·, hay 1,3 triÖu ®ång/hé gia ®×nh. • LÇn ®Çu tiªn, V−ên QG Yok §«n triÓn khai x©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t− ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i vïng lâi vµ vïng ®Öm cho giai ®o¹n 2002-2010. C¸c kÕ ho¹ch nµy ®ßi hái ph¶i cã thªm nguån kinh phÝ. • Mét ng©n s¸ch dù to¸n ®· ®−îc ®−a ra cho KÕ ho¹ch §Çu t− Vïng §Öm V−ên QG Yok §«n: víi møc trung b×nh 10 tû ®ång/n¨m. Ng©n s¸ch nµy cã thÓ sÏ gÊp ®«i sè ng©n s¸ch nhµ n−íc hiÖn ®ang chi cho c¸c x· vïng ®Öm. 2.1 C¸c luång vèn cho vïng lâi Cã nhiÒu dù to¸n kh¸c nhau vÒ nhu cÇu nguån vèn cho V−ên QG Yok §«n cho giai ®o¹n 1999-2010 (B¶ng 1): • KÕ ho¹ch ®Çu t− 1998 cho V−ên QG Yok §«n më réng víi diÖn tÝch lµ 115.545 ha ®Ò xuÊt cÇn 100 c¸n bé vµ yªu cÇu ng©n s¸ch ®Çu t− lµ 41,851 tû ®ång cho giai ®o¹n 1999-2005 (Bé NNPTNT 1998). • KÕ ho¹ch dù to¸n møc ®Çu t− tæng thÓ n¨m 1999 cho V−ên QG Yok §«n nªu nhu cÇu cÇn 38,482 tû ®ång tõ n¨m 2000, nh−ng kh«ng nªu cô thÓ giai ®o¹n thêi gian lµ bao l©u. • KÕ ho¹ch §Çu t− th¸ng 6/2001 cho V−ên QG Yok §«n më réng nªu con sè cô thÓ lµ cÇn 82,656 tû ®ång trong giai ®o¹n 2002-2006, bao gåm 90% ng©n s¸ch nhµ n−íc, 5% ®i vay vµ 5% huy ®éng tõ c¸c nguån kh¸c. • KÕ ho¹ch dù to¸n th¸ng 8/2002 vÒ ®Çu t− cho V−ên QG Yok §«n cho giai ®o¹n 2002- 2010 nªu l−îng vèn cÇn cã lµ 133 tû ®ång ®Ó trang tr¶i cho c¸c ho¹t ®éng vïng lâi. • GÇn ®©y, dù ¸n PARC ®· dù th¶o KÕ ho¹ch Ho¹t ®éng cña V−ên QG Yok §«n cho giai ®o¹n 5 n¨m nh−ng ch−a nªu c¸c dù to¸n ng©n s¸ch. 7
  10. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don • HiÖn nay, Ban Qu¶n lý Vuên ®ang trong qu¸ tr×nh x©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t− du lÞch sinh th¸i cho vïng lâi cña V−ên QG Yok §«n. KÕ ho¹ch vÉn ë giai ®o¹n ban ®Çu vµ ch−a cã dù to¸n ng©n s¸ch. B¶ng 1: Dù kiÕn kÕ ho¹ch ®Çu t− vµ c¸n bé cho V−ên QG Yok §«n, giai ®o¹n 1999- 2006 KÕ ho¹ch §Çu t− N¨m KÕ ho¹ch ®Çu t− 2001 KÕ ho¹ch ®Çu t− 2002* 1998 1999 6,553 2000 6,677 2001 9,686 2002 8,319 22,695 5,115 2003 4,002 19,995 21,325 2004 3,422 21,225 25,076 2005 3,192 15,305 22,029 2006 3,434 18,833 2007 14,525 2008 11,105 2009 9,105 2010 6,015 TÊt c¶ c¸c con sè ®Òu tÝnh theo gi¸ hiÖn hµnh, tû ®ång.* Dßng ng©n s¸ch “ c¸c kho¶n ®Çu t− kh¸c” kh«ng ®−îc nªu cô thÓ theo tõng n¨m do ®ã tæng sè ®Çu t− ®−îc xem nh− tr¶i ®Òu qua c¸c n¨m trong giai ®o¹n 2002-2010. NÕu so víi c¸c V−ên quèc gia kh¸c do Bé NNPYNT qu¶n lý th× YDNP chØ nhËn ®−îc sè ph©n bæ ë møc trung b×nh trong tæng møc ph©n bæ ng©n s¸ch (H×nh 1). Tuy nhiªn, khi tÝnh theo diÖn tÝch th× sè ng©n s¸ch dµnh cho YDNP l¹i ë møc thÊp nhÊt trong c¸c V−ên Quèc gia do Bé NNPTNT qu¶n lý, trung b×nh chØ cã 9 triÖu ®ång/km2/n¨m trong giai ®o¹n 1999-2001. H×nh 1: Nguån ng©n s¸ch nhµ n−íc dµnh cho c¸c ho¹t ®éng b¶o tån vïng lâi V−ên QG Yok §«n so víi c¸c Khu BT kh¸c do Bé NNPTNT qu¶n lý, giai ®o¹n 1999-2001 Ben En Ben En 2,859 17 Cat Ba Cat Ba 4,071 27 Cuc Phuong Cuc Phuong 4,230 19 Tam Dao Tam Dao 4,841 13 Yok Don Yok Don 4,960 9 Ba Vi Ba Vi 6,108 83 Ba Be Ba Be 6,475 85 Bach Ma Bach Ma 6,660 30 Cat Tien Cat Tien 7,075 10 0 2,000 4,000 6,000 8,000 0 20 40 60 80 100 triÖu ®ång/km2/n¨m (trung b×nh 1999-2001) triÖu ®ång/KBT/n¨m (trung b×nh 1999-2001) Ghi chó: C¸c sè liÖu ng©n s¸ch vµ diÖn tÝch lµ cña YDNP víi diÖn tÝch lµ 58.200 ha. 8
  11. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don Cho ®Õn n¨m 1999, ng©n s¸ch do Bé NNPTNT ph©n bæ vÉn ë møc kh¸ æn ®Þnh, vµo kho¶ng 5 tû ®ång/n¨m. N¨m 2000, sè ng©n s¸ch do Bé NNPTNT ph©n bæ ®· gi¶m xuèng chØ cßn trªn 4 tû ®ång vµ n¨m 2001 ®· t¨ng lªn ®Õn gÇn 8 tû ®ång (H×nh 2). Tuy nhiªn, tû träng ng©n s¸ch chi th−êng xuyªn l¹i t¨ng ®Òu ®Æn, tõ 25% n¨m 1997 lªn 38% n¨m 2000 vµ 33% n¨m 2002. H×nh 2: Nguån ng©n s¸ch Bé NNPTNT cÊp cho c¸c ho¹t ®éng vïng lâi V−ên QG Yok §«n, 1997-2001 TX §Çu t− 8,000 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002+ TÊt c¶ c¸c sè liÖu tÝnh theo gi¸ hiÖn hµnh, triÖu ®ång. ChØ bao gåm ng©n s¸ch tõ Bé NNPTNT. Sè liÖu giai ®o¹n 1996-1998 do IUCN 2001a cung cÊp , giai ®o¹n 1999-2001 do Nguyªn 2001a cung cÊp, + 2002 do V−ên QG Yok §«n cung cÊp: sè kÕ ho¹ch. Ng©n s¸ch ph©n bæ cho V−ên QG Yok §«n ®Õn nay gÇn b»ng møc nªu trong KÕ ho¹ch §Çu t−. N¨m 1999, 117% møc ®Çu t− c¬ b¶n theo kÕ ho¹ch ®· ®−îc cung cÊp, n¨m 2000 lµ 75%, 2001 lµ 124% vµ n¨m 2002 lµ 87%1. Tuy nhiªn, b¶n KÕ ho¹ch §Çu t− cho V−ên QG Yok §«n më réng gÇn ®©y nhÊt, ®−îc x©y dùng vµo n¨m 2001 vµ 2002, l¹i nªu sè chi ®Çu t− c¬ b¶n cao h¬n nhiÒu so víi KÕ ho¹ch §Çu t− n¨m 1998 còng nh− so víi møc ph©n bæ cho ®Õn nay, (theo tæng sè vµ ®Çu diÖn tÝch). Møc ph©n bæ ng©n s¸ch ®Çu t− giai ®o¹n 1991-2001 trung b×nh vµo kho¶ng 7,4 triÖu ®ång/km2/n¨m so víi 5,3 triÖu ®ång trong b¶n KÕ ho¹ch §Çu t− 1998, vµ vµo kho¶ng 12,8 ®Õn 14,3 triÖu ®ång trong c¸c b¶n KÕ ho¹ch §Çu t− n¨m 2001 vµ 2002. Ng©n s¸ch th−êng xuyªn cho V−ên QG Yok §«n còng nh− c¸c v−ên quèc gia kh¸c do Bé NNPTNT qu¶n lý ®−îc tÝnh theo ®Þnh møc 16 triÖu ®ång/biªn chÕ/n¨m. Ngoµi nguån ng©n s¸ch do Bé NNPTNT cÊp, c¸c ho¹t ®éng vïng lâi cßn cã nguån kinh phÝ tõ Ch−¬ng tr×nh Quèc gia 661 (kho¶ng 1,5 tû ®ång cho mçi n¨m, 2000 vµ 2001). C¸c nguån nµy chñ yÕu ®−îc dïng ®Ó chi cho c¸c Hîp ®ång B¶o vÖ Rõng- vÝ dô n¨m 2001, gÇn 3/4 sè nµy ®· ®−îc chi. V−ên QG Yok §«n còng tiÕp nhËn vèn tõ dù ¸n PARC víi tæng sè 69 triÖu ®ång/n¨m 2001 vµ theo kÕ ho¹ch sÏ nhËn ®−îc 74 triÖu ®ång n¨m 2002. KÕ ho¹ch §Çu t− cho Du lÞch sinh th¸i vïng lâi cña V−ên QG Yok §«n hiÖn ®ang ®−îc chuÈn bÞ cho giai ®o¹n 2002-2010. 2.2 Nguån thu tõ vïng lâi V−ên QG Yok §«n còng huy ®éng ®−îc nh÷ng kho¶n thu tõ c¸c ho¹t ®éng du lÞch, bao gåm viÖc tÝnh phÝ trä nhµ kh¸ch, h−íng dÉn, phÝ c¾m tr¹i vµ thuª voi. MÆc dï hiÖn nay ch−a ¸p dông phÝ vµo cöa tham quan nh−ng Phßng Du lÞch vÉn tæ chøc c¸c chuyÕn th¨m quan vµ bé 1 TÊt c¶ c¸c ph©n bæ ng©n s¸ch hiÖn nay ®−îc quy ®æi theo gi¸ cè ®Þnh 1999/km2 nh»m t−¬ng thÝch víi KÕ ho¹ch §Çu t− n¨m 1999. 9
  12. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don hµnh trong khu b¶o tån, gåm c¸c chuyÕn tõ 1,2 ®Õn 3 ngµy, kÕt hîp ®i b»ng voi, ®i bé, c¾m tr¹i vµ leo nói trong V−ên, vµ b¬i ë th¸c n−íc. C¸c lo¹i phÝ ph¶i tr¶ lµ 600.000 ®ång/voi/ngµy, 200.000 ®ång/h−íng dÉn viªn/c¸n bé kiÓm l©m vµ 50.000 ®ång/lÒu. Ban qu¶n lý v−ên còng ®iÒu hµnh mét nhµ kh¸ch ë V−ên QG Yok §«n. Thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng nµy ®−îc V−ên Quèc gia tiÕn hµnh thu vµ qu¶n lý. N¨m 2001, sè thu tõ du lÞch lµ 76 triÖu ®ång, trong ®ã cã trªn 20 triÖu ®ång lµ l·i vµ ®−îc t¸i ®Çu t− vµo ph¸t triÓn du lÞch. TÝnh ®Õn th¸ng 9/2002, sè thu tõ du lÞch lµ 109 triÖu ®ång vµ chi cho du lÞch lµ 126 triÖu ®ång 2.3 Luång vèn cÊp cho c¸c hé vïng lâi vµ vïng ®Öm Theo −íc tÝnh, hiÖn cã kho¶ng 7900 hé víi 51.000 nh©n khÈu ®ang sèng trong khu vùc vïng lâi vµ ®Öm V−ên QG Yok §«n (B¶ng 2) B¶ng 2: D©n sè sèng bªn trong vµ xung quanh V−ên QG Yok §«n, 2002 DiÖn tÝch (km2) X· HuyÖn Hé gia ®×nh Sè ng−êi Krong Na (Lâi/§Öm) Buon Don 1.118 756 4912 Ea Bung(Lâi/§Öm) Ea Sup 413 718 4667 Chu M’Linh (Lâi/§Öm) Ea Sup 334 2316 15054 Ea Po *(Lâi/§Öm) Cu Jut 508 2847 18507 Dak Wil (§Öm) Ea Huar (§Öm) Buon Don 44 517 3360 Ea Wer (§Öm) Buon Don 77 746 4846 Tæng sè 2494 7900 51347 Sè liÖu d©n sè vµ t¨ng tr−ëng d©n sè ®−îc dùa theo sè liÖu n¨m 1997 cña Bé NN&PTNT víi gi¶ thuyÕt mçi hé cã 6,5 ng−êi.* N¨m 2001, Ea Po ®−îc t¸ch thµnh 2 x· lµ Ea Po vµ Dak Wil Mét l−îng ng©n s¸ch nhµ n−íc ®−îc cÊp cho c¸c hé vïng lâi vµ ®Öm. Nguån ng©n s¸ch nµy ®−îc cÊp theo Ch−¬ng tr×nh Quèc gia vÒ Ph¸t triÓn T©y nguyªn (cho x©y dùng ®−êng, tr−êng häc, ®Ëp vµ thuû lîi, khuyÕn n«ng vµ ph¸t triÓn du lÞch), c¸c kho¶n ng©n s¸ch ®Çu t− vµ th−êng xuyªn cña HuyÖn, nguån vèn cña Côc KiÓm l©m cÊp cho c¸c Ban QL rõng th«n b¶n vµ nguån vèn trong c¸c Hîp ®ång B¶o vÖ rõng ®−îc ph©n bæ theo Ch−¬ng tr×nh Quèc gia 661. N¨m 2001, c¸c nguån vèn nµy ®· cung cÊp kho¶ng 10,379 tû ®ång cho c¸c x· vïng lâi vµ ®Öm cña V−ên QG Yok §«n (B¶ng 3). B¶ng 3: Nguån ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp cho c¸c x∙ vïng ®Öm V−ên QG Yok §«n, 2001 Tæng Ng©n s¸ch Ng©n s¸ch Nguån vèn Sè x· (triÖu ®ång/x·) (triÖu ®ång/n¨m) Ch−¬ng tr×nh 135 4 400 1600 Ng©n s¸ch ®Çu t− HuyÖn 6 100 600 Ng©n s¸ch th−êng xuyªn HuyÖn 6 400 2400 L−¬ng chi côc kiÓm l©m x· (tõ CKL) 6 4,32 26 KhuyÕn n«ng (tõ TØnh) 6 790,51 4743 C¸c Hîp ®ång b¶o vÖ rõng ë YDNP 1000 Tæng sè 10369 10
  13. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don V−ên QG Yok §«n ®ang x©y dùng mét kÕ ho¹ch ®Çu t− vïng ®Öm trong ®ã dù to¸n ng©n s¸ch dù kiÕn cho giai ®o¹n 2002-2010 lµ 80 tû ®ång vµ bao gåm c¸c ho¹t ®éng liªn quan nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn m¹ng l−íi thuû lîi nhá vµ c¸c khu vùc ®ång cá cho ch¨n nu«i gia sóc, vµ c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng. 11
  14. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don 3 C¸c khã kh¨n tµi chÝnh ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý v−ên Quèc gia Yok §«n Ch−¬ng nµy tr×nh bµy c¸c vÊn ®Ò tµi chÝnh liªn quan ®Õn c¸c h¹n chÕ c«ng t¸c qu¶n lý V−ên QG Yok §«n. Nh÷ng néi dung chÝnh cña ch−¬ng lµ c¸c trë ng¹i tµi chÝnh trong c¸c khu b¶o tån ®ang lµm c¶n trë c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh häc. ViÖc ph©n tÝch c¸c nhu cÇu vµ dù b¸o tµi chÝnh, ng©n s¸ch cho thÊy V−ên QG Yok §«n cã thÓ tiÕp tôc gÆp c¸c khã kh¨n tµi chÝnh trong t−¬ng lai. §iÒu quan t©m nhÊt lµ c¸c møc chi cho b¶o tån vµ chi phÝ th−êng xuyªn thÊp. §ång thêi, Ýt cã sù phèi hîp trong x©y dùng kÕ ho¹ch, qu¶n lý, ng©n s¸ch, c¸c thñ tôc vµ môc ®Ých cho c¸c vïng lâi vµ ®Öm cña V−ên QG Yok §«n gi÷a c¸c cÊp qu¶n lý khu b¶o tån, dù ¸n PARC vµ c¸c c¬ quan ®Þa ph−¬ng. Møc thu nhËp ®−îc t¹o ra hoÆc gi÷ l¹i cña khu b¶o tån, ngoµi nguån cÊp ph¸t cña nhµ n−íc vµ ®ãng gãp cña c¸c nhµ tµi trî, còng kh«ng ®¸ng kÓ, vµ V−ên QG Yok §«n hiÖn ®ang ho¹t ®éng víi nguån kinh phÝ còng nh− kÕ ho¹ch kinh phÝ cßn rÊt h¹n chÕ. 3.1 Ng©n s¸ch ®Çu t− Theo c¸c con sè ph©n bæ ng©n s¸ch ®Ò xuÊt trong KÕ ho¹ch ®Çu t− 1998, KÕ ho¹ch ®Çu t− 2001 vµ KÕ ho¹ch ®Çu t− (söa ®æi) 2002 (B¶ng 4), cã thÓ thÊy ho¹t ®éng qu¶n lý tËp trung chñ yÕu vµo ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng víi 34,63%, 47,83% vµ 44,74% trong tæng sè ng©n s¸ch ®−îc ph©n bæ trong 3 b¶n kÕ ho¹ch nªu trªn. Trong khi ®©y lµ c¸c kho¶n ®Çu t− hîp lý, nhÊt lµ nh÷ng n¨m ®Çu ph¸t triÓn V−ên QG Yok §«n, th× còng cÇn cã sù quan t©m t−¬ng xøng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng nh− b¶o tån, phôc håi vµ nghiªn cøu tµi nguyªn. Song tæng møc chi cho c¸c ho¹t ®éng nµy chØ chiÕm 25,45% n¨m 1998, 29,3% n¨m 2001 vµ 26,03% n¨m 2002. §iÒu ®¸ng l−u ý lµ ®· kh«ng cã ng©n s¸ch ph©n bæ cho nghiªn cøu khoa häc hay ph¸t triÓn céng ®ång trong KÕ ho¹ch n¨m 2002. B¶ng 4: Ph©n bæ ng©n s¸ch trong 3 kÕ ho¹ch ®Çu t− H¹ng môc KÕ ho¹ch ®Çu KÕ ho¹ch ®Çu t− KÕ ho¹ch ®Çu t− söa t− 1999-2005 2002-2006 (6/2001) ®æi 2002-2010 (1998) (8/2002) B¶o vÖ rõng 3.106 8.710 24.050 Phôc håi/t¸i sinh rõng 4.954 7.890 10.750 Nghiªn cøu khoa häc 2.590 7.580 - C¬ së h¹ tÇng 14.491 39.560 59.817 Ph¸t triÓn céng ®ång 3.900 5.700 - Ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i/th¨m 2.730 4.490 29.181 quan/du lÞch B¶o vÖ V−ên QG Y§ 10.080 - - Chi kh¸c - 5.084 9.903 Dù phßng - 3.694 - Tæng 41.851 82.708 133.701 12
  15. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don Sù mÊt c©n ®èi trong ph©n bæ ng©n s¸ch cho c¸c ho¹t ®éng ë V−ên QG Yok §«n chøng tá cã sù h¹n chÕ trong c«ng t¸c qu¶n lý V−ên. §iÒu nµy kh«ng gióp gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ t×nh tr¹ng s¨n b¾n, ch¨n th¶ gia sóc, ®¸nh b¾t c¸ vµ khai th¸c l©m s¶n ngoµi gç bõa b·i ®ang tiÕp tôc diÔn ra ngay c¶ trong khu khu lâi V−ên QG nh− theo mét b¸o c¸o ®¸nh gi¸ ¸p lùc gÇn ®©y cña dù ¸n PARC. Ngoµi ra, mét sè ®Çu t− cho c¬ së h¹ tÇng, nh− x©y ®−êng bª t«ng, ®−êng mßn ngay trong v−ên thùc vËt thuéc ph©n khu hµnh chÝnh V−ên QG lµ hoµn toµn cã thÓ tr¸nh ®−îc v× ®©y kh«ng ph¶i lµ c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý ®−îc −u tiªn. ChÝnh v× vËy, viÖc sö dông kh«ng hîp lý, hiÖu qu¶ nguån ng©n s¸ch ®Çu t− hiÖn còng ®ang lµ trë ng¹i cho c«ng t¸c qu¶n lý. Mét thùc tÕ còng ®¸ng chó ý lµ 21,83% tæng møc ®Çu t− trong KÕ ho¹ch ®Çu t− n¨m 2002 ®−îc dµnh cho ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i ngay c¶ trong cïng thêi kú, mét kÕ ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i kh¸c còng ®ang ®−îc V−ên QG Yok §«n x©y dùng ®Ó tr×nh Bé NNPTNT vµo th¸ng 12/2002. T×nh tr¹ng tån t¹i nhiÒu ®Çu mèi lËp kÕ ho¹ch ng©n s¸ch vµ sù thiÕu thèng nhÊt trong qu¶n lý cïng nh÷ng hËu qu¶ cña chóng, sÏ ®−îc ph©n tÝch thªm trong c¸c phÇn d−íi ®©y. C¸c kho¶n ®Çu t− cho c¸c x· vïng ®Öm tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau (tæng sè kho¶ng 10 tû ®ång n¨m 2001) chñ yÕu tËp trung vµo viÖc c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ Ýt g¾n víi b¶o tån ®a d¹ng sinh häc, ngo¹i trõ tr−êng hîp c¸c hîp ®ång b¶o vÖ rõng theo ch−¬ng tr×nh quèc gia 661 ®−îc thùc hiÖn th«ng qua ban qu¶n lý v−ên quèc gia. ViÖc kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc c¸c vÊn ®Ò céng ®ång tõng g©y t¸c ®éng tiªu cùc ®èi víi b¶o tån V−ên QG Yok §«n còng lµ mét trë ng¹i ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý. C¸c kho¶n ®Çu t− cho vïng ®Öm cÇn kh¾c phôc t×nh tr¹ng phô thuéc cña ng−êi d©n vµo nguån tµi nguyªn vïng lâi, qua ®ã ®Ó cã thÓ kÕt hîp hiÖu qu¶ c¸c môc tiªu ph¸t triÓn víi b¶o tån. 3.2 Ng©n s¸ch cho chi phÝ th−êng xuyªn C«ng t¸c qu¶n lý V−ên QG Yok §«n còng nh− c¸c khu b¶o tån kh¸c ë ViÖt nam, còng bÞ h¹n chÕ bëi nguån ng©n s¸ch cho chi tiªu th−êng xuyªn. Ng©n s¸ch chi tiªu th−êng xuyªn ®−îc tÝnh to¸n trªn c¬ së sè biªn chÕ (16 triÖu ®ång/biªn chÕ/n¨m) vµ dµnh ®Ó chi tr¶ kh«ng chØ cho l−¬ng c¸n bé (12 triÖu ®ång/ng−êi/n¨m) mµ cßn cho chi phÝ trang thiÕt bÞ (kh«ng ®−îc bao hµm trong kÕ ho¹ch ®Çu t−), duy tu, b¶o d−ìng vµ c¸c chi phÝ th−êng xuyªn kh¸c. Bªn c¹nh ®ã, víi viÖc më réng V−ên QG Yok §«n, tæng sè c¸n bé dù tÝnh sÏ lªn ®Õn 129 ng−êi so víi møc phª duyÖt lµ 72 ng−êi cña Bé NN&PTNT. §iÒu nµy lµm cho ng©n s¸ch cho chi tiªu th−êng xuyªn trë lªn eo hÑp h¬n vµ lµm h¹n chÕ c«ng t¸c qu¶n lý. Do vËy, ®iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån vèn ®Ó cã ®−îc c¸c nguån lùc bÒn v÷ng vµ bæ xung nh»m trang tr¶i cho chi tiªu th−êng xuyªn vµ ®¸p øng nhu cÇu qu¶n lý V−ên QG Yok §«n vµ vïng ®Öm. 3.3 T×nh tr¹ng nhiÒu ®Çu mèi lËp kÕ ho¹ch vµ ®Çu t− T×nh h×nh cµng trë lªn phøc t¹p do hiÖn nay ch−a cã c¬ chÕ phèi hîp lËp kÕ ho¹ch, phª chuÈn vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng gi÷a Ban qu¶n lý V−ên QG Yok §«n vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn tØnh, huyÖn vµ x· ë vïng ®Öm, mÆc dÇu c¸c §iÒu 8 (2) vµ (3) cña NghÞ ®Þnh 08/2001 ngµy 11/1/2001 cña Thñ t−íng chÝnh phñ yªu cÇu ph¶i cã sù phèi hîp gi÷a c¸c bªn nh»m t¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶n lý hiÖu qu¶. KÕt qu¶ lµ, cho ®Õn nay, vÉn ch−a cã mét b¶n kÕ ho¹ch lång ghÐp c¸c néi dung qu¶n lý vµ tµi chÝnh cho vïng lâi vµ vïng ®Öm. Nh− ®· ®Ò cËp ë trªn, t×nh tr¹ng nhiÒu ®Çu mèi lËp kÕ ho¹ch vµ ®Çu t− còng ®ang lµ trë ng¹i ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý h÷u hiÖu. ViÖc lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý lµ mét phÇn quan träng trong hç trî cña dù ¸n PARC cho V−ên QG Yok §«n nh−ng c¬ héi ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh lËp kÕ ho¹ch toµn diÖn vÒ c¶nh quan d−êng nh− ®· bÞ bá lì khi mµ cã qu¸ nhiÒu b¶n kÕ ho¹ch hiÖn ®ang ®−îc dù ¸n vµ ban qu¶n lý v−ên quèc gia chuÈn bÞ ®éc lËp víi nhau, nh− cã thÓ nhËn thÊy râ d−íi ®©y: 13
  16. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don • Dù ¸n PARC ®ang cè g¾ng chÝnh thøc thiÕt lËp mét hÖ thèng c¸c kÕ ho¹ch ho¹t ®éng nh»m x¸c ®Þnh, lËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn mét c¸ch hÖ thèng c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý (trong khu«n khæ tæng thÓ kÕ ho¹ch ®Çu t− cña chÝnh phñ) ë V−ên QG Yok §«n. Tuy nhiªn, b¶n KÕ ho¹ch Ho¹t ®éng hiÖn ®ang ®−îc chuÈn bÞ l¹i kh«ng nh×n nhËn V−ên QG Yok §«n mét c¸ch tæng thÓ, tøc lµ bao gåm c¶ vïng ®Öm vµ khu vùc c¶nh quan réng lín h¬n (®©y chÝnh lµ mét môc tiªu quan träng cña dù ¸n). Dù ¸n PARC còng ®ang tiÕn hµnh x©y dùng ®éc lËp c¸c kÕ ho¹ch sö dông tµi nguyªn th«n b¶n cho c¸c x· vïng lâi vµ ®Öm, vµ ý t−ëng ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i cho V−ên QG Yok §«n. • Trong khi ®ã, ban qu¶n lý V−ên QG Yok §«n còng ®· x©y dùng KÕ ho¹ch ®Çu t− (®−îc söa ®æi) vµo th¸ng 8/2002 ®Ó tÝnh ®Õn viÖc më réng diÖn tÝch v−ên vµo th¸ng 3/2002. Tuy nhiªn, d−êng nh− kh«ng cã sù liªn kÕt gi÷a b¶n kÕ ho¹ch nµy vµ b¶n KÕ ho¹ch Ho¹t ®éng cña V−ên. Ban qu¶n lý còng ®· x©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t− cho vïng ®Öm (BZP: 2002-2010) víi kinh phÝ dù trï kho¶ng 80 tû ®ång vµ tr×nh Bé NN&PTNT xin phª duyÖt. Ban qu¶n lý hiÖn ®ang hoµn chØnh kÕ ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i cho V−ên QG cho cïng giai ®o¹n nµy. • T×nh tr¹ng thiÕu sù phèi hîp trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý gi÷a dù ¸n PARC vµ V−ên QG Yok §«n cÇn ®−îc khÈn tr−¬ng th¸o gì ®Ó cã thÓ bæ xung, hç trî cho nhau (tr¸nh m©u thuÉn nhau). C¸c “s¶n phÈm” ®−îc Ban qu¶n lý V−ên QG sö dông kh«ng chØ lµ kÕ ho¹ch h−íng dÉn c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý mµ cßn ®Ó t¹o ra sù bÒn v÷ng vÒ tµi chÝnh, c¸c ph−¬ng ph¸p x©y dùng vµ ®Ö tr×nh ng©n s¸ch n¨m. 3.4 Quy ho¹ch tµi chÝnh MÆc dÇu c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t− vïng lâi vµ vïng ®Öm vµ du lÞch sinh th¸i ®−a ra c¸c quy ho¹ch tµi chÝnh dµi h¹n 8-10 n¨m, hiÖn vÉn ch−a cã chiÕn l−îc cÊp vèn cho c¸c kÕ ho¹ch nµy hoÆc ®Ó ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån cÊp vèn. V× vËy, V−ên QG Yok §«n vÉn cßn phô thuéc vµo ng©n s¸ch nhµ n−íc bªn c¹nh nguån thu tõ du lÞch chØ chiÕm kho¶ng 1% tæng kinh phÝ n¨m. Ngoµi ra, V−ên còng tiÕp nhËn mét phÇn ng©n s¸ch tõ dù ¸n PARC. C¬ së h¹n hÑp trong huy ®éng vèn kh«ng thÝch hîp víi sù æn ®Þnh l©u dµi vÒ tµi chÝnh cña V−ên QG Yok §«n. C¸c gi¶i ph¸p huy ®éng nguån tµi chÝnh cÇn ®−îc tiÕp tôc kh¸m ph¸. Do sù chËm trÔ trong x©y dùng vµ phª duyÖt ng©n s¸ch cña nhµ n−íc yªu cÇu ®iÒu chØnh nhiÒu lÇn c¸c dù to¸n ng©n s¸ch, ®· dÉn ®Õn sù chËm trÔ trong triÓn khai c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý. §iÒu ®ã dÉn ®Õn viÖc sö dông c¸c nguån lùc kh«ng hîp lý vµ hiÖu qu¶. VÝ dô, n¨m 2002, V−ên QG Yok §«n x©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t− cho giai ®o¹n 2002-2006, song kÕ ho¹ch nµy l¹i ®−îc söa ®æi lÇn ®Çu vµo th¸ng 3, sau ®ã vµo th¸ng 6 vµ tiÕp tôc vµo th¸ng 9/2002. KÕt qu¶ lµ th−êng cã sù c¾t gi¶m ®¸ng kÓ (kho¶ng 30%) gi÷a sè ng©n s¸ch ®Çu t− theo kÕ ho¹ch so víi sè ®−îc phª duyÖt thùc tÕ. Thñ tôc nµy cÇn ®−îc c¶i tiÕn hîp lý vµ mét khi ®· ®−îc phª duyÖt, b¶n kÕ ho¹ch ®Çu t−/ho¹t ®éng ®ã cÇn b¶o ®¶m cã ®−îc sù æn ®Þnh nguån vèn vÒ l©u dµi cho toµn bé giai ®o¹n kÕ ho¹ch, víi viÖc tiÕn hµnh cÊp ph¸t hµng n¨m theo b¸o c¸o tiÕn ®é. 14
  17. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don C¬ chÕ t¹o vµ ph©n bæ nguån vèn phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý v−ên quèc gia Yok §«n HiÖn ®ang cã nhu cÇu t¹o c¸c nguån lùc tµi chÝnh bæ sung nh»m cÊp vèn cho viÖc thùc hiÖn KÕ ho¹ch ®Çu t−, KÕ ho¹ch du lÞch sinh th¸i vµ Ph¸t triÓn vïng ®Öm, nhÊt lµ cho c¸c chi phÝ th−êng xuyªn. C¬ héi t¹o vèn bæ sung cho V−ên QG Yok §«n lµ rÊt h¹n chÕ. Tuy vËy, hai nguån vèn tiÒm n¨ng ®∙ ®−îc x¸c ®Þnh: du lÞch vµ c«ng nghiÖp cµ phª. C¶ hai nguån nµy kh«ng chØ gióp t¹o vèn cho c«ng t¸c qu¶n lý V−ên QG mµ cßn cung cÊp c¸c khuyÕn khÝch tµi chÝnh kinh tÕ cho b¶o tån ®a d¹ng sinh häc trong sè c¸c céng ®ång d©n c− vïng ®Öm. Cßn mét sè c¬ héi kh¸c cã thÓ t¹o lîi Ých tõ sö dông hµng ho¸ vµ dÞch vô ®−îc cung cÊp bëi V−ên QG Yok §«n. ViÖc x©y dùng quü tÝn th¸c cã thÓ lµ ph−¬ng ¸n kh¶ thi nhÊt nh»m t¹o vµ ph©n bæ nguån tµi chÝnh dµi h¹n cho c¸c ho¹t ®éng cña v−ên nh− lµ nguån bæ sung cho ng©n s¸ch hiÖn nay. Còng ®ang cã nhu cÇu g¾n kÕt tèt h¬n c¸c néi dung tµi chÝnh vµ qu¶n lý vµo qui ho¹ch vïng ®Öm vµ vïng lâi vµ kh¶ n¨ng t¨ng c−êng hiÖu qu¶ trong sö dông ng©n s¸ch hiÖn nay ®èi víi V−ên QG Yok §«n. 4.1 C¸c ho¹t ®éng du lÞch 4.1.1 Du lÞch ë tØnh §¾c L¾c vµ V−ên QG Yok §«n Du lÞch chØ t¹o nguån thu khiªm tèn cho kinh tÕ tØnh §¾c L¾c. Trong n¨m 2000, cã gÇn 98.000 l−ît kh¸ch du lÞch ®· tíi §¾c L¾c, trong ®ã kho¶ng 6.500 (chiÕm 6,6%) kh¸ch lµ ng−êi n−íc ngoµi. Víi tæng doanh thu 40 tû ®ång vµ nguån thu cho chÝnh phñ gÇn 4 tû ®ång, du lÞch t¹o ra gi¸ trÞ kho¶ng 1,25% tæng trÞ gi¸ hµng ho¸ vµ dÞch vô cña tØnh2 vµ gÇn 1% tæng nguån thu cña tØnh3. Tuy nhiªn, ngµnh du lÞch vÉn ®−îc coi lµ mòi nhän cho t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña tØnh §¾c L¾c trong t−¬ng lai vµ KÕ ho¹ch Ph¸t triÓn Du lÞch cho giai ®o¹n 2001-2010 hiÖn còng ®ang ®−îc x©y dùng. Tû lÖ t¨ng tr−ëng hµng n¨m ®−îc dù b¸o lµ 10,5%, l−îng kh¸ch du lÞch sÏ ®¹t tíi 212.000 ng−êi vµo n¨m 2005 vµ tæng nguån thu sÏ t¨ng gÇn gÊp ®«i. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i tæng thÓ vµ KÕ ho¹ch ®Çu t− cho vïng lâi V−ên QG Yok §«n ®ang ®−îc x©y dùng bëi Ban QL V−ên vµ sÏ ®−îc triÓn khai vµo n¨m tíi. Kho¶ng 2.500 kh¸ch du lÞch (75 ng−êi lµ kh¸ch quèc tÕ) ®· ®Õn th¨m V−ên QG trong n¨m 2001. C«ng ty Du lÞch §¾c L¾c chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong tæ chøc c¸c chuyÕn th¨m têi V−ên QG víi 100 kh¸ch n−íc ngoµi trong n¨m 2001. HiÖn nay, du lÞch chñ yÕu ®−îc tËp trung ë vïng ®Öm chø kh«ng ph¶i vïng lâi. Ba ®¬n vÞ ®iÒu hµnh du lÞch, C«ng ty Ban Meco, C«ng ty Th¸ng H¹, chiÕm lÜnh thÞ tr−êng, së h÷u vµ qu¶n lý hÇu hÕt c¸c ®iÓm tham quan xung quanh V−ên QG. Lµng Du lÞch Bu«n TrÝ ë x· Krong Na ®−îc ho¹t ®éng bëi Ban Meco. Du lÞch tíi hå L¾c vµ th¸c Trinh N÷ ë huyÖn C− Rót ®−îc ph¸t triÓn bëi C«ng ty Du lÞch §¾c L¾c. §iÓm du lÞch B¶y Th¸c ë huyÖn Bu«n §«n ®−îc C«ng ty Du lÞch Th¸ng H¹ qu¶n lý. C¸c dÞch vô du lÞch t¹i c¸c ®iÓm cã néi dung t−¬ng tù, nh− bé hµnh ®−êng mßn, ®iÓm quan s¸t c¶nh quan, c−ìi voi, ¨n nghØ trong c¸c nhµ “d©n téc”, nhµ hµng, qu¸n ba vµ hiÖu b¸n ®å l−u niÖm. C¸c c«ng ty du lÞch nhµ n−íc vµ t− nh©n ®ang cã kÕ ho¹ch t¨ng c−êng ®Çu t− cho vïng ®Öm V−ên QG Yok §«n. Hå §¾c Minh ë x· Krong Na ®ang ë giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn thµnh ®iÓm du lÞch víi tæng vèn ®Çu t− 51 tû ®ång do c¸c c«ng ty trong vµ ngoµi n−íc tµi trî. C«ng ty Ban Meco cã kÕ ho¹ch ®Çu t− bæ sung 1 tû ®ång cho Lµng du lÞch Bu«n TrÝ trong khi tØnh còng 2 ¦íc tÝnh kho¶ng 3.249 tû ®ång n¨m 1999 3 ¦íc tØnh kho¶ng 450 tû ®ång n¨m 2001 15
  18. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don ®ang chuÈn bÞ n©ng cÊp tuyÕn ®−êng tíi khu nµy. C«ng ty Du lÞch Th¸ng H¹ sÏ ®Çu t− 4 tû ®ång vµ tØnh ®Çu t− tõ 1,2 - 1,5 tû ®Ó x©y dùng c¸c nhµ nghØ “d©n téc”, cÇu cèng, ®−êng mßn vµ c¸c di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸ t¹i x· Ea Huar. 4.1.2 T¹o nguån tµi chÝnh bæ sung tõ du lÞch ë V−ên QG Yok §«n Du lÞch dùa vµo thiªn nhiªn cã thÓ kÝch thÝch t¨ng tr−ëng kinh tÕ cho c¸c céng ®ång vïng ®Öm nh»m hç trî cho b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ V−ên QG Yok §«n. Ho¹t ®éng nµy còng t¹o nguån thu bæ sung cho ho¹t ®éng qu¶n lý V−ên. Cã ba ph−¬ng ¸n chÝnh t¨ng nguån thu tõ du lÞch cho V−ên QG Yok §«n: • T¨ng l−îng kh¸ch tíi vïng lâi HiÖn nay, chØ mét phÇn nhá l−îng kh¸ch ®i du lÞch tØnh §¾c L¾c ®Õn víi V−ên QG Yok §«n (kho¶ng 3%, trong ®ã 1% lµ kh¸ch n−íc ngoµi). Víi l−îng du kh¸ch hiÖn nay vµ theo dù b¸o kh¶ quan trong KÕ ho¹ch Du lÞch, sè du kh¸ch tíi tØnh sÏ ®¹t 5.500 ng−êi vµo n¨m 2005. §Ó l−îng kh¸ch t¨ng trë thµnh hiÖn thùc, hoÆc l−îng kh¸ch tíi Yok §«n sÏ cao h¬n, cÇn cã nç lùc thu hót sù quan t©m cña du kh¸ch vµ c¶i thiÖn chÊt l−îng c¸c ho¹t ®éng dÞch vô. C¬ së h¹ tÇng hiÖn nay cña V−ên, kÓ c¶ nhµ nghØ, ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña du kh¸ch. Mét sè dÞch vô nh− ®−êng mßn, ®iÓm c¾m tr¹i, c−ìi voi cßn t−¬ng ®ång víi c¸c khu n»m ngoµi vïng lâi. KÕ ho¹ch ho¹t ®éng vµ KÕ ho¹ch ®Çu t− (®ang ®−îc x©y dùng) ®· x¸c ®Þnh cô thÓ vèn ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng vµ dÞch vô du lÞch. KhuyÕn nghÞ r»ng c¸c ho¹t ®éng cÇn ®−îc kÕt hîp víi nç lùc t¨ng c−êng tiÕp thÞ, qu¶ng b¸ V−ên QG nh− mét ®iÓm ®Õn hÊp dÉn vÒ du lÞch, kÓ c¶ më réng quan hÖ víi c¸c c«ng ty l÷ hµnh ®ang triÓn khai c¸c ho¹t ®éng trong vïng ®Öm vµ liªn l¹c víi c¸c c«ng ty du lÞch ë §µ N½ng vµ thµnh phè HCM ®ang cung cÊp c¸c tua du lÞch trän gãi tíi tØnh §¾c L¾c. • X©y dùng møc phÝ dÞch vô du lÞch tíi vïng lâi V−ên QG Yok §«n MÆc dï phÝ dÞch vô du lÞch hiÖn nay ë møc thÊp, V−ên QG Yok §«n thÊy rÊt khã c¹nh tranh víi vÒ mÆt b»ng gi¸ c¶ víi c¸c ®iÓm du lÞch kh¸c trong tØnh §¾c L¾c. Lý do chÝnh kÐm thu hót du kh¸ch tíi khu vùc V−ên lµ møc phÝ ¸p dông cßn t−¬ng ®èi cao: gi¸ 35 USD/®ªm trong nhµ nghØ so víi 25 USD/®ªm4 hoÆc thÊp h¬n ë mét sè ®iÓm vïng ®Öm. §iÒu còng nªn l−u ý lµ lîi nhuËn cña c¸c c«ng ty l÷ hµnh thu ®−îc còng thÊp h¬n so víi c¸c ®iÓm kh¸c trong tØnh §¾c L¾c. Trong khi gÇn 2/3 gi¸ trÞ nguån thu tõ du lÞch vµ c¸c lo¹i phÝ ®−îc nép cho ban qu¶n lý V−ên, th× hÇu hÕt møc phÝ tõ c¸c chuyÕn tham quan ban ngµy tíi c¸c ®iÓm kh¸c trong tØnh ®−îc tr¶ cho c¸c c«ng ty v× c¸c c«ng ty nµy cã xu h−íng dÉn kh¸ch tíi c¸c ®iÓm hä së h÷u vµ x©y dùng. Nh− vËy, hiÖn nay ®ang cã nhu cÇu hîp lý ho¸ vµ t¨ng c−êng nguån thu tõ c¸c dÞch vô cho V−ên QG Yok §«n, kÓ c¶ ¸p dông l¹i lÖ phÝ tham quan vµ phÝ dÞch vô bæ sung trong ph¹m vi V−ên. §Ó c¸c nguån thu trë thµnh hiÖn thùc, cÇn xem xÐt thÞ tr−êng du lÞch vµ biÖn ph¸p cung cÊp dÞch vô du lÞch. HÇu hÕt du kh¸ch tíi §¾c L¾c lµ kh¸ch trong n−íc vµ phÇn lín kh¸ch n−íc ngoµi tíi th¨m tØnh n»m trong c¸c tua chän gãi tõ thµnh phè HCM, §µ N½ng, Nha Trang. Do hiÖn nay V−ên QG Yok §«n kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ møc gi¸ so víi c¸c ®iÓm du lÞch kh¸c trong tØnh §¾c L¾c, cÇn cã kÕ ho¹ch më réng nguån thu th«ng qua thu hót thÞ tr−êng du kh¸ch cã thu nhËp cao, thu hót sù quan t©m ®Õn thiªn nhiªn, quan s¸t chim thó hoÆc nhãm kh¸ch vÒ du lÞch sinh th¸i. • T¨ng nguån thu du lÞch vïng ®Öm cho V−ên QG Yok §«n Du lÞch vïng ®Öm, mÆc dï cã tiÒm n¨ng khuyÕn khÝch t¨ng tr−ëng kinh tÕ cho c¸c céng ®ång ®Þa ph−¬ng, cã Ýt liªn hÖ tµi chÝnh víi vïng lâi V−ên QG Yok §«n. Bªn c¹nh viÖc thu hót thÞ phÇn du lÞch, cã thÓ thu hót luîng du kh¸ch hiÖn nay tíi Yok §«n nh− mét phÇn cña c¸c tua 4 Gåm ¨n, nghØ vµ vui ch¬i 16
  19. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don trän gãi. Víi mÆt b»ng gi¸ c¶ nh− hiÖn nay (xem trªn ®©y), kh¶ n¨ng nµy chñ yÕu phô thuéc vµo l−îng kh¸ch tham quan ban ngµy tíi V−ên QG. C¸c tua du lÞch hiÖn nay tíi vïng ®Öm V−ên QG Yok §«n cßn míi mÎ, c¸c ®iÓm du lÞch míi h×nh thµnh ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn theo c¸c néi dung gièng nhau, cung cÊp c¸c dÞch vô còng nh− nhau. Do c¸c c«ng ty l÷ hµnh nhËn thÊy nhu cÇu ®a d¹ng ho¸ dÞch vô nh»m duy tr× c¸c thÞ tr−êng du lÞch, V−ên QG Yok §«n cã thÓ trë thµnh ®iÓm hÊp dÉn bæ sung cho c¸c c¬ së hiÖn nay cña hä. V−ên QG Yok §«n lµ mét khu b¶o tån vµ ®iÒu nµy gióp V−ên lu«n cã kh¶ n¨ng thu hót vµ lµ mét c«ng cô tiÕp thÞ du lÞch h÷u hiÖu. V× c¸c dÞch vô vµ c¬ së h¹ tÇng cho du lÞch trong V−ên QG ®−îc x©y dùng nh− mét phÇn cña KÕ ho¹ch ho¹t ®éng vµ KÕ ho¹ch ®Çu t− du lÞch sinh th¸i, c¸c hiÓu biÕt du lÞch ban ngµy nh− quan s¸t chim thó, du lÞch bé hµnh, tham quan v−ên thùc vËt vµ ®i thuyÒn cã thÓ lµ phÇn bæ sung cho du lÞch trän gãi tíi vïng ®Öm hiÖn nay. NhiÒu tua du lÞch trän gãi tíi tØnh §¾c L¾c ho¹t ®éng ë vïng ®Öm V−ên QG Yok §«n d−íi h×nh thøc du lÞch sinh th¸i hay du lÞch dùa vµo thiªn nhiªn. C¸c tua nµy ®−îc tæ chøc do cã vÞ trÝ gÇn víi V−ên QG, thËm chÝ kh«ng th©m nhËp vµo vïng lâi cña V−ên. Trªn c¬ së phèi hîp víi c¸c ®¬n vÞ tØnh, huyÖn vµ x·, cã kh¶ n¨ng t¹o nguån thu b»ng viÖc sö dông tªn V−ên QG Yok §«n th«ng qua h×nh thøc thu phÝ b¶o tån, phÝ nhµ nghØ hoÆc ph©n bæ nguån thuÕ, phÝ cho c«ng t¸c qu¶n lý V−ên QG. 4.2 Nh·n sinh th¸i cho cµ phª 4.2.1 S¶n xuÊt cµ phª ë ViÖt Nam vµ tØnh §¾c L¾c ¦íc tÝnh cã kho¶ng 254.000 ha ®Êt ®ang ®−îc trång cµ phª ë tØnh §¾c L¾c, trong ®ã 2/3 diÖn tÝch ®−îc ph©n lo¹i cã tiÒm n¨ng cao cho s¶n xuÊt cµ phª. Cµ phª ®−îc s¶n xuÊt theo hÖ thèng c¸c tiÓu ®iÒn qui m« nhá vµ hÇu hÕt c¸c hé trång cµ phª cã diÖn tÝch trung b×nh 2 ha. N¨ng suÊt cµ phª ë møc 1-1,5 tÊn/ha vµ b¸n theo møc gi¸ trung b×nh cña n«ng d©n lµ 7000 VND/kg. HiÖn nay, l−îng cµ phª ë §¾c L¾c ®−îc b¸n cho ®èi t−îng trung gian vµ kinh doanh tõ c«ng ty cµ phª Trung Nguyªn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, diÖn tÝch cµ phª gi¶m kho¶ng 25% phÇn lín do sôt gi¸. Gi¸ thÊp lµ trë ng¹i chÝnh cho viÖc ®Çu t− s¶n xuÊt. Víi møc chi phÝ cho s¶n xuÊt nh− hiÖn nay, møc gi¸ b¸n ngoµi thÞ tr−êng (0,55 USD/pao) vµ sù chuyÓn ®æi ngµy cµng nhiÒu sang c¸c lo¹i c©y trång kh¸c, viÖc khuyÕn khÝch cho më réng th©m canh cµ phª trªn c¸c diÖn tÝch truyÒn thèng lµ rÊt h¹n chÕ ë tØnh §¾c L¾c. Ngoµi ra, cßn cã c¸c quan ng¹i vÒ t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn m«i tr−êng s¶n xuÊt cµ phª ë §¾c L¾c. MÆc dÇu, luîng thuèc trõ s©u ®−îc sö dông h¹n chÕ, s¶n xuÊt cµ phª chñ yÕu phô thuéc vµo ph©n ho¸ häc. ViÖc x©y dùng c¸c ®ån ®iÒn cµ phª còng kÐo theo khai hoang nhiÒu diÖn tÝch ®Êt rõng. Tuy cµ phª cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nhanh nhê l−îng ¸nh s¸ng mÆt trêi dåi dµo, viÖc gieo trång vÉn ®ßi hái ¸p dông nhiÒu thuèc trõ s©u. Thuèc trõ s©u vµ ph©n ho¸ häc g©y t¸c ®éng nhiÒu tíi ng−êi trång cµ phª h¬n lµ ng−êi tiªu thô v× kh©u chÕ biÕn ®ßi hái ph¶i t¸ch khö hÇu hÕt c¸c ho¸ chÊt trªn s¶n phÈm cµ phª. Ngoµi ra, chÕ biÕn cµ phª h¹t yªu cÇu sö dông khèi l−îng n−íc lín qua ®ã chÊt th¶i cña cµ phª s¹ch ®−îc tÈy röa vµ ph©n t¸ch. 4.2.2 T¹o nguån thu cho V−ên QG Yok §«n tõ s¶n xuÊt cµ phª S¶n xuÊt cµ phª cã thÓ kÝch thÝch t¨ng tr−ëng kinh tÕ cho c¸c céng ®ång vïng ®Öm qua ®ã hç trî cho b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ qu¶n lý V−ên QG. §©y còng lµ nguån thu bæ sung lín cho V−ên. §Ó tiÕp tôc duy tr× viÖc cung cÊp nguån thu lín tõ cµ phª cho n«ng d©n tØnh §¾c L¾c, cÇn ¸p dông biÖn ph¸p míi cho ngµnh cµ phª s¶n xuÊt s¶n phÈm cã chÊt l−îng cao h¬n. §ång thêi, cÇn gi¶m thiÓu c¸c t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn m«i tr−êng g©y ra bëi ngµnh c«ng nghiÖp cµ phª. Cã ba ph−¬ng ¸n cã thÓ b¶o vÖ lîi Ých ng−êi trång cµ phª vµ m«i tr−êng trªn diÖn tÝch trång cµ phª: 17
  20. ChiÕn l−îc tµi chÝnh bÒn v÷ng V−ên Quèc Gia Yok Don • Kinh doanh lµnh m¹nh Kinh doanh lµnh m¹nh yªu cÇu ®¶m b¶o cµ phª ®−îc thu mua trùc tiÕp tõ ng−êi s¶n xuÊt (n«ng d©n) vµ ®−îc ®¶m b¶o theo gi¸ hîp ®ång tèi thiÓu. §iÒu nµy gióp t¨ng c−êng mèi quan hÖ dµi h¹n gi÷a ng−êi nhËp khÈu, nguêi b¸n lÎ/b¸n bu«n vµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt. • Cµ phª s¹ch Theo hÖ thèng chøng nhËn, cµ phª ®−îc s¶n xuÊt b»ng ph−¬ng ph¸p b¶o toµn ®Êt trång vµ kh«ng sö dông c¸c vËt chÊt tæng hîp. S¶n xuÊt vµ chÕ biÕn s¹ch ®−îc c¨n cø trªn mét sè nguyªn t¾c vµ ý t−ëng ®−îc liÖt kª d−íi ®©y. Danh môc nµy kh«ng ®−a ra trËt tù −u tiªn vÒ tÇm quan träng. • Cµ phª t¸n Cµ phª ®−îc trång d−íi t¸n rõng qua ®ã hç trî cho b¶o tån ®a d¹ng sinh häc. (®o¹n d−íi nµy däc khã hiÓu, ®Ò nghÞ xem l¹i) Tr−íc ®©y, c¸c loµi chim di tró hãt hay lµ nh©n tè khÝch lÖ ®»ng sau s¸ng kiÕn trång cµ phª theo kiÓu nµy t¹imét sè n−íc trªn thÕ giíi??. H¬n thÕ n÷a, do c¸c v−ên anh ®µo cÇn thêi gian sinh tr−ëng kÐo dµi d−íi hÖ thèng nh− thÕ nµy, cµ phª d−íi t¸n mäc ë líp trªn cã xu h−íng cho nhiÒu hµm l−îng ®−êng vµ v× vËy lµm cho mïi vÞ th¬m ngon h¬n. Bªn c¹nh lîi Ých vÒ mïi vÞ vµ m«i tr−êng, cµ phª d−íi t¸n sÏ ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn søc khoÎ tèt cho ng−êi trång vµ ng−êi tiªu thô v× h×nh thøc th©m canh nµy ®ßi hái sö dông Ýt ph©n ho¸ häc. C¸c ph−¬ng ph¸p trªn ®©y ®· ®−îc ¸p dông thµnh c«ng ë mét sè khu vùc trªn thÕ giíi, võa lµ biÖn ph¸p t¹o thu nhËp cho n«ng d©n võa ®Ó hç trî cho c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh häc. Mét sè tæ chøc phi chÝnh phñ quèc tÕ ®· cã nhiÒu kinh nghiÖm trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt cµ phª s¹ch qua ®ã gióp t¨ng c−êng ®iÒu kiÖn kinh tÕ céng ®ång vµ b¶o tån ®a d¹ng sinh häc ë mét sè khu vùc trªn thÕ giíi. VÝ dô Tæ chøc B¶o tån quèc tÕ ®ang xóc tiÕn ®Èy m¹nh s¶n xuÊt cµ phª s¹ch vµ cµ phª d−íi t¸n ë c¸c quèc gia Mü La-tinh. C¸c tæ chøc Oxfarm ®ang tÝch cùc vËn ®éng t¨ng c−êng nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp s¹ch ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi. Mét sè h·ng b¸n lÎ cµ phª quèc tÕ (nh− Starbuck, cµ phª Costa vµ nhiÒu chi nh¸nh ë B¾c Mü vµ Ch©u ¢u) ¸p dông ph−¬ng ch©m “cµ phª s¹ch” trong c¸c s¶n phÈm cña m×nh. C¸c n−íc s¶n xuÊt cµ phª còng ®· thu nhiÒu lîi nhuËn tõ nh·n s¶n phÈm cµ phª vµ t¹o vÞ trÝ v÷ng ch¾c cho s¶n phÈm cña m×nh trªn thÕ giíi nh− Jamaica víi Cµ phª Nói xanh (Blue Mountain Coffee) vµ Ên ®é víi cµ phª Malabar. TØnh §¾c L¾c vµ V−ên QG Yok §«n lµ n¬i cã tiÒm n¨ng kÕt hîp cµ phª s¹ch vµ cµ phª d−íi t¸n. Cµ phª cã thÓ ®−îc trång d−íi t¸n rõng ë nh÷ng diÖn tÝch thÝch hîp mµ kh«ng cÇn sö dông ph©n bãn ho¸ häc hoÆc thuèc trõ s©u vµ ®−îc b¸n ra theo c¸c h−íng dÉn “kinh doanh lµnh m¹nh”. B»ng viÖc ¸p dông hÖ thèng cÊp chøng chØ vµ kinh doanh lµnh m¹nh, n«ng d©n cã thÓ t¹o nguån thu bæ sung (ngoµi møc gi¸ thÞ tr−êng) kho¶ng 0.30 USD/kg cµ phª nh©n. Kh¶ n¨ng ¸p dông biÖn ph¸p nµy ®Ó t¨ng nguån thu cho V−ên QG Yok §«n cßn tuú thuéc vµo viÖc sö dông tªn V−ên QG Yok §«n lµm nh·n hµng ho¸ g¾n víi cµ phª b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc trong tØnh §¾c L¾c. Giao dÞch bu«n b¸n cµ phª mang nh·n V−ên QG Yok §«n sÏ cho c¬ héi x©y dùng hÖ thèng s¶n xuÊt cµ phª bÒn v÷ng víi thÞ tr−êng xuÊt khÈu cµ phª quèc tÕ. §Ó t¹o nguån thu cho V−ên QG, thu nhËp tõ cµ phª cÇn ®−îc truy nép cho V−ên. Còng cã thÓ ¸p dông nh·n cµ phª sinh th¸i cho khu vùc bªn trong vµ bªn ngoµi vïng ®Öm V−ên QG Yok §«n ë tØnh §¾c L¾c. Theo nguyªn t¾c, cµ phª ë bÊt cø khu vùc nµo thuéc tØnh §¾c L¾c cã thÓ mang nh·n hiÖu “cµ phª Yok §«n” vµ ®−îc sö dông lµm c¬ chÕ cÊp vèn cho V−ên. ChØ cã mét sè khu vùc thuéc vïng ®Öm lµ thÝch hîp cho viÖc trång cµ phª nh− ë huyÖn Bu«n §«n vµ Ea Sup. Trong vïng ®Öm, s¶n xuÊt cµ phª cã thÓ lµ c¬ héi khuyÕn khÝch n«ng d©n tham gia vµo nÒn n«ng nghiÖp s¹ch v× môc ®Ých m«i tr−êng. S¶n xuÊt cµ phª d−íi t¸n cã thÓ kÝch thÝch c«ng t¸c b¶o tån rõng t¹i chç. 18
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0