Chủ trương phát triển kinh tế, văn hóa miền núi miền Bắc của Đảng trong những năm 1961-1965

TẠP CHÍ KHOA HỌC<br /> Khoa học Xã hội, Số 5 (6/2016), tr 98 - 104<br /> <br /> CHỦ TRƯƠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ, VĂN HÓA<br /> MIỀN NÚI MIỀN BẮC CỦA ĐẢNG TRONG NHỮNG NĂM 1961 – 1965<br /> Bùi Mạnh Thắng<br /> Phòng Tổ chức Cán bộ, Trường Đại học Tây Bắc<br /> <br /> Tóm tắt: Xây dựng và phát triển miền núi luôn là mối quan tâm hàng đầu của Đảng và Nhà nước kể từ sau<br /> ngày hòa bình lập lại trên miền Bắc (7/1954). Bài viết này góp phần tìm hiểu chủ trương phát triển kinh tế, văn<br /> hóa miền núi miền Bắc của Đảng trong những năm 1961 - 1965.<br /> Từ khóa: chủ trương, phát triển, miền núi, miền Bắc<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Miền núi chiếm trên 2/3 diện tích và trên 1/5 dân số của miền Bắc vào những năm đầu<br /> thập kỷ 60 thế kỷ XX, là địa bàn có vị trí chiến lược quan trọng về chính trị, kinh tế và quốc<br /> phòng; có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế, văn hóa, nhưng cũng là khu vực còn nhiều khó<br /> khăn, trình độ kinh tế - xã hội chậm phát triển hơn so với miền xuôi. Để thực hiện mong<br /> muốn “đưa miền núi tiến kịp miền xuôi” đòi hỏi phải có những chủ trương, giải pháp đúng<br /> đắn, để có thể phát huy những tiềm năng to lớn của miền núi phục vụ sự nghiệp cách mạng<br /> chung của miền Bắc cũng như của cả nước.<br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Miền núi miền Bắc trong giai đoạn mới của cách mạng Việt Nam<br /> Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp kết thúc, nước Việt Nam tạm thời bị chia cắt làm<br /> hai miền. Trung ương Đảng sớm xác định phương hướng của miền Bắc là tiến lên xây dựng<br /> chủ nghĩa xã hội, làm chỗ dựa cho cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam. Trong hoàn cảnh<br /> mới, cùng với nhiệm vụ củng cố miền Bắc, yêu cầu xây dựng và phát triển miền núi được đặt<br /> ra đối với Đảng và Nhà nước gắn với chức năng quản lý kinh tế xã hội. Vai trò của miền núi<br /> vốn đã được khẳng định trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc và kháng chiến trước đây.<br /> Tuy nhiên, trên thực tế, sau kháng chiến chống Pháp, miền núi vẫn là khu vực có trình độ kinh<br /> tế - xã hội thấp kém so với khu vực đồng bằng. Miền núi lại là địa bàn sinh sống của nhiều<br /> dân tộc thiểu số; là khu vực luôn được các thế lực thù địch quan tâm, tập trung nghiên cứu và<br /> triển khai các âm mưu, kế hoạch chống phá nguy hiểm. Ngay sau khi hòa bình lập lại, Đảng<br /> và Chính phủ đã đề ra chủ trương thành lập ở miền núi các khu tự trị nhằm tăng cường tính tự<br /> chủ và vai trò tự quản lý của các dân tộc. Trên cơ sở đó, Khu tự trị Thái - Mèo được thành lập<br /> ngày 7-5-1955 (năm 1962 đổi tên thành Khu tự trị Tây Bắc) và Khu tự trị Việt Bắc ra đời<br /> ngày 1-7-1956. Các khu tự trị trở thành đơn vị hành chính chính thức của nước Việt Nam Dân<br /> chủ Cộng hòa.<br /> Trong những năm 1954 - 1960, cùng với nhân dân miền Bắc, đồng bào các dân tộc thiểu<br /> số ở khu vực miền núi ra sức phấn đấu khôi phục kinh tế, phát triển văn hóa, xây dựng và<br /> <br /> Ngày nhận bài: 21/4/2016. Ngày nhận đăng: 20/7/2016<br /> Liên lạc: Bùi Mạnh Thắng- mail: buithangdhtb@gmail.com<br /> 98<br /> củng cố hệ thống tổ chức Đảng, chính quyền các cấp; bước đầu thực hiện vận động hợp tác<br /> hóa nông nghiệp kết hợp hoàn thành cải cách dân chủ. Bước vào thời kỳ cách mạng xã hội<br /> chủ nghĩa, nhiệm vụ đặt ra đối với nhân dân miền Bắc phải tiếp tục phát huy những thắng lợi<br /> đã đạt được, đẩy mạnh các phong trào thi đua, tấn công vào nghèo nàn, lạc hậu, xây dựng<br /> miền Bắc trở thành hậu phương vững chắc cho cuộc kháng chiến chống Mỹ ở miền Nam. Với<br /> địa bàn miền núi, nhiệm vụ đó càng trở nên nặng nề hơn, rất cần được quan tâm với những<br /> chính sách hỗ trợ, với sự chung tay góp sức của cả miền Bắc.<br /> Vị trí và vai trò quan trọng của miền núi sớm được Đảng, Nhà nước khẳng định. Báo cáo<br /> chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của<br /> Đảng Lao động Việt Nam (tháng 9-1960) đã xác định vị trí, vai trò của miền núi trong sự<br /> nghiệp cách mạng: “Trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, sự nghiệp xây<br /> dựng kinh tế miền núi có một tầm quan trọng rất lớn. Miền núi nước ta rộng gấp mấy lần diện<br /> tích miền xuôi, lại có tài nguyên tự nhiên phong phú, cho nên nền kinh tế mà chúng ta xây<br /> dựng ở miền núi sẽ giúp nâng cao không ngừng mức sống vật chất và văn hóa của đồng bào<br /> miền núi, đồng thời sẽ bổ sung cho kinh tế miền xuôi, góp phần rất quan trọng vào công cuộc<br /> xây dựng cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc” [2;584-585]. Nghị<br /> quyết số 71-NQ/TW ngày 23/2/1963 của Bộ Chính trị về vấn đề phát triển nông nghiệp ở<br /> miền núi một lần nữa khẳng định: “Miền núi miền Bắc nước ta chiếm trên 2/3 diện tích và<br /> trên 1/5 dân số chung của miền Bắc, có một vị trí hết sức quan trọng về chính trị, kinh tế và<br /> quốc phòng” [5;122]. Vì vậy, xây dựng và phát triển miền núi trở thành yêu cầu cấp thiết,<br /> một nhiệm vụ quan trọng của toàn Đảng, toàn dân, trực tiếp của các địa phương miền núi.<br /> Miền núi có phát triển vững mạnh thì hậu phương miền Bắc mới được củng cố vững chắc và<br /> phát triển toàn diện. Hơn nữa, miền núi miền Bắc là địa bàn sinh sống chủ yếu của các dân tộc<br /> thiểu số. Phát triển kinh tế, xã hội miền núi là một bộ phận quan trọng trong chính sách dân<br /> tộc của Đảng. Chính vì thực hiện tốt những chính sách này mà Đảng đã tạo được sức mạnh<br /> của khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc và tổ chức<br /> kháng chiến. Đó là một bài học kinh nghiệm cần tiếp tục phát huy trong thời kỳ mới.<br /> Cùng với việc nhận thức vị trí quan trọng của miền núi, Trung ương Đảng cũng sớm xác<br /> định rõ những đặc điểm, thực trạng của miền núi làm cơ sở để hoạch định chủ trương, phương<br /> hướng xây dựng và phát triển đối với khu vực chiến lược này.<br /> Miền núi miền Bắc nước ta vốn là khu vực rộng lớn, giàu tiềm năng phát triển kinh tế.<br /> Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 23/2/1963 của Bộ Chính trị về vấn đề phát triển nông nghiệp<br /> ở miền núi nhấn mạnh: “Về nguồn lợi thiên nhiên, chẳng những miền núi có nhiều khả năng<br /> để phát triển nông nghiệp, lâm nghiệp, mà còn có nhiều khả năng tiềm tàng để phát triển<br /> những ngành công nghiệp lớn và trọng yếu, làm cơ sở để cải thiện đời sống của nhân dân các<br /> dân tộc và thúc đẩy công cuộc công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa nước nhà” [5;122]. Nghị<br /> quyết cũng chỉ rõ những thuận lợi của miền núi, bao gồm: nhiều đất đai chưa khai phá, có khả<br /> năng để mở rộng thêm diện tích (khoảng 1 triệu hécta); có nguồn nước nhiều, nguồn phân<br /> nhiều, sức kéo đầy đủ để đẩy mạnh tăng năng suất; có nhiều loại đất đai thích hợp để phát<br /> triển sản xuất toàn diện cả lương thực, chăn nuôi, nghề rừng, cây công nghiệp, nhất là có<br /> 99<br /> nhiều khả năng để phát triển mạnh chăn nuôi, nghề rừng và cây công nghiệp hơn hẳn miền<br /> xuôi, từ đó có khả năng cải thiện từng bước đời sống của nhân dân, tăng cường lực lượng của<br /> hợp tác xã và bảo đảm nhu cầu của Nhà nước.<br /> Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi cơ bản, chủ yếu do thiên nhiên ưu đãi, miền núi<br /> miền Bắc nước ta còn nhiều khó khăn, xuất phát từ đặc điểm tự nhiên và tình hình kinh tế - xã<br /> hội. Đó là thực trạng thiếu hụt sức lao động, trình độ sản xuất thấp, nhu cầu sinh hoạt còn đơn<br /> giản; đất hoang còn nhiều nhưng hầu hết là đất dốc; yêu cầu về kỹ thuật canh tác trên đất dốc,<br /> việc bảo vệ rừng, bảo vệ đất, chống xói mòn cũng rất phức tạp… Thêm vào đó, tính chất vùng<br /> của miền núi cũng gây ra những khó khăn không nhỏ, không những có vùng thấp, vùng giữa,<br /> vùng cao, mà ngay trong mỗi vùng đó tình hình khí hậu, đất đai, tập quán và kỹ thuật canh<br /> tác, thành phần dân tộc cũng khác nhau rất nhiều. Điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ<br /> sản xuất, chế biến, cung cấp, tiêu thụ và giao thông phục vụ lưu thông, vận chuyển, trao đổi…<br /> còn nhiều yếu kém, hạn chế. Mặt khác,“trình độ văn hóa còn thấp của miền núi hiện nay là<br /> một trong những trở ngại quan trọng cho việc phát triển sản xuất, củng cố và phát triển<br /> phong trào hợp tác hóa nông nghiệp” [5;143].<br /> Về mục đích xây dựng miền núi, Báo cáo chính trị trình bày tại Đại hội Đảng toàn quốc<br /> lần thứ III đã chỉ rõ: “Đảng và Nhà nước dân chủ nhân dân cần phải làm cho miền núi tiến<br /> kịp miền xuôi, vùng cao và vùng biên giới tiến kịp vùng nội địa, các dân tộc thiểu số tiến kịp<br /> dân tộc Kinh, giúp các dân tộc phát huy tinh thần cách mạng và năng lực to lớn của mình,<br /> cùng nhau đoàn kết chặt chẽ để tiến lên chủ nghĩa xã hội” [2;609]. Báo cáo chính trị cũng xác<br /> định: “Xây dựng miền núi chủ yếu và trước hết là một vấn đề kinh tế nhằm sử dụng những<br /> khả năng dồi dào của miền núi vào việc tăng cường sức mạnh kinh tế của cả miền Bắc nước<br /> ta và nâng cao mức sống của đồng bào các dân tộc thiểu số” [2;584-585]. Như vậy, mục đích<br /> xây dựng và phát triển miền núi vừa phục vụ lợi ích của đồng bào các dân tộc, vừa phục vụ<br /> mục đích chung của sự nghiệp cách mạng miền Bắc và cả nước. Xây dựng kinh tế miền núi<br /> “là một bộ phận khăng khít của chính sách dân tộc của Đảng ta trong giai đoạn mới của cách<br /> mạng. Nó bảo đảm cho miền núi dần dần tiến kịp miền xuôi, cho các dân tộc thiểu số tiến kịp<br /> dân tộc Kinh, thực hiện đầy đủ sự bình đẳng và tăng cường đoàn kết giữa các dân tộc. Nó<br /> phù hợp với lợi ích thiết thân của các dân tộc miền núi, đồng thời cũng phù hợp với lợi ích<br /> thiết thân của toàn thể nhân dân lao động miền Bắc” [2;585]. Thêm nữa, phát triển kinh tế,<br /> văn hóa miền núi không chỉ nhằm đưa miền núi nhanh chóng tiến kịp miền xuôi mà còn thực<br /> hiện mục đích phát huy tiềm năng dồi dào của miền núi đóng góp vào công cuộc xây dựng<br /> chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và phục vụ cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất<br /> nước. Mục đích đó là cơ sở để xác định chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước đối<br /> với vấn đề phát triển kinh tế và văn hóa miền núi trong giai đoạn cách mạng mới.<br /> 2.2. Chủ trương phát triển kinh tế, văn hóa miền núi miền Bắc của Đảng trong những<br /> năm 1961 - 1965<br /> Xuất phát từ mục đích phục vụ lợi ích của đồng bào các dân tộc và đóng góp cho sự<br /> nghiệp cách mạng chung của cả nước, Báo cáo chính trị của Đảng tại Đại hội Đảng toàn quốc<br /> lần thứ III nêu rõ phương hướng và nhiệm vụ cụ thể đối với miền núi là: “phát triển mạnh mẽ<br /> 100<br /> nông nghiệp miền núi: đẩy mạnh sản xuất lương thực, phát triển chăn nuôi gia súc theo quy<br /> mô lớn, mở những nông trường quốc doanh chuyên trồng cây công nghiệp và cây ăn quả,<br /> đồng thời khuyến khích các hợp tác xã nông nghiệp chăn nuôi, trồng cây công nghiệp và cây<br /> ăn quả. Ra sức phát triển lâm nghiệp, bảo vệ rừng, trồng cây gây rừng, khai thác lâm thổ sản,<br /> xây dựng các lâm trường quốc doanh. Cần mở rộng những khu công nghiệp hiện có, chuẩn bị<br /> điều kiện để xây dựng thêm những khu công nghiệp mới, khuyến khích các nông trường quốc<br /> doanh và lâm trường quốc doanh xây dựng công nghiệp địa phương, nhất là các loại công<br /> nghiệp chế biến những sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi và lâm nghiệp, v.v..”. Cùng với đó,<br /> “cần đặc biệt coi trọng việc phát triển giao thông vận tải và đẩy mạnh công tác thương<br /> nghiệp” [2;585]. Có thể thấy, ngay từ sớm, Trung ương Đảng đã xác định quan điểm toàn<br /> diện trong chủ trương phát triển kinh tế miền núi.<br /> Triển khai cụ thể hóa nội dung Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ III của Đảng<br /> về phát triển kinh tế nông nghiệp, ngay trong tháng 7-1961, Hội nghị Trung ương lần thứ năm<br /> đã ban hành Nghị quyết về vấn đề phát triển nông nghiệp trong kế hoạch 5 năm lần thứ nhất<br /> (1961 - 1965), trong đó nhấn mạnh quan điểm, chủ trương liên quan đến phát triển nông<br /> nghiệp ở miền núi. Nghị quyết khẳng định: “nông nghiệp ở miền núi phải phát triển mạnh<br /> nhằm xây dựng dần dần miền núi thành những vùng nông nghiệp mới có tính chất toàn diện.<br /> Hướng phát triển nông nghiệp miền núi là bảo đảm tự giải quyết lương thực, đặc biệt phát<br /> triển mạnh chăn nuôi gia súc, phát triển các loại cây công nghiệp và cây ăn quả, phát triển<br /> việc trồng rừng và khai thác rừng”. Mục đích phát triển nông nghiệp ở miền núi cũng được<br /> chỉ rõ: “Trong 5 năm, với việc phát huy lực lượng lao động ở miền núi, phát triển các nông<br /> trường và lâm trường quốc doanh, tổ chức khai hoang bằng nhiều hình thức, chúng ta phải<br /> bước đầu làm chuyển biến bộ mặt nông nghiệp miền núi, biến nền kinh tế vốn là tự cấp dần<br /> dần trở thành một nền kinh tế phát triển toàn diện và có nhiều sản phẩm hàng hóa” [3;429].<br /> Nghị quyết nhấn mạnh: Để phát triển nông nghiệp miền núi, phải vừa chú ý vùng thấp, vừa<br /> chú ý đặc biệt đến vùng cao, có kế hoạch thích hợp cho từng vùng. Riêng ở vùng cao, cần có<br /> kế hoạch giúp đỡ phát triển những ngành thích hợp như lương thực, chăn nuôi và một số cây<br /> công nghiệp chịu lạnh, khai thác lâm thổ sản, đồng thời thực hiện từng bước việc định cư,<br /> định canh một cách thích hợp, giúp đỡ đồng bào phát triển nông nghiệp và thủ công nghiệp, đi<br /> vào con đường làm ăn có tổ chức và cải thiện đời sống. Nhà nước cần có đầu tư thích đáng<br /> cho nông nghiệp miền núi, chú ý đến các vấn đề thủy lợi, giao thông, chế biến và tiêu thụ<br /> nông sản.<br /> Phương châm của Đảng trong Kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất là phát triển công<br /> nghiệp và nông nghiệp một cách toàn diện, vững chắc. Vì vậy, bên cạnh phương hướng,<br /> nhiệm vụ phát triển nông nghiệp, đầu tư phát triển công nghiệp và thủ công nghiệp miền núi<br /> cũng được Trung ương Đảng hết sức quan tâm. Báo cáo về nhiệm vụ và phương hướng xây<br /> dựng phát triển công nghiệp tại Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (họp<br /> từ ngày 26-3 đến ngày 16-4-1962) đã xác định ý nghĩa của việc phát triển công nghiệp ở miền<br /> núi: “Đối với miền núi, việc phát triển công nghiệp địa phương và thủ công nghiệp sẽ tận<br /> dụng được nguồn lợi thiên nhiên về nông sản, lâm sản, thủy sản ở địa phương rất có lợi về<br /> 101<br /> kinh tế, lại còn có tác dụng nâng dần trình độ mọi mặt của miền núi tiến kịp miền xuôi, thực<br /> hiện chính sách dân tộc của Đảng, kết hợp được yêu cầu kinh tế với củng cố quốc phòng ở<br /> nước ta” [4;257]. Đó là một lĩnh vực rất quan trọng của quá trình phát triển kinh tế miền núi.<br /> Cần ra sức phát triển thủ công nghiệp và công nghiệp địa phương ở miền núi để dần dần nâng<br /> cao trình độ kinh tế ở miền núi tiến kịp đồng bằng, trong đó, chú ý việc khai thác và chế biến<br /> gỗ, lâm sản, khai thác khoáng sản, chế biến bột giấy, tư liệu sản xuất thông thường cho nông<br /> nghiệp. Cần hết sức chú trọng tự túc dần dần về những hàng tiêu dùng cồng kềnh hoặc nặng<br /> nề như gốm, sành, thủy tinh, đồ gỗ… để hạn chế những khó khăn do điều kiện giao thông vận<br /> chuyển. Đặc biệt, Trung ương nhấn mạnh nhiệm vụ tập trung xây dựng một số công trình, nhà<br /> máy quan trọng tại khu vực miền núi như Khu Gang thép Thái Nguyên, Nhà máy Thủy điện<br /> Thác Bà, Nhà máy Nhiệt điện Uông Bí…<br /> Cùng với chủ trương phát triển kinh tế miền núi, Báo cáo chính trị tại Đại hội Đảng toàn<br /> quốc lần thứ III cũng chỉ rõ: về mặt văn hóa, cần tiếp tục xóa nạn mù chữ, xây dựng chữ dân<br /> tộc ở những nơi cần thiết, thực hiện giáo dục phổ cập, phát triển văn nghệ dân tộc, phổ biến<br /> rộng rãi khoa học thường thức, nhằm xóa bỏ dần mê tín dị đoan; chú trọng công tác y tế, phát<br /> triển phong trào vệ sinh phòng bệnh, nâng cao sức khỏe của đồng bào thiểu số. Cần ra sức<br /> khắc phục những biểu hiện của tư tưởng dân tộc lớn và của tư tưởng dân tộc chủ nghĩa hẹp<br /> hòi, nâng cao không ngừng tinh thần thương yêu giúp đỡ lẫn nhau giữa các dân tộc. Nghị<br /> quyết của Hội nghị Trung ương lần thứ ba (họp từ ngày 30-12-1960 đến ngày 5-1-1961) về kế<br /> hoạch Nhà nước năm 1961 khẳng định phương hướng phát triển văn hóa miền núi: “Phải<br /> phát triển mạnh công tác văn hóa, giáo dục, y tế ở miền núi. Đẩy mạnh việc thanh toán nạn<br /> mù chữ, nhất là ở vùng cao, phát triển công tác bổ túc văn hóa và giáo dục phổ thông; mở<br /> rộng việc dạy chữ dân tộc, đồng thời tích cực dạy chữ phổ thông; phổ biến khoa học, kỹ<br /> thuật; vận động nhân dân bỏ dần mê tín, dị đoan và những tập quán xấu. Ra sức đào tạo cán<br /> bộ cho miền núi. Đẩy mạnh vệ sinh phòng bệnh, tiếp tục và mở rộng công tác chóng bệnh sốt<br /> rét” [3;43]<br /> Văn kiện phản ánh đầy đủ và hệ thống những chủ trương, quan điểm phát triển kinh tế,<br /> văn hóa miền núi miền Bắc của Đảng là Báo cáo về phương hướng, nhiệm vụ kế hoạch phát<br /> triển kinh tế và văn hóa 5 năm lần thứ nhất (1961 - 1965) được trình bày và thông qua tại Hội<br /> nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa III (tháng 4-1963). Trong báo cáo<br /> này, phát triển kinh tế và văn hóa miền núi được xác định là một trong 11 nhiệm vụ cụ thể của<br /> các ngành. Theo tinh thần ấy, phương hướng và nhiệm vụ phát triển kinh tế và văn hóa ở miền<br /> núi trong kế hoạch 5 năm lần thứ nhất được hoạch định bao gồm một số nội dung cơ bản:<br /> - Ra sức củng cố các hợp tác xã sản xuất nông nghiệp sẵn có, xây dựng thêm các hợp tác<br /> xã thích hợp với điều kiện và hoàn cảnh từng địa phương, củng cố thêm một bước quan hệ sản<br /> xuất mới, tăng cường cơ sở vật chất - kỹ thuật cho hợp tác xã, và trên cơ sở ấy, ra sức phát<br /> triển lực lượng sản xuất mạnh mẽ và vững chắc. Phải dựa vào các hợp tác xã, nông trường,<br /> lâm trường quốc doanh, sử dụng tốt lực lượng lao động ở miền núi và dựa vào lực lượng lao<br /> động và kỹ thuật ở miền xuôi đưa lên, ra sức đẩy mạnh cải tiến kỹ thuật, tăng năng suất, khai<br /> hoang tăng vụ để phát triển nông nghiệp một cách toàn diện.<br /> 102<br />  - Dựa trên sự phát triển nông nghiệp toàn diện, và khả năng cán bộ, nguyên liệu, đẩy<br /> mạnh phát triển công nghiệp địa phương và thủ công nghiệp phục vụ cho nông nghiệp. Cố<br /> gắng tự giải quyết những tư liệu sản xuất và hàng tiêu dùng theo tập quán của địa phương và<br /> cung cấp một số hàng cần thiết cho nhu cầu của nền kinh tế chung.<br /> - Để đẩy mạnh phát triển sản xuất nông nghiệp và công nghiệp, phải giải quyết tốt vấn đề<br /> giao thông vận tải. Ra sức phát triển mạng lưới giao thông từ tỉnh xuống các huyện, châu, chú<br /> ý các vùng khai hoang; các vùng có nhiều nông sản, lâm sản, thổ sản. Đi đôi với việc phát<br /> triển đường sá, cải tạo sông ngòi, chú ý cải tiến phương tiện giao thông từ phương tiện thô sơ<br /> tiến dần đến thô sơ cải tiến và nửa cơ giới.<br /> - Trên cơ sở phát triển sản xuất nông nghiệp và công nghiệp, mở mang giao thông vận<br /> tải, cải tiến và mở thêm mạng lưới thương nghiệp xã hội chủ nghĩa. Thông qua hoạt động<br /> thương nghiệp xã hội chủ nghĩa, mở rộng diện lưu thông tiền ngân hàng, tiến tới thủ tiêu tiền<br /> hoa xòe, củng cố nền tiền tệ duy nhất.<br /> - Kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế và phát triển văn hóa. Để đẩy mạnh phát triển<br /> sản xuất nông nghiệp và công nghiệp, phải tích cực đào tạo thêm nhiều cán bộ địa phương về<br /> kỹ thuật và văn hóa; mở thêm một số cơ sở nghiên cứu khoa học và y tế đáp ứng nhu cầu địa<br /> phương.<br /> - Trên cơ sở phát triển kinh tế và văn hóa, cải thiện thêm một bước đời sống vật chất và<br /> tinh thần của đồng bào miền núi.<br /> Có thể thấy, phát triển kinh tế và văn hóa miền núi miền Bắc đã trở thành một trong<br /> những nội dung quan trọng của Kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất (1961 - 1965).<br /> 3. Kết luận<br /> Xuất phát từ việc nhận thức rõ vai trò của miền núi với sự nghiệp cách mạng chung,<br /> trong giai đoạn thực hiện Kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất (1961 - 1965), Đảng Lao<br /> động Việt Nam quyết tâm phát triển kinh tế, văn hóa miền núi. Chủ trương phát triển kinh tế,<br /> văn hóa miền núi nêu trên đã phản ánh quan điểm toàn diện, khẳng định mong muốn lớn lao<br /> nhằm “đưa miền núi tiến kịp miền xuôi”. Đó là điểm khởi đầu cho quá trình định hình và hiện<br /> thực hóa hệ thống chính sách đối với miền núi được triển khai mạnh mẽ kể sau năm 1960, đặt<br /> nền tảng cho những bước phát triển vững chắc của miền núi - địa bàn chiến lược quan trọng<br /> trên miền Bắc trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.<br /> <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1] Hoàng Bắc (1963), Chung sức xây dựng miền núi, Nxb Phổ thông, Hà Nội.<br /> [2] Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 21 (1960), Nxb<br /> Chính trị quốc gia, Hà Nội.<br /> [3] Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 22 (1961), Nxb<br /> Chính trị quốc gia, Hà Nội.<br /> [4] Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 23 (1962), Nxb<br /> Chính trị quốc gia, Hà Nội.<br /> <br /> 103<br />  [5] Đảng Cộng sản Việt Nam (2003), Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 24 (1963), Nxb<br /> Chính trị quốc gia, Hà Nội.<br /> [6] Vụ Tuyên giáo Ủy ban Dân tộc (1960), Các dân tộc thiểu số trưởng thành dưới<br /> ngọn cờ vinh quang của Đảng, Nxb Sự thật, Hà Nội.<br /> <br /> <br /> THE COMMUNIST PARTY’S POLICIES FOR DEVELOPING THE<br /> ECONOMY AND CULTURE OF THE NORTHERN MOUNTAINOUS<br /> AREAS IN VIETNAM IN THE PERIOD OF 1961 – 1965<br /> <br /> Bui Manh Thang<br /> Tay Bac University<br /> <br /> Abstract: Since the regain of peace in July 1954, building up and developing the Northern mountainous<br /> area was the first concern of the Communist Party and the government. The article attempts to get a deep insight<br /> into the policies for the development of economy and culture in the Northern mountainous area in 1961 – 1965.<br /> Key words: Policy, development, mountainous area, the North.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 104<br />