Vai trò của truyền thông đại chúng đối với phát triển kinh tế: Quyền được nói

Chia sẻ: ViChaelisa ViChaelisa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:389

Thêm vào BST

Báo xấu

50
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

"Ebook Quyền được nói: Vai trò của truyền thông đại chúng đối với phát triển kinh tế" ngoài phần tổng quan nói về nội dung và ý nghĩa của truyền thông, có ba phần: Phần I. Truyền thông hỗ trợ thị trường như thế nào; Phần II. Cái gì tạo thuận lợi cho truyền thông; Phần III. Truyền thông nói gì về truyền thông.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Vai trò của truyền thông đại chúng đối với phát triển kinh tế: Quyền được nói

Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized Public Disclosure Authorized 25070
Quyïìn àûúåc noái: Vai troâ cuãa truyïìn thöng àaåi chuáng àöëi vúái phaát triïín kinh tïë Ngûúâi dõch: NGUYÏÎN THÕ HOÂA TÖN THU HUYÏÌN NGUYÏÎN THAÅC PHÛÚNG Hiïåu àñnh: VUÄ CÛÚNG NHAÂ XUÊËT BAÃN VÙN HOÁA - THÖNG TIN HAÂ NÖÅI - 2006
THE RIGHT TO TELL The Role of Mass Media in Economic Development QUYÏÌN ÀÛÚÅC NOÁI Vai troâ cuãa truyïìn thöng àaåi chuáng àöëi vúái phaát triïín kinh tïë © 2005 The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank 1818 H Street, NW Washington, DC 20433 USA All rights reserved. First printing 1 2 3 4 5 03 02 Nhûäng phaát hiïån, kiïën giaãi, vaâ kïët luêån àûúåc thïí hiïån trong cuöën saách naây laâ cuãa caáctaác giaã vaâ khöng nhêët thiïët phaãn aánh nhûäng quan àiïím cuãa Höåi àöìng Giaám àöëc àiïìu haânh cuãa Ngên haâng Thïë giúái hay caác chñnh phuã maâ hoå àaåi diïån. Ngên haâng Thïë giúái khöng àaãm baão tñnh chñnh xaác cuãa nhûäng dûä liïåu trong cuöën saách naây. Àûúâng biïn giúái, maâu sùæc, viïåc goåi tïn vaâ nhûäng thöng tin khaác àûúåc thïí hiïån trïn bêët cûá baãn àöì naâo trong cuöën saách naây khöng haâm yá möåt sûå xaác nhêån hay thûâa nhêån naâo àöëi vúái caác àûúâng biïn giúái, hoùåc võ thïë phaáp lyá cuãa bêët cûá laänh thöí naâo tûâ phña Ngên haâng Thïë giúái. Quyïìn vaâ giêëy pheáp Têët caã caác tû liïåu trong baãn phêím naây àïìu coá baãn quyïìn. Viïåc sao cheáp hoùåc chuyïín taãi tûâng phêìn hoùåc toaân böå êën phêím naây maâ khöng àûúåc pheáp laâ vi phaåm phaáp luêåt hiïån haânh. Ngên haâng Taái thiïët vaâ Phaát triïín quöëc tïë / Ngên haâng Thïë giúái khuyïën khñch viïåc truyïìn baá caác taác phêím cuãa Ngên haâng vaâ cho pheáp taái baãn tûâng phêìn cuãa cuöën saách naây àûúåc kõp thúâi. Àïí àûúåc pheáp sao cheáp vaâ in laåi bêët cûá phêìn naâo cuãa cuöën saách naây haäy gûãi àïì nghõ vúái thöng tin àêìy àuã àïën Copyright Clearance Center Inc., 222 Rosewood Drive, Danver, MA 01923, USA; telephone: 978-750-8400; fax: 978-750-4470; Internet:www.copyright.com. Moåi cêu hoãi khaác vïì quyïìn vaâ giêëy pheáp kïí caã quyïìn àûúåc múã chi nhaánh phaãi gûãi vïì: Office of the Publisher, The World Bank, 1818 H Street, NW, Washington, DC 20433, USA; fax: 202-522-2422; e-mail: pubrights@worldbank.org.
Muåc luåc Lúâi nhaâ xuêët baãn vii Lúâi noái àêìu ix Vïì caác taác giaã xi 1 Soi mònh trong gûúng: Truyïìn thöng noái gò vaâ taåi sao? - Möåt töíng quan 1 Roumeen Islam PHÊÌN I. TRUYÏÌN THÖNG HÖÎ TRÚÅ THÕ TRÛÚÂNG NHÛ THÏË NAÂO? 31 2 Sûå minh baåch trong chñnh phuã 33 Joseph Stiglitz 3 Truyïìn thöng àaåi chuáng vaâ traách nhiïåm chñnh trõ 57 Timothy Besley, Robin Burgess, vaâ Andrea Prat 4 Truyïìn thöng vaâ caác thõ trûúâng úã Myä 79 Edward S. Herman 5 Sûå hùng haái phi lyá trong truyïìn thöng 109 Robert J. Shiller iii
iv Quyïìn àûúåc noái: Vai troâ cuãa truyïìn thöng àaåi chuáng àöëi vúái phaát triïín kinh tïë 6 Phên phöëi tin tûác vaâ aãnh hûúãng chñnh trõ 125 David Strömberg 7 Vai troâ quaãn trõ doanh nghiïåp cuãa truyïìn thöng 141 Alexander Dyck vaâ Luigi Zingales PHÊÌN II . ÀIÏÌU GÒ TAÅO THUÊÅN LÚÅI CHO TRUYÏÌN THÖNG? 183 8 Quyïìn súã hûäu trong ngaânh truyïìn thöng vaâ sûå thõnh vûúång 185 Simeon Djankov, Caralee McLiesh, Tatiana Nenova, vaâ Andrei Shleifer 9 Truyïìn thöng vúái tû caách laâ möåt ngaânh: Cú súã kinh tïë cuãa truyïìn thöng àaåi chuáng 219 Bruce M.Owen 10 Möi trûúâng phaáp lyá cho truyïìn thöng tin tûác 245 Peter Krug vaâ Monroe E. Price 11 Luêåt vïì lùng maå 269 Ruth Walden 12 Truyïìn thöng trong sûå chuyïín àöíi: Quyïìn laänh àaåo cuãa kinh tïë hoåc 293 Tim Carrington vaâ Mark Nelson PHÊÌN III. TRUYÏÌN THÖNG NOÁI GÒ VÏÌ TRUYÏÌN THÖNG? 321 13 Nghïì nghiïåp töët nhêët trïn thïë giúái 323 Gabriel Garcña Maárquez 14 Truyïìn thöng vaâ Tiïëp cêån thöng tin úã Thaái Lan 333 Roumeen Islam
Soi mònh trong gûúng: Truyïìn thöng noái gò vaâ taåi sao? - Möåt töíng quan v 15 Truyïìn thöng vaâ Phaát triïín úã Bùnglaàeát 347 Mahfuz Anam 16 Túâ Thúâi baáo Cairo àûúåc xuêët baãn tûâ Àaão Sñp nhû thïë naâo 357 Hisham Kassem 17 Vai troâ cuãa truyïìn thöng úã Dimbabuï 365 Mark G. Chavunduka 18 Baáo chñ hêåu chuã nghôa cöång saãn: Mûúâi àiïìu rùn cho möåt nhaâ baáo chên chñnh 377 Adam Michnik 19 Sûå töìn taåi cuãa möåt àaâi truyïìn hònh cêëp tónh trong thúâi kyâ diïîn ra nhiïìu àöíi thay to lúán 389 Viktor Muchnik and Yulia Muchnik Phuå luåc
Lúâi nhaâ xuêët baãn Trong “Baáo caáo phaát triïín thïë giúái nùm 2002: Xêy dûång thïí chïë cho thõ trûúâng” àaä daânh möåt chûúng viïët vïì vai troâ cuãa truyïìn thöng àöëi vúái phaát triïín. Cuöën “Quyïìn àûúåc noái: Vai troâ cuãa truyïìn thöng àaåi chuáng àöëi vúái phaát triïín kinh tïë” laâ sûå nöëi tiïëp cöng viïåc cuãa Baáo caáo trïn nhùçm baân röång hún vêën àïì naây. Cuöën saách, ngoaâi phêìn töíng quan noái vïì nöåi dung vaâ yá nghôa cuãa truyïìn thöng, coá ba phêìn: Phêìn I: Truyïìn thöng höî trúå thõ trûúâng nhû thïë naâo? göìm 6 chûúng. Phêìn II: Caái gò taåo thuêån lúåi cho truyïìn thöng? göìm 5 chûúng. Phêìn III: Truyïìn thöng noái gò vïì truyïìn thöng? göìm 7 chûúng. Caác chûúng trong cuöën saách àaä goáp phêìn vaâo nhêån thûác cuãa ngûúâi àoåc vïì aãnh hûúãng cuãa truyïìn thöng àïën kïët quaã phaát triïín trong nhûäng böëi caãnh khaác nhau; àûa ra nhûäng bùçng chûáng vïì hoaåt àöång cuãa ngaânh truyïìn thöng vaâ caác quy àõnh vïì truyïìn thöng úã möåt söë nûúác trïn thïë giúái; àöìng thúâi chó ra àiïìu kiïån kinh tïë vaâ möi trûúâng chñnh saách naâo laâ cêìn thiïët àïí giuáp cho truyïìn thöng coá thïí höî trúå cho phaát triïín kinh tïë. Cuöën saách laâ möåt êën phêím cuãa Ngên haâng Thïë giúái nhùçm goáp phêìn vaâo viïåc xêy dûång möåt thïë giúái minh baåch vaâ quaãn trõ nhaâ nûúác coá traách nhiïåm vaâ hiïåu quaã hún. Nhaâ xuêët baãn xin giúái thiïåu cuöën saách àïí baån àoåc tham khaão. Thaáng 8 nùm 2006 NHAÂ XUÊËT BAÃN VÙN HOÁA - THÖNG TIN vii
Lúâi noái àêìu Hiïån nay, coá trïn 1,2 tyã ngûúâi àang söëng dûúái mûác möåt àöla möåt ngaây. Vaâ trong söë nhûäng ngûúâi ngheâo naây, nhiïìu ngûúâi khöng nhûäng chõu caãnh bêìn cuâng vïì vêåt chêët vaâ thïí chêët, maâ coân khöng coá quyïìn lïn tiïëng trong nhûäng quyïët àõnh aãnh hûúãng àïën cuöåc söëng cuãa hoå. Hún thïë nûäa, tham nhuäng cuâng cöng taác quaãn trõ nhaâ nûúác loãng leão àaä laâm xoái moân tñnh hiïåu quaã cuãa viïån trúå. Roä raâng laâ àaä coá nhûäng tiïën böå nhêët àõnh trong viïåc giaãi quyïët nhûäng thaách thûác naây, song phaát triïín laâ möåt vêën àïì phûác taåp liïn quan àïën nhiïìu haânh àöång trïn nhiïìu mùåt trêån. Möåt phêìn then chöët cuãa chiïën lûúåc phaát triïín hiïåu quaã laâ phöí biïën kiïën thûác vaâ tùng cûúâng tñnh minh baåch. Àïí giaãm ngheâo, chuáng ta phaãi tûå do hoáa quyïìn tiïëp cêån thöng tin, cuäng nhû nêng cao chêët lûúång thöng tin. Vúái nhiïìu thöng tin hún, ngûúâi dên seä àûúåc tùng cûúâng quyïìn lûåc àïí coá thïí àûa ra nhûäng lûåa choån töët hún. Vúái nhûäng lyá do naây, töi luön cho rùçng tûå do baáo chñ khöng hïì laâ thûá “xa xó”. Àoá chñnh laâ cöët loäi cuãa sûå phaát triïín cöng bùçng. Truyïìn thöng coá thïí vaåch trêìn tham nhuäng. Noá coá thïí kiïím chûáng chñnh saách cöng thöng qua viïåc hûúáng sûå chuá yá cuãa ngûúâi dên vaâo caác hoaåt àöång cuãa chñnh phuã. Noá cho pheáp ngûúâi dên àûúåc baây toã nhiïìu quan àiïím khaác nhau vïì sûå quaãn trõ nhaâ nûúác vaâ caãi caách, cuäng nhû goáp phêìn xêy dûång sûå àöìng thuêån trong cöng chuáng àïí taåo ra sûå thay àöíi. Noá coân höî trúå cho caác thõ trûúâng vêån haânh töët hún - tûâ thõ trûúâng buön baán rau quaã qui mö nhoã úã Inàönïxia, àïën thõ trûúâng vöën vaâ ngoaåi tïå toaân cêìu úã Luên Àön vaâ Niu Yoáoc. Noá taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi cho viïåc buön baán, truyïìn baá yá tûúãng, vaâ sûå àöíi múái tûâ nûúác naây sang nûúác khaác. Chuáng ta cuäng thêëy rùçng, truyïìn thöng quan troång àöëi vúái phaát triïín con ngûúâi, thöng qua viïåc phöí biïën kiïën thûác giaáo duåc vaâ sûác khoãe túái nhûäng vuâng xa xöi heão laánh úã caác quöëc gia tûâ Uganàa àïën Nicaragoa. ix
x Quyïìn àûúåc noái: Vai troâ cuãa truyïìn thöng àaåi chuáng àöëi vúái phaát triïín kinh tïë Song kinh nghiïåm cho thêëy, tñnh àöåc lêåp cuãa truyïìn thöng rêët mong manh vaâ rêët dïî bõ töín thûúng. Moåi chñnh phuã àïìu thûúâng xuyïn boá buöåc truyïìn thöng. Àöi khi truyïìn thöng coân bõ kiïím soaát búãi nhûäng lúåi ñch caá nhên àêìy thïë lûåc àang muöën bûng bñt thöng tin. Hoåc vêën thêëp, vöën con ngûúâi vaâ cöng nghïå ngheâo naân, cuäng coá thïí haån chïë vai troâ tñch cûåc cuãa truyïìn thöng. Vaâ chuáng ta tûâng thêëy taác haåi cuãa viïåc vêån àöång vaâ àûa tin tùæc traách - bùçng chûáng laâ taác haåi khuãng khiïëp cuãa viïåc tuyïn truyïìn chiïën tranh úã Ruanàa. Roä raâng laâ, àïí höî trúå cho phaát triïín, truyïìn thöng cêìn möåt möi trûúâng phuâ húåp - xeát vïì sûå tûå do, nùng lûåc, kiïím soaát, vaâ àöëi troång. Baáo caáo phaát triïín thïë giúái nùm 2002 “Xêy dûång thïí chïë cho thõ trûúâng” àaä daânh möåt chûúng vïì vai troâ cuãa truyïìn thöng àöëi vúái phaát triïín. Cuöën saách naây seä baân röång hún vïì vêën àïì naây. Àêy laâ àoáng goáp quan troång vaâo nhêån thûác cuãa chuáng ta vïì aãnh hûúãng cuãa truyïìn thöng àïën nhûäng kïët quaã phaát triïín trong nhûäng böëi caãnh khaác nhau, àûa ra bùçng chûáng vïì möi trûúâng chñnh saách naâo laâ cêìn thiïët àïí giuáp truyïìn thöng coá thïí höî trúå thõ trûúâng chñnh trõ vaâ kinh tïë, àöìng thúâi noái lïn tiïëng noái cuãa nhûäng ngûúâi yïëu thïë. Cuöëi cuâng, quan àiïím cuãa caác hoåc giaã cuäng nhû têìm nhòn cuãa chñnh nhûäng ngûúâi trong nghïì - caác nhaâ baáo - cuäng seä àûúåc kïët húåp vúái nhau. Cuöën saách seä rêët hûäu ñch àöëi vúái caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách, caác töí chûác phi chñnh phuã, nhaâ baáo, nhaâ nghiïn cûáu, vaâ sinh viïn. ÊËn phêím naây phuåc vuå cho cöng viïåc maâ Ngên haâng Thïë giúái àang laâm vïì minh baåch vaâ quaãn trõ nhaâ nûúác. Noá böí sung cho nhûäng nöî lûåc khöng ngûâng cuãa Viïån Ngên haâng Thïë giúái nhùçm àaâo taåo caác nhaâ baáo trong viïåc àûa tin àiïìu tra trïn hún 50 quöëc gia. Noá cuäng höî trúå cho hoaåt àöång cuãa Vuå Àöëi ngoaåi chuáng töi trong viïåc cöång taác vúái caác chñnh phuã nhùçm thiïët lêåp cöng taác thöng tin liïn laåc vïì phaát triïín coá hiïåu quaã. Mong rùçng, cuöën saách naây laâ möåt trong nhiïìu hoaåt àöång maâ Ngên haâng Thïë giúái, vúái caác àöëi taác cuãa mònh, cuâng phêën àêëu àïí xêy dûång möåt thïë giúái minh baåch vaâ möåt chñnh phuã coá traách nhiïåm hún. James D.Wolfensohn Chuã tõch Nhoám Ngên haâng Thïë giúái
Vïì caác taác giaã Cuöën saách naây laâ sûå tiïëp nöëi cöng viïåc cuãa Baáo caáo Phaát triïín Thïë giúái 2002: Xêy dûång thïí chïë cho thõ trûúâng. Cuöën saách do möåt nhoám taác giaã biïn soaån, àûáng àêìu laâ Roumeen Islam, vaâ caác thaânh viïn laâ Simeon Djankov vaâ Caralee McLeish. Alice Faintich chõu traách nhiïåm hiïåu àñnh baãn thaão vaâ John Didier giaám saát quaá trònh xuêët baãn. Mahfuz Anam laâ töíng biïn têåp baáo Daily Star cuãa Bùnglaàeát. Timothy Besley laâ giaáo sû kinh tïë hoåc trûúâng Kinh tïë hoåc Luên Àön vaâ laâ giaám àöëc Trung têm Quöëc tïë Kinh tïë hoåc vaâ caác chuyïn ngaânh liïn quan mang tïn Suntory vaâ Toyota. Robin Burgess laâ giaãng viïn kinh tïë hoåc trûúâng Kinh tïë hoåc Luên Àön vaâ laâ giaám àöëc Chûúng trònh Nghiïn cûáu Töí chûác Kinh tïë vaâ Chñnh saách Cöng cuãa Trung têm Quöëc tïë Kinh tïë hoåc vaâ caác chuyïn ngaânh liïn quan mang tïn Suntory vaâ Toyota. Tim Carrington laâ chuyïn viïn cao cêëp vïì thöng tin àaåi chuáng cuãa Viïån Ngên haâng Thïë giúái taåi Oasinhtún D.C. Mark Chavunduka laâ cûåu biïn têåp viïn baáo The Standard, möåt túâ baáo àöåc lêåp haâng àêìu cuãa Dimbabuï. Kavi Chongkittavorn laâ trûúãng phoâng biïn têåp baáo The Nation, túâ baáo tiïëng Anh haâng àêìu úã Thaái Lan. Simeon Djankov laâ chuyïn gia kinh tïë cao cêëp cuãa böå phêån Dõch vuå Tû vêën xi
xii Quyïìn àûúåc noái: Vai troâ cuãa truyïìn thöng àaåi chuáng àöëi vúái phaát triïín kinh tïë Khu vûåc Tû nhên cuãa Ngên haâng Thïë giúái. Alexander Dyck laâ phoá giaáo sû vïì kinh doanh vaâ quaãn trõ taåi trûúâng Kinh doanh Harvard. Gabriel Garcña Maárquez laâ nhaâ baáo vaâ nhaâ vùn àaä àoaåt giaãi Nobel Vùn hoåc nùm 1982. Edward Herman laâ giaáo sû danh dûå vïì taâi chñnh taåi trûúâng Wharton thuöåc Àaåi hoåc Pennsylvania. Roumeen Islam laâ trûúãng böå phêån Giaãm ngheâo vaâ Quaãn lyá Kinh tïë cuãa Viïån Ngên haâng Thïë giúái. Hisham Kassem laâ biïn têåp viïn baáo Cairo Times, möåt taåp chñ tin tûác bùçng tiïëng Anh taåi Ai Cêåp. Peter Krug laâ giaáo sû vïì thöng tin liïn laåc taåi Trûúâng Luêåt, thuöåc Àaåi hoåc Oklahoma. Caralee McLiesh laâ nhaâ kinh tïë thuöåc böå phêån Dõch vuå Tû vêën Khu vûåc Tû nhên cuãa Ngên haâng Thïë giúái. Adam Michnik laâ töíng biïn têåp cuãa baáo Gazeta Wyborcza, nhêåt baáo haâng àêìu cuãa Ba Lan. Victor Muchnick laâ töíng biïn têåp Àaâi truyïìn hònh TV2 úã Tomsk, Nga. Yulia Muchnik laâ phoáng viïn Àaâi truyïìn hònh TV2 úã Tomsk, Nga. Mark Nelson laâ giaám àöëc chûúng trònh caác hoaåt àöång cuãa Viïån Ngên haâng Thïë giúái taåi Paris. Tatiana Nenova laâ nhaâ kinh tïë taâi chñnh thuöåc böå phêån Dõch vuå Tû vêën Khu vûåc Tû nhên cuãa Ngên haâng Thïë giúái. Bruce Owen laâ chuã tõch Cöng ty Econmist Incorporated, möåt cöng ty tû vêën chuyïn vïì phên tñch kinh tïë vi mö. Andrea Prat laâ giaãng viïn kinh tïë hoåc cuãa trûúâng Kinh tïë hoåc Luên Àön vaâ laâ thaânh viïn cuãa ban biïn têåp túâ Review of Economic Studies. Monroe Price laâ saáng lêåp viïn vaâ àöìng giaám àöëc Chûúng trònh Luêåt Truyïìn thöng So saánh vaâ Chñnh saách taåi Àaåi hoåc Oxford, Vûúng quöëc Anh,
Vïì caác taác giaã xiii àöìng thúâi laâ giaáo sû àoaåt giaãi thûúãng mang tïn Joseph vaâ Sadie Danciger vïì Luêåt taåi Trûúâng Benjamin N. Cardozo thuöåc Àaåi hoåc Yeshiva, New York. Robert Shiller laâ giaáo sû Kinh tïë hoåc àoaåt giaãi thûúãng mang tïn Stanley B. Resor taåi Àaåi hoåc Yale. Andrei Shleifer laâ giaáo sû Kinh tïë hoåc àoaåt giaãi thûúãng mang tïn Whipple V. N. Jones taåi Àaåi hoåc Harvard vaâ laâ ngûúâi àoaåt giaãi thûúãng mang tïn John Bates Clarke nùm 1999. Joseph Stiglitz laâ giaáo sû vïì taâi chñnh vaâ kinh tïë hoåc taåi Trûúâng sau àaåi hoåc vïì Kinh doanh, Trûúâng Cöng vuå vaâ Ngoaåi giao, vaâ khoa Kinh tïë thuöåc Àaåi hoåc Colombia, vaâ laâ ngûúâi àoaåt giaãi thûúãng Nobel Kinh tïë nùm 2001. David StrÖmberg laâ nghiïn cûáu viïn cuãa Viïån Nghiïn cûáu Kinh tïë Quöëc tïë, Stockholm, Thuåy Àiïín. Ruth Walden laâ giaáo sû vaâ giaám àöëc chûúng trònh sau àaåi hoåc taåi Trûúâng Baáo chñ vaâ Truyïìn thöng Àaåi chuáng thuöåc Àaåi hoåc North Carolina taåi Chapel Hill. Luigi Zingales laâ giaáo sû vïì Töë chêët Doanh nhên vaâ Taâi chñnh, àoaåt giaãi thûúãng mang tïn Robert C. McCormack cuãa Trûúâng Sau àaåi hoåc vïì Kinh doanh, thuöåc Àaåi hoåc Chicago.
1 Soi mònh trong gûúng: Truyïìn thöng noái gò vaâ taåi sao? - Möåt töíng quan Roumeen Islam Ngaânh truyïìn thöng, duâ cuãa nhaâ nûúác hay tû nhên, àïìu àoáng möåt vai troâ quan troång trong bêët kyâ nïìn kinh tïë naâo thöng qua viïåc tranh thuã sûå uãng höå hay phaãn àöëi tûâ caác àöëi tûúång bõ quaãn lyá, bùçng viïåc coá nïu bêåt àûúåc hay khöng quan àiïím vaâ/hoùåc nhûäng löîi lêìm cuãa ngaânh, bùçng viïåc coá noái lïn àûúåc tiïëng noái vò cöng chuáng hay khöng, hoùåc chó àún giaãn bùçng viïåc àùng taãi caác thöng tin kinh tïë. Vò muåc àñch söëng coân cuãa mònh, truyïìn thöng phuå thuöåc vaâo nhaâ nûúác àang àiïìu tiïët ngaânh, vaâo caác doanh nghiïåp traã tiïìn àïí quaãng caáo trïn àoá, vaâ vaâo khaách haâng maâ noá àang phuåc vuå. Cên bùçng àûúåc caác nhoám lúåi ñch khaác nhau naây laâ möåt viïåc khoá khùn. Viïåc ngaânh truyïìn thöng laâm thïë naâo àïí cên bùçng seä quyïët àõnh khöng chó khaã nùng sinh töìn cuãa ngaânh, maâ caã aãnh hûúãng cuãa noá àïën diïån maåo kinh tïë. Cuöën saách naây àïì cêåp túái caác nhên töë quyïët àõnh liïåu ngaânh truyïìn thöng coá thïí höî trúå àûúåc hay khöng vaâ höî trúå nhû thïë naâo cho caác tiïën böå kinh tïë. Roä raâng, vúái vai troâ quan troång cuãa möåt nhaâ cung cêëp thöng tin, truyïìn thöng coá veã nhû dïî daâng khñch lïå nhûäng thaânh quaã kinh tïë töët hún khi noá thoãa maän àûúåc ba àiïìu kiïån sau àêy: truyïìn thöng àöåc lêåp, cung cêëp thöng tin chêët lûúång töët, vaâ coá àûúåc möåt phaåm vi aãnh hûúãng lúán. Àoá laâ, khi noá giaãm àûúåc hiïån tûúång bêët àöëi xûáng tûå nhiïn vïì thöng tin, nhû Joseph Stiglitz àïì cêåp úã chûúng 2, giûäa nhûäng nhaâ cêìm quyïìn vaâ nhûäng àöëi tûúång maâ chñnh quyïìn àûúåc xem laâ phaãi phuåc vuå, vaâ khi noá giaãm tñnh bêët àöëi xûáng thöng tin giûäa caác àöëi tûúång tû nhên. Möåt ngaânh truyïìn thöng nhû vêåy coá thïí tùng cûúâng àûúåc tñnh traách nhiïåm cuãa caã doanh nghiïåp vaâ chñnh phuã, thöng qua viïåc giaám saát vaâ àe doaå vïì uy tñn, trong khi cuäng cho pheáp ngûúâi tiïu duâng àûa ra àûúåc nhûäng quyïët àõnh coá àêìy àuã thöng tin. Cuöën saách naây trñch dêîn nhiïìu vñ duå vïì giaá trõ cuãa thöng tin do truyïìn 1
2 Quyïìn àûúåc noái: Vai troâ cuãa truyïìn thöng àaåi chuáng àöëi vúái phaát triïín kinh tïë thöng mang laåi. Alexander Dyck vaâ Luigi Zingales (chûúng 7) thaão luêån laâm thïë naâo truyïìn thöng coá thïí buöåc caác giaám àöëc vaâ nhaâ quaãn lyá doanh nghiïåp phaãi ûáng xûã theo caách àûúåc xaä höåi chêëp nhêån, qua àoá traánh àûúåc nhûäng haânh àöång coá thïí bõ chó trñch vaâ bõ khaách haâng têíy chay. Caác taác giaã cuäng cho biïët úã Malayxia, möåt cuöåc àiïìu tra gêìn àêy vïì caác nhaâ àêìu tû thïí chïë vaâ caác nhaâ phên tñch cöí phiïëu àaä hoãi hoå vïì nhûäng nhên töë naâo laâ quan troång nhêët àöëi vúái hoå trong quaãn trõ doanh nghiïåp vaâ quyïët àõnh àêìu tû vaâo caác cöng ty àûúåc niïm yïët cöng khai. Nhûäng ngûúâi àûúåc àiïìu tra coi tñnh thûúâng xuyïn vaâ khaách quan cuãa nhûäng nhêån xeát cuãa cöng chuáng vaâ baáo chñ vïì caác cöng ty coá yá nghôa quan troång hún laâ nhûäng yïëu töë khaác, vöën vêîn hay àûúåc coi laâ then chöët trong caác cuöåc tranh luêån lyá thuyïët. Tuy nhiïn, viïåc àûa tin àaáng tin cêåy möåt caách kõp thúâi phuå thuöåc lúán vaâo viïåc ngaânh truyïìn thöng àûúåc quaãn lyá vaâ àiïìu tiïët nhû thïë naâo. Caác chûúng trong cuöën saách naây seä ghi laåi bùçng chûáng vïì hoaåt àöång cuãa ngaânh truyïìn thöng vaâ caác qui àõnh vïì truyïìn thöng taåi caác quöëc gia trïn toaân thïë giúái, àöìng thúâi chó roä loaåi chñnh saách cöng vaâ àiïìu kiïån kinh tïë naâo coá thïí ngùn caãn truyïìn thöng goáp phêìn höî trúå phaát triïín kinh tïë úã caác nûúác ngheâo. Hònh 1.1. Tûå do baáo chñ vaâ dên chuã Nguöìn: Viïån Tûå do
Soi mònh trong gûúng: Truyïìn thöng noái gò vaâ taåi sao? - Möåt töíng quan 3 Trûúác khi baân vïì ba tiïu chuêín cuãa truyïìn thöng hiïåu quaã: àöåc lêåp, chêët lûúång, vaâ phaåm vi aãnh hûúãng - töi xin nhêën maånh hai vêën àïì chung, liïn quan trûåc tiïëp àïën nhûäng chuã àïì trong caác chûúng cuãa êën phêím naây. Àêìu tiïn laâ möëi quan hïå giûäa truyïìn thöng tûå do vaâ tñnh dên chuã. Nhòn chung, coá veã hiïín nhiïn laâ caác quöëc gia caâng dên chuã thò baáo chñ caâng tûå do hún, nhû hònh 1.1 àaä thïí hiïån, nhûng truyïìn thöng tûå do thuác àêíy dên chuã hún hay möåt nïìn dên chuã thûåc sûå àêíy maånh truyïìn thöng tûå do? Roä raâng laâ taác àöång naây diïîn ra theo caã hai chiïìu vaâ coá caác mûác àöå khaác nhau vïì tûå do truyïìn thöng vaâ dên chuã. Ngay trong caác quöëc gia dên chuã, mûác àöå tûå do truyïìn thöng cuäng khaác nhau, vaâ ngay úã caác nûúác tûúng àöëi khöng dên chuã, thaái àöå nhòn nhêån àöëi vúái tûå do truyïìn thöng cuäng rêët khaác nhau. Vñ duå, coá hai nûúác dên chuã, Nga vaâ Myä, coá thaái àöå hoaân toaân khaác nhau vïì truyïìn thöng vaâ khaái niïåm tûå do truyïìn thöng. Hún nûäa, trong cuâng möåt nïìn dên chuã, nhûng möåt söë loaåi tin tûác nhêët àõnh coá thïí khöng bõ àiïìu tiïët, trong khi caác loaåi khaác laåi coá, vñ duå, tin kinh tïë coá leä ñt bõ àiïìu tiïët hún so vúái tin chñnh trõ thuêìn tuáy. Tûå do baáo chñ cuäng tûúng quan vúái thu nhêåp: caác nûúác giaâu hún dûúâng nhû coi troång thöng tin hún, song vêîn töìn taåi sûå khaác biïåt. Caác nûúác nhû Cölömbia, Böì Àaâo Nha vaâ Ucraina coá cuâng thûúác ào dên chuã, song laåi hoaân toaân khaác nhau vïì thûúác ào tûå do baáo chñ. Vêën àïì thûá hai töi muöën àïì cêåp úã àêy liïn quan àïën sûå phuâ húåp noái chung cuãa luêåt lïå vaâ qui àõnh chñnh thûác vïì tñnh àöåc lêåp, chêët lûúång vaâ phaåm vi aãnh hûúãng cuãa truyïìn thöng. Trong nhiïìu trûúâng húåp, luêåt àiïìu chónh lônh vûåc truyïìn thöng thiïëu tñnh phuâ húåp. Thïm vaâo àoá, viïåc ban haânh möåt luêåt cuäng khöng àaãm baão rùçng luêåt naây àûúåc thi haânh hoùåc coá hiïåu lûåc. Phêìn vò thi haânh luêåt khoá hún viïåc àún thuêìn thöng qua noá. Ngoaâi ra, caác qui tùæc ûáng xûã khöng chñnh thûác coá thïí mêu thuêîn vúái luêåt vaâ laâm suy yïëu hiïåu lûåc cuãa luêåt. Trong hêìu hïët caác quöëc gia, tñnh tûå do vaâ àöåc lêåp cuãa truyïìn thöng àûúåc àaãm baão khöng chó àún thuêìn bùçng luêåt maâ coân búãi vùn hoáa hay têåp tuåc xaä höåi àûúåc chêëp nhêån. Do àoá, trong khi nûúác Anh cho ra àúâi Luêåt Bñ mêåt Chñnh thûác khaá khùæt khe, (àïën têån nùm 1989, ngay caã loaåi baánh qui daânh cho thuã tûúáng cuäng phaãi giûä bñ mêåt), thò truyïìn thöng cuãa Anh laåi àûáng úã võ trñ rêët cao, xeát theo moåi thûúác ào vïì tûå do: Viïån Tûå do cho nûúác Anh 80/100 àiïím vïì chó söë tûå do baáo chñ. Thay àöíi vïì tûå do truyïìn thöng chõu aãnh hûúãng tûâ thay àöíi trong vùn hoáa vaâ kyâ voång, cuäng nhû vùn hoáa vaâ kyâ voång coá thïí thay àöíi thöng qua thöng tin do truyïìn thöng cung cêëp. ÚÃ caác quöëc gia coá truyïìn thöëng lêu àúâi vïì àöåc lêåp truyïìn thöng vaâ ngaânh truyïìn thöng àaä hoaåt àöång lêu nùm, thò caác raâng buöåc
4 Quyïìn àûúåc noái: Vai troâ cuãa truyïìn thöng àaåi chuáng àöëi vúái phaát triïín kinh tïë phaáp lyá cuãa möåt chñnh phuã chuyïn quyïìn khoá maâ töìn taåi àûúåc lêu daâi. Coân nhûäng nïìn truyïìn thöng non treã seä phaãi àöëi mùåt vúái thaách thûác lúán nhêët. ÚÃ caác quöëc gia maâ thöng tin thûúâng xuyïn thiïëu hay bõ bûng bñt thò coá möåt söë thaách thûác bêët lúåi vúái truyïìn thöng, nhû: (a) giaá trõ tiïìm nùng cuãa viïåc tùng cûúâng thöng tin bõ àaánh giaá thêëp hay khöng àûúåc nhêån thûác àêìy àuã; (b) cöng chuáng coi chó coá thöng tin khöng thöi thò chùèng giuáp ñch àûúåc gò, búãi caác liïn minh quaá maånh àïí khiïën cho khöng ai coá thïí sûã duång àûúåc nhûäng thöng tin sùén coá; vaâ (c) tònh traång taâi chñnh öëm yïëu cuãa truyïìn thöng vaâ nguöìn khaách haâng bêëp bïnh khiïën nïìn cöng nghiïåp naây eâo uöåt. Tuy nhiïn, möîi nhên töë àïìu coá thïí àûúåc caãi thiïån theo thúâi gian. Bùçng chûáng cho thêëy hïå thöëng luêåt phaáp àoáng vai troâ quan troång. Caác chñnh phuã duâng cöng cuå luêåt phaáp vaâ hïå thöëng phaáp luêåt nhùçm húåp phaáp hoáa caác hoaåt àöång chöëng laåi truyïìn thöng, song cuäng nhùçm baão vïå quyïìn cuãa truyïìn thöng. Caác nhaâ baáo cuäng dûåa vaâo luêåt phaáp àïí baão vïå quyïìn àûúåc biïët vaâ àûúåc noái cuãa mònh. Àöi khi, luêåt rêët quan troång búãi leä cho duâ chñnh phuã coá thïí khöng chuã têm bûng bñt thöng tin, song thöng tin cuäng vêîn khöng sùén saâng coá sùén chó vò khöng ai yïu cêìu thöng tin phaãi àûúåc trònh baây theo nhûäng hònh thûác coá thïí tiïëp cêån àûúåc. Viïåc luêåt phaáp thuác àêíy tûå do baây toã vaâ tûå do thöng tin coá thïí coá lúåi, ngay caã khi têët caã caác bïn àïìu chûa thêëy sûå phuâ húåp cuãa noá úã àêu. Àún giaãn laâ viïåc thöng qua möåt àaåo luêåt coá thïí haån chïë haânh vi laåm duång naâo àoá vaâ coá thïí taåo kyâ voång vïì viïåc naâo laâ chêëp nhêån àûúåc, viïåc naâo khöng, àùåc biïåt trong trûúâng húåp toâa aán laâm viïåc hiïåu quaã vaâ àöåc lêåp. Viïåc ban haânh luêåt seä àûa vêën àïì tûå do thöng tin lïn baân nghõ sûå trong caác cuöåc trao àöíi cöng khai, vaâ coá thïí àûa àïën nhûäng thay àöíi ngoaån muåc. Nhû Kavi Chongkittavorn giaãi thñch trong chûúng 14, viïåc Thaái Lan thöng qua Luêåt tûå do thöng tin àaä khuyïën khñch quêìn chuáng yïu cêìu chñnh phuã cung cêëp thöng tin, maâ thûåc chêët laâ laâm thay àöíi kyâ voång vaâ haânh vi. Ngûúåc laåi, nhû Mark Chavunduka thaão luêån trong chûúng 17, chñnh phuã Dimbabuï ban haânh möåt söë luêåt vïì bñ mêåt thöng tin trong baáo chñ. Tuy nhiïn úã chûúng 16, theo Hisham Kassem, caác haäng truyïìn thöng tên tiïën thûúâng tòm caách laách luêåt. Trong phêìn coân laåi cuãa chûúng, töi xin daânh àïí thaão luêån xung quanh ba nhên töë aãnh hûúãng àïën diïån maåo truyïìn thöng àaä àûúåc àïì cêåp úã trïn: tñnh àöåc lêåp, chêët lûúång, vaâ phaåm vi aãnh hûúãng cuãa truyïìn thöng1. 1. Möåt söë tû liïåu àûúåc àïì cêåp trong Ngên haâng Thïë giúái (2001).
Soi mònh trong gûúng: Truyïìn thöng noái gò vaâ taåi sao? - Möåt töíng quan 5 Tñnh àöåc lêåp vaâ chêët lûúång Tñnh àöåc lêåp àïì cêåp túái khaã nùng cuãa ngaânh truyïìn thöng trong viïåc chuyïín taãi thöng tin àaä nhêån àûúåc maâ khöng quaá lo ngaåi bõ trûâng phaåt. Tiïu chuêín naây giuáp cho ngaânh truyïìn thöng khöng bõ bêët kyâ möåt nhoám lúåi ñch naâo khöëng chïë, song vêîn coá thïí tiïëp cêån àûúåc thöng tin cêìn thiïët. Khöng coá möåt cú quan truyïìn thöng naâo hoaân toaân àöåc lêåp: ngay caã khi chñnh phuã khöng trûåc tiïëp trûâng phaåt viïåc àûa tin bêët lúåi, truyïìn thöng vêîn coá thïí tûâ chöëi àûa tin vïì nhûäng cêu chuyïån hay. Stiglitz lûu yá àïën sûå phuå thuöåc lêîn nhau giûäa nhûäng ngûúâi tiïët löå thöng tin cho baáo chñ vaâ baáo chñ. Tiïët löå thöng tin laâ quan troång, búãi möåt mùåt noá àûa àûúåc tin mêåt ra cöng chuáng, mùåt khaác hoå cuäng cho pheáp caác quan chûác àûúåc àõnh daång tin tûác theo caách phuåc vuå cho lúåi ñch vaâ àöång cú cuãa chñnh hoå. Àaánh giaá, hay thêåm chñ mö taã chêët lûúång truyïìn thöng laâ rêët khoá. Truyïìn thöng chêët lûúång cao úã àêy àûúåc àõnh nghôa laâ coá khaã nùng tiïëp cêån vaâ coá nùng lûåc àùng taãi (ñt nhiïìu) khaách quan caác thöng tin kinh tïë, xaä höåi, vaâ chñnh trõ; coá thïí chuyïín taãi nhiïìu quan àiïím khaác nhau vaâ chõu traách nhiïåm àöëi vúái nhûäng thöng tin àaä àùng taãi; coá khaã nùng phên tñch thöng tin àïí xaác àõnh giaá trõ cuãa tin tûác vaâ tñnh “chên thêåt” cuãa noá. Trong chûúng 13, Gabriel Garcña Maárquez àõnh nghôa tin “töët nhêët” khöng nhêët thiïët phaãi laâ tin lêëy àûúåc súám nhêët, maâ thûúâng laåi laâ “tin àûúåc trònh baây töët nhêët”. Àõnh nghôa cuãa Edward Herman vïì tñnh khaách quan (chûúng 4) – möåt yïëu töë then chöët cuãa chêët lûúång – laâ “trûúác hïët... diïîn àaåt àûúåc nhiïìu mùåt cuãa möåt cêu chuyïån, tòm ra caác sûå kiïån maâ khöng bõ chñnh trõ chi phöëi vaâ diïîn àaåt möåt caách khaách quan vaâ vö tû; vaâ thûá hai, quyïët àõnh àûúåc mûác àöå àaáng giaá cuãa tin tûác dûåa trïn nhûäng giaá trõ tin tûác àûúåc vêån duång nhêët quaán, khöng bõ taác àöång búãi caác thïë lûåc chñnh trõ hay bõ boáp meáo búãi caác àõnh kiïën yá thûác hïå hay chõu thoãa hiïåp búãi nhûäng tñnh toaán lúåi nhuêån hay chiïën lûúåc”. Tuy nhiïn, truyïìn thöng àöåc lêåp cuäng coá thïí vaâo huâa hoùåc khöng àûa tin àaáng tin cêåy. Vúái khaã nùng gêy aãnh hûúãng àïën haânh vi cuãa àöng àaão cöng chuáng hay cuãa möåt vaâi nhên vêåt chuã chöët, truyïìn thöng coá thïí thöíi phöìng hay thu nhoã nhûäng vêën àïì trong con mùæt cuãa quêìn chuáng, vaâ do àoá aãnh hûúãng túái phên phöëi lúåi ñch xaä höåi. AÃnh hûúãng kiïíu naây cêìn phaãi àûúåc kiïím soaát vaâ coá àöëi troång, nhû seä àûúåc baân àïën úã phêìn sau. Truyïìn thöng chêët lûúång cao coá quyïìn lûåc lúán hún nûäa trong viïåc gêy aãnh hûúãng túái ngûúâi sûã duång thöng tin: Dyck vaâ Zingales cho rùçng úã Haân Quöëc, túâ Thúâi baáo Taâi chñnh àùng tin vïì viïåc thoãa thuêån ngêìm taåi SK Telecom àaä laâm cho mûác àöå tin cêåy cuãa cêu
6 Quyïìn àûúåc noái: Vai troâ cuãa truyïìn thöng àaåi chuáng àöëi vúái phaát triïín kinh tïë chuyïån naây tùng maånh, vò túâ thúâi baáo naây coá uy tñn hún hùèn so vúái caác túâ baáo àõa phûúng. Möåt söë nhên töë aãnh hûúãng àïën tñnh àöåc lêåp cuãa truyïìn thöng bao göìm: • Cêëu truác súã hûäu cuãa truyïìn thöng. • Cú cêëu kinh tïë cuãa ngaânh, tònh hònh kinh tïë, vaâ khaã nùng taâi chñnh. • Luêåt qui àõnh vïì viïåc tiïëp cêån, àùng taãi thöng tin vaâ gia nhêåp ngaânh truyïìn thöng, vaâ nöåi dung àùng taãi. • Chñnh saách vïì nhûäng ngaânh liïn quan àïën truyïìn thöng. Quan niïåm vïì chêët lûúång vaâ tñnh àöåc lêåp cuãa truyïìn thöng coá möëi liïn quan lêîn nhau, vñ duå, chêët lûúång coá thïí bõ giaãm suát búãi sûå phuå thuöåc cuãa truyïìn thöng vaâo nguöìn taâi chñnh . Vò vêåy, nhûäng khaái niïåm naây àûúåc baân àïën cuâng vúái nhau. Hai yïëu töë böí sung liïn quan àïën chêët lûúång bao göìm: • Vêën àïì àaâo taåo vaâ nùng lûåc cuãa caác nhaâ baáo vaâ nhûäng nhaâ quaãn lyá cú quan truyïìn thöng. • Cú chïë kiïím soaát vaâ àöëi troång àöëi vúái caác nhaâ baáo vaâ ngûúâi trong ngaânh truyïìn thöng. Tñnh chêët súã hûäu Tñnh chêët súã hûäu trong truyïìn thöng bao haâm quyïìn kiïím soaát tñnh chêët thöng tin àûúåc àùng taãi. Nhûäng ngûúâi uãng höå súã hûäu nhaâ nûúác trong truyïìn thöng cho rùçng, vò thöng tin laâ haâng hoáa cöng cöång, coá nghôa laâ, möåt khi haâng hoáa àûúåc cung cêëp cho möåt söë ngûúâi sûã duång thò khoá coá thïí ngùn ngûúâi khöng traã cho dõch vuå naây sûã duång noá – truyïìn thöng tû nhên coá xu hûúáng cung cêëp ñt thöng tin hún mûác xaä höåi mong àúåi. Hoå cuäng cho rùçng vúái súã hûäu tû nhên, ngaânh truyïìn thöng seä coá nguy cú chó àaåi diïån cho quan àiïím cuãa möåt nhoám nhoã trong xaä höåi2, vaâ cêìn coá súã hûäu nhaâ nûúác àïí phöí biïën cho cöng chuáng nhûäng vêën àïì vïì giaáo duåc, vùn hoáa hoùåc nhûäng 2. Vò nhûäng lúåi ñch phi taâi chñnh tiïìm nùng vaâ to lúán tûâ viïåc súã hûäu caác töí chûác truyïìn thöng, caã nhaâ nûúác lêîn tû nhên àïìu coá àöång cú muöën kiïím soaát caác haäng truyïìn thöng bùçng viïåc súã hûäu têåp trung ngaânh truyïìn thöng.
Soi mònh trong gûúng: Truyïìn thöng noái gò vaâ taåi sao? - Möåt töíng quan 7 chuêín mûåc giaá trõ cêìn thiïët vaâ àïí àaãm baão duy trò viïåc phaát thanh truyïìn hònh caác vêën àïì àõa phûúng bùçng tiïëng àõa phûúng3. Nhûäng ngûúâi phaãn àöëi súã hûäu nhaâ nûúác cho rùçng viïåc chñnh phuã kiïím soaát ngaânh truyïìn thöng coá thïí àûúåc duâng àïí thao tuáng quêìn chuáng vaâ boáp meáo thöng tin theo yá muöën cuãa chñnh phuã àûúng nhiïåm. Hún nûäa, kinh nghiïåm cho thêëy, caác doanh nghiïåp nhaâ nûúác (doanh nghiïåp nhaâ nûúác ngaânh truyïìn thöng trong trûúâng húåp naây cuäng vêåy) coá veã keám nhaåy beán trûúác nhu cêìu cuãa khaách haâng. Cuöëi cuâng, töí chûác truyïìn thöng cuãa nhaâ nûúác khöng phaãi caånh tranh, do àoá dïî àûa tin vûâa keám chêët lûúång vûâa keám hiïåu quaã. Möåt baâi baáo gêìn àêy vïì Têåp àoaân Phaát thanh Truyïìn hònh Anh (BBC) (Economist 2002a) cho rùçng, chñnh súã hûäu nhaâ nûúác àaä caãn trúã haäng phaát triïín so vúái caác haäng truyïìn thöng khaác. Baâi baáo cuäng cho rùçng, BBC àaä àûúåc trao cho möåt doanh thu thuïë lúán khiïën hoå coá lúåi thïë tûúng àöëi so vúái caác cöng ty tû nhên. Baâi baáo cuäng daám chùæc rùçng, nïëu laâ möåt cöng ty tû nhên, BBC seä nùng àöång hún, vaâ do àoá coá khaã nùng caånh tranh vúái caác haäng truyïìn thöng toaân cêìu hún. Thûåc tïë, úã caác nûúác àang phaát triïín cuäng àang phaãi àöëi mùåt vúái nhiïìu vêën àïì liïn quan àïën caã hai mùåt cuãa lêåp luêån trïn, song vêën àïì cöë hûäu trong quaãn lyá doanh nghiïåp nhaâ nûúác coá hiïåu quaã coá thïí gêy bêët bònh àùèng àöëi vúái caác doanh nghiïåp tû nhên. ÚÃ nhiïìu quöëc gia, caác haäng thöng têën nhaâ nûúác tûå chuã khoá coá thïí duy trò tñnh tûå chuã thûåc sûå vaâ hoaåt àöång trïn möåt sên chúi bònh àùèng. Àoá laâ vêën àïì àùåc trûng úã caác nûúác àang phaát triïín. Caác cöng ty truyïìn thöng tû nhên coá möëi liïn hïå mêåt thiïët vúái giúái kinh doanh hay chñnh phuã cuäng coá nguy cú boáp meáo thöng tin. Hún nûäa, nïëu hoå khöng phaãi àöëi mùåt vúái caånh tranh thò coá leä hoå cuäng àaáng traách nhû viïåc cöng ty truyïìn thöng nhaâ nûúác taãng lúâ trûúác nhu cêìu cuãa cöng chuáng. Vñ duå úã YÁ, viïåc möåt vaâi gia àònh nùæm quyïìn kiïím soaát ngaânh truyïìn thöng laâ chuã àïì gêy tranh caäi söi nöíi. Herman cho rùçng, núi naâo ngaânh truyïìn thöng chñnh thöëng do tû nhên nùæm giûä vaâ chuã yïëu do caác nhaâ quaãng caáo thûúng maåi taâi trúå nhû úã Myä, thò úã àoá, hoå ùn yá vúái cöång àöìng doanh nghiïåp, àùåc biïåt laâ caác cöng ty lúán, nhûäng ngûúâi rêët thuâ gheát nhûäng thöng àiïåp baâi xñch doanh nghiïåp. Tuy nhêët trñ laâ ngaânh baáo chñ coá uãng höå chñnh saách cöng, nhûng trong chûúng 6, David Strömberg vêîn cho rùçng, lúåi nhuêån tùng theo qui mö cuãa viïåc àùng taãi tin tûác laâm suy yïëu quyïìn lûåc chñnh trõ cuãa caác nhoám lúåi 3. ÚÃ Haâ Lan möåt àaåo luêåt nùm 1998 yïu cêìu caác chûúng trònh dõch vuå cöng phaãi chûáa ñt nhêët 25% tin tûác, 20% vùn hoáa, vaâ 5% giaáo duåc. Nûúác YÁ laåi yïu cêìu 50% tin phaát thanh truyïìn hònh phaãi lêëy nguöìn tûâ chêu Êu. Phêìn lúán lúåi ñch nhúâ súã hûäu nhaâ nûúác cuäng coá thïí coá àûúåc vúái súã hûäu tû nhên vaâ caác qui àõnh chung.
8 Quyïìn àûúåc noái: Vai troâ cuãa truyïìn thöng àaåi chuáng àöëi vúái phaát triïín kinh tïë ñch àùåc biïåt vaâ nhoám thiïíu söë, àöìng thúâi tùng cûúâng quyïìn lûåc chñnh trõ cuãa àa söë. Do àoá, viïåc àùng taãi tin tûác cuãa caác haäng tû nhên vò lúåi nhuêån cuäng coá lúåi cho caác nhoám lúán. Nghiïn cûáu gêìn àêy cuãa Simeon Djankov, Caralee McLiesh, Tatiana Nanova, vaâ Andrei Shliefer trong chûúng 8, chó ra rùçng, tñnh chêët súã hûäu caác haäng truyïìn thöng coá xu hûúáng têåp trung cao. Caác haäng naây chuã yïëu thuöåc súã hûäu nhaâ nûúác hoùåc möåt söë gia àònh, vaâ cú cêëu súã hûäu hiïëm khi bõ phên taán röång. Hún nûäa, caác haäng thuöåc súã hûäu nhaâ nûúác chiïëm tyã lïå cao, àùåc biïåt úã caác nûúác àang phaát triïín. Trung bònh, nhaâ nûúác kiïím soaát khoaãng 30% trong 5 túâ baáo lúán nhêët vaâ 60% trong 5 àaâi truyïìn hònh lúán nhêët trong caác quöëc gia naây. ÚÃ Bó, Phaáp, vaâ Nhêåt Baãn, söë khaán giaã cuãa truyïìn hònh tû nhên chiïëm 56% àïën 60% thõ phêìn. ÚÃ Öxtrêylia, 83% söë khaán giaã xem chûúng trònh truyïìn hònh tû nhên, coân úã Canaàa con söë naây laâ 66%. ÚÃ caác nûúác cöng nghiïåp, baáo chñ chuã yïëu thuöåc súã hûäu tû nhên. ÚÃ caác nûúác ngheâo nhû Trung Quöëc, Ai Cêåp, vaâ Malauy, truyïìn hònh hoaân toaân do nhaâ nûúác kiïím soaát. Coá veã nhû súã hûäu nhaâ nûúác trong truyïìn thöng chiïëm tyã lïå cao hún úã caác nûúác ngheâo hún vaâ chuyïn chïë hún. Djankov vaâ caác taác giaã khaác thêëy rùçng, mûác àöå súã hûäu nhaâ nûúác cao seä laâm giaãm tñnh hiïåu quaã cuãa truyïìn thöng trong viïåc taåo cú chïë kiïím soaát vaâ àöëi troång trong haânh vi cuãa khu vûåc cöng vaâ quan hïå nghõch biïën vúái caác kïët cuåc kinh tïë vaâ xaä höåi. Nhùçm khuyïën khñch viïåc àùng tin àöåc lêåp, nhiïìu nûúác nhû Haâ Lan vaâ Anh àaä thaânh lêåp caác haäng truyïìn thöng nhaâ nûúác àöåc lêåp hoùåc tûå chuã coá nhiïåm vuå cung cêëp nhûäng chûúng trònh vò lúåi ñch cöng - chûúng trònh maâ khu vûåc tû nhên khöng cung cêëp, song àûúåc pheáp tiïën haânh khöng coá sûå can thiïåp chñnh trõ. Vñ duå, àaâi BBC thuöåc súã hûäu nhaâ nûúác vaâ ban quaãn trõ do nhaâ nûúác böí nhiïåm, chõu traách nhiïåm trûúác chñnh phuã. Tuy nhiïn, baãn àiïìu lïå cuãa àaâi cho thêëy àaâi laâ möåt cöng ty àöåc lêåp, àûúåc àaãm baão khöng chõu sûå can thiïåp cuãa chñnh phuã vïì nöåi dung vaâ thúâi lûúång àûa tin cuäng nhû quaãn trõ nöåi böå. Vïì lyá thuyïët, möåt hïå thöëng kiïím soaát vaâ àöëi troång coá thïí àûúåc thiïët lêåp trong caác haäng truyïìn thöng tûå chuã cuãa nhaâ nûúác nhùçm traánh chõu aãnh hûúãng quaá mûác tûâ chñnh phuã hay tûâ doanh nghiïåp, song vêën àïì liïåu caác haäng truyïìn thöng tû nhên coân phaãi àöëi mùåt vúái caånh tranh “bêët bònh àùèng” hay khöng, hay noái caách khaác, liïåu caác haäng truyïìn thöng nhaâ nûúác coá àûúåc hûúãng ûu àaäi nhû trúå cêëp hay khöng, vêîn coân àïí ngoã. Möåt vêën àïì khaác laâ tñnh àöåc lêåp cuãa caác haäng truyïìn thöng naây dêìn mai möåt úã nhûäng nûúác thiïëu hïå thöëng kiïím soaát vaâ àöëi troång coá hiïåu lûåc àöëi vúái khu vûåc nhaâ nûúác. Nùm 1981, Chñnh phuã Dimbabuï thaânh lêåp Têåp àoaân Mass Media Trust thuöåc súã