Cha bnh bng ngh
Cha bnh bng ngh
Ngh có ngun gc t n Độ, sau đó được truyn sang Trung Quc, Vit
Nam và các nước châu Âu châu Á khác. Thế k VII - VIII ngh được truyn sang
châu Phi và mãi ti thế k XVIII, người Jamaica mi biết ti ngh!
Vit Nam ngh rt nhiu nơi, t đồng bng ti min núi. mt s vùng
Hà Giang và Lai Châu, ngh là nhng cây "di" mc chiếm ch ca ngô, sn trên
nương ry, nhưng đồng bào dân tc không loi b nó vì chính cây, lá và c "c" ngh
na, khi thi ra li chính là ngun phân bón nương rt tt.
Ngh có hai loi "c", c chính là thân r ca nó, "c cái" là nhng thân r
cây t đó mc lên đã ra hoa và tàn li, thường có độ tui 2 - 3 năm. "C con" là nhng
nhánh mc ra hàng năm rt d thi hng khi b m ướt.
Ngh thu hoch vào mùa đông khi lá bt đầu tàn li, còn nếu trng vườn nhà
hay chu cnh, khi bn cn c bi đất ly mt vài nhánh cũng không sao.
Ngh có tên khoa hc là Cureuma longa.L thuc h Gng (Zingiferaceae). Y
hc c truyn dùng ngh vi tên khương hoàng (thân r) và ut kim (c ngh). T xa
xưa ngh đã được s dng để cha bnh.
Ngh vàng cha bnh
Theo y hc c truyn, khương hoàng (thân r ngh) có v cay đắng, mùi thơm,
hc, tính m có tác dng thông kinh chi thng tiêu mũi, lin da... Tác dng: Thông ,
hành huyết, dùng cha kinh nguyt không đều, bế kinh, đau bng kinh, đầy bng, tc
ngc, khó th, đau vùng h sườn phi,... Sn ph đẻ máu hôi không ra hết, huyết gây
đau bng.
Dùng ngoài: Giã đắp vào nhng vết thương bm dp, ung nht,... đỡ đau hoc
đã l loét không lành.
Đặc bit ngh có tác dng cha viêm loét d dày rt tt, có th dùng theo hai
cách sau:
Ngh tươi 20-30g (c cái càng tt) b v, gãi dp vt ly nước hoc xay vn.
Mt ong 5-10g, khong mt thìa cà phê (5g) hay mt thìa canh (10g) hp vào ni cơm
ăn hng ngày vào lúc 10 gi sáng hoc 10 gi ti (trước đi ng) hay khi d dày rng.
Bài thuc này không nhng làm hết viêm loét d dày mà còn giúp thông , hành
huyết,... ch em ung liên tc t 3-6 tháng, da d mn màng, nước da sáng bóng rt
đẹp, li thêm hành kinh đều, máu đỏ, hết đau bng, đầy hơi: ăn ng tt. Và nht là
không gây béo phì.
Bt ngh khô 5-10g. Mt ong mt thìa cà phê (5g), nước m 100ml pha ung
vào lúc đói cũng rt hay.
th trường có bán viên ngh mt ong cha d dày cũng rt tt.
Ngh tươi giã nhuyn đắp vào trĩ ngoi, có th chng viêm và chng chy máu
rt tt...
Ngh vi ph n sau sinh
Dùng ngoài: Giã ngh thành bt nhão mn, có th cho thêm chút nước, xoa hết
mt mũi, chân tay và c người ngay sau khi sinh, ngày 1-2 ln bn s gi được nước da
mn màng, trng hng và ít b tàn nhang hoc rám má cho ti lúc tui già (60-70 tui).
Đây là cách mà các bà, các m đã dùng và truyn li cho người viết bài này. Bn bè
tui 60-70 bây gi, khi sinh n nếu bôi ngh toàn thân thì vn có nước da mn và ít b
rám hơn nhiu người cùng tui.
Dùng trong: Có th cho sn ph ung nước ngh tươi và mt ong hp chín ngày
mt ln trong mt tun đến 10 ngày, ai dùng càng lâu càng tt, s không b ra máu hôi
kéo dài, bng d không b phn ng vi thc ăn l.
Có th giã ngh rang vi tht thăn nc cho sn ph ăn. Đây là cách ngày xưa các
c vn làm mà thường khi đó ch có ngh rang vi mui trng. Cách này rt tt cho h
tiêu hóa, cũng như giúp cho hành huyết, thông rt hay.
Ut kim (c ngh): Có v cay, đắng, tính mát, có tác dng hành huyết, phá ,
hành khí, gii ut rt tt. Thường dùng cha: Khí huyết ut tr, h sườn đau, th huyết,
chy máu cam, tiu tin ra máu... Đặc bit đối vi chy máu cam thì khó có v thuc
nào sánh ni vi ut kim.
Cách dùng:
Vi tr hay b chu máu cam: Bt ut kim mt ít, dùng bông thm bt này nhét
vào mũi - cm rt nhanh. Cho ung: Bt ut kim 5g/ln vi nước m s tăng độ bn
mch máu có th phòng bnh được.
Ngh cha ung thư
Hin nay, ngh là cây thuc được chú ý đến trong phòng chng ung thư.
Tinh ngh: TS. Ngô Đình T cng s đã triết t ngh mt hp cht thô mà
ông gi là tinh ngh dùng để cha bnh ung thư rt tt. Chế phm này đã được bán
rng rãi trên th trường và được xut sang nước ngoài. Có th ung theo ch dn trên
chế phm.
Trong hoàn cnh mi người, ta có th t chế ngh như phương pháp trên đã gii
thiu (ngh tươi - mt ong) là cách phòng tránh ung thư và các bnh huyết mch rt
tt. Các bnh như xơ va động mch, có th gim nhiu nếu bn dùng thường xuyên
ngh và mt ong.
Ngh trong y hc dân gian thế gii
n Độ:
Ngh được dùng làm thuc kích thích tiêu hóa, lc máu, cha st rét, tr cm
lnh (nước ngh tươi + sa nóng sôi).
Nước ép ngh tươi dùng làm thuc bôi cha nm, côn trùng cn, gây mn nga,
cha chy, rn, gh l.
Bt ngh t c cái + 5% vôi đắp cha đau khp.
Cao ngh 20% ung ngày 30ml có tác dng ph tr cha viêm ty có m và các
bnh v mt.
Hin nay, ngh là cây thuc được chú ý đến trong phòng chng ung thư.
Trung Quc:
Ngh được dùng làm thuc kích thích tiêu hóa, gim đau, cm máu và tăng
cường chuyn hóa. Ngh được dùng trong điu tr viêm loét d dày, chy máu d dày.
Dùng ngoài: nước ép ngh có th bôi để làm lành vết thương, tr nm tóc.
Nêpan:
Ngoài các tác dng trên, h dùng nước ép ngh tươi ung 20-30ml/ln để cha
giun sán có hiu qu.
Hin nay, ngh (ch yếu là tinh ngh) được dùng kết hp để phòng và chng
ung thư có hiu qu vi ung thư tiêu hóa và ung thư t cung, ngày t 5-10g, chia 2 ln
ung kết hp vi nhiu thuc khác.
Mt s bài thuc t ngh
Si mt: Ngh khô 12g, lá vy rng (kim tin tho) 40g, mc hương 4g, nhân
trn 12g, chi xác 8g, đại hoàng 8g, sc ung hàng ngày, mi ln ung t 150-200ml.
Cha trĩ ngoi: Ngh tươi giã nhuyn đắp vào trĩ ngoi, có th chng viêm và
chng chy máu rt tt.
Kinh nguyt không đều, ra máu cc, máu đen: Ngh 8g, ích mu, kê huyết đằng
16g, sinh địa 12g, xuyên khang 8g, đào nhân 8g. Sc ung ngày 1 thang, ung trước
hành kinh 10 ngày, mi ln 5 thang lin trong 3 tháng.
Cha đái ra máu, đái rt: Ngh 40g, hành hoa 1 nm (ly phn trng) giã ly
nước ung, ngày 2 ln ti khi khi.
Phòng hu sn: Ngh bt 4-8g ung vi nước hàng ngày. Ngh tươi 1 c nướng
chín ăn hàng ngày.
Cha ra m hôi nhiu: Ngh, c cây vú bò (cây gió), ngũ bi t tán bt hòa vi
ít nước đắp vào rn. (Theo Hi Thượng Lãn Ông).
Ngh mt gia v thân quen, mt cây thuc quý cha nhiu bnh, xin gii thiu
để mi người cùng biết.