Chuyeân ñeà 13:<br />
<br />
I. Baûng tính nguyeân haøm cô baûn:<br />
<br />
TÍCH PHAÂN VAØ ÖÙNG DUÏNG TOÙM TAÉT GIAÙO KHOA<br />
Baûng 2<br />
Haøm soá f(x)<br />
(ax + b)α<br />
<br />
Baûng 1<br />
Haøm soá f(x) a ( haèng soá) Hoï nguyeân haøm F(x)+C ax + C xα +1 +C α +1 ln x + C<br />
ax +C ln a ex + C<br />
<br />
Hoï nguyeân haøm F(x)+C<br />
1 (ax + b)α +1 +C a α +1 1 ln ax + b + C a<br />
<br />
xα 1 x ax ex<br />
sinx cosx<br />
<br />
1 ax + b<br />
<br />
eax + b<br />
sin(ax+b) cos(ax+b)<br />
1 cos (ax + b)<br />
2<br />
<br />
-cosx + C Sinx + C tgx + C<br />
<br />
1 cos2 x<br />
1 sin2 x<br />
u' ( x ) u( x ) tgx cotgx<br />
<br />
1 − cos(ax + b) + C a 1 sin(ax + b) + C a 1 tg(ax + b) + C a 1 − cot g(ax + b) + C a 1 x−a +C ln 2a x + a<br />
<br />
1 ax + b e +C a<br />
<br />
-cotgx + C<br />
<br />
1 sin (ax + b)<br />
2<br />
<br />
ln u( x ) + C<br />
<br />
1 x − a2<br />
2<br />
<br />
− ln cos x + C ln sin x + C<br />
<br />
1 x +a<br />
2 2<br />
<br />
ln x + x 2 + a2 + C<br />
<br />
Phöông phaùp 1: • Phaân tích tích phaân ñaõ cho thaønh nhöõng tích phaân ñôn giaûn coù coâng thöùc trong baûng nguyeân haøm cô baûn • Caùch phaân tích : Duøng bieán ñoåi ñaïi soá nhö muõ, luõy thöøa, caùc haèng ñaúng thöùc ... vaø bieán ñoåi löôïng giaùc baèng caùc coâng thöùc löôïng giaùc cô baûn. Ví duï : Tìm hoï nguyeân haøm cuûa caùc haøm soá sau: 1 2x − 5 1. f ( x ) = cos3 x + 2. f(x) = 2 x − 4x + 3 x +1 − x 83<br />
<br />
Phöông phaùp 2: Söû duïng caùch vieát vi phaân hoùa trong tích phaân tgx 1 + ln x Ví duï: Tính caùc tích phaân: 1. ∫ cos5 x sin xdx 2. ∫ 3. ∫ dx dx x cos x I. TÍNH TÍCH PHAÂN BAÈNG CAÙCH SÖÛ DUÏNG ÑN VAØ CAÙC TÍNH CHAÁT TÍCH PHAÂN 1. Ñònh nghóa: Cho haøm soá y=f(x) lieân tuïc treân [ a; b] . Giaû söû F(x) laø moät nguyeân haøm cuûa haøm soá f(x) thì:<br />
<br />
∫ f ( x )dx = [ F ( x )]a = F (b) − F (a)<br />
a<br />
<br />
b<br />
<br />
b<br />
<br />
( Coâng thöùc NewTon - Leiptnitz)<br />
<br />
2. Caùc tính chaát cuûa tích phaân: • • • • • Tính chaát 1: Neáu haøm soá y=f(x) xaùc ñònh taïi a thì : Tính chaát 2:<br />
<br />
∫ f ( x )dx = 0<br />
a<br />
<br />
b<br />
<br />
∫ f ( x )dx = − ∫ f ( x )dx<br />
a b b a<br />
<br />
b<br />
<br />
a<br />
<br />
Tính chaát 3: Neáu f(x) = c khoâng ñoåi treân [ a; b] thì: ∫ cdx = c(b − a) Tính chaát 4: Neáu f(x) lieân tuïc treân [ a; b] vaø f ( x ) ≥ 0 thì<br />
<br />
∫ f ( x )dx ≥ 0<br />
a<br />
<br />
b<br />
<br />
Tính chaát 5: Neáu hai haøm soá f(x) vaø g(x) lieân tuïc treân [ a; b] vaø f ( x ) ≥ g( x ) ∀x ∈ [ a;b] thì<br />
<br />
∫<br />
a<br />
<br />
b<br />
<br />
f ( x )dx ≥ ∫ g( x )dx<br />
a b a<br />
<br />
b<br />
<br />
•<br />
<br />
Tính chaát 6: Neáu f(x) lieân tuïc treân [ a; b] vaø m ≤ f ( x ) ≤ M ( m,M laø hai haèng soá) thì<br />
m(b − a) ≤ ∫ f ( x )dx ≤ M (b − a)<br />
<br />
•<br />
<br />
Tính chaát 7: Neáu hai haøm soá f(x) vaø g(x) lieân tuïc treân [ a; b] thì<br />
<br />
∫ [ f ( x ) ± g( x )] dx = ∫ f ( x )dx ± ∫ g( x )dx<br />
• Tính chaát 8: Neáu haøm soá f(x) lieân tuïc treân [ a; b] vaø k laø moät haèng soá thì<br />
a a a<br />
<br />
b<br />
<br />
b<br />
<br />
b<br />
<br />
∫ k. f ( x )dx = k.∫ f ( x )dx<br />
• Tính chaát 9: Neáu haøm soá f(x) lieân tuïc treân [ a; b] vaø c laø moät haèng soá thì<br />
a a<br />
<br />
b<br />
<br />
b<br />
<br />
∫ f ( x )dx = ∫ f ( x )dx + ∫ f ( x )dx<br />
• Tính chaát 10: Tích phaân cuûa haøm soá treân [ a; b] cho tröôùc khoâng phuï thuoäc vaøo bieán soá , nghóa laø :<br />
a a c<br />
<br />
b<br />
<br />
c<br />
<br />
b<br />
<br />
∫ f ( x )dx = ∫ f (t)dt = ∫ f (u)du = ...<br />
a a a<br />
<br />
b<br />
<br />
b<br />
<br />
b<br />
<br />
84<br />
<br />
Baøi 1: Tính caùc tích phaân sau: 1 x 1) ∫ 2) dx (2x + 1)3 0 5)<br />
2x − 5 ∫ x2 − 4x + 4dx 0<br />
π 4<br />
1<br />
<br />
∫<br />
0 3<br />
<br />
1<br />
<br />
x dx 2x + 1<br />
3<br />
<br />
3) ∫ x 1 − xdx<br />
0<br />
<br />
1<br />
<br />
4) ∫ 8)<br />
<br />
1<br />
<br />
4x + 11 dx x + 5x + 6 0<br />
2<br />
<br />
6)<br />
<br />
x ∫ x2 + 2x + 1dx 0<br />
π 2 0<br />
<br />
7) ∫ (sin 6 x + cos6 x)dx<br />
0<br />
<br />
π 6<br />
<br />
4sin3 x ∫ 1 + cos xdx 0<br />
1<br />
<br />
π 2<br />
<br />
1 + sin 2x 9) ∫ dx cos2 x 0<br />
π<br />
<br />
10) ∫ cos4 2xdx<br />
π<br />
<br />
11) ∫<br />
6<br />
<br />
π 2<br />
<br />
1 + sin 2x + cos 2x dx sin x + cos x π<br />
<br />
12) ∫<br />
<br />
1 dx . e +1 0<br />
x<br />
<br />
π<br />
<br />
π<br />
<br />
13) ∫ (cos 4 x − sin 4 x)dx<br />
0<br />
<br />
4<br />
<br />
17) ∫<br />
3<br />
<br />
0<br />
<br />
−2<br />
<br />
Baøi 2: 1) 5)<br />
−3<br />
<br />
4 dx x + 2x − 3<br />
2<br />
2<br />
<br />
cos 2 x dx 14) ∫ 0 1 + 2 sin 2 x 1 dx 18) ∫ 2 −1 x + 2x + 5<br />
4<br />
<br />
sin 3x dx 15) ∫ 0 2 cos 3 x + 1<br />
2<br />
<br />
16)<br />
<br />
cos x dx 0 5 − 2 sin x<br />
2<br />
<br />
∫<br />
<br />
∫x<br />
<br />
− 1dx<br />
<br />
2) 6)<br />
<br />
−1<br />
<br />
∫x<br />
<br />
4<br />
<br />
2<br />
<br />
− 3x + 2dx<br />
<br />
3) 7)<br />
<br />
−3<br />
<br />
∫ ( x + 2 − x − 2 )dx ∫<br />
0<br />
<br />
5<br />
<br />
4)<br />
<br />
∫<br />
1 2<br />
<br />
2<br />
<br />
x2 +<br />
<br />
1 − 2dx x2<br />
<br />
∫<br />
0<br />
<br />
3<br />
<br />
2x − 4dx<br />
<br />
∫<br />
0<br />
<br />
π<br />
<br />
1 + cos 2xdx<br />
<br />
2π<br />
<br />
1 + sin xdx<br />
<br />
8) ∫ x 2 − x dx<br />
0<br />
<br />
2<br />
<br />
Baøi 3: 1) Tìm caùc haèng soá A,B ñeå haøm soá f(x) = A sin πx + B thoûa maõn ñoàng thôøi caùc ñieàu kieän f (1) = 2<br />
'<br />
<br />
vaø<br />
<br />
∫ f(x)dx = 4<br />
0<br />
<br />
2<br />
<br />
2) Tìm caùc giaù trò cuûa haèng soá a ñeå coù ñaúng thöùc :<br />
b<br />
<br />
∫ [a<br />
0<br />
<br />
2<br />
<br />
2<br />
<br />
+ (4 − 4a)x + 4x3 ]dx = 12<br />
<br />
II. TÍNH TÍCH PHAÂN BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP ÑOÅI BIEÁN SOÁ : 1) DAÏNG 1:Tính I = ∫ f[u(x)].u' (x)dx baèng caùch ñaët t = u(x)<br />
a<br />
<br />
Coâng thöùc ñoåi bieán soá daïng 1: Caùch thöïc hieän: Böôùc 1: Ñaët<br />
<br />
b<br />
<br />
∫ f [u ( x)].u ' ( x)dx = ∫ f (t )dt<br />
u (b ) u(a)<br />
<br />
a<br />
<br />
t = u ( x) ⇒ dt = u ' ( x)dx x=b t = u (b) ⇒ Böôùc 2: Ñoåi caän : x=a t = u (a) Böôùc 3: Chuyeån tích phaân ñaõ cho sang tích phaân theo bieán t ta ñöôïc I = ∫ f [u ( x)].u ' ( x)dx = ∫ f (t )dt (tieáp tuïc tính tích phaân môùi)<br />
b u (b ) a u (a)<br />
<br />
85<br />
<br />
Tính caùc tích phaân sau: 1) ∫ cos3 x sin 2 xdx<br />
0<br />
<br />
π 2<br />
<br />
2) ∫ cos5 xdx<br />
0<br />
<br />
π 2<br />
<br />
3) ∫ 7)<br />
<br />
π 4<br />
<br />
sin 4x dx 1 + cos2 x 0<br />
<br />
4) ∫ x 3 1 − x 2 dx<br />
0<br />
<br />
1<br />
<br />
5) ∫ sin 2x(1 + sin 2 x)3dx<br />
0<br />
<br />
π 2<br />
<br />
6)<br />
<br />
∫ cos<br />
0 1 0<br />
<br />
π 4<br />
<br />
1<br />
4<br />
<br />
x<br />
<br />
dx<br />
<br />
∫<br />
1<br />
<br />
e<br />
<br />
1 + ln x dx x<br />
<br />
8)<br />
<br />
∫ cos xdx<br />
0<br />
<br />
π 4<br />
<br />
1<br />
<br />
9)<br />
<br />
1 + ln 2 x ∫ x dx 1<br />
π<br />
<br />
e<br />
<br />
10) ∫ x 5 (1 − x3 )6 dx<br />
π<br />
<br />
11)<br />
<br />
cos x ∫ 6 − 5sin x + sin2 xdx 0<br />
ln 5<br />
<br />
π 6<br />
<br />
12)<br />
π<br />
2<br />
<br />
∫<br />
0<br />
<br />
3<br />
<br />
tg4 x dx cos2x<br />
<br />
13)<br />
<br />
cos x + sin x ∫ 3 + sin 2 x dx 0<br />
4<br />
<br />
14) ∫<br />
π<br />
4<br />
<br />
2 2<br />
<br />
sin 2 x cos x + 4 sin x<br />
2<br />
<br />
dx 15) ∫<br />
π<br />
<br />
0<br />
<br />
dx x −x −3 ln 3 e + 2e<br />
<br />
16) ∫<br />
<br />
sin 2 x dx 2 0 ( 2 + sin x )<br />
2<br />
<br />
π<br />
<br />
ln(tgx) dx 17) ∫ π sin 2 x<br />
3 4<br />
<br />
18) ∫ (1 − tg 8 x)dx<br />
0<br />
<br />
19) ∫<br />
π<br />
<br />
2<br />
<br />
sin x − cos x 1 + sin 2 x<br />
x 1+ x −1<br />
<br />
π<br />
<br />
dx<br />
<br />
20) ∫<br />
<br />
sin 2 x + sin x 1 + 3 cos x<br />
<br />
dx<br />
<br />
0<br />
<br />
4<br />
<br />
π<br />
<br />
π<br />
<br />
21) ∫<br />
π<br />
<br />
sin 2 x cos x dx 0 1 + cos x<br />
2<br />
<br />
22) ∫ (e sin x + cos x) cos xdx 23) ∫<br />
0<br />
<br />
2<br />
<br />
2<br />
<br />
dx<br />
<br />
24) ∫<br />
1<br />
<br />
e<br />
<br />
1<br />
<br />
1 + 3 ln x ln x dx x<br />
<br />
25) ∫<br />
<br />
1 − 2 sin 2 x dx 0 1 + sin 2 x<br />
4<br />
<br />
2) DAÏNG 2: Tính I = ∫ f(x)dx baèng caùch ñaët x = ϕ(t)<br />
a<br />
<br />
b<br />
<br />
Coâng thöùc ñoåi bieán soá daïng 2: Caùch thöïc hieän: Böôùc 1: Ñaët<br />
<br />
I = ∫ f ( x)dx = ∫ f [ϕ (t )]ϕ ' (t )dt<br />
b a<br />
<br />
β<br />
<br />
α<br />
<br />
x = ϕ (t ) ⇒ dx = ϕ ' (t )dt x=b t=β Böôùc 2: Ñoåi caän : ⇒ x=a t =α Böôùc 3: Chuyeån tích phaân ñaõ cho sang tích phaân theo bieán t ta ñöôïc<br />
<br />
I = ∫ f ( x)dx = ∫ f [ϕ (t )]ϕ ' (t )dt (tieáp tuïc tính tích phaân môùi)<br />
b a<br />
<br />
β<br />
<br />
α<br />
<br />
Tính caùc tích phaân sau: 1)<br />
<br />
∫<br />
0 1<br />
<br />
1<br />
<br />
1 − x 2 dx<br />
<br />
2)<br />
<br />
1 ∫ 1 + x2 dx 0<br />
π 2<br />
<br />
1<br />
<br />
3)<br />
<br />
∫<br />
0<br />
<br />
1<br />
<br />
1 4 − x2<br />
<br />
dx<br />
<br />
4) ∫<br />
<br />
1<br />
<br />
1 dx x − x +1 0<br />
2<br />
<br />
5) ∫<br />
<br />
x dx 4 x + x2 + 1 0<br />
<br />
6)<br />
<br />
1 ∫ 1 + cos x + sin x dx 0<br />
<br />
7) 86<br />
<br />
∫<br />
0<br />
<br />
2 2<br />
<br />
x2 1 − x2<br />
<br />
dx<br />
<br />
8) ∫ x 2 4 − x 2 dx<br />
1<br />
<br />
2<br />
<br />
9)<br />
<br />
∫x<br />
2<br />
<br />
2 3<br />
<br />
1 x −1<br />
2<br />
<br />
dx<br />
<br />
10)<br />
<br />
∫<br />
1<br />
1<br />
<br />
3<br />
<br />
9 + 3x 2 dx x2<br />
<br />
11)<br />
<br />
∫<br />
0<br />
<br />
1<br />
<br />
1− x (1 + x )<br />
cos x<br />
5<br />
<br />
dx<br />
<br />
12)<br />
<br />
∫<br />
0<br />
<br />
2<br />
<br />
1 x x2 −1<br />
<br />
dx<br />
<br />
2 3<br />
<br />
π<br />
<br />
13)<br />
<br />
∫<br />
0<br />
<br />
2<br />
<br />
cos x dx 7 + cos 2 x<br />
<br />
1+ x4 14) ∫ dx 1+ x6 0<br />
<br />
15)<br />
<br />
π<br />
<br />
∫<br />
0<br />
<br />
1 + cos x<br />
2<br />
<br />
dx<br />
<br />
16) ∫<br />
<br />
dx −1 x + 2x + 2<br />
2<br />
<br />
17) ∫<br />
<br />
1 0<br />
<br />
dx 1 + 1 + 3x<br />
<br />
18) ∫<br />
<br />
x x −1 dx 1 x−5<br />
2<br />
<br />
II. TÍNH TÍCH PHAÂN BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP VI PHAÂN: Tính caùc tích phaân sau: 1)<br />
<br />
∫x<br />
3<br />
<br />
8<br />
<br />
1<br />
x2 + 1<br />
<br />
dx<br />
<br />
2)<br />
<br />
∫<br />
0<br />
2 0<br />
<br />
7 3<br />
<br />
x3 1+ x2<br />
<br />
dx<br />
<br />
3)<br />
<br />
∫<br />
0<br />
<br />
3<br />
<br />
x 5 1 + x 2 dx dx x x2 + 4<br />
<br />
4)<br />
<br />
ln 2<br />
<br />
∫<br />
0<br />
<br />
1 ex + 2<br />
<br />
dx<br />
<br />
5)<br />
<br />
∫<br />
0<br />
<br />
7 3<br />
<br />
x +1 dx 3 3x + 1<br />
<br />
6)<br />
<br />
2 3 ∫ x x + 1dx<br />
<br />
7)<br />
<br />
2 3<br />
<br />
∫<br />
<br />
5<br />
<br />
III. TÍNH TÍCH PHAÂN BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP TÍCH PHAÂN TÖØNG PHAÀN: Coâng thöùc tích phaân töøng phaàn:<br />
b<br />
<br />
∫ u ( x).v' ( x)dx = [u ( x).v( x)]a − ∫ v( x).u ' ( x)dx<br />
b b a b<br />
<br />
a<br />
<br />
Hay: Caùch thöïc hieän: Böôùc 1: Ñaët<br />
<br />
∫ udv = [u.v ]a − ∫ vdu<br />
b b a<br />
<br />
a<br />
<br />
u = u ( x) du = u ' ( x)dx ⇒ dv = v' ( x)dx v = v( x)<br />
b b b a a<br />
<br />
Böôùc 2: Thay vaøo coâng thöùc tích phaân töøng töøng phaàn : ∫ udv = [u.v ]a − ∫ vdu Böôùc 3: Tính [u.v ]a<br />
b<br />
<br />
vaø ∫ vdu<br />
a<br />
<br />
b<br />
<br />
Tính caùc tích phaân sau: ln x 1) ∫ 5 dx x 1 4)<br />
π2<br />
2<br />
<br />
2) ∫ x cos2 xdx<br />
0<br />
<br />
π 2<br />
<br />
3) ∫ e x sin xdx<br />
0<br />
<br />
1<br />
<br />
∫ sin<br />
0<br />
<br />
xdx<br />
<br />
5) ∫ x ln 2 xdx<br />
1<br />
<br />
e<br />
<br />
6)<br />
<br />
∫<br />
<br />
π 3<br />
<br />
x + sin x dx cos2 x 0<br />
<br />
87<br />
<br />