Chuyển ngón chân làm ngón tay tại khoa Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Nhân dân 115, báo cáo 3 trường hợp

Chia sẻ: ViThimphu2711 ViThimphu2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tổn thương mất ngón tay thường do tai nạn lao động, tai nạn giao thông hay ẩu đả, để lại di chứng nặng nề không những cho bệnh nhân, gia đình và xã hội. Sau khi mất ngón tay bàn tay sẽ giảm chức năng tùy theo ngón và số ngón mất trong đó ngón cái chiếm 40-50%.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chuyển ngón chân làm ngón tay tại khoa Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Nhân dân 115, báo cáo 3 trường hợp

TẠP CHÍ CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH VIỆT NAM - SỐ ĐẶC BIỆT - 2016 CHUYỂN NGÓN CHÂN LÀM NGÓN TAY TẠI KHOA CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH BỆNH VIỆN NHÂN DÂN 115, BÁO CÁO 3 TRƯỜNG HỢP Vũ Minh Đức* Trương Văn Tài* TÓM TẮT Nguyễn Đình Phú** Tổn thương mất ngón tay thường do tai nạn lao động, tai nạn giao thông hay ẩu đả, để lại di chứng nặng nề không những cho bệnh nhân, gia đình và xã hội. Sau (*) Bác sĩ phẫu thuật khoa khi mất ngón tay bàn tay sẽ giảm chức năng tùy theo ngón và số ngón mất trong Ngoại Chấn Thương Chỉnh đó ngón cái chiếm 40-50%. Bệnh nhân mất ngón tay sẽ mất chức năng lao động, Hình BV Nhân Dân 115 ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày và tạo tâm lý mặc cảm cho bệnh nhân trong (**)Bác sĩ Phó Giám Đốc, các mối quan hệ xã hội. Trưởng khoa Chấn Thương Chỉnh Hình, BV Nhân Dân 115; Tùy theo chiều dài của ngón tay còn lại mà có thể sử dụng các kỹ thuật như: kéo Phó Chủ Nhiệm Bộ Môn Chấn dài đốt ngón bằng khung cố định ngoài, sử dụng vạt da có kèm một đoạn xương, Thương Chỉnh Hình Đại Học Y chuyển ngón chân làm ngón tay, mất ngón cái có thể cái hóa ngón tay từ các ngón Khoa Phạm Ngọc Thạch tay dài. Trong các kỹ thuật này thì chuyển ngón chân làm ngón tay có những ưu điểm vượt trội: tương đồng về kích thước và chiều dài, có cảm giác và phục hồi gần hoàn toàn chức năng vận động của ngón tay. Từ tháng 4/2015 đến nay, tại khoa Chấn Thương Chỉnh Hình, Bệnh viện Nhân Dân 115, Tp Hồ Chí Minh chúng thôi thực hiện thành công phẫu thuật chuyển ngón chân cho 3 bệnh nhân mất ngón tay cho kết quả rất lạc quan. Vu Minh Duc ABTRACT Truong Van Tai Nguyen Dinh Phu Amputated fingers of hand often caused by occupational, traffic accidents or sharp object cut giving a severe sequela not only for the patients but also for their families and society. After lost of finger the hand function will decrease, depend on which finger or how many fingers were affected, in which thumb is about 40 – 50%. The patients with finger amputation will lost function of labour, has effect on ordinary activities and causes depressed thinking in social relationships. Depends on the length of the finger lost, some procedures can be used: lengthen the phalanx of the finger using external fixators, osteocutaneous flap, toe to hand transfer, if that is the thumb we can use long finger pollicization. Among these techniques, toe to hand transfer has the best advantages: the same in size and length, has sensation and nearly total recovery of finger movement. From April 2015 to now, at The Department of Trauma and Orthopedic of The People’s Hospital 115, We have performed three cases of toe to hand transfer with good result. 270
ĐẶT VẤN ĐỀ ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Ngày nay cùng với sự phát triển kinh tế xã hội và kỹ . BN bị mất ngón tay do đứt lìa hay dập nát không thuật, nhu cầu tăng năng suất trong sản xuất, sự đầu tư được nối vi phẫu hay nối vi phẫu thất bại máy móc trang thiết bị công nghiệp càng nhiều, ý thức . Điều kiện phụ: tuổi, phái tính, nghề nghiệp, tay và tay nghề của công nhân chưa bắt kịp nhu cầu đó nên thuận, tâm lý Bệnh Nhân, độ dài của ngón tay còn lại. các tai nạn lao động và tai nạn giao thông ngày càng Phòng mổ có trang bị dụng cụ vi phẫu thuật: kính nặng nề và phức tạp, trong các tai nạn đó các tai nạn gây hiển vi, kính lúp, dụng cụ vi phẫu, chỉ khâu vi phẫu tổn thương phức tạp của bàn tay cũng có xu hướng gia thuật… tăng. Các tổn thương dập nát bàn tay, dập nát hay đứt lìa Phẫu thuật: Chúng tôi thực hiện phẫu thuật với ngón cái và các ngón tay dài ngày càng nhiều. Kết quả là cùng một ê kíp phẫu thuật bao gồm 2 phẫu thuật viên, bàn tay bị giảm hoặc mất chức năng đáng kể ảnh hưởng bệnh nhân được gây mê nội khí quản, với garrot chân đến nghề nghiệp và sinh hoạt của bệnh nhân đặc biệt là lấy ngón và tay tổn thương. Chúng tôi bóc tách mạch mất ngón tay cái, vì ngón cái chiếm 40% - 50% các chức máu bàn tay trước sau đó bóc tách ngón chân kèm mạch năng trong bàn tay và nếu mất cùng lúc 4 ngón tay dài máu, thần kinh thì mức độ giảm chức năng cũng tương tự. + Chuẩn bị vùng nhận: Có nhiều phương pháp tái tạo ngón tay bị mất, tùy thuộc vào chiều dài của phần ngón tay còn lại, trang thiết . Tư thế: BN nằm ngửa, dang vai 900, khuỷu thẳng bị của phòng mổ, tay nghề của phẫu thuật viên chúng ta . Ga-rô hơi cánh tay 250 mm Hg có thể sử dụng các kỹ thuật như: đốt hóa xương bàn hai . Đường mổ hình U đi từ mặt trước ra sau mỏm cụt (1) (Littler) hoặc xương bàn 5 (2) (Tubiana), tạo hình ngón tay. da-xương (Nicoladoni), kéo dài xương bàn theo phương . Bóc tách và gặm mỏm xương bàn. pháp Matev (3), tái tạo bằng vạt da Trung Quốc, cái hóa . Bóc tách gân duỗi và gân gập. Nếu gân cơ của ngón ngón tay 2, 3, 4 (Gosset, Hilgenfeld, Letac), tái tạo theo tay đã bị giật mất từ trước thì sử dụng các gân cơ khác kỹ thuật Gillies, chuyển ngón chân làm ngón tay v.v… như gân duỗi riêng ngón tay II, gân gập cổ tay quay, gân Hiện nay, chuyển ghép ngón chân cái hoặc ngón gan tay dài, gân gập nông ngón tay IV. chân thứ hai lên thay thế ngón tay là một phẫu thuật . Động mạch vùng nhận: động mạch quay ở hố lào được ưa chuộng vì có nhiều ưu điểm. Ngón chân cái hay các động mạch gian ngón, tĩnh mạch nhận: tĩnh thay thế ngón tay có lợi điểm là mạnh mẽ, thẩm mỹ chấp mạch nông lưng bàn tay. nhận được do ngón chân cái không có góc gù tự nhiên như các ngón chân dài, di động tốt nhưng để lại di chứng . Bóc tách thần kinh cảm giác mặt lòng và cảm giác kém thẩm mỹ và chức năng cho bàn chân. Đối với người mặt lưng. Âu Mỹ và người thành phố thì mất ngón chân cái không + Bóc tách ngón chân: Tư thế BN nằm ngữa, vai dang, gối gập. phải là vấn đề lớn vì họ thường mang giày. Nhưng đối . Đường rạch da lưng bàn chân hình S để bóc tách động với đa số người Á – Phi, những bệnh nhân đa phần là mạch, tĩnh mạch, gân duỗi dài ngón chân công nhân, nông dân họ phải sử dụng ngón chân cái để . Đường rạch da quanh gốc ngón chân, bóc tách gân gấp, giữ thăng bằng khi đi trên các đoạn đường trơn trợt lầy thần kinh mặt lòng. lội. Để tránh các bất lợi kể trên, nhiều tác giả đã dùng . Bóc tách mạch máu từ trên xuống dưới theo động mạch ngón chân thứ hai để thay thế ngón tay như Foucher G, kẽ ngón thứ I cho đến gốc ngón chân thứ hai hay ba Lister G, Mitz V, Leung P.C. . Cắt xương bàn theo độ dài cần thiết. Tại việt nam, Võ Văn Châu là người đầu tiên ứng dụng kỹ thuật chuyển ngón chân thứ 2 làm ngón tay cái . Cắt cuống để mang ngón chân lên ngón tay. và các ngón tay dài từ năm 1995 tại Bệnh Viện Chấn . Đóng vết mổ. Thương Chỉnh Hình TP. Hồ Chí Minh. Sau đó kỹ thuật + Ghép ngón chân vào ngón tay: này được thực hiện tại nhiều trung tâm lớn trong cả . Kết hợp xương sau khi ước lượng chiều dài thích nước, nhưng đây là lần đầu tiên Khoa Chấn Thương hợp của ngón chân được chuyển ghép. Chỉnh Hình Bệnh Viện Nhân Dân 115 thực hiện thành . Khâu tĩnh mạch, khâu động mạch, khâu thần kinh, công kỹ thuật vi phẫu phức tạp này. Phần 4: Phẫu thuật vi phẫu 271
TẠP CHÍ CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH VIỆT NAM - SỐ ĐẶC BIỆT - 2016 khâu gân gập, duỗi. . Khâu da không căng, nếu da quá căng thì tốt nhất nên ghép da bào rời. Hậu phẫu: . Kê cao tay, không tì đè vao nơi có khâu nối mạch máu, sưởi ấm để gia tăng tuần hoàn ngoại biên. . Kháng sinh, chống co thắt mạch máu, kháng đông nếu Hình 2: Bàn tay Phải sau khi cắt lọc sạch các mô hoại tử cần thiết, chống đau. Phẫu thuật lần ba: Phẫu thuật làm vạt da liên cốt . Theo dõi ngón tay chuyển ghép. sau che mỏm cụt BÁO CÁO 3 TRƯỜNG HỢP LÂM SÀNG Ca thứ I: Họ tên: B. D. Đ nam SN 1997 Địa chỉ: Ấp 5, Tân Thới Thượng, Củ Chi Nghề Nghiệp: Công Nhân Nhập viện lúc: 18 giờ 50 phút ngày 28 tháng 1 năm 2015 Hình 3: Thiết kế vạt da liên cốt sau che mỏm cụt bàn tay Lí do nhập viện: Vết thương dập nát bàn tay Phải Bệnh sử: Bệnh Nhân khai “ Lúc 15 giờ ngày 28/1/2015 bệnh nhân đang làm việc, sơ ý bị máy dập dập vào bàn tay Phải bệnh nhân dược băng ép cầm máu, sơ cứu tại trung tâm y tế huyện Củ Chi chuyển BV Nhân Dân 115 Chẩn đoán lúc nhập viện: Vết thương dập nát bàn tay Phải Hình 4: Vạt da liên cốt sau che hoàn toàn mỏm cụt Bệnh nhân trải qua 4 lần phẫu thuật bàn tay phải Phẫu thuật lần đầu: Phẫu thuật cấp cứu Phẫu thuật lần bốn: phẫu thuật chuyển ngón Bệnh nhân được cắt lọc vết thương, cắt bỏ ngón II, III cắt bỏ đốt xa ngón IV, V, xuyên kim dọc trục ngón I, để hở vết thương đắp ẩm, nẹp bột Sau mổ 10 ngày, ngón tay cái hoại tử hoàn toàn, bệnh nhân được lên chương trình mổ cắt bỏ ngón I, cắt lọc mô hoại tử Hình 5: Chuẩn bị vùng cho và vùng nhận Hình 1: Bàn tay Phải hoại từ sau tai nạn 10 ngày Hình 6: Bóc tách ngón chân thứ 2 Phẫu thuật lần hai: phẫu thuật cắt lọc Bệnh nhân được cắt lọc hoàn toàn các mô hoại tử, cắt bỏ ngón I để hở da hoàn toàn 272
Hình 1. Hình ảnh bàn tay P và X – quang trước chuyển ghép Hình 7: Bóc tách ngón chân thứ 2 hoàn tất và khâu da Hình 8: Kết quả 4 tuần sau mổ chuyển ghép ngón chân Hình 2. Bóc tách ngón chân thứ II cho việc chuyển ghép chân thứ 2 làm ngón tay cái Hình 3. Kết quả sau mổ 6 tháng Hình 9: x-quang kiểm tra sau mổ 4 tuần Ca thứ III: Họ tên: K. S. Đ nam SN 1973 Địa chỉ: Thôn 5, Dân Quyền, Triệu Sơn, Thanh Hóa Nghề Nghiệp: Kinh Doanh Nhập viện lúc: 8 giờ 20 phút ngày 30 tháng 10 năm 2015 Bệnh sử: Hình 10: Dùng khung Banjo kéo thẳng ngón IV, V Bệnh Nhân khai ngày 14/02/014 bệnh nhân bị tai và kiểm tra chức năng đối ngón cái nạn giao thông, không rõ cơ chế, được cắt cụt ngón II, III, IV, V tay Phải. Hiện muốn chuyển ngón nhập BV Nhân Dân 115 Ca thứ II: Họ tên: T. V. Đ nam SN 1976 Địa chỉ: Ấp 3, Tân Kiên, Bình Chánh Nghề Nghiệp: Kinh Doanh Nhập viện lúc: 8 giờ 45 phút ngày 22 tháng 9 năm 2015 Bệnh sử: Bệnh Nhân khai “ năm 1999 bệnh nhân đang làm Hình 1. Bàn tay Phải trước mổ việc, sơ ý bị dây curoa quấn vào ngón II tay Phải, đã được khâu mỏm cụt ngón II, Hiện muốn chuyển ngón nhập BV Nhân Dân 115 Phần 4: Phẫu thuật vi phẫu 273
TẠP CHÍ CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH VIỆT NAM - SỐ ĐẶC BIỆT - 2016 Hình 2. Bóc tách 2 ngón chân II và III Hình 3. Kết quả sau 6 tháng tạo cung cầm nắm rất tốt Hình 4. Chức năng cầm nắm tốt và lành xương tốt sau 6 tháng BÀN LUẬN 2. Việc chọn lựa ngón chân cái hay ngón chân thứ 2 1. Các phương pháp kéo dài ngón tay cho một ngón cho việc thay thế ngón tay còn nhiều bàn cãi. Đối với tay vừa thiếu thầm mỹ và không cải thiện nhiều về mặt những người làm việc văn phòng thường xuyên đi giày chức năng. Chuyển ngón chân làm ngón tay được chấp mất ngón chân cái thì không quá quan trọng, những nhận rộng rãi vì cho hình ảnh ngón tay thẩm mỹ hơn người lao động chân tay,công nhân, nông dân, thường và có chức năng hơn vì tái tạo khả năng đối ngón và có đi chân đất trên đường trơn trợt phải dùng ngón chân cái cung cầm nắm tương đối rộng. Việc cái hóa các ngón víu chặt xuống mặt đường thì mất một ngón chân cái là tay dài bàn tay lại mất một ngón tay dài có thể gây giảm một mất mát khá lớn. Về mặt chức năng thì các tác giả chức năng bàn tay ở những người lao động nặng nhọc. Âu Mỹ thích lấy ngón chân cái vì nó có vẽ mạnh mẽ rắn 274
chắc hơn và Buncke đã chủ trương dùng ngón chân cái KẾT LUẬN thu nhỏ lại để cải thiện tính thẩm mỹ. Việc chuyển ghép ngón chân làm ngón tay là một 3. Vì số ca chuyển ghép còn ít nên việc đánh giá phẫu thuật phức tạp, đòi hỏi sự tỉ mỉ, điều kiện trang chức năng vận động và cảm giác của ngón chân sau khi thiết bị hiện đại tốn nhiều công sức và thời gian. Đây chuyển ghép làm ngón tay chưa thực hiện được, chúng là những ca phẫu thuật đầu tiên được thực hiện tại tôi cần theo dõi thêm thời gian đủ dài và số lượng ca khoa Chấn Thương Chỉnh Hình Bệnh Viện Nhân Dân được chuyển ghép tương đối lớn 115, đánh dấu một bước ngoặc lớn tạo thêm cơ hội cho những bệnh nhân có tổn thương phức tạp bàn tay gây mất hay hoại tử ngón tay, nhằm giúp bệnh nhân phục hồi sức khỏe và nhanh chóng trở về với cuộc sống hữu ích thường ngày. Tài liệu tham khảo 1 VO VAN CHAU – Chuyển ghép ngón chân II để tái tạo ngón 5 LITTLER J.W – On making a thumb: on one hundred years tay – Tạp chí y học thành phố Hồ Chí Minh, 2005, tập 9, số of surgical effort – J.Hans Surg. V1n1, 1976: 35 – 51. 2, trang 13 6 TUBIANA R.- Traite de Chirugie de la main – Tome 3, Paris 2 PAO-YUAN LIN et al - A systematic review of outcomes Edit, 1986: 968 – 976. of toe-to- thumb transfers for isolated traumatic thumb amputation - Hand (2011) 6:235–243 7 FOUCHER G, HULTGREN T, MERLE M, BRAUN F.M – Alongement digital selon Matevm à propos de 20 cas – Ann, 3 STEVEN L. HENRY - Thumb Recon struction with Toe Transfer Chir, Main V7N3, 1988: 210 – 216 - J Hand Microsurg (July–December 2010) 2(2):72–78 4 ZHONG WEI CHEN et al - Reconstruction of the Thumb and Digit by Toe to Hand Transplantation - World J. Surg. 15, 429-438, 1991 Phần 4: Phẫu thuật vi phẫu 275