Con người tiên tiến, đề tài giàu sức sống của báo chí thời hội nhập

CON NGƯ I TIÊN TI N,<br /> <br /> TÀI GIÀU S C S NG<br /> <br /> C A BÁO CHÍ TH I H I NH P<br /> TS.<br /> <br /> u Ng c<br /> <br /> n<br /> <br /> Khi còn làm T ng biên t p T p chí Truy n hình s ra ngày l l n, ngày T t Nguyên án năm<br /> nào tôi cũng ph i nh Nhà báo Hàm Châu vi t bài gi i thi u con ngư i Vi t Nam trên lĩnh v c<br /> nghiên c u khoa h c, nh t là Toán - Lý. Ông là nhà báo b c àn anh c a tôi, nguyên là T ng Biên<br /> t p báo T qu c, Trư ng ban Khoa giáo báo Nhân Dân. Năm nay ã g n 80 tu i, thông th o 4<br /> ngo i ng (Pháp, Anh, Trung Qu c và Nga), v n i xe máy<br /> tính và trao<br /> <br /> i v i b n bè<br /> <br /> n tòa so n c a tôi, s d ng t t vi<br /> <br /> các nư c trên th gi i b ng thư i n t . Ông là b c a nhà toán h c<br /> <br /> Thi u Hoa n i ti ng m t th i. Hàng năm ông<br /> <br /> u có 2 - 3 chuy n i ra nư c ngoài d h i th o<br /> <br /> khoa h c vói tư cách là khách m i ho c chính các ch nhân tham d h i th o m i cá nhân ông. Vì<br /> th ông thông thu c và n m v ng tên tu i, giá tr , thành công c a ngư i Vi t Nam ta trong ho t<br /> ng nghiên c u khoa h c<br /> <br /> nư c ngoài. Nh ng bài vi t c a ông r t chân th c, s ng<br /> <br /> ng, có s c<br /> <br /> thuy t ph c, c vũ và tôn vinh con ngư i Vi t Nam trên trư ng qu c t và ư c b n<br /> <br /> c r t hoan<br /> <br /> nghênh v.v...<br /> Tôi xin m<br /> <br /> u bài vi t b ng câu chuy n trên<br /> <br /> th y r ng trong th i kỳ h i nh p, văn hóa<br /> <br /> cao nh t là con ngư i nhưng dư ng như chúng ta ch chú tr ng s vi c, s ki n mà quên m t con<br /> ngư i. Th m chí ch bi t bêu r u, khai thác i u x u, nh ng v xican ac a ngư i n , ngư i kia<br /> trên các t báo lá c i, báo m ng, báo i n t , bloc cá nhân.<br /> Ngày nay xây d ng con ngư i m i, nh ng con ngư i tiên ti n có ý nghĩa to l n, sâu s c<br /> nhưng dư ng như ít ư c báo chí quan tâm chú ý. Th c t xã h i hi n nay ây cũng là v n<br /> nh c nh i, b i nhi u v n<br /> <br /> t ra òi h i con ngư i nh t là trong lĩnh v c văn hóa tinh th n.<br /> <br /> Trong cơ ch th trư ng, hình như ngư i ta ch chú ý<br /> quan tr ng c a<br /> <br /> i s ng con ngư i như v n<br /> <br /> o<br /> <br /> n ti n b c, tài năng ki m ra ti n còn m t<br /> c, văn hóa tinh th n, l i s ng v.v... ít ư c<br /> <br /> chú ý. Th m chí có nơi, có lúc nh ng thu n phong, mĩ t c, nh ng n p s ng cao<br /> văn hóa tinh th n b coi thư ng.<br /> <br /> p, nh ng giá tr<br /> <br /> Ai cũng bi t<br /> <br /> ng l c tinh th n và l i ích v t ch t hòa h p, kích thích,<br /> <br /> tri n s t o thành s c m nh c a xã h i.<br /> <br /> ng viên nhau phát<br /> <br /> i l p hai m t ó v i nhau s phát tri n h n lo n.<br /> <br /> ó là<br /> <br /> hai m t th ng nh t, t o nên s c s ng c a con ngư i. Nhưng hi n nay con ngư i v i giá tr văn hóa<br /> tinh th n ang<br /> <br /> ng trư c th i cơ và thách th c m i. Quá trình xây d ng con ngư i m i, nh ng<br /> <br /> i n hình tiên ti n<br /> <br /> nư c ta hi n nay c n ư c nhìn nh n, xem xét m t cách bi n ch ng trong s<br /> <br /> k t h p truy n th ng v i y u t hi n<br /> <br /> i. Chi n lư c phát tri n kinh t - xã h i c a<br /> <br /> h t là do con ngư i và vì con ngư i. B i v y, v n<br /> <br /> xây d ng, tôn vinh con ngư i Vi t Nam hi n<br /> <br /> nay, trư c h t là trong lĩnh v c truy n thông có nhi u v n<br /> Nh ng con ngư i v i t t c<br /> nay s<br /> <br /> t ra t trong lý lu n và th c ti n.<br /> <br /> c i m c a nó mà hôm qua chúng ta ngư ng m , kính tr ng hôm<br /> <br /> ư c ánh giá ra sao? Nhưng nh ng<br /> <br /> c trưng c a con ngư i m i, tiên ti n hôm nay hi n<br /> <br /> còn gi l i nh ng nét truy n th ng. Th thì con ngư i ương<br /> như th nào?<br /> <br /> t nư c trư c<br /> <br /> ó là nh ng câu h i<br /> <br /> i ti p bi n văn hóa th i<br /> <br /> im i<br /> <br /> t ra cho xã h i mà gi i truy n thông cũng có trách nhi m tr<br /> <br /> l i.<br /> Trong th gi i v t ch t, con ngư i luôn luôn v n<br /> nh ng giá tr c a nó như<br /> phát tri n<br /> <br /> o<br /> <br /> c, văn hóa tinh th n, văn hóa v t ch t, l i s ng v.v... luôn luôn<br /> <br /> phù h p v i yêu c u khách quan c a xã h i.<br /> <br /> y u trong quá trình v n<br /> <br /> i c a cái m i. ó là s ph<br /> <br /> nh s ch trơn, máy móc. Ph<br /> <br /> k th a bi u hi n<br /> <br /> ch<br /> <br /> nh. Ph<br /> <br /> nh là m t t t<br /> <br /> nh nh ng hình th c t n t i ã có t trư c.<br /> <br /> Nhưng theo quan i m c a ch nghĩa Mác - Lênin, s ph<br /> ph<br /> <br /> ó là s ph<br /> <br /> ng và phát tri n c a xã h i, c a con ngư i. Mãi mãi không có lĩnh v c<br /> <br /> nào l i có th có s phát tri n n u như không ph<br /> phát tri n, cho s ra<br /> <br /> ng và phát tri n. Con ngư i v i t t c<br /> <br /> nh chính là ti n<br /> <br /> , i u ki n cho s<br /> <br /> nh bi n ch ng, hoàn toàn khác v i quan i m<br /> <br /> nh bi n ch ng v a có tính khách quan, có tính k th a. Tính<br /> <br /> ó là k t qu c a s t thân phát tri n trên cơ s<br /> <br /> gi i quy t nh ng mâu<br /> <br /> thu n v n có c a b n thân s v t, hi n tư ng. Cái m i, con ngư i m i ra<br /> <br /> i trên cơ s c a cái cũ,<br /> <br /> c a l p ngư i i trư c. Nh ng cái gì, nh ng<br /> <br /> c i m gì l c h u không thích ng v i th i kỳ m i<br /> <br /> ư c g t b . Cu c s ng s t nó ch n l c, gi l i và phát tri n nh ng cái gì phù h p v i yêu c u<br /> khách quan c a th i kỳ m i.<br /> Chúng ta th y rõ r ng hơn b t kỳ lĩnh v c nào, s phát tri n c a văn hóa, nh t là văn hóa<br /> tinh th n<br /> <br /> u có s k th a rõ nét. Nh ng thành t u<br /> <br /> t ư c trong<br /> <br /> i s ng văn hóa<br /> <br /> giai o n<br /> <br /> trư c bao gi cũng ư c th h sau ón nh n, ch n l c k th a. L c lư ng ti n b xã h i bao gi<br /> cũng bi t n m l y nh ng thành t u văn hóa<br /> <br /> t ư c c a quá kh<br /> <br /> ti p thu ch n l c có phê<br /> <br /> phán, làm cho nó không ng ng phát tri n. S phát tri n liên t c c a văn hóa nói chung và<br /> s ng văn hóa tinh th n nói riêng là m t<br /> M t<br /> <br /> i<br /> <br /> c i m rõ nét trong ti n trình l ch s .<br /> <br /> c i m c n chú ý trong s phát tri n c a văn hóa là s k th a và tác<br /> <br /> các y u t c u thành c a văn hóa làm cho nó có tính<br /> <br /> c l p tương<br /> <br /> i (so v i ch<br /> <br /> ng l n nhau c<br /> kinh t , i u<br /> <br /> ki n v t ch t).<br /> Trong nh ng giá tr c a văn hóa tinh th n c a con ngư i m i xã h i ch nghĩa có tính dân<br /> t c, tính nhân dân sâu s c.<br /> <br /> i u ó hoàn toàn không<br /> <br /> i l p v i truy n th ng là ti n b c a quá<br /> <br /> kh . Giá tr văn hóa tinh th n c a con ngư i m i òi h i k th a và phát tri n sáng t o nh ng<br /> truy n th ng ó. Nó<br /> <br /> u tranh ch ng l i nh ng văn hóa l i th i, l c h u.<br /> <br /> Nh ng năm qua, cùng v i s hình thành n n kinh t m i, vi c xây d ng n n văn hóa m i và<br /> con ngư i m i ã mang l i nh ng k t qu kh quan. Các<br /> trong vi c<br /> <br /> ih ic a<br /> <br /> ng như nh ng bư c ngo t<br /> <br /> i m i tư duy v cách nhìn nh n, ánh giá con ngư i. Nhưng vì xã h i ta m i bư c<br /> <br /> vào th i kỳ quá<br /> <br /> , nh t là trong i u ki n cơ ch th trư ng, bên c nh nh ng con ngư i m i xã<br /> <br /> h i ch nghĩa ang hình thành, nh ng nét m i, ti n b trong con ngư i ang n y n , còn không ít<br /> nh ng bi u hi n tiêu c c, không lành m nh. Cu c<br /> cái cũ, tiên ti n v i l c h u, ti n b v i ph n<br /> <br /> u tranh gi a hai con ư ng: gi a cái m i v i<br /> <br /> ng trên lĩnh v c văn hóa, tư tư ng, l i s ng, ang<br /> <br /> di n ra hàng ngày r t ph c t p mà chúng ta không th nào xem nh .<br /> Trư c m t, chúng ta ph i<br /> trong<br /> <br /> u tranh kiên quy t và có hi u qu ch ng các hi n tư ng tiêu c c<br /> <br /> i s ng kinh t văn hóa và xã h i. Ph i có nh ng bi n pháp<br /> <br /> hành chính, t ch c, tư tư ng văn hóa.<br /> <br /> ng th i ph i th y r ng cu c<br /> <br /> con ngư i m i và n n văn hóa m i là m t cu c<br /> <br /> i<br /> <br /> u tranh nh m xây d ng<br /> <br /> u tranh lâu dài, ph c t p và<br /> <br /> Trong quá trình xây d ng con ngư i m i hi n nay, v n<br /> th n truy n th ng v i y u t hi n<br /> <br /> ng b v nhi u m t: kinh t ,<br /> y khó khăn.<br /> <br /> k t h p nh ng giá tr văn hóa tinh<br /> <br /> t ra m t cách nghiêm túc, khoa h c. Vì sao v y? Con<br /> <br /> ngư i Vi t Nam, s n ph m c a xã h i c truy n và phương th c s n xu t Châu Á, do h n ch c a<br /> l ch s không tránh kh i nh ng y u kém.<br /> <br /> ó là tính phân tán, t n m n, t m nhìn h n h p, thi u<br /> <br /> hi u bi t kinh doanh vì chưa quen v i kinh t th trư ng, có tinh th n oàn k t c u nư c và tương<br /> tr l n nhau trư c nh ng tác h i l n c a cu c s ng c a thiên tai nhưng l i kém ý th c c ng tác<br /> thân ái trong công vi c và sinh ho t hàng ngày, nh y c m v i cái mói nhưng d du nh p t nư c<br /> ngoài c nh ng i u sai l m, th m chí<br /> <br /> c h i,<br /> <br /> ng th i còn nh ng nh hư ng tiêu c c<br /> <br /> tư ng và tâm lý con ngư i c a hàng nghìn năm ch<br /> <br /> phong ki n, th c dân mà<br /> <br /> n tư<br /> <br /> n nay chưa<br /> <br /> ph i ã xóa b h t.<br /> M t khác, chúng ta ph i th y m i s ki n l ch s r i cũng qua i theo th i gian, nhưng con<br /> ngư i và c ng<br /> mình.<br /> <br /> ng ngư i Vi t Nam v n t n t i và l n lên v i nh ng giá tr văn hóa quý báu c a<br /> <br /> y là nh ng di s n tươi<br /> <br /> p nh t c a con ngư i Vi t Nam hôm nay ph i k th a, phát huy.<br /> <br /> Con ngư i Vi t Nam chúng ta h t s c thông minh và hi u h c. Trình<br /> nâng cao, s c kh e cho ngư i dân cũng ư c<br /> <br /> ng và Nhà nư c ta chú tr ng, chăm lo. Công tác y<br /> <br /> t , th d c th thao, k ho ch phát tri n dân s , t ch c<br /> m nh ư c chú ý và<br /> <br /> y m nh<br /> <br /> i s ng văn hóa, vui chơi gi i trí lành<br /> <br /> t t c các vùng, các t ng l p nhân dân...<br /> <br /> ó là tri th c khoa h c k thu t tiên ti n c a th i<br /> vào cu c s ng. Nhi u ti n b khoa h c kĩ thu t c a th i<br /> nghiên c u, ưa vào ng d ng trong<br /> cu c s ng công nghi p hóa, hi n<br /> <br /> dân trí ngày m t<br /> <br /> i ã ư c l p tr h c h i, ti p thu và ưa<br /> i ã ư c th h m i ngư i Vi t Nam<br /> <br /> i s ng kinh t - xã h i... hình thành nên phong cách c a<br /> <br /> i hóa.<br /> <br /> Ti n b xã h i là hi n thân c a văn hóa và văn hóa là hi n thân c a con ngư i ti n b xã h i.<br /> Rõ ràng, yêu c u xây d ng con ngư i m i là t t y u khách quan nh m áp ng yêu c u phát tri n<br /> kinh t hi n<br /> <br /> i. ó là ti n b xã h i mà<br /> <br /> ó con ngư i (cá nhân và c ng<br /> <br /> ng) hi n ra như là s n<br /> <br /> ph m c a s cân b ng gi a th gi i bên trong và th gi i bên ngoài c a mình. M t khác, nh ng<br /> giá tr văn hóa m i trong ó có văn hóa tinh th n in d u y là xã h i và l p ngư i m i.<br /> Nh ng tiêu chu n c a con ngư i m i<br /> <br /> Vi t Nam hi n nay bao g m n i dung c th d t<br /> <br /> khoát ó ph i là con ngư i có tri th c, có s c kh e và<br /> ngư i ph i ư c bi u hi n trong cu c s ng lao<br /> <br /> i s ng tinh th n văn hóa c a m i con<br /> <br /> ng xây d ng b o v T qu c, mang l i hi u qu<br /> <br /> cho xã h i. ó cũng là nh ng con ngư i k t h p hài hòa l i ích cá nhân, gia ình và l i ích xã h i.<br /> <br /> Xu t phát t quan i m ó,<br /> <br /> ng và Nhà nư c ta phê phán tri t<br /> <br /> nh ng quan i m sai l m<br /> <br /> c a các lo i ch nghĩa như ch nghĩa dân t c, ch nghĩa hư vô, ch nghĩa phi chính tr ... Bi u hi n<br /> c a ch nghĩa dân t c trong k th a văn hóa tinh th n là nó tuy t<br /> <br /> i hóa, lý tư ng hóa t t c<br /> <br /> nh ng gì c a dân t c, ph nh n s du nh p nh ng ti n b c a văn hóa tinh th n vào<br /> <br /> i s ng xã<br /> <br /> h i. Trái l i, ch nghĩa hư vô l i ph nh n t t c nh ng di s n văn hóa quá kh c a nhân lo i, kêu<br /> g i xây d ng m t n n văn hóa "thu n túy", "tinh khi t" mang b n s c riêng c a mình.<br /> Công cu c<br /> <br /> i m i toàn di n c a<br /> <br /> t nư c ta m t m t kh ng<br /> <br /> nh s c n thi t ph i ti p t c<br /> <br /> làm sáng rõ chân dung c a con ngư i m i. Chúng ta ch ng l i l i s ng gia trư ng,<br /> di s n phương<br /> <br /> c oán c a<br /> <br /> ông cũng như l i s ng ích k , th ơ, l nh lùng c a ch nghĩa cá nhân phương<br /> <br /> Tây. C n xây d ng con ngư i có<br /> và có trách nhi m v i c ng<br /> <br /> i s ng văn hóa tinh th n giàu lòng nhân ái, dân ch , bình<br /> <br /> ng<br /> <br /> ng, t p th .<br /> <br /> T o ra môi trư ng xã h i lành m nh, trong sáng, kh e m nh trong cơ ch th trư ng là t o<br /> i u ki n<br /> <br /> xây d ng con ngư i m i.<br /> <br /> M t khác trong i u ki n kinh t th trư ng nhi u tiêu c c m i n y sinh như n n tham<br /> nhũng, ch y ch c, ch y quy n, s ng và làm vi c b t ch p lu t pháp... Vì v y ây là cu c<br /> <br /> u tranh<br /> <br /> quy t li t trư c m t và lâu dài mà gi i truy n thông coi ây là nhi m v tiên phong, là<br /> <br /> tài<br /> <br /> tinh th n trách nhi m xã h i, tính chi n<br /> <br /> u cao c c a mình v.v...<br /> <br /> Con ngư i m i v a là nhân v a là qu c a cu c s ng xã h i, xã h i<br /> <br /> i m i, văn minh là<br /> <br /> m t xã h i c a nh ng con ngư i có văn hóa. Con ngư i m i Vi t Nam s t kh ng<br /> trong i u ki n m i, m i ngư i phát huy tính năng<br /> hi n<br /> <br /> y<br /> <br /> nh mình<br /> <br /> ng c a mình bi t k t h p truy n th ng và<br /> <br /> i t o ra nh ng giá tr văn hóa m i cho l p ngư i m i, góp ph n xây d ng xã h i dân ch ,<br /> <br /> công b ng, văn minh. Như v y, con ngư i m i mãi mãi s là<br /> <br /> tài sinh<br /> <br /> báo chí. Báo chí góp ph n làm r ng lên hình nh con ngư i tiên ti n, thúc<br /> <br /> ng, giàu s c s ng c a<br /> y xã h i phát tri n.<br /> <br />