Công tác quản lý, chỉ đạo tư pháp: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:171

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp phần 1, phần 2 của tài liệu "Quản lý, chỉ đạo công tác tư pháp xã, phường, thị trấn" tiếp tục trình bày các nội dung chính sau: Căn cứ pháp lý, các nguyên tắc và nghiệp vụ cơ bản của công tác xây dựng, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật; Khái niệm, đặc điểm, yêu cầu công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; Công tác hòa giải ở cơ sở. Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Công tác quản lý, chỉ đạo tư pháp: Phần 2

PHÇN THø HAI C¤NG T¸C T¦ PH¸P CÊP X· Ch−¬ng I C¤NG T¸C X¢Y DùNG, KIÓM TRA V¡N B¶N QUY PH¹M PH¸P LUËT 1. So¹n th¶o, ban hμnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt 1.1. C¨n cø ph¸p lý a) Theo quy ®Þnh t¹i c¸c ®iÒu 33, 34 vμ 45, 46 cña LuËt ban hμnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña Héi ®ång nh©n d©n, Uû ban nh©n d©n n¨m 2004; b) NghÞ ®Þnh sè 91/2006/N§-CP ngμy 06-09- 2006 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hμnh mét sè ®iÒu cña LuËt ban hμnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña Héi ®ång nh©n d©n, Uû ban nh©n d©n; c) Th«ng t− liªn tÞch sè 01/2009/TTLT-BTP- BNV ngμy 28-04-2009 h−íng dÉn chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vμ c¬ cÊu tæ chøc cña Së T− ph¸p thuéc Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh, Phßng T− ph¸p thuéc Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn vμ c«ng 42
t¸c t− ph¸p cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· vμ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt hiÖn hμnh kh¸c th×, chuyªn viªn T− ph¸p - Hé tÞch cã tr¸ch nhiÖm gióp Uû ban nh©n d©n cÊp x·: - Dù th¶o quyÕt ®Þnh, chØ thÞ cña Uû ban nh©n d©n cÊp x· vÒ c«ng t¸c t− ph¸p ë ®Þa ph−¬ng vμ c¸c dù th¶o v¨n b¶n kh¸c khi ®−îc Chñ tÞch Uû ban nh©n d©n ph©n c«ng vμ chØ ®¹o viÖc so¹n th¶o; - Cã tr¸ch nhiÖm ph¸t biÓu ý kiÕn ®èi víi dù th¶o nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh, chØ thÞ kh¸c cña Héi ®ång nh©n d©n, Uû ban nh©n d©n cïng cÊp vÒ nh÷ng vÊn ®Ò sau ®©y: + Sù cÇn thiÕt ban hμnh v¨n b¶n; + §èi t−îng, ph¹m vi ®iÒu chØnh cña v¨n b¶n; + TÝnh hîp hiÕn, hîp ph¸p vμ tÝnh thèng nhÊt cña dù th¶o víi hÖ thèng ph¸p luËt; + Ng«n ng÷, kü thuËt so¹n th¶o v¨n b¶n. - Tæ chøc lÊy ý kiÕn nh©n d©n vÒ c¸c dù ¸n luËt, ph¸p lÖnh theo h−íng dÉn cña Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn vμ sù chØ ®¹o cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·. 1.2. C¸c nguyªn t¾c cÇn ph¶i b¶o ®¶m khi gióp Héi ®ång nh©n d©n, Uû ban nh©n d©n x©y dùng, ban hμnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt a) B¶o ®¶m tÝnh hîp hiÕn, hîp ph¸p, tÝnh thèng nhÊt cña v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña Héi ®ång nh©n d©n, Uû ban nh©n d©n trong hÖ thèng ph¸p luËt: 43
TÝnh hîp hiÕn. TÝnh hîp hiÕn ë ®©y ®−îc hiÓu lμ v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt do Héi ®ång nh©n d©n, Uû ban nh©n d©n ban hμnh ph¶i phï hîp víi tinh thÇn, nguyªn t¾c vμ c¸c quy ®Þnh cô thÓ cña HiÕn ph¸p. TÝnh hîp ph¸p. V¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña Héi ®ång nh©n d©n, Uû ban nh©n d©n ph¶i ®−îc ban hμnh theo ®óng thÈm quyÒn, ®óng h×nh thøc, tu©n thñ thñ tôc, tr×nh tù do ph¸p luËt quy ®Þnh; néi dung kh«ng ®−îc tr¸i víi v¨n b¶n cña c¬ quan nhμ n−íc cÊp trªn. NghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n cÊp tØnh ph¶i phï hîp víi nghÞ quyÕt, luËt cña Quèc héi; nghÞ quyÕt, ph¸p lÖnh cña Uû ban th−êng vô Quèc héi; nghÞ ®Þnh, nghÞ quyÕt1 cña ChÝnh phñ; quyÕt ®Þnh, chØ thÞ2 cña Thñ t−íng ChÝnh phñ; th«ng t−, quyÕt ®Þnh cña Bé tr−ëng3, ngμnh qu¶n lý ngμnh, lÜnh vùc. QuyÕt ®Þnh, chØ thÞ cña Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh ph¶i phï hîp víi c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt kÓ trªn vμ nghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n cÊp tØnh. NghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n cÊp x· ph¶i phï hîp víi c¸c v¨n b¶n nªu trªn, nghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n cÊp tØnh, cÊp huyÖn; quyÕt ®Þnh, chØ thÞ cña Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh, cÊp huyÖn. __________ 1, 2, 3. Theo §iÒu 2 LuËt ban hμnh v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt n¨m 2008 tõ ngμy 01-01-2009, c¸c lo¹i v¨n b¶n nμy kh«ng n»m trong hÖ thèng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt (BT). 44
TÝnh thèng nhÊt. TÝnh thèng nhÊt ë ®©y ®−îc hiÓu lμ: NghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n ®−îc ban hμnh míi kh«ng ®−îc m©u thuÉn víi c¸c quy ®Þnh cña nghÞ quyÕt hiÖn hμnh vÒ cïng vÊn ®Ò. Tr−êng hîp cã quy ®Þnh kh¸c, c¬ quan so¹n th¶o ph¶i kiÕn nghÞ víi c¬ quan, c¸ nh©n cã thÈm quyÒn vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung, hñy bá hoÆc b·i bá c¸c quy ®Þnh tr¸i víi c¸c quy ®Þnh trong v¨n b¶n míi. QuyÕt ®Þnh, chØ thÞ cña Uû ban nh©n d©n míi ban hμnh kh«ng ®−îc m©u thuÉn víi c¸c quyÕt ®Þnh, chØ thÞ hiÖn hμnh vÒ cïng vÊn ®Ò. Tr−êng hîp cã quy ®Þnh kh¸c, c¬ quan so¹n th¶o ph¶i kiÕn nghÞ víi c¬ quan, ng−êi cã thÈm quyÒn viÖc söa ®æi, bæ sung, b·i bá hoÆc hñy bá c¸c quy ®Þnh tr¸i víi c¸c quy ®Þnh trong v¨n b¶n míi. NÕu v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt tr¸i víi v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña c¬ quan nhμ n−íc cÊp trªn sÏ xö lý theo c¸c c¸ch sau ®©y: - §×nh chØ viÖc thi hμnh; - B·i bá hoÆc hñy bá; - Söa ®æi hoÆc bæ sung. b) B¶o ®¶m sù tham gia gãp ý kiÕn vÒ dù th¶o v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cña Héi ®ång nh©n d©n, Uû ban nh©n d©n: §Ó b¶o ®¶m tÝnh d©n chñ, c«ng khai, dù th¶o v¨n b¶n ph¶i ®−îc lÊy ý kiÕn c¸c c¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n. ViÖc lÊy ý kiÕn nh©n d©n cã thÓ th«ng qua c¸c h×nh thøc cô thÓ sau: - LÊy ý kiÕn nh©n d©n ®Þa ph−¬ng hay c¸c ®èi 45
t−îng trùc tiÕp chÞu sù t¸c ®éng cña dù th¶o v¨n b¶n. VÝ dô: (i) V¨n b¶n cã néi dung quy ®Þnh vÒ møc ®ãng gãp, huy ®éng vèn cña d©n c− ®Þa ph−¬ng; hoÆc (ii) néi dung cña v¨n b¶n cã ¶nh h−ëng quan träng tíi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph−¬ng; hoÆc (iii) viÖc ban hμnh v¨n b¶n cã ¶nh h−ëng lín ®Õn ®êi sèng sinh ho¹t cña mét nhãm ®èi t−îng thuéc ®Þa bμn ®Þa ph−¬ng nh− cã néi dung liªn quan ®Õn vÊn ®Ò qu¶n lý ®Êt ®ai, quy ho¹ch, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c«ng céng quan träng thuéc ®Þa bμn v.v.; - LÊy ý kiÕn cña c¸c c¬ quan, tæ chøc kh¸c vμ c¸ nh©n, c«ng d©n trªn ®Þa bμn th«ng qua viÖc c«ng bè c«ng khai c¸c dù th¶o, tæ chøc héi th¶o, héi nghÞ, hoÆc ®äc trªn hÖ thèng loa truyÒn thanh cña x·, ph−êng, thÞ trÊn v.v.; - LÊy ý kiÕn c¸c c¬ quan chuyªn m«n thuéc Uû ban nh©n d©n, lÊy ý kiÕn c¸c Ban cña Héi ®ång nh©n d©n ®èi víi c¸c v¨n b¶n do Uû ban nh©n d©n, Héi ®ång nh©n d©n ban hμnh. ViÖc lÊy ý kiÕn th«ng th−êng ®−îc thùc hiÖn b»ng h×nh thøc c«ng v¨n (göi c«ng v¨n ®Ò nghÞ ®ãng gãp ý kiÕn vμo dù th¶o v¨n b¶n). c) TiÕp thu ý kiÕn: C¸c ý kiÕn ph¶i ®−îc c¬ quan so¹n th¶o nghiªn cøu tiÕp thu ý kiÕn ®Ó chØnh lý dù th¶o v¨n b¶n. C¸c ý kiÕn gãp ý ph¶i ®−îc ®−a vμo hå s¬ ®Ó c¬ quan cã thÈm quyÒn tham kh¶o, xem xÐt (nh− c¬ quan thÈm ®Þnh, c¬ quan thÈm tra, Uû ban nh©n d©n, Héi ®ång nh©n d©n). 46
1.3. NghiÖp vô so¹n th¶o v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt §Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô nμy, c«ng chøc T− ph¸p - Hé tÞch ph¶i chñ ®éng thùc hiÖn tèt c¸c c«ng viÖc sau: - X©y dùng kÕ ho¹ch ho¹t ®éng hμng n¨m, s¸u th¸ng hoÆc quý vÒ c«ng t¸c t− ph¸p b¸o c¸o Uû ban nh©n d©n vμ c¬ quan T− ph¸p cÊp trªn ®Ó xin ý kiÕn. Trong kÕ ho¹ch nªu râ môc tiªu ph¶i ®¹t, c¸c viÖc cÇn lμm, thêi gian triÓn khai vμ dù kiÕn nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña c¸c ho¹t ®éng ®ã. KÕ ho¹ch ho¹t ®éng ph¶i b¸m s¸t vμo kÕ ho¹ch x©y dùng vμ ban hμnh v¨n b¶n cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhμ n−íc cÊp trªn, ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh lé tr×nh triÓn khai c¸c c«ng viÖc cô thÓ. - Tæ chøc triÓn khai c¸c c«ng viÖc vÒ t− ph¸p theo kÕ ho¹ch ®· ®−îc duyÖt. Khi triÓn khai cÇn huy ®éng sù tham gia cña c¸c thμnh viªn Ban T− ph¸p vμ sù tham gia cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi ®Ó ®¹t ®−îc kÕt qu¶ cao nhÊt. Uû ban nh©n d©n cÊp x· lμ c¬ quan hμnh chÝnh Nhμ n−íc ë c¬ së, lμ cÊp trùc tiÕp tæ chøc thi hμnh, chÊp hμnh HiÕn ph¸p vμ ph¸p luËt, c¸c nghÞ quyÕt, nghÞ ®Þnh, quyÕt ®Þnh vμ th«ng t− cña c¬ quan quyÒn lùc nhμ n−íc vμ c¬ quan hμnh chÝnh nhμ n−íc cÊp trªn; trùc tiÕp thùc hiÖn viÖc qu¶n lý nhμ n−íc ®èi víi mäi ho¹t ®éng ë c¬ së theo thÈm quyÒn. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhμ 47
n−íc ®èi víi mäi ho¹t ®éng ë c¬ së, Uû ban nh©n d©n cÊp x· cã thÈm quyÒn ban hμnh c¸c quyÕt ®Þnh vμ chØ thÞ; c¸c néi quy, quy −íc vÒ b¶o vÖ an ninh trËt tù; vÒ vÖ sinh vμ b¶o vÖ c«ng tr×nh c«ng céng; quy ®Þnh vÒ bμi trõ mª tÝn dÞ ®oan, thùc hiÖn nÕp sèng v¨n ho¸ míi trong viÖc c−íi, viÖc tang; thÈm ®Þnh tr×nh Uû ban nh©n d©n cÊp huyÖn phª duyÖt h−¬ng −íc lμng, x· vμ tæ chøc thùc hiÖn trªn ®Þa bμn v.v.; C¸n bé T− ph¸p x· lμ chøc danh chuyªn m«n cña Uû ban nh©n d©n cïng cÊp cã tr¸ch nhiÖm gióp Uû ban nh©n d©n trong viÖc so¹n th¶o vμ ban hμnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vμ theo ®óng thÈm quyÒn. C¸c v¨n b¶n nãi trªn chØ giíi h¹n thùc hiÖn trong ph¹m vi x·, ph−êng, thÞ trÊn. Néi dung cña chóng ph¶i phï hîp víi HiÕn ph¸p, ph¸p luËt; phï hîp víi nghÞ quyÕt cña Héi ®ång nh©n d©n vμ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña c¬ quan nhμ n−íc cÊp trªn. - §Ó thùc hiÖn ®−îc nhiÖm vô nμy, c¸n bé T− ph¸p ph¶i n¾m v÷ng ®−êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng, c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hμnh cña Nhμ n−íc vμ thÈm quyÒn cña Uû ban nh©n d©n cÊp x·; ®ång thêi, ph¶i hiÓu râ t×nh h×nh chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi ë c¬ së; c¸n bé T− ph¸p x· ph¶i n¾m ®−îc kü thuËt x©y dùng v¨n b¶n ®Ó tham m−u cho Uû ban nh©n d©n cÊp x· ban hμnh c¸c v¨n b¶n cã h×nh thøc vμ néi dung phï hîp víi c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cña c¬ quan nhμ n−íc cÊp trªn vμ cã tÝnh kh¶ thi trong cuéc sèng. 48
Ngoμi ra, c¸n bé T− ph¸p cßn cã tr¸ch nhiÖm gióp Uû ban nh©n d©n trùc tiÕp tæ chøc lÊy ý kiÕn cña nh©n d©n tham gia ®ãng gãp vμo c¸c dù th¶o v¨n b¶n ph¸p luËt cña Nhμ n−íc nh− c¸c bé luËt, c¸c luËt, c¸c ph¸p lÖnh kh¸c v.v. do c¸c c¬ quan nhμ n−íc cÊp trªn tr−ng cÇu, nh»m gióp cho viÖc x©y dùng ph¸p luËt cña Nhμ n−íc phï hîp víi yªu cÇu kh¸ch quan, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, b¶o ®¶m cho ph¸p luËt dÔ ®i vμo cuéc sèng. §ång thêi, viÖc lÊy ý kiÕn ®ãng gãp cña nh©n d©n vμo c¸c dù th¶o v¨n b¶n ph¸p luËt còng lμ mét ho¹t ®éng nh»m phæ biÕn, tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt vμ n©ng cao ý thøc ph¸p luËt trong nh©n d©n. ViÖc tæ chøc lÊy ý kiÕn cña nh©n d©n cÇn ®−îc tæ chøc mét c¸ch khoa häc, hîp lý, phï hîp víi ®Æc thï cña tõng vïng, miÒn vμ quan hÖ ®Æc thï cña céng ®ång. Tr¸nh viÖc lμm h×nh thøc, qua loa. Ng−êi c¸n bé T− ph¸p x· cÇn sö dông, khai th¸c vμ vËn dông linh ho¹t c¸c h×nh thøc, ph−¬ng ph¸p; kÕt hîp gi÷a viÖc lÊy ý kiÕn cña nh©n d©n vÒ c¸c dù ¸n, dù th¶o v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt víi c«ng t¸c phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt, t− vÊn ph¸p luËt, trî gióp ph¸p lý, hßa gi¶i c¬ së, gi¶i quyÕt tranh chÊp, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o, xö lý vi ph¹m ph¸p luËt trong tõng vô viÖc cô thÓ. §Æc biÖt, huy ®éng søc m¹nh vμ lîi thÕ s½n cã cña c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó n©ng cao ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt. 49
1.4. Kü thuËt so¹n th¶o v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt §Ó cã thÓ ban hμnh ®−îc mét v¨n b¶n ®iÒu chØnh s¸t hîp víi thùc tiÔn nhu cÇu qu¶n lý, ng−êi so¹n th¶o cÇn tiÕn hμnh c¸c ho¹t ®éng: rμ so¸t c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan; ®iÒu tra kh¶o s¸t thùc tiÔn ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng c¸c quan hÖ x· héi, thùc tr¹ng thi hμnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®· ®−îc ban hμnh; c©n nh¾c møc ®é, biÖn ph¸p t¸c ®éng thÝch hîp mμ c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt sÏ ®−a ra; x¸c ®Þnh râ ®èi t−îng cÇn ®−îc ®iÒu chØnh, dù kiÕn sÏ quy ®Þnh vÒ nh÷ng néi dung nμo trong v¨n b¶n; xem xÐt, ®¸nh gi¸ c¸c vÊn ®Ò nμy nh− thÕ nμo? §¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña v¨n b¶n, nÕu ®−îc ban hμnh, sÏ t¸c ®éng thÕ nμo ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi chung cña ®Þa ph−¬ng? a) VÒ lùa chän h×nh thøc v¨n b¶n: VÊn ®Ò lùa chän h×nh thøc v¨n b¶n cÇn ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh râ ngay tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch, ®−îc xem xÐt, kh¼ng ®Þnh l¹i ë viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸p lý vμ khi b¾t tay vμo so¹n th¶o v¨n b¶n. ViÖc lùa chän h×nh thøc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cã t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®Õn viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu vμ møc ®é quy ®Þnh cña tõng ®iÒu trong v¨n b¶n. Cô thÓ h¬n mét møc n÷a, tuú theo tÝnh chÊt, néi dung cña quan hÖ x· héi cÇn ®iÒu chØnh mμ v¨n b¶n cã thÓ ®−îc quy ®Þnh d−íi h×nh thøc nμo lμ phï hîp. VÒ h×nh thøc v¨n 50
b¶n cña Héi ®ång nh©n d©n, theo luËt ®Þnh lμ nghÞ quyÕt; cßn v¨n b¶n cña Uû ban nh©n d©n th× tuú theo tÝnh chÊt vμ néi dung cña quan hÖ x· héi cÇn ®iÒu chØnh mμ sö dông h×nh thøc quyÕt ®Þnh hay chØ thÞ. b) X¸c ®Þnh c¬ cÊu v¨n b¶n: Th«ng th−êng mét v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cã ba bé phËn cÊu thμnh: phÇn më ®Çu, phÇn néi dung, phÇn kÕt thóc v¨n b¶n. PhÇn më ®Çu: CÇn cã Ýt nhÊt 4 néi dung: tªn v¨n b¶n; sè v¨n b¶n; môc ®Ých ban hμnh; c¨n cø ph¸p lý. Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n chóng ta ch−a chó ý ®óng møc ®Õn viÖc thÓ hiÖn nhÊt qu¸n néi dung c¸c vÊn ®Ò trong phÇn më ®Çu. VÊn ®Ò ®Æt ra lμ cÇn ph¶i m« h×nh ho¸ phÇn më ®Çu hîp lý, thèng nhÊt ®èi víi tõng lo¹i v¨n b¶n cô thÓ ®Ó tr¸nh tuú tiÖn trong khi so¹n th¶o. PhÇn néi dung: ®−a ra c¸c quy ph¹m ph¸p luËt thÓ hiÖn d−íi h×nh thøc c¸c ch−¬ng, c¸c môc, ®iÒu, kho¶n. Tuú theo néi dung c¸c vÊn ®Ò ®−îc quy ®Þnh trong v¨n b¶n mμ c¸ch tr×nh bμy cã thÓ chia ra nhiÒu phÇn cô thÓ: - Lo¹i v¨n b¶n lín, nhiÒu ®iÒu kho¶n cã thÓ chia c¸c phÇn, c¸c ch−¬ng, trong c¸c ch−¬ng cã thÓ cã môc vμ trong mçi ®iÒu cã thÓ gåm c¸c kho¶n; - Lo¹i v¨n b¶n võa: kho¶ng vμi chôc ®iÒu cã thÓ chØ dõng l¹i ë viÖc chia ra c¸c ch−¬ng - môc - ®iÒu; - Lo¹i v¨n b¶n cã Ýt ®iÒu kho¶n - cã thÓ kh«ng cÇn chia thμnh ch−¬ng mμ chØ quy ®Þnh thμnh c¸c ®iÒu cô thÓ. 51
PhÇn kÕt thóc v¨n b¶n: bao gåm ®iÒu kho¶n thi hμnh vμ c¸c thñ tôc kÕt thóc v¨n b¶n. §iÒu kho¶n thi hμnh cÇn x¸c ®Þnh c¸c néi dung cÇn thiÕt nh−: ai cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc thi hμnh; hiÖu lùc cña v¨n b¶n; x¸c ®Þnh viÖc cßn hay hÕt hiÖu lùc cña c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh cïng mét vÊn ®Ò ®· ®−îc ban hμnh tr−íc ®ã. ë phÇn kÕt thóc v¨n b¶n, cßn cã mét sè néi dung vÒ thñ tôc x¸c ®Þnh vÒ viÖc th«ng qua nh−: ch÷ ký chøng thùc cña ng−êi cã thÈm quyÒn vμ con dÊu cña c¬ quan. Néi dung phÇn kÕt thóc v¨n b¶n cÇn x¸c ®Þnh râ mét sè vÊn ®Ò quan träng sau ®©y: - Quy ®Þnh cô thÓ ngμy cã hiÖu lùc cña v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. §èi víi tr−êng hîp v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt kh«ng quy ®Þnh ngμy cã hiÖu lùc cô thÓ, cÇn x¸c ®Þnh mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh vÒ hiÖu lùc cña v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. ViÖc quy ®Þnh thêi h¹n nμy c¨n cø vμo ®iÒu kiÖn, hoμn c¶nh cô thÓ cña tõng ®Þa ph−¬ng vμ ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn nguyªn t¾c: b¶o ®¶m cho nh©n d©n, nh÷ng ng−êi ph¶i thi hμnh cã ®ñ ®iÒu kiÖn tèi thiÓu vÒ thêi gian ®Ó nhËn ®−îc th«ng tin vÒ viÖc c«ng bè vμ néi dung cña v¨n b¶n; - V¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt míi ban hμnh cÇn quy ®Þnh cô thÓ vÒ hiÖu lùc cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan ®· ban hμnh tr−íc ®ã (v¨n b¶n míi sÏ lμm hÕt hiÖu lùc hoÆc thay thÕ v¨n b¶n nμo? ®iÒu kho¶n nμo v.v.? cña v¨n b¶n ®· ban hμnh tr−íc ®ã). T×nh tr¹ng hiÖn nay lμ c¸c v¨n 52
b¶n quy ph¹m ph¸p luËt th−êng quy ®Þnh chung chung theo c¸ch “Nh÷ng quy ®Þnh tr−íc ®©y tr¸i víi v¨n b¶n nμy ®Òu b·i bá”. C¸ch quy ®Þnh nμy dÔ cho ng−êi so¹n th¶o, song l¹i khã ®èi víi ng−êi thùc hiÖn, ¸p dông v¨n b¶n. CÇn ph¶i x¸c ®Þnh cô thÓ trong v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt míi nh÷ng v¨n b¶n nμo bÞ huû bá toμn bé, nh÷ng v¨n b¶n nμo bÞ huû bá phÇn, ®iÒu kho¶n cô thÓ nμo. c) Kü thuËt diÔn ®¹t mét ®iÒu luËt cô thÓ: ë ®©y cÇn xö lý tèt mèi quan hÖ gi÷a quy ph¹m ph¸p luËt (gåm ba yÕu tè: gi¶ ®Þnh, quy ®Þnh, chÕ tμi) víi h×nh thøc diÔn ®¹t nã lμ c¸c ®iÒu luËt. Cã c¸c ph−¬ng ph¸p cô thÓ ®Ó xö lý mèi quan hÖ nμy nh− sau: - Ph−¬ng ph¸p sö dông hai yÕu tè: (gi¶ ®Þnh, quy ®Þnh) th−êng ®−îc sö dông nhiÒu trong viÖc diÔn ®¹t c¸c quy ph¹m ph¸p luËt hμnh chÝnh, h«n nh©n gia ®×nh vμ nhiÒu ngμnh luËt kh¸c. C¸c ®iÒu luËt ®−îc diÔn ®¹t theo ph−¬ng ph¸p nμy chØ thÓ hiÖn hai yÕu tè gi¶ ®Þnh, quy ®Þnh, cßn chÕ tμi th−êng ®−îc quy ®Þnh riªng thμnh mét sè ®iÒu ë phÇn xö lý vi ph¹m; - Ph−¬ng ph¸p sö dông ®Çy ®ñ c¶ ba yÕu tè cña quy ph¹m ph¸p luËt trong mét ®iÒu luËt. Ph−¬ng ph¸p nμy th−êng ®−îc sö dông ®Ó biªn so¹n c¸c ®iÒu luËt cña v¨n b¶n ph¸p luËt h×nh sù vμ mét sè lÜnh vùc kh¸c nh− hμnh chÝnh, kinh tÕ; - Ph−¬ng ph¸p sö dông mét yÕu tè trong ®iÒu luËt th−êng chØ nªu râ quy ®Þnh - cßn gi¶ ®Þnh kh«ng ®−îc nªu râ (Èn) vμ chÕ tμi ®−îc nªu riªng 53
ë phÇn kh¸c hoÆc v¨n b¶n kh¸c. Kü thuËt nμy Ýt ®−îc sö dông trong viÖc so¹n th¶o v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ë c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng; - Ph−¬ng ph¸p tæng hîp nhiÒu quy ®Þnh, gi¶ ®Þnh, chÕ tμi cña quy ph¹m ph¸p luËt trong mét ®iÒu luËt: th−êng ®−îc sö dông trong tr−êng hîp cÇn ph©n lo¹i nhiÒu ®èi t−îng, nhiÒu møc ®é, nhiÒu hμnh vi vμ nhiÒu biÖn ph¸p xö lý (trong c¸c lÜnh vùc h×nh sù, hμnh chÝnh, d©n sù, kinh tÕ v.v.). ViÖc lùa chän ph−¬ng ph¸p diÔn ®¹t tuú thuéc vμo néi dung vÊn ®Ò cÇn ®iÒu chØnh. Cïng víi viÖc lùa chän ph−¬ng ph¸p xö lý quan hÖ gi÷a quy ph¹m vμ ®iÒu luËt, mét yÕu tè kü thuËt quan träng trong biªn so¹n v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt lμ viÖc sö dông thÓ v¨n, ng«n ng÷ diÔn ®¹t. V¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ph¶i ®−îc viÕt b»ng ch÷ tiÕng ViÖt (tiÕng phæ th«ng), sö dông ng«n ng÷ ®¬n gi¶n, v¨n phong ph¸p lý râ rμng, kh«ng dïng tõ nhiÒu nghÜa, tèi nghÜa. §èi víi nh÷ng thuËt ng÷ chuyªn ngμnh hoÆc thuËt ng÷ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ néi dung th× ph¶i ®−îc ®Þnh nghÜa cô thÓ trong v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. CÇn ph©n biÖt thÓ v¨n ph¸p lý víi c¸c thÓ v¨n kh¸c vμ tr¸nh c¸ch diÔn ®¹t dμi dßng, cμng Ýt mÖnh ®Ò cμng tèt, kh«ng dïng thæ ng÷, khÈu ng÷ Ýt th«ng dông. Mét ®iÒu cÇn l−u ý trong qu¸ tr×nh biªn so¹n lμ: kh«ng ®−îc tù ý thay ®æi tõ hay côm tõ ®· ®−îc quy ®Þnh ë v¨n b¶n cao h¬n hoÆc ë c¸c v¨n b¶n cïng lo¹i kh¸c ®· ®−îc ban hμnh tr−íc ®ã nÕu kh«ng cã sù thay ®æi vÒ néi dung. §iÒu nμy rÊt quan träng 54
trong viÖc b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt vÒ c¸ch diÔn ®¹t, ng«n ng÷ trong hÖ thèng v¨n b¶n cña Nhμ n−íc ta. d) H×nh thøc bªn trong vμ bªn ngoμi cña quy ph¹m ph¸p luËt: Quy ph¹m ph¸p luËt th−êng ®−îc ®Þnh nghÜa lμ mét quy t¾c chung ®iÒu tiÕt mét d¹ng quan hÖ x· héi nhÊt ®Þnh, cã tÝnh b¾t buéc, khi cÇn thiÕt ®−îc ®¶m b¶o thi hμnh b»ng biÖn ph¸p c−ìng chÕ cña Nhμ n−íc. Tõ ®Þnh nghÜa trªn, chóng ta thÊy: - Quy ph¹m ph¸p luËt lμ mét quy t¾c xö sù chung, cã nghÜa lμ nã chØ cho ng−êi ta ph¶i xö sù nh− thÕ nμo (lμm g×, kh«ng ®−îc (cÊm) lμm g×, lμm nh− thÕ nμo, lóc nμo, ë møc ®é nμo, d−íi h×nh thøc nμo v.v.), trong tr−êng hîp nμy hay tr−êng hîp kh¸c. Nã lμ mét quy t¾c cã tÝnh c¸ch chung, v× nã kh«ng nh»m vμo mét con ng−êi cô thÓ, x¶y ra ë mét n¬i hoÆc mét thêi gian nhÊt ®Þnh, mμ nã chØ buéc ng−êi ta ph¶i hμnh ®éng nh− thÕ nμo trong nh÷ng ®iÒu kiÖn, hoμn c¶nh ®· dù ®Þnh tõ tr−íc. - Quy ph¹m ph¸p luËt lμ mét quy t¾c b¾t buéc ph¶i tu©n theo v× nÕu ®èi t−îng cña nã kh«ng xö sù nh− quy ®Þnh, hoÆc xö sù tr¸i víi quy ®Þnh th× nã ®Ò ra biÖn ph¸p c−ìng bøc thÝch hîp ®Ó ng¨n chÆn sù vi ph¹m, hoÆc buéc ng−êi ta kh«ng ®−îc tiÕp tôc vi ph¹m. Sù ph©n tÝch nh− trªn cho thÊy, mçi quy ph¹m ph¸p luËt ®Òu cã mét c¬ cÊu, hoÆc h×nh thøc cÊu thμnh bªn trong. C¬ cÊu bªn trong hoÆc h×nh thøc 55
cÊu thμnh bªn trong cña quy ph¹m ph¸p luËt gåm cã ba yÕu tè sau: gi¶ ®Þnh, quy ®Þnh vμ chÕ tμi: - Gi¶ ®Þnh lμ bé phËn cÊu thμnh cña quy ph¹m ph¸p luËt ®Þnh ra nh÷ng ®iÒu kiÖn, nh÷ng hoμn c¶nh, tr−êng hîp cô thÓ cã thÓ x¶y ra trong cuéc sèng vμ c¸ nh©n, hay tæ chøc khi ë vμo ®iÒu kiÖn, hoμn c¶nh ®ã ph¶i chÞu sù t¸c ®éng cña quy ph¹m ph¸p luËt. - Quy ®Þnh lμ bé phËn cÊu thμnh c¸c quy ph¹m ph¸p luËt biÓu hiÖn néi dung cña b¶n th©n quy t¾c xö sù, nã chØ ra cho nh÷ng ng−êi tham gia vμo quan hÖ ph¸p luËt thÊy m×nh ®−îc lμm g×, kh«ng ®−îc lμm g×, cã quyÒn hoÆc nghÜa vô nh− thÕ nμo, v.v.. - ChÕ tμi lμ bé phËn cÊu thμnh cña quy ph¹m ph¸p luËt cã nhiÖm vô ®Þnh tr−íc nh÷ng hËu qu¶ bÊt lîi mμ ph¸p luËt ®Ó dμnh cho ng−êi vi ph¹m khi hä kh«ng thùc hiÖn ®óng quy t¾c xö sù (quy ®Þnh). Víi nh÷ng bé phËn cÊu thμnh nh− trªn, ta cã thÓ thÊy c¬ cÊu cña quy ph¹m ph¸p luËt ®−îc x©y dùng theo cÊu tróc ng÷ ph¸p “nÕu... th×, nÕu... th×”: nÕu gÆp nh÷ng tr−êng hîp cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− thÕ nμy th× ph¶i xö sù nh− thÕ nμy, nÕu thùc hiÖn tèt quy t¾c xö sù ®· quy ®Þnh th× ®−îc khen th−ëng nh− thÕ nμy, hoÆc nÕu kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng quy t¾c ®· quy ®Þnh th× sÏ bÞ ph¹t nh− thÕ nμy. Mèi quan hÖ nãi trªn chØ ra r»ng bÊt cø quy ph¹m ph¸p luËt nμo còng gåm cã ba bé phËn cÊu 56
thμnh (gi¶ ®Þnh, quy ®Þnh vμ chÕ tμi hoÆc gi¶ ®Þnh, quy ®Þnh vμ khen th−ëng), vμ ba bé phËn ®ã liªn kÕt víi nhau. ChØ víi c¬ cÊu nh− vËy, ta míi cã quy ph¹m ph¸p luËt vμ quy ph¹m ph¸p luËt kh«ng thÓ ph¸t sinh hoÆc cã hiÖu lùc thi hμnh nÕu kh«ng cã ®ñ nh÷ng bé phËn quy ®Þnh ®−îc liªn kÕt víi nhau theo cÊu tróc ng÷ ph¸p trªn “nÕu... th×, nÕu... th×”. Yªu cÇu cña phÇn gi¶ ®Þnh: VÒ nguyªn t¾c, viÖc x©y dùng phÇn gi¶ ®Þnh cña mét quy ph¹m ph¸p luËt ph¶i hÕt søc râ rμng. NÕu quy ®Þnh kh«ng râ nh÷ng ®iÒu kiÖn, hoμn c¶nh cô thÓ th× viÖc ¸p dông phÇn quy ®Þnh ch¾c ch¾n sÏ gÆp khã kh¨n vμ dÉn ®Õn sù vi ph¹m ph¸p chÕ hoÆc vi ph¹m tÝnh thèng nhÊt cña ph¸p chÕ. CÇn ph©n biÖt nh÷ng gi¶ ®Þnh tuyÖt ®èi døt kho¸t vμ nh÷ng gi¶ ®Þnh t−¬ng ®èi døt kho¸t. Gi¶ ®Þnh tuyÖt ®èi døt kho¸t chØ thËt râ, thËt chÝnh x¸c nh÷ng ®iÒu kiÖn, hoμn c¶nh cô thÓ dÉn ®Õn viÖc ¸p dông quy t¾c viÕt trong gi¶ ®Þnh. Gi¶ ®Þnh t−¬ng ®èi døt kho¸t kh«ng chØ râ nh÷ng ®Æc ®iÓm cô thÓ mμ chØ nªu lªn nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña c¸c t×nh tiÕt, c¸c sù viÖc. Sù chÊp nhËn nh÷ng gi¶ ®Þnh t−¬ng ®èi døt kho¸t lμ tÊt yÕu, nhμ lμm luËt kh«ng thÓ nμo quy ®Þnh tr−íc mét c¸ch t¸ch b¹ch, ®Çy ®ñ mäi quan hÖ ph¸p lý. H¬n n÷a, quy ph¹m ph¸p luËt lμ quy t¾c chung, mçi quy t¾c chung Ýt nhiÒu ®Òu mang tÝnh kh¸i qu¸t nhÊt ®Þnh ®Ó cã thÓ ¸p dông vμo nh÷ng tr−êng hîp riªng. 57
Thõa nhËn kh¶ n¨ng tån t¹i cña nh÷ng gi¶ ®Þnh kh«ng râ rμng døt kho¸t, ta ph¶i thÊy tÝnh chÊt ®Æc biÖt vμ cã ®iÒu kiÖn cña nh÷ng gi¶ ®Þnh nμy. ChØ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khi mμ nhμ lμm luËt, c¨n cø vμo t×nh h×nh, ®Æc ®iÓm thùc tÕ xÐt thÊy kh«ng thÓ ®Æt ra nh÷ng gi¶ ®Þnh râ rμng, døt kho¸t th× míi lμm theo c¸ch nμy. Ngoμi viÖc ph©n chia c¸c gi¶ ®Þnh thμnh tuyÖt ®èi, t−¬ng ®èi vμ kh«ng døt kho¸t, cßn cã thÓ ph©n c¸c gi¶ ®Þnh thμnh gi¶ ®Þnh cô thÓ vμ gi¶ ®Þnh trõu t−îng. Gi¶ ®Þnh cô thÓ th−êng cã tÝnh liÖt kª mét vμi tr−êng hîp riªng biÖt nμo ®ã. Gi¶ ®Þnh trõu t−îng th× nªu lªn nh÷ng ®iÒu kiÖn, hoμn c¶nh cã tÝnh chÊt chung, cã kh¶ n¨ng vËn dông réng r·i vμo nhiÒu tr−êng hîp cô thÓ kh¸c nhau. Nh−ng ph¶i thÊy lμ trong nh÷ng tr−êng hîp nhÊt ®Þnh vÉn cÇn ®Æt ra nh÷ng quy ph¹m ph¸p luËt cã gi¶ ®Þnh cô thÓ khi nhμ lμm luËt cÇn ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ®Õn viÖc tu©n thñ nh÷ng quy t¾c riªng biÖt nμo ®ã. C¸i chung kh«ng lo¹i trõ c¸i riªng. H¬n n÷a, còng ph¶i thÊy lμ trong thùc tÕ cã nh÷ng tr−êng hîp, nh÷ng ®iÒu kiÖn, t×nh tiÕt cô thÓ kh«ng nhiÒu, cã thÓ liÖt kª ra mét c¸ch ng¾n gän th× cã lîi h¬n lμ cè t×m c¸ch tæng hîp thμnh nh÷ng c«ng thøc trõu t−îng, võa mÊt c«ng søc kh«ng cÇn thiÕt, võa ®em l¹i t¸c dông h¹n chÕ. Yªu cÇu cña phÇn quy ®Þnh: C¨n cø vμo tÝnh chÊt vμ ph−¬ng ph¸p t¸c ®éng cña ph¸p luËt vμo quan hÖ x· héi, cã thÓ ph©n c¸c quy ®Þnh thμnh nhiÒu lo¹i: quy ®Þnh ng¨n cÊm, 58
quy ®Þnh giao quyÒn, giao nhiÖm vô, nghÜa vô, quy ®Þnh miÔn gi¶m, quy ®Þnh b¾t buéc hμnh ®éng v.v.. Nh÷ng sù ph©n chia nãi trªn chØ cã tÝnh chÊt t−¬ng ®èi. V× quyÒn h¹n vμ nhiÖm vô tuy h×nh nh− ®èi lËp víi nhau, nh−ng l¹i ®ßi hái vμ kÕt hîp chÆt chÏ víi nhau; cã khi chÝnh quyÒn h¹n l¹i lμ nhiÖm vô vμ ng−îc l¹i. MÆt kh¸c, trong mét quan hÖ ph¸p lý, quyÒn cña bªn nμy l¹i t−¬ng øng víi nghÜa vô cña bªn kia. Quy ®Þnh b¾t buéc mét sè ng−êi lμm mét sè viÖc g× ®ã còng cã nghÜa lμ c«ng nhËn viÖc kh«ng b¾t buéc ®èi víi nh÷ng ng−êi hoÆc viÖc kh«ng ®−îc kÓ ra. VËy, khi diÔn ®¹t quy t¾c xö sù (tøc lμ khi viÕt phÇn quy ®Þnh), trong nh÷ng vÊn ®Ò lu«n lu«n cã hai mÆt (thËm chÝ cã nhiÒu mÆt), cÇn viÕt nh− thÕ nμo? NhÊn ®Òu c¶ hai mÆt hay chØ nhÊn m¹nh mét mÆt nμo ®ã? Tr¶ lêi c©u hái nμy, trong tõng tr−êng hîp ph¶i c¨n cø vμo tÝnh chÊt ®Æc ®iÓm cña lo¹i quan hÖ ph¸p luËt ®−îc ®iÒu tiÕt, ®ång thêi ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých chÝnh trÞ, kinh tÕ thùc tiÔn cña viÖc lμm luËt mμ chän lùa h×nh thøc diÔn ®¹t thÝch hîp. §©y lμ mét quy t¾c cùc kú quan träng, nÕu kh«ng n¾m v÷ng sÏ ¶nh h−ëng rÊt nhiÒu ®Õn chÊt l−îng vμ hiÖu qu¶ cña quy ®Þnh. Cã thÓ lÊy mét vÝ dô ®iÓn h×nh, b»ng c¸c quy ph¹m ph¸p luËt h×nh sù vÒ ®Þnh téi danh. Trong tr−êng hîp nμy rÊt khã nãi chÝnh x¸c quy ph¹m ph¸p luËt nh»m ®èi t−îng nμo lμ chÝnh: c«ng d©n, ng−êi can ph¹m, c¬ quan ®iÒu tra xÐt xö? NÕu ®èi 59
t−îng lμ c«ng d©n th× quy ph¹m ph¸p luËt chñ yÕu khuyªn ng−êi ta kh«ng nªn lμm ®iÒu mμ ph¸p luËt ®· coi lμ téi ph¹m, vμ nh− vËy th× t¹i sao quy ph¹m ph¸p luËt l¹i kh«ng quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu c«ng d©n nªn lμm, mμ l¹i chØ nhÊn m¹nh vμo nh÷ng ®iÒu mμ c«ng d©n kh«ng ®−îc lμm? MÆt kh¸c, quy ph¹m ph¸p luËt h×nh sù cã vÎ nh− chñ yÕu nh»m vμo ®èi t−îng lμ bÞ can, nh−ng còng cã vÎ nh− nh»m vμo c¬ quan xÐt xö b»ng c¸ch chØ ra r»ng khi xÐt xö mét bÞ can cã nh÷ng hμnh ®éng ghi trong ®iÒu luËt, th× c¬ quan xÐt xö cã quyÒn vμ cã nghÜa vô xö ph¹t. Râ rμng, quy ph¹m ph¸p luËt h×nh sù nh»m gi¸o dôc vμ ®iÒu tiÕt hμnh ®éng cña c¶ c«ng d©n, ng−êi can ph¹m vμ ng−êi ®¹i diÖn c¬ quan xÐt xö. Tuy cã ®èi t−îng vμ môc ®Ých ®a d¹ng nh− vËy, nh−ng quy ph¹m h×nh sù th−êng ®−îc diÔn ®¹t mét c¸ch ®¬n gi¶n, ng¾n gän nhÊt. Dùa vμo quy t¾c c¬ b¶n nãi trªn, cã thÓ ph©n tÝch mét sè tr−êng hîp cô thÓ trong viÖc x©y dùng phÇn quy ®Þnh: + Quy ®Þnh ng¨n cÊm, b¾t buéc vμ khuyÕn khÝch: §èi víi nh÷ng hμnh vi xÊu, tiªu cùc, cã h¹i, ta dïng nh÷ng quy ®Þnh ng¨n cÊm ë møc ®é kh¸c nhau. Cã nh÷ng tr−êng hîp cÇn viÕt kh«ng ®−îc lμm, cã tr−êng hîp ph¶i viÕt “cÊm” hoÆc “nghiªm cÊm”. VÝ dô: LuËt h«n nh©n vμ gia ®×nh n¨m 2000 quy ®Þnh: CÊm kÕt h«n gi÷a nh÷ng ng−êi cïng dßng hä vÒ trùc hÖ, gi÷a cha mÑ nu«i vμ con nu«i, gi÷a anh chÞ em ruét, v.v.. 60
LuËt ph¸p ®−îc ban hμnh kh«ng chØ víi môc ®Ých ng¨n cÊm nh÷ng viÖc xÊu, mμ chñ yÕu lμ khuyÕn khÝch nh÷ng viÖc tèt. KhuyÕn khÝch nh÷ng viÖc lμm tèt còng lμ mét biÖn ph¸p quan träng ®Ó ng¨n ngõa nh÷ng hμnh vi xÊu. V× vËy, nhμ lμm luËt th−êng quy ®Þnh nh÷ng mÆt tèt tr−íc khi ®Ò cËp nh÷ng mÆt xÊu cÇn ng¨n chÆn, hoÆc chñ yÕu khuyÕn khÝch, ph¸t triÓn nh÷ng hμnh vi tèt; cßn c¸c hμnh vi xÊu, nÕu cã nh−ng kh«ng ®¸ng kÓ th× sÏ tËp trung vμo c¸c quy ®Þnh khuyÕn khÝch nh÷ng hμnh vi tèt mμ kh«ng quy ®Þnh hoÆc chØ quy ®Þnh s¬ qua viÖc ng¨n chÆn nh÷ng hμnh vi xÊu. Nh÷ng viÖc cÇn khuyÕn khÝch còng cã møc ®é kh¸c nhau: cã nh÷ng hμnh vi b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn vμ nh÷ng hμnh vi kh«ng b¾t buéc, chØ khuyÕn khÝch lμm. §èi víi nh÷ng hμnh vi b¾t buéc th× ph¶i quy ®Þnh râ rμng cô thÓ, khi cÇn th× ph¶i cã nh÷ng quy ph¹m bæ sung ®Ó quy ®Þnh chi tiÕt, cô thÓ néi dung, h×nh thøc vμ tr×nh tù tiÕn hμnh. §èi víi nh÷ng hμnh vi kh«ng b¾t buéc, nh−ng cÇn khuyÕn khÝch th× kh«ng cÇn quy ®Þnh tØ mØ. Trong tr−êng hîp nμy, chÕ tμi ®−îc thay thÕ b»ng biÖn ph¸p khen th−ëng. + Quy ®Þnh giao quyÒn vμ quy ®Þnh giao nhiÖm vô, nghÜa vô: Cã nhiÒu tr−êng hîp quyÒn h¹n còng lμ nhiÖm vô (®èi víi c¬ quan, tæ chøc, c¸n bé cã chøc quyÒn) hoÆc quyÒn lîi còng lμ nghÜa vô (®èi víi mét c«ng d©n hay ph¸p nh©n). Trong tr−êng hîp nμy cã thÓ 61