Công tác xã hội với nhóm

Chia sẻ: Võ HạChí | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

628
lượt xem 191
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'công tác xã hội với nhóm', kỹ năng mềm, tâm lý - nghệ thuật sống phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Công tác xã hội với nhóm

COÂNG TAÙC XAÕ HOÄI NHOÙM 1. NHOÙM TRONG ÑÔØI SOÁNG CHUÙNG TA Nguyễn Thị Oanh Moät caây laøm chaúng neân non Ba caây chuïm laïi neân hoøn nuùi cao (Ca dao) Töø xa xöa oâng cha ta nhaéc nhôû raèng caù nhaân ñôn thaân ñoäc maõ seõ chaúng laøm ñöôïc ñieàu gì coù yù nghóa. Coøn khoa hoïc thì nhaán maïnh veà baûn chaát xaõ hoäi cuûa loaøi ngöôøi. Moät caù nhaân khoâng theå thaønh ngöôøi neáu lôùn leân trong moät moâi tröôøng khoâng coù con ngöôøi. Chuùng ta khoâng theå lôùn leân, hoïc taäp, lao ñoäng saûn xuaát, vui chôi giaûi trí maø khoâng thoâng qua moät nhoùm. Vaø moãi chuùng ta laø thaønh vieân cuûa nhieàu nhoùm khaùc nhau mang tính töï nhieân hay ñöôïc thaønh laäp. 1.1. Nhoùm töï nhieân. Ñöùa beù sinh ra, ñöôïc nuoâi döôõng, lôùn leân, hoïc nhöõng ñieàu hay leõ phaûi laø nhôø töông taùc vôùi cha meï, anh chò em, oâng baø. Ñoù laø gia ñình, nhoùm cô baûn nhaát maø khoâng coù noù treû khoâng thaønh ngöôøi ñöôïc. Ñi chaäp chöõng laø beù bò thu huùt maïnh meõ bôûi treû cuøng trang löùa trong xoùm. Töôûng laø chæ ñeå vui chôi nhöng thöïc chaát beù hoïc raát nhieàu, hoïc nhöõng ñieàu cô baûn ñeå trôû thaønh moät coâng daân toát ñöôïc xaõ hoäi chaáp nhaän. Beù hoïc chia seû ñoà aên, ñoà chôi ñeå ñöôïc nhoùm baïn thöông yeâu. Beù Duõng ôû nhaø daønh aên vôùi em nhöng beù laáy baùnh keïo cuûa gia ñình ñem cho baïn. Lôùn leân moät chuùt, chôi ñaùnh ...., cuùt baét beù chòu bò phaït neáu laøm sai. Ñoù laø böôùc ñaàu ñeå em hoïc tuaân thuû luaät leä sau naøy. Ñeán tuoåi thieáu nieân khi muoán töï khaúng ñònh mình nhö ñoäc laäp (coù khi ñoái laëp) vôùi cha meï, em gaén boù vôùi nhoùm baïn nôi maø em tìm moät choã döïa an toaøn. Ngöôøi ta goïi gia ñình, nhoùm baïn (hay ñoàng ñaúng) laø nhoùm cô baûn hay nhoùm ñeä nhaát ñaúng vì chuùng mang tính quyeát ñònh ñoái vôùi söï hình thaønh nhaân caùch cuûa treû vaø moái quan heä gaén boù trong caùc nhoùm naøy voâ cuøng maät thieát, chaët cheõ. Nhöõng ñieàu hay leõ phaûi ñöôïc khaéc saâu trong ñaàu treû, nhöõng haønh ñoäng tích cöïc nhö toân troïng, chia seû, thöông yeâu ngöôøi khaùc khoâng do nhöõng lôøi leân lôùp ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi lôùn maø do beù muoán laøm vui loøng cha meï, baïn beø ñeå nhaän ñöôïc töø hoï nhöõng tình caûm yeâu thöông, chaáp nhaän, voã veà. Nhu caàu veà tình caûm naøy caøng ñöôïc thoûa maõn toát thì beù caøng coù khaû naêng hình thaønh moät nhaân caùch haøi hoøa, sung maõn. Ngöôøi ta cuõng goïi ñaây laø quaù trình xaõ hoäi hoùa.
Thöïc chaát suoát ñôøi chuùng ta tìm caùch thoûa maõn caùc nhu caàu töø vaät chaát ñeán tinh thaàn thoâng qua caùc nhoùm nhö nhoùm baïn thaân ôû tröôøng hoïc, cô quan, khu phoá, thaân toäc cuøng vôùi gia ñình, nhoùm baïn chôi hoài nhoû, ngöôøi ta goïi ñaây laø nhöõng nhoùm töï nhieân. 1.2. Nhoùm ñöôïc thaønh laäp. Nhöng ñeå duy trì söï soáng cuûa xaõ hoäi voâ soá caùc nhoùm ñöôïc thaønh laäp maø chuùng ta tham gia ñeå hoïc taäp, saûn xuaát, duy trì söùc khoûe, vui chôi giaûi trí, giaûi quyeát caùc khoù khaên trong ñôøi soáng. Ví duï : - Ban giaùm ñoác moät cô quan xí nghieäp - Phoøng ban chuyeân moân - Toå lao ñoäng saûn xuaát - Toå thaûo luaän trong lôùp hoïc - Nhoùm Tín duïng tieát kieäm - Nhoùm Baïn giuùp Baïn - Caâu laïc boä Söùc khoûe v.v... Trong soá naøy coù nhöõng nhoùm coù saün maø chuùng ta ñöôïc chæ ñònh vaøo nhöõng phoøng ban hay ñaêng kyù tham gia nhö CLB söùc khoûe. Tuy nhieân NVXH vaø caùc ñoái töôïng coù theå cuøng nhau thaønh laäp nhoùm nhö nhoùm Tín duïng, nhoùm Baïn giuùp Baïn... 1.3. Moïi caù nhaân ñeàu tham gia caùc nhoùm ñeå thoûa maõn caùc nhu caàu khaùc nhau. Ñoù laø ñeå : - Ñöôïc coâng nhaän : Taát caû chuùng ta ñeàu caàn ñöôïc ngöôøi khaùc bieát tôùi mình, teân tuoåi mình, coâng lao cuûa mình. Vaäy maø trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy nhu caàu naøy hay bò boû queân. + Trong moät lôùp hoïc quaù ñoâng hoïc sinh, treû ñöôïc xem nhö caù meà moät löùa. Tham gia sinh hoaït ñoäi, ñöôïc anh chò phuï traùch bieát teân, khen ngôïi veà moät haønh vi tích cöïc, thích bieát bao. + Cuï oâng noï thui thuûi moät mình, con chaùu ñi suoát ngaøy khoâng ngoù ngaøn tôùi. Vaøo CLB döôõng sinh cuï ñöôïc ngöôøi khaùc nghe cuï noùi chuyeän. Söï buoàn tuûi vôùi ñi phaàn naøo. Ñöôïc ngöôøi ta bieát tôùi mình, ai cuõng caàn maø ai cuõng queân ñaùp öùng cho ngöôøi khaùc. Trong nhoùm ít ngöôøi, ñieàu ñoù deã thöïc hieän hôn - Ñöôïc quan taâm chaêm soùc : treû hay giaø, khoûe maïnh hay ñau yeáu, nam hay nöõ ta caàn noù nhö hôi thôû.
- Ñöôïc chia seû tình baïn : nhaát laø ôû tuoåi treû, vaø tuoåi giaø khi ta caàn ñöôïc söï naâng ñôõ tinh thaàn hay ít coøn cô hoäi ñi ñöùng, gaëp gôõ ôû tuoåi lao ñoäng. - Ñöôïc hoïc taäp : ta caàn naâng cao hieåu bieát vaø kyõ naêng suoát ñôøi ñeå ñoái phoù vôùi nhöõng vaán ñeà ñaët ra trong cuoäc soáng. Sau khi rôøi gheá nhaø tröôøng hoïc kinh nghieäm cuûa baïn laø raát caàn thieát vaø hieäu quaû. - Ñöôïc ñoùng goùp cho xaõ hoäi : moät xu höôùng phoå bieán nhöng sai laàm cuûa nhöõng ngöôøi laøm CTXH laø hay giuùp baèng caùch ban boá, laøm giuøm, laøm thay. Hoï queân raèng ôû moïi ngöôøi nhu caàu ñöôïc cho cuõng quan troïng nhö nhu caàu ñöôïc nhaän. Cuï giaø yeáu ñuoái, em beù khuyeát taät, ñöùa treû buïi ñôøi, moät coâ gaùi lôõ laàm seõ khoâng töï vöôn leân baèng nhöõng lôøi giaûng ñaïo ñöùc hay lôøi khuyeân toát ñeïp maø khi hoï ñöôïc taïo ñieàu kieän ñeå laøm ñieàu gì ñoù coù ích cho ngöôøi khaùc. Qua ñoù hoï laáy laïi nieàm töï tin, thaáy ñöôïc giaù trò cuûa mình ñeå laáy ñoù laøm beä phoùng cho söï vöôn leân cao hôn nöõa. Ai trong chuùng ta cuõng thích laø ngöôøi coù ích. Ñeå thoûa maõn nhöõng nhu caàu keå treân cuûa con ngöôøi, ngöôøi ta laäp ra caùc nhoùm CTXH ñeå trò lieäu, ñeå giuùp khaû naêng thích nghi, hoøa ñoàng vôùi xaõ hoäi, laáy laïi nieàm tin, ñeå ñoùng goùp cho coäng ñoàng. 1.4. Tuy nhieân taïo ra vaø nhaát laø duy trì caùc nhoùm toát khoâng deã daøng chuùt naøo. Bieát bao nhieâu nhoùm baét ñaàu thì ñaàu voi nhöng keát thuùc thì ñuoâi chuoät. Trong chuùng ta ai cuõng coù vaøi laàn boû cuoäc trong moät nhoùm vì noù khoâng ñem lôïi ích naøo maø coù khi coøn gaây buoàn phieàn nöõa. Bôûi leõ nhoùm nhö con ngöôøi, khoâng phaùt trieån ñuùng theo quy luaät cuõng trôû neân ra coøm coûi, beänh taät roài cheát yeåu. Nhoùm coù vaán ñeà laøm toån thöông cho nhaân caùch, laøm trì treä saûn xuaát, thaäm chí laøm chaäm böôùc tieán cuûa caû moät daân toäc. Gia ñình, khi caùc thaønh vieân xaâu xeù nhau, khoâng coøn laø maùi aám, maø ñaåy treû em ra ñöôøng phoá soáng lang thang. Chaát keo sôn cuûa nhoùm baïn thanh nieân thay vì ñem laïi söï an toaøn taâm lyù laïi trôû thaønh aùp löïc khieán em sa vaøo naïn ma tuùy. Saûn xuaát trì treä vì toå tröôûng baát ñoàng yù kieán vôùi moät soá coâng nhaân. Ban giaùm ñoác khoâng laáy quyeát ñònh ñöôïc vì chia reû noäi boä. 1.5. Ngöôøi Vieät Nam töï nhìn laïi mình. Gaàn ñaây moät coâng trình nghieân cöùu caáp quoác gia döôùi söï baûo trôï cuûa Lieân hôïp quoác veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc keát luaän raèng moät trong nhöõng ñieåm yeáu nhaát cuûa chuyeân gia Vieät Nam laø khoâng bieát laøm vieäc theo tinh thaàn ñoàng ñoäi (eâ-kip). Chuùng ta chaúng hay noùi ñuøa vôùi nhau nhö theá naøy sao? “Moät ngöôøi Vieät Nam coù theå baèng hay hôn moät ngöôøi Nhaät, nhöng 3 ngöôøi Vieät Nam laïi thua haún 3 ngöôøi Nhaät”.
Ñoái vôùi hoï 3 caây chuïm laïi khoâng chæ laø 3 caây (1+1+1=3) maø trôû thaønh hoøn nuùi cao (nghóa laø 1+1+1 coù theå laø 5,6 hay hôn nöõa). Daân gian ta cuõng coù caâu : Laém thaày thoái ma Nghóa laø 1+1+1 coù theå trôû thaønh 2 hay thaäm chí 0, vì söï baát hôïp taùc vaø xaâu xeù nhau laøm giaûm hieäu quaû cuûa nhoùm. Coøn nhoùm cuûa baïn thì nhö theá naøo? 1+1+1=3? 4 hay 0? Laém keû bi quan cho raèng ñaây laø moät taät coá höõu, moät neùt daân toäc ñaõ aên saâu raát khoù söûa. Chuùng toâi khoâng nghó vaäy, ñaây chaúng qua laø moät vaán ñeà cuûa giaùo duïc, ñaøo taïo. Ngöôøi Nhaät quan taâm daïy tinh thaàn kyû luaät vaø hôïp taùc cho treû töø taám beù. Ñaëc bieät trong ñaøo taïo ngöôøi quaûn lyù hoï ñaët vaán ñeà naøy thaønh öu tieân haøng ñaàu vaø thöïc hieän baèng nhieàu bieän phaùp cuï theå. Coù theá thoâi 2. NHÖÕNG HIEÅU BIEÁT KHOA HOÏC LIEÂN QUAN ÑEÁN NHOÙM. 2.1. Töông taùc trong nhoùm giuùp thay ñoåi haønh vi. Döôùi ñaây laø moät cuoäc thöïc nghieäm lyù thuù : Sau theá chieán thöù II thöïc phaåm trôû neân voâ cuøng khan hieám maø moät nguoàn ñaùng keå bò laõng phí laø loøng boø maø caùc baø noäi trôï phöông Taây cheâ khoâng chòu duøng. Ñeå goùp phaàn laøm thay ñoåi thoùi quen dinh döôõng naøy, moät thoùi quen khoù thay ñoåi nhaát, ngöôøi ta tieán haønh cuoäc thöïc nghieäm sau ñaây : Moät soá baø noäi trôï coù ñaëc ñieåm veà trình ñoä kinh teá xaõ hoäi töông ñöông ñöôïc môøi tôùi nghe thuyeát trình veà giaù trò dinh döôõng cuûa loøng boø. Khi ra veà hoï ñöôïc phaùt caùc tôø böôùm daïy caùch cheá bieán ñeå traùnh nhöõng muøi vò maø tröôùc ñaây hoï khoâng thích vaø laøm cho moùn aên hôïp khaåu vò hôn. Moät thôøi gian sau caùc nhaø nghieân cöùu kieåm tra tình hình vaø keát quaû laø 3% caùc baø ñaõ söû duïng loøng boø. Song song ñoù vôùi moät nhoùm khaùc töông ñöông veà soá löôïng vaø ñaëc ñieåm kinh teá xaõ hoäi ñöôïc chia thaønh nhieàu nhoùm thaûo luaän. Döôùi söï höôùng daãn cuûa caùc nhaø taâm lyù, caùc baø tha hoà trao ñoåi, neâu thaéc maéc. Sau khi
caùc baø ñöôïc ñaõ thoâng tö töôûng, ngöôøi ta môùi phaùt caùc tôø böôùm chæ caùch cheá bieán loøng boø. Cuõng thôøi gian sau kieåm tra laïi, keát quaû laø 32% caùc baø ñoøi söû duïng loøng boø. KEÁT QUAÛ SÖÛ DUÏNG LOØNG BOØ BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP Thuyeát trình 3% Thaûo luaän nhoùm 32% Khi nghe thuyeát trình töø treân xuoáng, caùc Caùc baø coù töông taùc vôùi nhau. Ñöôïc noùi baø thuï ñoäng, caûm thaáy xa laï vôùi vaán ñeà. leân suy nghó rieâng, neâu thaéc maéc. Hoï coù Hoï tham döï moät caùch voâ danh khoâng thaáy theå giuùp nhau khaéc phuïc khoù khaên giaûi traùch nhieäm gì ñoái vôùi vieäc aùp duïng baøi ñaùp thaéc maéc vaø coù khi coøn ruû nhau laøm hoïc. thöû. Döôøng nhö vì coù trao ñoåi neân coù moät sôïi daây raøng buoäc hoï vôùi nhau. Moät khi ñaõ tuyeân boá seõ thöû laøm thì hoï caûm thaáy coù traùch nhieäm giöõ lôøi höùa. Sau ñoù nhieàu cuoäc nghieân cöùu khaùc cho thaáy raèng aûnh höôûng cuûa nhoùm nhoû treân haønh vi con ngöôøi raát lôùn. Tính chaát caùc moái quan heä caøng chaët cheõ thì aûnh höôûng caøng lôùn. Ñeå moät coâng nhaân leø pheø vaøo moät nhoùm tích cöïc anh ta seõ trôû neân tích cöïc. Ñöa moät beù chöa ngoan vaøo moät nhoùm treû toát beù seõ thay ñoåi theo baïn. Ñoái vôùi caû hai söï chaáp nhaän cuûa nhoùm laø voâ cuøng quan troïng. Caùch laøm naøy hieäu quaû hôn haún nhöõng lôøi noùi daøi doøng. 2.2. Nhöõng öùng duïng cuûa nhoùm. 2.2.1. Giaùo duïc thay ñoåi thaùi ñoä vaø haønh vi. Theo caùc nhaø giaùo duïc hoïc, giaùo duïc ôû moïi caáp vaø trong moïi laõnh vöïc phaûi nhaèm cuøng luùc 3 muïc tieâu. Ñoù laø thay ñoåi : - Nhaän thöùc : hay thu nhaän theâm kieán thöùc - Thaùi ñoä : hay caûm xuùc, caùch ñaùnh giaù söï vieäc - Haønh vi : hay hoïc theâm kyõ naêng Hay noùi theo ngöôøi Phaùp sau khi hoïc, hoïc vieân phaûi : - Bieát - Bieát soáng - Bieát laøm Vieät Nam ta thì noùi : daïy chöõ, daïy ngöôøi, daïy ngheà. Hoà Chuû Tòch ñaõ nhaán maïnh :
Môû lôùp huaán luyeän laø vieäc raát caàn. Nhöng phaûi hieåu raèng hoïc coát ñeå LAØM. Hoïc maø khoâng laøm ñöôïc hoïc maáy cuõng voâ ích Giöõa BIEÁT vaø LAØM luoân coù khoaûng caùch. Ai cuõng bieát huùt thuoác laø coù haïi nhöng boû ñöôïc thuoác laø voâ cuøng khoù khaên. Caùc chò trong nhoùm giaùo duïc ñoàng ñaúng coù theå noùi vanh vaùch veà vieäc söû duïng bao cao su nhöng thöïc teá soá daùm vaø bieát thöông löôïng vôùi khaùch haøng raát ít. Xaõ hoäi ta chöa thaønh coâng laém trong giaùo duïc thay ñoåi thaùi ñoä vaø haønh vi coøn döïa quaù nhieàu vaøo lôøi noùi ñeå truyeàn ñaït kieán thöùc töø treân xuoáng. Maø trong hoaït ñoäng phong traøo, ñoaøn theå, giaùo duïc coäng ñoàng taïo ñöôïc söï thay ñoåi trong thaùi ñoä vaø haønh vi, giuùp cho ñoái töôïng bieát haønh ñoäng khaùc ñi môùi laø chính yeáu. Nhöng tôùi nay ta chöa khaéc phuïc ñöôïc sai laàm veà phöông phaùp naøy. Duø ngöôøi xöa vaø Hoà Chuû Tòch cuõng ñaõ nhaéc nhôû, pheâ phaùn: Ngöôøi khoân noùi laém daãu cuõng nhaøm Ca dao Luùc “oâng caùn” noùi, ngöôøi ngaùp, keû nguû guïc moïi ngöôøi mong oâng thoâi ñi, ñeå veà nhaø cho mau. Ai hieåu gì ñaâu maø thaûo luaän. Vieát daøi maø roãng, thì khoâng toát. Vieát ngaén maø roãng cuõng khoâng hay... Nhöng tröôùc heát phaûi choáng noùi roãng laïi daøi Trong cuoäc thöû nghieäm veà vieäc söû duïng loøng boø ta thaáy hieäu quaû veà maët thay ñoåi haønh vi cuûa thaûo luaän nhoùm cao caáp 10 laàn so vôùi thuyeát trình. Caùc nhaø giaùo duïc hieän ñaïi ngaøy caøng thaáy vai troø cuûa caùc hoï goïi laø hoïc theo chieàu ngang (horigontal learning) nghóa laø hoïc ôû baïn. Hoïc theo chieàu doïc (vertical learning) hay hoïc thaáy luoân luoân caàn thieát ñeå theâm kieán thöùc nhöng hoïc baïn thì söï thay ñoåi haønh vi dieãn ra nhanh hôn. Ñieàu raát ñaùng tieác laø ta laïi queân ñi kho taøng hieåu bieát cuûa daân toäc : Hoïc thaày khoâng taøy hoïc BAÏN Ca dao Cuõng nhö lôøi daïy cuûa Hoà Chuû Tòch : Hoïc ôû tröôøng, hoïc ôû saùch, hoïc ôû BAÏN, hoïc ôû nhaân daân Ta coù theå aùp duïng chaân lyù naøy trong raát nhieàu hoaït ñoäng ñoaøn theå vaø CTXH. Vì chaân lyù naøy maø ngaøy nay tröôùc ñaïi hoïa HIV theá giôùi ñaõ ñöa phöông phaùp giaùo duïc ñoàng ñaúng leân haøng ñaàu. Vaøi ví duï khaùc :
- Chi em phuï nöõ khi nghe baùc só noùi veà keá hoaïch hoùa gia ñình vaãn coøn sôï, nhöng neáu trong baïn beø hoï coù ngöôøi söû duïng voøng traùnh thai an toaøn hoï seõ saün saøng baét chöôùc. - Chò em ngheøo nghe giaûng maõi laø neân cho con em ñi hoïc nhöng khaát maõi tröôùc nhöõng khoù khaên cuûa cuoäc soáng. Vaäy maø khi sinh hoaït nhoùm tín duïng tieát kieäm thaáy baïn mình laàn löôït cho con hoï ñi hoïc chò cuõng coá gaéng thu xeáp, hy sinh moät soá chi phí khaùc. - Trong giaùo duïc coäng ñoàng, muoán thuyeát phuïc moät taäp theå veà moät höôùng ñi naøo ñoù, toát nhaát khoâng neân giaûng daøi ma cöù ñöa vaán ñeà ra cho hoï thaûo luaän vaø chính hoï quyeát ñònh. Taát yeáu hoï seõ xem ñoù laø yù kieán cuûa hoï vaø hoï seõ aùp duïng vaøo cuoäc soáng. 2.2.2. Xaõ hoäi hoùa hay taùi xaõ hoäi hoùa. Khoâng neân hieåu khaùi nieäm “xaõ hoäi hoùa” nhö noù ñöôïc thoâng duïng, nghóa laø loâi cuoán toaøn xaõ hoäi tham gia moät hoaït ñoäng naøo ñoù nhö xaõ hoäi hoùa giaùo duïc, y teá. Theo nghóa chuyeân moân ñaây laø moät quaù trình treân cô sôû töông taùc vôùi gia ñình hay caùc nhoùm cô baûn khaùc, ñöa treû nhaäp taâm, tuaân thuû caùc quy chuaån xaõ hoäi, caùc giaù trò maø xaõ hoäi ñeà cao ñeå trôû thaønh moät thaønh vieân ñöôïc xaõ hoäi chaáp nhaän hay moät coâng daân toát. Caù nhaân trôû thaønh ngöôøi toát, bieát laøm ñieàu hay leõ phaûi khoâng phaûi nhôø nhöõng lôøi giaûng khôi khôi maø nhôø taäp töï ñieàu chænh ñeå ñöôïc nhoùm chaáp nhaän. Ví duï neâu leân veà em beù môùi bieát chaäp chöõng khi chôi vôùi baïn bieát nhöôøng nhòn, giuùp baïn chia seû ñoà aên vôùi baïn. Chính qua quaù trình xaõ hoäi hoùa naøy nhaân caùch hình thaønh. Nhaân caùch caøng laønh maïnh, sung maõn khi kinh nghieäm töông taùc trong nhoùm caøng tích cöïc. Khaép nôi treân theá giôùi ngöôøi ta quan taâm cho con mình tham gia ñoäi nhoùm nhö höôùng ñaïo, nhoùm sôû thích vì caùc loaïi nhoùm naøy raát caàn thieát ñeå boå sung cho gia ñình trong giaùo duïc treû. Trong CTXH caùc nhoùm treû ñöôïc thaønh laäp vôùi muïc ñích vui chôi, giaûi trí, sinh hoaït daõ ngoaïi, .......... tranh taøi theå thao laø moät loaïi hình phoå bieán. Tuy nhieân caàn nhaéc raèng ñieàu quan troïng khoâng chæ laø noäi dung chuyeân moân maø coøn caàn quan taâm ñeán tính chaát cuûa moái töông taùc giöõa treû vì chính ñoù môùi laø caùc nhaân toá uoán naén haønh vi cuûa treû. CTXH nhoùm cuõng nhaèm taùi xaõ hoäi hoùa treû ñaõ traûi qua nhöõng kinh nghieäm tieâu cöïc nhö quaäy phaù, lang thang, hoaït ñoäng baêng nhoùm. Chaúng haïn thoâng qua caùc hoaït ñoäng theå thao vui chôi giaûi trí vôùi söï hoã trôï cuûa nhaân vieân xaõ hoäi treû taäp toân troïng luaät chôi, taäp hôïp taùc giuùp ñôõ laãn nhau thay vì caáu xeù nhau. Caùc nhaân caùch hay thoáng trò trong taäp theå seõ daàn daàn taäp toân troïng ñoàng ñoäi, coù thaùi ñoä daân chuû. Caùc em ích kyû taäp nhaän traùch nhieäm trong nhoùm, giuùp ñôõ caùc nhoùm vieân khaùc seõ boû daàn xu höôùng naøy. Nhaân vieân xaõ hoäi coù theå giuùp caùc em xaây döïng caùc chöông trình hoaït ñoäng tích cöïc hoaëc hoã trôï cho caùc em töï hình thaønh nhöõng quy taéc nhoùm toát nhö khoâng chöûi theà, khoâng ñaùnh nhau, khoâng phaù phaùch ngöôøi ñi ñöôøng v.v... Söï thay ñoåi haønh vi döôùi taùc ñoäng cuûa taäp theå seõ deã daøng hôn laø khi nhaân vieân xaõ hoäi laøm vieäc vôùi töøng caù nhaân.
2.2.3. Nhoùm haønh ñoäng. Trong ñôøi soáng haøng ngaøy ngöôøi tích cöïc lieân keát vôùi nhau ñeå thöïc hieän caùc hoaït ñoäng vì lôïi ích chung. Ví duï nhu ñoäi CTXH cuûa Hoäi Chöõ Thaäp Ñoû, Toå khuyeán hoïc ôû Phöôøng, Nhoùm Thanh nieân baûo veä moâi tröôøng, an ninh khu phoá, moät uûy ban PTCÑ ôû ñòa phöông v.v... 2.2.4. Nhoùm trò lieäu. Tö vaán hay trò lieäu taâm lyù coù theå aùp duïng vôùi töøng caù nhaân hay vôùi caû nhoùm. Neáu vaán ñeà vöôùng maéc khoâng quaù saâu saéc thì trò lieäu nhoùm ñaït hieäu quaû nhanh vì nhöõng ngöôøi ñoàng caûnh ngoä deã caûm thoâng vaø hoã trôï laãn nhau. Coâng taùc trò lieäu thöôøng daønh cho chuyeân gia ñöôïc ñaøo taïo chuyeân moân. Tuy nhieân do khaû naêng ñem laïi söï hoã trôï taâm lyù raát lôùn cuûa nhoùm, neáu bieát taùc ñoäng toát caùc nhoùm ñoàng ñaúng cuõng coù theå ñöôïc xem nhö nhoùm trò lieäu. x x x Taùc ñoäng cuûa nhoùm nhö neâu treân raát lôùn vaø thöïc chaát khoù phaân bieät raïch roøi giöõa 4 muïc ñích. Nhoùm ñoàng ñaúng cuõng coù chöùc naêng cuûa nhoùm haønh ñoäng khi laøm coâng taùc giaùo duïc veà HIV. Nhoùm phuï nöõ tieát kieäm cuõng mang chöùc naêng xaõ hoäi hoùa khi qua ñoù caùc chò ñöôïc naâng cao trình ñoä hieåu bieát vaø yù thöùc giaùo duïc con caùi. 3. ÑÖÔÏC VAÄN DUÏNG ÑUÙNG QUY LUAÄT NHOÙM MÔÙI MANG LAÏI HIEÄU QUAÛ (QUY TRÌNH CTXH NHOÙM) Con ngöôøi raát caàn gia ñình ñeå hình thaønh nhaân caùch nhöng khoâng cöù sinh ra vaø lôùn leân trong moät gia ñình laø ñöôïc phaùt trieån laønh maïnh vaø haïnh phuùc. Gia ñình phaûi hoaøn thaønh thaät toát chöùc naêng cuûa mình môùi giuùp caù nhaân phaùt trieån. Moät gia ñình luoân luoân khuûng hoaûng, raïn nöùt khoâng theå thöïc hieän chöùc naêng xaõ hoäi hoùa cuûa mình. Cuõng vaäy, ñöôïc xeáp vaøo moät nhoùm CTXH caù nhaân khoâng ñöông nhieân thay ñoåi theo chieàu höôùng toát. Xung quanh ta bieát bao nhoùm hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû, phaûn taùc duïng, cheát yeåu. Muoán vaän duïng nhoùm coù hieäu quaû caàn tuaân thuû moät soá nguyeân taéc vaø phöông phaùp sau ñaây : 3.1. Khaùi nieäm Nhoùm nhoû.
“Nhoùm” laø moät taäp hôïp ngöôøi ñöôïc hieåu theo nhieàu nghóa khaùc nhau, bao goàm töø moät nhoùm baïn 2-3 ngöôøi ñeán caû moät taäp ñoaøn doanh nghieäp hoaëc moät taäp theå xaõ hoäi coù nhöõng ñaëc ñieåm gioáng nhoùm coøn goïi laø nhoùm xaõ hoäi. Trong xaõ hoäi hoïc nhoùm vaø nhaát laø trong CTXH ñoái töôïng laø nhoùm nhoû khaû dó taïo söï töông taùc maät thieát giöõa taát caû caùc nhoùm vieân. Ngöôøi ta coøn goïi laø quan heä maët- ñoái-maët. Nhö theá nhoùm theo nghóa naøy khoâng theå treân 20 ngöôøi. Taàm côõ cuûa nhoùm tuøy thuoäc vaøo muïc ñích nhaèm tôùi. Ví duï : - Moät tieåu ban chuyeân moân coù theå goàm töø 3-9 ngöôøi, tuøy thuoäc vaøo coâng vieäc. - Moät ñoäi banh taát yeáu laø 11 ngöôøi, coøn moät nhoùm kòch thì tuøy theo soá vai vaø ngöôøi phuï traùch. - Trong thaûo luaän nhoùm töø 5-7 ngöôøi laø toái öu. Döôùi 5 coù khi khoâng doài daøo yù kieán, quaù 7 khoâng tieän cho taát caû ñöôïc tham gia. - Nhoùm trò lieäu töø 3-5 vì phaûi coù thôøi gian cho töøng ngöôøi töï boäc baïch vì nhöõng tröôøng hôïp khoù khaên veà taâm lyù söï dieãn ñaït thöôøng khoâng deã daøng. - Toå ñoäi thanh nieân thì tuøy thuoäc vaøo muïc tieâu nhöng khoâng neân quaù 15 ngöôøi. - Nhoùm ñoàng ñaúng, nhoùm nhaèm muïc ñích xaõ hoäi hoùa cuõng khoâng neân quaù 12 ngöôøi. - Nhoùm maø chôi giaûi trí cuûa treû, nhoùm daõ ngoaïi coù theå leân tôùi 20-25 ngöôøi. Toå, ñoäi trong xaõ hoäi ta laø nhöõng khaùi nieäm töông ñöông. 3.2. Thaønh laäp nhoùm. 3.2.1. Muïc ñích thaønh laäp nhoùm phaûi roõ reät vaø ñöôïc moïi ngöôøi chia seû. Ngöôøi phuï traùch phaûi bieát mình nhaèm muïc ñích naøo : Giaùo duïc thay ñoåi haønh vi, xaõ hoäi hoùa, trò lieäu, haønh ñoäng...? Muïc ñích naøy raát cô baûn nhöng phaûi ñöôïc cuï theå hoùa vôùi söï tham gia cuûa nhoùm vieân. Ví duï nhoùm Tín duïng tieát kieäm phuï nöõ ngheøo nhaèm : giuùp voán laøm aên, taêng khaû naêng tính toaùn, quaûn lyù, yù thöùc nuoâi daïy con, yù thöùc coäng ñoàng... Ñoäi banh cho treû em quaäy phaù nhaèm muïc ñích xaõ hoäi hoùa neân nhoùm phaûi ñoàng yù, ngoaøi thi ñaáu, nhoùm phaûi nhaát trí veà moät soá nguyeân taéc kyû luaät, töông thaân töông trôï v.v... Neáu khoâng coù söï trao ñoåi caën keõ thì nhoùm vieân seõ khoâng xem ñoù laø muïc ñích cuûa mình vaø khoâng daán thaân thöïc hieän. Ví duï vôùi yù ñoà moät ñoäi banh, khi taäp hoïp treû laïi thì chuùng noù coù veû thôø ô vaø coù vaøi em ñeà nghò laäp moät ñoäi roái. Thaûo luaän moät hoài ña soá thoáng nhaát laäp moät ñoäi roái. YÙ
ñoà cuûa treû vaø chuùng seõ thöïc hieän vôùi söï hoã trôï cuûa NVXH. YÙ ñoà giaùo duïc nhaân caùch vaãn thöïc hieän ñöôïc. Muïc tieâu coù theå ñöôïc ñieàu chænh qua quaù trình laøm vieäc. Tieåu ban veä sinh moâi tröôøng trong quaù trình laøm vieäc caûm thaáy neân giaùo duïc yù thöùc cho ngöôøi daân veà söùc khoûe. Hoï töø töø chuyeån thaønh tieåu ban giaùo duïc coäng ñoàng. Moãi caù nhaân coù muïc ñích rieâng (m) coù khi truøng laép, coù khi chöa truøng laép vôùi muïc ñích chung cuûa nhoùm (M). Ví duï beù Duõng chaúng quan taâm gì tôùi boùng ñaù hay muùa roái, maø chæ ham baïn. Nhöng sinh hoaït nhoùm moät thôøi gian beù trôû thaønh moät dieãn vieân roái raát linh hoaït. Coâ gaùi kia ôû nhaø buoàn tham gia ñoäi CTXH cho vui thoâi, sau moät thôøi gian coâ yù thöùc saâu saéc veà baát coâng xaõ hoäi vaø trôû thaønh moät ñoäi vieân tích cöïc. Giöõ cho muïc tieâu nhoùm (M) luoân cuï theå, sinh ñoäng, haáp daãn vaø laøm sao cho muïc tieâu cuûa töøng caù nhaân gaén vôùi muïc tieâu nhoùm seõ goùp phaàn duy trì söùc soáng cuûa nhoùm. HÌNH VEÕ Muïc tieâu maø moïi ngöôøi chia seû gaén boù hoï vôùi nhau vaø laø ñoäng löïc thuùc giuïc hoï haønh ñoäng. Taùc vieân luoân luoân caàn quan taâm ñeán ñieàu naøy. 3.2.2. Thaønh phaàn nhoùm. a/ Muïc tieâu chính laø cô sôû ñeå choïn ngöôøi ñöa vaøo nhoùm. Laäp moät ñoäi boùng treû em khoâng neân - Choïn ngöôøi Quy ñònh bôûi • ñöa treû yeáu ôùt, thieáu söùc khoûe. - Soá löôïng muïc tieâu Trong nhoùm hoïc veõ coù moät em khoâng • theå ngoài yeân 5 phuùt laø thaát baïi. - Töông ñoàng vaø boå sung Thaûo luaän chính saùch baûo veä treû em • maø vaéng caùn boä chính saùch thì voâ ích. - Traùnh nhöõng sai laàm phoå bieán Ñeå dieãn moät vôû kòch choïn soá ngöôøi • theo soá vai dieãn vaø nhöõng ngöôøi bieát nhaäp vai. b/ Töông ñoàng vaø boå sung. Caàn taäp hôïp nhöõng ngöôøi coù nhu caàu gioáng nhau, trình ñoä kinh nghieäm töông ñöông thì deã thoâng caûm, chia seû hôn. Nhöng hoï phaûi boå sung nhau ñeå laøm cho nhoùm phong phuù. Ví duï : - Coù nam coù nöõ
- Ngöôøi dôû ngöôøi gioûi - Ngöôøi thuï ñoäng ngöôøi tích cöïc - Ngöôøi ít noùi, keû hay boâng ñuøa... c/ Traùnh moät soá sai laàm phoå bieán. Hoaït ñoäng nhoùm nhaèm taïo cô hoäi cho moïi ngöôøi tham gia neân caàn quan taâm traùnh nhöõng vieäc sau ñaây : - Ñöa moät giaûng vieân hay moät ngöôøi gioûi vöôït troäi vaøo moät nhoùm hoïc taäp cuûa sinh vieân, caùc baïn seõ thuï ñoäng vì maëc caûm thaày troø, thua thieät... - Ñöa 2 ngöôøi ñang coù maâu thuaãn saâu saéc trong ñôøi thöôøng, hoï seõ tieáp tuïc ñaáu tranh trong nhoùm vaø daønh heát thôøi gian cuûa nhoùm ñeå caõi nhau. - Ñöa moät caëp “baøi truøng” vaøo moät nhoùm hoï seõ ngoài beân nhau tæ teâ suoát buoåi hoïp khieán cho nhaân vieân khac lo ra, böïc boäi. (Caàn naém vöõng moät soá vaán ñeà thuoäc veà taâm lyù nhoùm ñeå traùnh. Xem phaàn 5) 3.3. Duy trì nhoùm. Laäp nhoùm raát deã nhöng duy trì nhoùm môùi thaät khoù. Döôùi ñaây laø moät soá nguyeân taéc caàn quan taâm. 3.3.1. Coâng vieäc vaø con ngöôøi. Khoâng ít khi ngöôøi ta lao vaøo hoaøn thaønh muïc ñích chuyeân moân cho baèng ñöôïc vaø khoâng quan taâm ñeán taâm tö, tình caûm cuûa con ngöôøi trong cuoäc. Khoa hoïc veà nhoùm cho thaáy muoán duy trì nhoùm vaø hoaøn thaønh muïc ñích ñeà ra thì phaûi coi troïng caû hai khía caïnh nhö nhau. Vì nhoùm vieân phaûi thoûa maõn, ñoaøn keát môùi duy trì ñöôïc nhoùm ñeå hoaøn thaønh muïc ñích cuoái cuøng. Neáu hy sinh con ngöôøi vì muïc ñích chuyeân moân thì coù khi hoaøn thaønh xong coâng vieäc thì nhoùm tan raõ. Trong CTXH thì con ngöôøi quan troïng hôn vì muïc ñích laø giuùp hoï phaùt trieån, phuïc hoài nhaân caùch hay naâng cao naêng löïc. Ví duï coù hai nhoùm treû cuøng moät muïc ñích laø xaây döïng vaø dieãn moät vôû kòch. Nhoùm A coù ngöôøi tröôûng nhoùm maïnh, thích sæ dieän vaø baèng moïi giaù muoán cho nhoùm mình ñoaït giaûi. Anh aùp ñaët töø noäi dung ñeán vieäc choïn vai dieãn duø nhieàu nhoùm vieân chöa ñoàng yù hay chöa saün saøng. Moät soá boû nhoùm töø ñaàu. Soá coøn laïi coá gaéng tuaân thuû meänh leänh cuûa anh ñeå dieãn thaät ñaït. Nhoùm nhaän giaûi, nhöng xong vieäc khoâng ai coøn muoán gaén boù vôùi anh tröôûng nhoùm ñoäc taøi. Nhoùm tan raõ. Tröôûng nhoùm B xem ñaây laø dòp ñeå taïo cô hoäi cho moïi ngöôøi thi thoá taøi naêng, nhaát laø caùc baïn nhuùt nhaùt taäp xuaát hieän tröôùc coâng chuùng. Treân heát laø taäp ñoaøn keát giuùp ñôõ laãn nhau trong quaù trình taäp döôït. Nhoùm dieãn hôi vuïng veà duø khoâng ñoaït giaûi nhöng
ñöôïc phuï huynh coã vuõ vì taát caû caùc em ñeàu saém vai. Coøn caùc em thì raát vui, keùo nhau ñi aên kem vaø quyeát ñònh taäp moät vôû khaùc. 3.3.2. Chöông trình hoaït ñoäng. Vôû kòch ñoái vôùi nhoùm B laø coâng cuï giaùo duïc nhaân caùch. Moïi nhoùm ñeàu coù chöông trình hoaït ñoäng ñònh kyø nhö : taäp veõ, taäp haùt, hoïp nhoùm tín duïng, daïy hoïc cho treû em ngheøo, chaêm soùc caùc vuï neo ñôn. Hoaït ñoäng laø cô hoäi taäp hôïp, taïo söï töông taùc qua sinh hoaït chung. Chöông trình phaûi coù noäi dung, hình thöùc haáp daãn vaø phuø hôïp vôùi nhu caàu, trình ñoä cuûa nhoùm vieân. Chöông trình caøng lyù thuù khi nhaèm tôùi moät muïc tieâu cuï theå : - Töø 7 thaùng chò em toå tín duïng tieát kieäm ñeå chi xaøi nhaân dòp Teát. - Caùc em gaùi lôùp may ñeán cuoái giai ñoaïn taäp may chieác aùo Teát cuûa mình. - Nhoùm kòch taäp döôït ñeå coâng dieãn vaøo dòp naøo ñoù. Noäi dung chöông trình cuõng phaûi ñöôïc xaây döïng vôùi söï tham gia toái ña cuûa nhaân vieân töø khaâu chuaån bò ñeán khaâu thöïc hieän môùi taïo söï lyù thuù. 3.3.3. Keá hoaïch hoaït ñoäng. Thaønh laäp nhoùm laø ñeå nhaèm caùc muïc tieâu thay ñoåi thaùi ñoä vaø haønh vi, xaõ hoäi hoùa, trò lieäu hay haønh ñoäng. Ñaõ ñeà ra muïc tieâu thì phaûi ñaït tôùi, vôùi moùc thôøi gian cuï theå vaø phöông tieän chính laø chöông trình hoaït ñoäng. Keá hoaïch hoùa laø ñeà ra caùc noäi dung hoaït ñoäng, phaân phoái ôû caùc khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Ví duï lôùp may cuûa nhoùm thieáu nöõ laø 6 thaùng. Ngoaøi vieäc hoïc may cöù hai tuaàn caùc em sinh hoaït moät laàn veà noäi dung chuaån bò hoân nhaân gia ñình, caùch trang phuïc ñi ñöùng, toå chöùc noäi thaát saïch ñeïp. Ñoäi thieáu nieân noï coù 3 thaùng ñeå taäp kòch. Moãi khi taäp coù noäi dung sinh hoaït phuø hôïp vôùi nhu caàu. Keá hoaïch nhö taám baûn ñoà giuùp nhoùm bieát mình ñaõ ñi tôùi ñaâu vaø phaûi ñi veà ñaâu. 3.4. Keát thuùc nhoùm. Hoaït ñoäng naøo cuõng phaûi keát thuùc tuøy theo tính chaát coâng vieäc, muïc ñích phaûi hoaøn thaønh. Ñeå bieát muïc ñích coù ñöôïc hoaøn thaønh khoâng thì phaûi löôïng giaù. - Ñoái vôùi lôùp may laø “chieác aùo toát nghieäp”, ñoàng thôøi (vaø ñoái vôùi CTXH Nhoùm raát cô baûn) laø söï tieán boä cuûa caùc em trong caùch xöû söï, söï chuaån bò toát hôn cho ñôøi soáng hoân nhaân sau naøy. - Nhoùm kòch thieáu nieân thì keát thuùc khi vôû kòch ñöôïc coâng dieãn nhöng chæ baùo ñeå löôïng giaù laø söï tieán boä cuûa caùc em trong vieäc toân troïng kyû luaät, söï ñoaøn keát giuùp ñôõ laãn nhau hoaëc söï leã pheùp, heát quaäy phaù, chöûi theà v.v...
- Ñoái vôùi ñoäi CTXH thì laø söï thay ñoåi, tieán boä cuûa ñoái töôïng ñöôïc giuùp ñôõ cuõng nhö cuûa chính ñoäi vieân nhö naâng cao naêng löïc truyeàn thoâng, quaûn lyù taêng cöôøng tinh thaàn hôïp taùc. 4. NAÉM VÖÕNG MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CUÛA NHOÙM ÑEÅ TAÙC ÑOÄNG COÙ HIEÄU QUAÛ. Vì nhoùm nhaèm ñaùp öùng nhöõng nhu caàu taâm lyù, taêng tröôûng, giaùo duïc, naâng cao naêng löïc... caùc moái quan heä töông taùc vaø baàu khí taâm lyù xaõ hoäi cuûa noù phaûi thuaän lôïi. Muoán vaäy caàn taïo ñieàu kieän ñeå : - Moïi ngöôøi THAM GIA ñoàng ñeàu vaø bình ñaúng. - Laáy QUYEÁT ÑÒNH moät caùch daân chuû. - Caùc moái TÖÔNG GIAO thaät söï côûi môû vaø chaân tình. - Xaây döïng thoùi quen HÔÏP TAÙC. Do ñoù caàn quan taâm ñeán moät soá vaán ñeà, hieän töôïng thöôøng xaûy ra trong nhoùm. Vaán ñeà Caùch xöû lyù 4.1. Truyeàn thoâng taét ngheõn Baûo ñaûm cho ngöôøi ta trao ñoåi chaân tình vôùi nhau, cho moïi ngöôøi hieåu moät vaán Coù theå xaûy ra hieän töôïng “oâng ñeà, moät töø gioáng nhau. Giuùp thö giaõn ñeå noùi gaø baø noùi vòt” chaúng ai hieåu nhau. giaûm bôùt tính khaùch saùo, trònh troïng. Hoaëc ngöôøi ta xaõ giao khaùch saùo maø khoâng ñi vaøo chieàu saâu ñeå hieåu nhau. Hay coù ngöôøi bò öùc cheá khoâng dieãn ñaït ñöôïc... 4.2. Maâu thuaãn trong nhoùm Phaùt hieän noù khi noù coøn ngaám ngaàm. Khoâng ñeå noù phaùt trieån thaønh ung nhoït Luoân luoân xaûy ra giöõa 2 ngöôøi khoù chöõa. Kheùo leùo ñöa noù ra aùnh saùng. hay 2 nhoùm ngöôøi, do caù tính hay Moå seû baèng con dao voâ truøng nghóa laø quyeàn lôïi. baèng thaùi ñoä hoaøn toaøn khaùch quan, coâng baèng, khoâng thieân vò. Döïa vaøo nhoùm vieân laø “quan toøa” khaùch quan nhaát. 4.3. Xu höôùng thoáng trò cuûa moät thieåu Xem ñaây laø voâ tình hay coá yù. • soá. Reøn luyeän söï nhaïy beùn ñoái vôùi caùc •
Coù nhöõng caù tính maïnh quen thoùi töông taùc trong nhoùm. aùp ñaët yù kieán laøm caùc nhoùm vieân khaùc Ngay töø ñaàu taäp huaán kyû veà thaùi ñoä, • baát maõn hay thuï ñoäng. kyõ naêng laéng nghe. Kheùo leùo giaûi thích, ngaên chaën xu • höôùng noùi nhieàu, aùp ñaët. Hoã trôï, lieân keát ñeå taêng söùc maïnh • cho ngöôøi nhuùt nhaùt leân tieáng. 4.4. Hieän töôïng ngoâi sao. Ñaây khoâng phaûi nhöõng ngöôøi xaáu - Traùnh xu höôùng chung cuûa ngöôøi phuï nhöng quaù vöôït troäi so vôùi nhoùm vieân traùch laø döïa vaøo khaû naêng cuûa moät khaùc. Söï saùng choùi quaù ñaùng cuûa hoï thieåu soá ñeå ñaït thaønh tích vì muïc ñích voâ tình laøm cho keû khaùc lu môø. cuûa CTXH nhoùm laø taïo ñieàu kieän phaùt huy cho moïi ngöôøi. - Coù theå ñöa nhöõng ngöôøi vöôït troäi vaøo caùc nhoùm vöøa söùc cuûa hoï hôn. - Toát hôn nöõa laø taäp cho hoï töï “neùn” mình, chôø ñoàng ñoäi ñeå moïi ngöôøi tieán leân cuøng moät nhòp. 4.5. Hieän töôïng ....... gheû. Ñaëc bieät trong caùc nhoùm treû em Nhaïy beùn phaùt hieän khi noù choám noå. • coù nhöõng treû chaäm chaïp, yeáu keùm hay Ñaây laø dòp giaùo duïc raát toát ñeå treû • khuyeát taät bò caùc nhoùm vieân khaùc xuùm bieát thöông yeâu, nhöôøng nhòn vaø laïi aên hieáp, hay ñoå loãi cho nhöõng thaát giuùp ñôõ baïn mình. baïi cuûa nhoùm. Hieän töôïng naøy dó nhieân cu4ng coù theå xaûy ra trong nhoùm ngöôøi lôùn. 4.6. Cô caáu phi chính thöùc, laán aùt cô caáu chính thöùc. - Cô caáu chính thöùc laø caùc moái quan heä xuaát phaùt töø vai troø, vò trí chính thöùc ñöôïc chæ ñònh cuûa caùc caù nhaân. Ví duï quan heä thuû tröôûng, nhaân vieân, nhoùm tröôûng - nhoùm vieân. - Cô caáu phi chính thöùc laø caùc moái quan heä töï nhieân xuaát phaùt töø tình
caûm baïn beø, thaân thuoäc. Ñieàu naøy voâ cuøng töï nhieân, coù theå coù lôïi nhöng cuõng coù theå baát lôïi. Cô caáu phi chính thöùc ñöôïc trình baøy baèng ................... Cho thaáy caùc moái quan heä ñaëc bieät nhö sau : B - D laø baïn chí coát töø nhoû; C laø con trai cuûa D; E laø em vôï cuûa D; H laø baïn hoïc ñöôïc C giôùi thieäu vaøo cô quan. Neáu giaùm ñoác A laø ngöôøi toát, coù naêng löïc thì khoâng coù vaán ñeà gì. Neáu giaùm ñoác B coù yù ñoà tieâu cöïc thì oâng coù khaû naêng coâ laäp giaùm ñoác vôùi maïng löôùi quan heä phi chính thöùc cuûa mình. Caùc moái quan heä phi chính thöùc cuõng laø ñoäng löïc tích cöïc maø taùc vieân caàn phaùt huy. Ví duï trong moät nhoùm “taùi xaõ hoäi hoùa” nhaèm giuùp caùc treû coù vaán ñeà hoøa nhaäp vaøo xaõ hoäi bình thöôøng, Thoâng laø moät thieáu nieân kheùp kín, nghi ngôø moïi ngöôøi, ñöôïc taùc vieân gôûi gaám cho Hieàn ôû cuøng xoùm ñeå cuøng ñi veà cho vui. Hieàn laïi coù baïn thaân laø Huøng moät em beù moà coâi deã thöông hay giuùp baïn. Töø töø 3 em chôi thaân vaø nhôø Huøng, Thoâng laàn laàn laáy laïi nieàm tin nôi baïn beø. Söï phaân chia thaønh tieåu nhoùm. • Nhoùm lôùn chia ra thaønh hai tieåu nhoùm Taùc vieân caàn ...... phaùt hieän nguy cô. khoâng coù quan heä vôùi nhau ngoaøi caùc Duø vaãn coù nhöõng nhoùm baïn thaân keát sinh hoaït chính thöùc. Neáu coù maâu thuaãn thaønh nhöõng tieåu nhoùm (D-E-F, A-B- chuùng coù theå bieán thaønh hai phe ñoái C) nhöng caùc caù nhaân trong caùc tieåu laäp. nhoùm naøy vaãn coù quan heä vôùi ngöôøi ngoaøi tieåu nhoùm (nhö A vôùi D vaø H, F vôùi G) 5. NGÖÔØI PHUÏ TRAÙCH NHOÙM 5.1 Ngöôøi ñoù laø ai? Neáu ñuùng baøi baûn ngöôøi phuï traùch cuoái cuøng laø Nhaân vieân xaõ hoäi chuyeân nghieäp ñöôïc ñaøo taïo veà CTXH nhoùm. Coù khi ngöôøi ñoù tröïc tieáp ñieàu haønh nhoùm coù khi nhoùm coù ngöôøi phuï traùch töø caùc thaønh vieân cuûa mình, NVXH hoã trôï giaùn tieáp. 5.2. Ngöôøi ñoù laøm gì?
Ñieàu ñaùng ghi nhôù ôû ñaây laø coát loõi cuûa CTXH nhoùm. Neáu trong CTXH caù nhaân phöông tieän chính yeáu ñeå taïo ra söï thay ñoåi laø moái quan heä giöõa NVXH vaø ñoái töôïng thì trong CTXH nhoùm phöông tieän chính yeáu laø moái töông taùc giöõa nhoùm vieân vôùi nhau. Nhaân vieân xaõ hoäi chuû yeáu taùc ñoäng vaøo caùc moái töông taùc naøy. VEÕ HÌNH Khi nhaân vieân xaõ hoäi khoâng tröïc tieáp ñieàu haønh thì nhoùm coù moät ngöôøi hay moät ban phuï traùch toå chöùc, phoái hôïp caùc hoaït ñoäng. Ngöôøi naøy tröôùc kia tieáng Phaùp goïi laø “chef de groupe” (“xeáp” cuûa nhoùm), tieáng Anh laø “Team leader” (laõnh ñaïo nhoùm). Vieät Nam ta thì goïi laø thuû tröôûng, laõnh ñaïo, tröôûng nhoùm v.v... Trong caùc laõnh vöïc ngoaøi haønh chaùnh ngaøy nay, nhaát laø trong hoaït ñoäng giaùo duïc vaø CTXH ñaõ traùnh khaùi nieäm quyeàn löïc hay quyeàn binh ngöôøi Phaùp duøng chöõ animateur (taïm dòch laø “linh hoaït vieân”). Animer coù nghóa laø taïo sinh khi1, laøm cho soâi noåi nhöng animateur hay bò ñoàng hoùa vôùi caùc nhaân vaät hôi noåi nhö “quaûn troø”, hay “speaker”, ngöôøi giôùi thieäu chöông trình. Moät mình tröôùc ñaùm ñoâng hoï noùi nhöõng lôøi hoa myõ, laøm duyeân hay hoø heùt ñeå taäp theå tham gia sinh hoaït. Khoâng coù gì xaáu ôû ñaây nhöng khoâng ít tröôûng nhoùm coù xu höôùng ñoàng hoùa mình vôùi caùi vai troø “noåi” cuûa hoaït naùo vieân. Thoâng duïng nhaát ngaøy nay laø töø “facilitator” (to facilitate laø laøm cho deã daøng) maø hieän nay ta taïm dòch laø ngöôøi taïo thuaän lôïi. Chöõ “xuùc taùc vieân” cuõng ñöôïc söû duïng. Chaát xuùc taùc laø moät chaát gaàn nhö voâ hình (nhö men) maø coù taùc duïng to lôùn laø ñöa ñeán söï töông taùc giöõa hai hoùa chaát ñeå taïo ra moät chaát môùi. Cuõng vaäy, xuùc taùc vieân khoâng phaûi laø moät nhaân vaät noåi, nhöng qua taùc ñoäng khaù kín ñaùo cuûa anh/chò ta caùc nhoùm vieân töông taùc vôùi nhau ñeå tieán tôùi muïc tieâu chung. Thaät ñuùng nhö Laõo Töû ñaõ noùi töø ngaøn xöa : Nhìn vaøo moät nhoùm toát, ngöôøi ta khoâng bieát ai laø ngöôøi laõnh ñaïo Giôùi CTXH vaø Phaùt trieån coäng ñoàng ôû Vieät Nam duøng chöõ taùc vieân, taùc vieân xaõ hoäi, taùc vieân nhoùm, taùc vieân coäng ñoàng... thaáy cuõng roõ. Neáu noù ñöôïc hieåu theo nghóa taïo thuaän lôïi, xuùc taùc nhö vöøa trình baøy. Ñeå thaät söï haønh xöû nhö moät “taùc vieân” khoâng phaûi deã vì ít ngöôøi ñaõ ñöôïc ñaøo taïo cho muïc ñích naøy. 5.3 Nhöõng ñieàu khoâng neân laøm. Vaäy ñeå deã nhôù, xin neâu leân maáy nhaéc nhôû : TAÙC VIEÂN NHOÙM KHOÂNG PHAÛI LAØ MOÄT : - Ngöôøi xeáp ñaày quyeàn uy. - Ngöôøi thaày giaûng thao thao baát tuyeät. - Ngöôøi coá vaán luùc naøo cuõng saün moät loâ lôøi khuyeân.
- Ngöôøi luoân luoân giaûi ñaùp thaéc maéc cho töøng nhoùm vieân. - Ngöôøi thích “oâm soâ” laøm moät mình. - Ngöôøi thích muùa maùy treân saøn dieãn. TAÙC VIEÂN LAØ NGÖÔØI : - Am hieåu taâm lyù ca nhaân vaø chaån ñoaùn ñöôïc nhöõng dieãn bieán taâm lyù trong nhoùm. - Coù kyõ naêng xuùc taùc, nghóa laø taùc ñoäng nheï nhaøng vaøo caùc tieán trình cuûa nhoùm nhö truyeàn thoâng, töông taùc, giaûi quyeát maâu thuaãn, cô caáu chính thöùc vaø phi chính thöùc, tieán trình laõnh ñaïo, laáy quyeát ñònh... ñeå duy trì nhoùm vaø ñaït ñeán muïc tieâu vôùi söï chuû ñoäng. THAM GIA cuûa moïi nhoùm vieân.