Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ toµn cÇu hiÖn nay<br />
vµ t−¬ng lai cña chñ nghÜa tù do míi<br />
xÐt tõ gãc ®é gi¶i quyÕt mèi quan hÖ<br />
gi÷a c¸i kinh tÕ vµ c¸i x· héi trong ph¸t triÓn<br />
<br />
<br />
Ph¹m Xu©n Nam (*)<br />
<br />
<br />
1. C¸ch ®©y 20 n¨m, khi lµn sãng nghÜa tù do míi giµnh ®−îc vÞ trÝ −u<br />
cña c¸i gäi lµ "cuéc c¸ch m¹ng nhung" th¾ng ®èi víi lý thuyÕt Keynes, vèn ra<br />
®ang lan trµn kh¾p §«ng ¢u dÉn tíi sù ®êi tõ nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû tr−íc,<br />
sôp ®æ cña bøc t−êng Berlin, råi kÐo råi ®−îc nhiÒu n−íc t− b¶n ¢u - Mü ¸p<br />
theo sù tan r· cña Liªn X« hai n¨m sau dông trong nhiÒu thËp kû? Giê ®©y,<br />
®ã, hµng lo¹t chÝnh kh¸ch vµ lý luËn gia trong bèi c¶nh cña cuéc khñng ho¶ng<br />
ë ph−¬ng T©y ®· lín tiÕng tuyªn bè: kinh tÕ toµn cÇu, chñ nghÜa tù do míi<br />
"Chñ nghÜa x· héi ®· c¸o chung" (!?), ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc<br />
"Chñ nghÜa t− b¶n ®· toµn th¾ng" (!?). g× vµ t−¬ng lai cña nã sÏ ra sao? §Ó tr¶<br />
Francis Fukuyama – ng−êi ®−îc xem lµ lêi nh÷ng c©u hái nµy, chóng ta cÇn<br />
cè vÊn (think-tank) cña Bé Ngo¹i giao nh×n l¹i – dï chØ l−ít qua – nh÷ng b−íc<br />
Hoa Kú håi ®ã – cßn ra søc chøng minh th¨ng trÇm cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng<br />
vÒ "sù tËn cïng ®Ých thùc cña lÞch sö", TBCN qua mÊy giai ®o¹n chÝnh.∗<br />
tøc "sù tËn cïng cña sù tiÕn hãa vÒ ý 2. §· cã mét thêi gian dµi, nÒn kinh<br />
thøc hÖ cña loµi ng−êi vµ sù phæ qu¸t tÕ thÞ tr−êng t¹i c¸c n−íc TBCN ®−îc<br />
hãa nÒn d©n chñ tù do ph−¬ng T©y nh− vËn hµnh theo c¬ chÕ hoµn toµn tù do.<br />
lµ mét h×nh thøc cuèi cïng cña tæ chøc Ng−êi ®Çu tiªn tiÕn hµnh tæng kÕt thùc<br />
qu¶n lý trong x· héi loµi ng−êi" (1). tÕ ®ã vµ kh¸i qu¸t hãa thµnh lý luËn lµ<br />
§©y chÝnh lµ lóc chñ nghÜa tù do nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn Anh Adam<br />
míi (neo-liberalisme) ®· lªn ng«i thay Smith. Trong t¸c phÈm ®å sé cña m×nh<br />
cho lý thuyÕt Keynes trong vai trß chi vÒ Cña c¶i cña c¸c d©n téc (1776), A.<br />
phèi ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh Smith ®· ®−a ra mét quan ®iÓm cã ý<br />
tÕ thÞ tr−êng ë nhiÒu n−íc t− b¶n trªn nghÜa triÕt lý bao qu¸t lµ: H·y ®Ó cho<br />
thÕ giíi. thÞ tr−êng vËn hµnh. Bëi, theo «ng, d−íi<br />
<br />
VËy thùc chÊt cña chñ nghÜa tù do<br />
míi lµ g×? §©u lµ lý do khiÕn cho chñ (∗)<br />
GS., TS., ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam<br />
Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ… 13<br />
<br />
sù dÉn d¾t cña "bµn tay v« h×nh", c¬ chÕ nghiªm träng. Theo nhËn xÐt cña nhµ<br />
thÞ tr−êng tù do sÏ b¶o ®¶m cho x· héi kinh tÕ Heibroner, "ChÝnh phñ bçng<br />
nh÷ng g× s¶n xuÊt ra phï hîp víi nhu nhiªn trë thµnh mét nhµ ®Çu t− chÝnh:<br />
cÇu cña c¸c thµnh viªn cña nã vµ theo ®−êng s¸, ®Ëp n−íc, c¸c phßng häp, c¸c<br />
nh÷ng sè l−îng mong muèn. Sù t¸c gi¶ng ®−êng, c¸c s©n bay, bÕn c¶ng vµ<br />
®éng qua l¹i gi÷a nh÷ng ng−êi tù do c¸c c«ng tr×nh nhµ ë cø mäc lªn nh− træ<br />
c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng dï víi ®éng hoa" (4, tr.349).<br />
c¬ vÞ kû nhÊt còng sÏ ®−a tíi kÕt qu¶ Trªn lÜnh vùc lý luËn, ng−êi ®¹i diÖn<br />
cuèi cïng lµ "sù hµi hßa x· héi" (2, tiªu biÓu nhÊt cho sù chuyÓn biÕn tõ t−<br />
tr.648). duy kinh tÕ thÞ tr−êng tù do sang t− duy<br />
Trung thµnh víi triÕt lý cña m×nh, kinh tÕ thÞ tr−êng cã sù ®iÒu tiÕt cña<br />
A. Smith cho r»ng trong mét x· héi dùa nhµ n−íc lµ John Maynard Keynes.<br />
trªn nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng tù do th× Trong t¸c phÈm Lý thuyÕt tæng qu¸t vÒ<br />
nhµ n−íc ph¶i lµ tèi thiÓu. Nhµ n−íc viÖc lµm, l·i suÊt vµ tiÒn tÖ (1936), J. M.<br />
tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc can thiÖp vµo nÒn Keynes chøng minh r»ng: muèn tho¸t<br />
kinh tÕ, mµ chØ cÇn tËp trung vµo ba khái khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp vµ nguy<br />
chøc n¨ng: chèng giÆc ngo¹i x©m, b¶o vÖ c¬ bïng næ x· héi, nhµ n−íc ph¶i ®iÒu<br />
x· héi vµ duy tr× c¸c tæ chøc. tiÕt nÒn kinh tÕ. ¤ng b¸c bá kh¸i niÖm<br />
"nhµ n−íc tèi thiÓu" vµ ®Ò xuÊt chñ<br />
Tuy nhiªn, do kh«ng thÊy ®−îc<br />
tr−¬ng më réng chøc n¨ng cña nhµ<br />
nh÷ng m©u thuÉn néi t¹i cña nÒn kinh<br />
tÕ thÞ tr−êng TBCN, nªn "niÒm tin cña n−íc, xem ®ã lµ ph−¬ng tiÖn duy nhÊt<br />
A. Smith vµo sù hµi hßa tù ph¸t cña x· ®Ó tr¸nh khái sù ph¸ hñy hoµn toµn c¸c<br />
héi trong c¬ chÕ thÞ tr−êng tù do ®· thÓ chÕ kinh tÕ ®−¬ng thêi. ¤ng nhÊn<br />
kh«ng hÒ ®−îc thùc tÕ chøng minh" (3, m¹nh: Ngoµi viÖc ®øng ra g¸nh lÊy mét<br />
tr.44), nh− chÝnh c¸c nhµ nghiªn cøu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp vÒ møc ®Çu t− "cã<br />
lÞch sö t− t−ëng kinh tÕ ë ph−¬ng T©y thÓ thùc hiÖn ®−îc", nhµ n−íc cÇn ph¶i<br />
sau nµy ®· nhËn xÐt. cã chÝnh s¸ch t¸c ®éng ®Õn viÖc gi¶m l·i<br />
suÊt ng©n hµng nh»m khuyÕn khÝch c¸c<br />
§Æc biÖt, tr−íc nh÷ng hËu qu¶ x· nhµ kinh doanh vay vèn ®Ó ®Çu t− më<br />
héi nÆng nÒ g©y ra bëi cuéc ®¹i khñng réng s¶n xuÊt hµng hãa vµ dÞch vô, qua<br />
ho¶ng kinh tÕ b¾t nguån tõ Mü råi lan<br />
®ã võa kÝch thÝch nhu cÇu cña ng−êi<br />
nhanh ra toµn thÕ giíi TBCN trong<br />
tiªu dïng võa t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm<br />
nh÷ng n¨m 1929-1933, Tæng thèng Mü<br />
míi cho ng−êi lao ®éng.<br />
lóc ®ã lµ F. Roosevelt ®· buéc ph¶i tõ bá<br />
lý luËn vÒ "bµn tay v« h×nh" cña c¬ chÕ Râ rµng, theo lý thuyÕt cña Keynes,<br />
thÞ tr−êng ®Ó chuyÓn sang thùc hiÖn rèt cuéc kh«ng cã c¬ chÕ tù ®éng b¶o<br />
mét sè chÝnh s¸ch can thiÖp cÊp thêi cña ®¶m an toµn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng<br />
nhµ n−íc nh»m h¹n chÕ tÝnh v« chÝnh tù do. V× thÕ, «ng chñ tr−¬ng: NÒn kinh<br />
phñ cña tù do c¹nh tranh vµ gi¶i quyÕt tÕ thÞ tr−êng ph¶i ®−îc ®iÒu tiÕt bëi nhµ<br />
c¸c vÊn ®Ò x· héi nãng báng, nhÊt lµ n−íc nh»m kh¾c phôc hai khuyÕt tËt<br />
n¹n thÊt nghiÖp trµn lan (chiÕm tíi 25% lín cña x· héi t− b¶n lµ "kh«ng cã viÖc<br />
tæng lùc l−îng lao ®éng x· héi thêi bÊy lµm ®Çy ®ñ vµ ph©n phèi cña c¶i mét<br />
giê), chøa ®ùng nguy c¬ bïng næ x· héi c¸ch bÊt c«ng" (5, tr.426).<br />
14 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 9.2009<br />
<br />
Tõ chç lóc ®Çu bÞ nh÷ng nhµ kinh tÕ ®ã, Con ®−êng dÉn ®Õn sù n« dÞch cña<br />
trung thµnh víi triÕt lý "H·y ®Ó yªn cho V. Hayek ®−îc xem lµ "b¶n HiÕn ch−¬ng<br />
thÞ tr−êng vËn hµnh" cña A. Smith xem ®Æt nÒn mãng cho chñ nghÜa tù do míi"<br />
lµ "tµ gi¸o", lý thuyÕt cña Keynes ®· (7, p.12). Nh−ng, vµo nh÷ng thËp niªn<br />
dÇn dÇn chiÕm ®−îc ®Þa vÞ chi phèi ®Çu sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø Hai,<br />
trong sè rÊt nhiÒu lý thuyÕt kinh tÕ chñ nghÜa tù do míi ch−a ®−îc giíi cÇm<br />
kh¸c ë c¸c n−íc t− b¶n ph−¬ng T©y "tõ quyÒn ë c¸c n−íc t− b¶n ph¸t triÓn chó<br />
n¨m 1945 ®Õn n¨m 1973" (6, tr.415). ý tíi. Bëi lÏ, lóc ®ã d−íi ¶nh h−ëng cña<br />
Tuy vËy, Keynes ®· kh«ng thµnh lý thuyÕt Keynes, nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng<br />
c«ng trong viÖc x©y dùng mét lý thuyÕt TBCN vÉn vËn hµnh cã hiÖu qu¶. Ph¶i<br />
vÒ sù kÕt hîp tháa ®¸ng gi÷a t¨ng ®îi ®Õn 1/2 cuèi nh÷ng n¨m 1970, khi<br />
tr−ëng kinh tÕ vµ viÖc lµm trong thêi cuéc khñng ho¶ng n¨ng l−îng thÕ giíi<br />
h¹n l©u dµi. Sau mÊy chôc n¨m ho¹t næ ra, c¸c n−íc t− b¶n ph¸t triÓn l¹i r¬i<br />
®éng su«n sÎ, nÒn kinh tÕ cña c¸c n−íc vµo suy tho¸i kinh tÕ, kÌm theo l¹m<br />
t− b¶n ¢u - Mü l¹i r¬i vµo suy tho¸i, ph¸t vµ thÊt nghiÖp t¨ng cao, th× chñ<br />
kÌm theo l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp gia nghÜa tù do míi míi cã c¬ héi giµnh lÊy<br />
t¨ng, nhÊt lµ tõ gi÷a nh÷ng n¨m 70 cña ®Þa vÞ −u th¾ng ®èi víi lý thuyÕt<br />
thÕ kû tr−íc, khi cuéc c¸ch m¹ng khoa Keynes.<br />
häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ph¸t triÓn nh− §Æc biÖt, tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1980,<br />
vò b·o, xu thÕ quèc tÕ hãa (råi toµn cÇu chñ nghÜa tù do míi ®· ®−îc Thñ t−íng<br />
hãa) kinh tÕ thÕ giíi cµng më réng, vµ Anh M. Thatcher, Tæng thèng Mü R.<br />
ho¹t ®éng cña c¸c tËp ®oµn t− b¶n xuyªn Reagan nhiÖt liÖt t¸n th−ëng vµ ¸p<br />
quèc gia ngµy cµng v−ît ra khái tÇm dông trªn thùc tÕ. TiÕp ®ã, víi sù cæ vò<br />
kiÓm so¸t cña c¸c nhµ n−íc riªng rÏ. cña WB vµ IMF, nhiÒu n−íc trong tæ<br />
3. Trong suèt thêi gian lý thuyÕt chøc OECD cïng mét sè n−íc ®ang ph¸t<br />
Keynes chiÕm ®−îc ®Þa vÞ chi phèi ®èi triÓn ë ch©u ¸, ch©u Phi, nhÊt lµ ch©u<br />
víi chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi cña c¸c Mü Latin còng lÇn l−ît lµm theo.<br />
n−íc t− b¶n ph¸t triÓn, th× Von Hayek Nh÷ng ng−êi ®¹i diÖn cña c¸c n−íc trªn<br />
cïng víi mét sè häc gi¶ kh¸c nh− Milton ®· gÆp nhau t¹i thñ ®« Hoa Kú vµ th«ng<br />
Friedman, Ludwig Von Mises... – nh÷ng qua b¶n Tuyªn bè chung gäi lµ §ång<br />
ng−êi vèn cã quan ®iÓm ®èi lËp víi thuËn Washington. Ng−êi ta th−êng<br />
Keynes – vÉn kiªn tr× theo ®uæi luËn nh¾c tíi ph−¬ng ch©m hµnh ®éng mµ<br />
thuyÕt cña hä. Trong cuèn s¸ch Con b¶n §ång thuËn Washington ®Ò ra lµ:<br />
®−êng dÉn ®Õn sù n« dÞch (1944) cña "ThÞ tr−êng nhiÒu h¬n, nhµ n−íc Ýt h¬n".<br />
m×nh, Von Hayek kÞch liÖt phª ph¸n sù Nh−ng nÕu ph©n tÝch chi tiÕt ra th×<br />
can thiÖp cña nhµ n−íc vµo thÞ tr−êng, ph−¬ng ch©m ®ã gåm 5 ®iÓm chñ yÕu: i)<br />
xem ®ã lµ nguy c¬ ®e däa sù sèng cßn t¨ng thÞ tr−êng; ii) gi¶m nhµ n−íc; iii)<br />
cña tù do kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. ¤ng say phi ®iÒu tiÕt hãa; iv) tù do hãa; v) t−<br />
s−a ca ngîi t− t−ëng tù do kinh doanh ë nh©n hãa. Mét tr−êng ph¸i cña chñ<br />
c¸c thÕ kû XVIII - XIX. Theo «ng, vËn nghÜa tù do míi ë Mü lµ chñ nghÜa b¶o<br />
dông c¸c t− t−ëng ®ã vµo ®iÒu kiÖn kinh thñ míi cßn ®−a ra khÈu hiÖu: "T¨ng<br />
tÕ trong thÕ kû XX vÉn lµ mét ®iÒu tr−ëng vµ nhá giät tõ trªn xuèng"<br />
tuyÖt vêi. Víi nh÷ng luËn ®iÓm chñ yÕu (Growth and trickle down) (8, p.18). Víi<br />
Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ… 15<br />
<br />
khÈu hiÖu nµy, hä chñ tr−¬ng gi¶m chi cña chñ nghÜa tù do míi ®· t¹o ra m«i<br />
tiªu tõ ng©n s¸ch quèc gia cho c¸c lîi tr−êng thuËn lîi cho c¸c nhµ t− b¶n lín<br />
Ých c«ng céng, ®iÒu chØnh sù ph©n phèi ho¹t ®éng ®Çu c¬ trªn c¸c thÞ tr−êng tµi<br />
thu nhËp theo h−íng bÊt lîi cho ng−êi chÝnh. ChÝnh ®iÒu nµy lµ nguyªn nh©n<br />
lao ®éng nh−ng cã lîi cho chñ t− b¶n dÉn tíi hµng lo¹t cuéc khñng ho¶ng tµi<br />
nh»m khuyÕn khÝch hä "tiÕt kiÖm vµ chÝnh tiÒn tÖ ë nh÷ng ph¹m vi kh¸c<br />
®Çu t−". Trong quan niÖm cña hä, t¨ng nhau trong nh÷ng n¨m qua.<br />
tr−ëng kinh tÕ ph¶i ®i tr−íc, c«ng b»ng<br />
c) Nh×n chung, do t¸c ®éng cña viÖc<br />
x· héi sÏ ®i sau, vµ ng−êi nghÌo h·y<br />
¸p dông chñ nghÜa tù do míi, kho¶ng<br />
kiªn t©m chê ®îi!<br />
c¸ch gi÷a c¸c n−íc giµu vµ c¸c n−íc<br />
Nh−ng kh«ng ph¶i chê ®îi l©u, mµ nghÌo còng nh− gi÷a nh÷ng ng−êi giµu<br />
chØ sau kho¶ng trªn d−íi mét thËp niªn vµ nh÷ng ng−êi nghÌo trong nhiÒu n−íc<br />
¸p dông m« h×nh kinh tÕ theo chñ nghÜa ngµy cµng t¨ng lªn. Theo UNDP,<br />
tù do míi, th× nhiÒu nhµ khoa häc tiÕn kho¶ng c¸ch thu nhËp gi÷a 20% giµu<br />
bé vµ chÝnh kh¸ch tØnh t¸o ®· nhËn ra nhÊt vµ 20% nghÌo nhÊt trong d©n sè<br />
nh÷ng hÖ qu¶ xÊu c¶ vÒ kinh tÕ vµ x· thÕ giíi n¨m 1960 lµ 30 lÇn, n¨m 1999<br />
héi mµ chñ nghÜa tù do míi g©y ra cho t¨ng lªn 84 lÇn!<br />
hµng lo¹t n−íc.<br />
4. TiÕp theo c¸c cuéc khñng ho¶ng<br />
Luis Ignacio Silva, l·nh tô C«ng<br />
lÇn l−ît næ ra ë Mexico, §«ng - Nam ¸,<br />
®oµn Brazil (nay lµ Tæng thèng n−íc<br />
Nga, Argentina... trong thËp niªn 90<br />
nµy) ®· vÝ t¸c h¹i mµ chñ nghÜa tù do<br />
cña thÕ kû tr−íc, lÇn nµy cuéc khñng<br />
míi g©y ra cho c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn<br />
ho¶ng tµi chÝnh næ ra ngay t¹i n−íc ®i<br />
gièng nh− mét cuéc chiÕn tranh thÕ giíi<br />
®Çu trong viÖc ¸p dông chñ nghÜa tù do<br />
míi. Theo «ng, "cuéc chiÕn tranh nµy<br />
míi lµ Mü (vµo gi÷a n¨m 2008), råi<br />
tµn ph¸ Braxin, ch©u Mü Latinh vµ nãi<br />
nhanh chãng g©y thµnh ph¶n øng d©y<br />
chung c¶ thÕ giíi thø ba. LÝnh kh«ng<br />
chuyÒn, ®Èy nÒn kinh tÕ thÕ giíi lón s©u<br />
chÕt nh−ng trÎ em ph¶i chÕt, kh«ng cã<br />
vµo cuéc khñng ho¶ng tåi tÖ nhÊt kÓ tõ<br />
hµng triÖu ng−êi bÞ th−¬ng th× cã hµng<br />
®Çu nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû tr−íc.<br />
triÖu ng−êi thÊt nghiÖp... §©y lµ cuéc<br />
chiÕn tranh nî n−íc ngoµi, vò khÝ chñ Riªng t¹i Mü, hµng lo¹t ng©n hµng<br />
yÕu lµ tiÒn l·i" (9, tr.223). danh tiÕng nhÊt bÞ sôp ®æ. Sù thÊt tho¸t<br />
T¹i nhiÒu cuéc Héi th¶o quèc tÕ do cña nh÷ng cæ phiÕu trÞ gi¸ h¬n 1000 tû<br />
UNDP vµ UNESCO tæ chøc, c¸c nhµ USD diÔn ra chØ trong mét ngµy. Trong<br />
khoa häc cã ®Çu ãc kh¸ch quan còng ®· khi nhiÒu chñ ng©n hµng vì nî vÉn chia<br />
®i ®Õn nh÷ng nhËn ®Þnh rÊt ®¸ng chó ý nhau hµng tû USD gäi lµ tiÒn chi tr¶<br />
sau ®©y: cho "nh÷ng ng−êi cã chuyªn m«n cao"<br />
theo quy ®Þnh riªng cña hä, th× ®a sè<br />
a) Khi "bµn tay v« h×nh" ®−îc ®Ó d©n th−êng l¹i lµ nh÷ng ng−êi ph¶i<br />
mÆc cho trë l¹i thao tóng trªn thÞ g¸nh chÞu hËu qu¶ nÆng nÒ nhÊt. TÝnh<br />
tr−êng tù do th× n¹n thÊt nghiÖp ngµy ®Õn gi÷a n¨m 2009, gÇn 2,5 triÖu ng«i<br />
cµng trë nªn trÇm träng. nhµ cña nh÷ng ng−êi cã thu nhËp thÊp<br />
b) ViÖc chÊm døt kiÓm so¸t sù di vµ trung b×nh bÞ tÞch biªn, trªn 2 triÖu<br />
chuyÓn cña vèn ®Çu t− theo quan ®iÓm c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp (chñ yÕu lµ<br />
16 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 9.2009<br />
<br />
nhá vµ võa) xin ph¸ s¶n, tû lÖ thÊt nghiÖp kh¸c, bëi hÖ thèng thÞ tr−êng tù ®iÒu<br />
lªn tíi 9,5% tæng lùc l−îng lao ®éng x· tiÕt ®· qua råi" (theo: 11).<br />
héi, t−¬ng ®−¬ng 14,7 triÖu ng−êi.<br />
Trªn thùc tÕ, ë hÇu kh¾p mäi n¬i,<br />
T¹i Liªn minh ch©u ¢u (EU), tÝnh chÝnh phñ c¸c n−íc t− b¶n ®Òu ®· ph¶i<br />
®Õn th¸ng 5/2009, tû lÖ thÊt nghiÖp lµ ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi,<br />
8,9%, t−¬ng ®−¬ng 21,5 triÖu ng−êi; tû b»ng c¸ch trùc tiÕp bá ra hµng chôc,<br />
lÖ nghÌo (tÝnh ®Õn th¸ng 3/2009) lµ 16% hµng tr¨m, thËm chÝ hµng ngµn tû USD<br />
(c¸c n−íc B¾c ¢u cã tû lÖ nghÌo thÊp ®Ó cøu v·n nÒn kinh tÕ trong c¬n ®a<br />
nhÊt, c¸c n−íc Baltic vµ §Þa Trung h¶i khñng ho¶ng vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn<br />
cã tû lÖ nghÌo cao nhÊt trong EU). ®Ò x· héi bøc xóc, chøa ®ùng nguy c¬<br />
ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, −íc tÝnh bïng næ x· héi víi nh÷ng hËu qu¶ ch−a<br />
cã thªm 90 triÖu ng−êi bÞ r¬i vµo t×nh thÓ l−êng tr−íc ®−îc.<br />
c¶nh nghÌo cïng cùc, khiÕn cho sè ng−êi §iÒu trí trªu lµ ngay c¶ F.<br />
nghÌo trªn toµn thÕ giíi t¨ng lªn trªn 1 Fukuyama – t¸c gi¶ cña luËn ®iÓm vÒ<br />
tû ng−êi trong n¨m 2009. "sù phæ qu¸t hãa m« h×nh d©n chñ tù do<br />
Râ rµng, cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ph−¬ng T©y" (mµ ®iÓn h×nh lµ m« h×nh<br />
toµn cÇu lÇn nµy ®· gi¸ng mét ®ßn chÝ cña Mü) ra kh¾p thÕ giíi, vèn ®−îc rïm<br />
tö vµo lý thuyÕt cña chñ nghÜa tù do míi beng truyÒn b¸ mét thêi – giê ®©y còng<br />
cïng víi nh÷ng ph−¬ng ch©m cña b¶n ph¶i thõa nhËn: "Thñ ph¹m [cña cuéc<br />
§ång thuËn Washington vÒ "t¨ng thÞ khñng ho¶ng tåi tÖ hiÖn nay] chÝnh lµ<br />
tr−êng, gi¶m nhµ n−íc, phi ®iÒu tiÕt m« h×nh ph¸t triÓn cña Mü. Víi c©u<br />
hãa, tù do hãa, t− nh©n hãa", nh− trªn thÇn chó lµ gi¶m bít sù can thiÖp cña<br />
®· nãi. Mét sè nhµ kinh tÕ næi tiÕng vµ chÝnh phñ, Washington ®· kh«ng can<br />
cã c¶ chÝnh kh¸ch ph−¬ng T©y cho r»ng: thiÖp mét c¸ch kÞp thêi vµ ®· ®Ó thÞ<br />
ViÖc ¸p dông m« h×nh kinh tÕ cña chñ tr−êng nµy g©y thiÖt h¹i nghiªm träng<br />
nghÜa tù do míi lµ sai lÇm tÖ h¹i vµ ®· ®Õn c¸c lÜnh vùc kh¸c cña x· héi... Gi¸<br />
®Õn lóc ph¶i tõ bá nã. trÞ d©n chñ Mü bÞ xãi mßn... "Th−¬ng<br />
hiÖu" Mü ®ang gÆp ph¶i nh÷ng th¸ch<br />
Trong bµi Cuéc khñng ho¶ng toµn thøc nghiªm träng... Toµn bé khu vùc<br />
cÇu mang nh·n hiÖu "Made in USA", c«ng cña n−íc Mü – mét khu vùc ®·<br />
Gi¸o s− Joseph Stiglitz, ng−êi ®−îc gi¶i kh«ng cã ®ñ tiÒn ho¹t ®éng, ®· ho¹t<br />
th−ëng Nobel kinh tÕ n¨m 2001 viÕt: ®éng cùc kú kÐm bµi b¶n vµ phi ®¹o ®øc<br />
"Mü ®· xuÊt khÈu triÕt lý kinh tÕ thÞ – cÇn ph¶i ®−îc x©y dùng l¹i... ChÝnh v×<br />
tr−êng tù do ë møc mµ ngay c¶ vÞ "tu sÜ" vËy, nÒn d©n chñ Mü ®ang cã mét nói<br />
cao cÊp nhÊt cña tr−êng ph¸i ®ã lµ Alan c«ng viÖc khã kh¨n ph¶i gi¶i quyÕt" (12,<br />
Greenspan giê còng ph¶i thõa nhËn lµ tr.47-52).<br />
sai lÇm... Mü ®· xuÊt khÈu mét thø v¨n<br />
hãa doanh nghiÖp v« tr¸ch nhiÖm ®èi DÜ nhiªn, chóng ta kh«ng ®¬n gi¶n<br />
víi x· héi... Vµ cuèi cïng Mü ®· xuÊt nghÜ r»ng CNTB thÕ giíi nãi chung vµ<br />
khÈu c¶ sù suy tho¸i ®i bèn ph−¬ng" CNTB Mü nãi riªng ®· hÕt kh¶ n¨ng tù<br />
(theo: 10). Tæng thèng Ph¸p Nicolas ®iÒu chØnh ®Ó thÝch nghi vµ tiÕp tôc<br />
Sarkozy tuyªn bè: "Ph¶i chØnh ®èn l¹i ph¸t triÓn. Song ®iÒu ch¾c ch¾n lµ chñ<br />
chñ nghÜa t− b¶n theo mét m« h×nh nghÜa tù do míi mµ c¸c chÝnh quyÒn<br />
Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ… 17<br />
<br />
Reagan, Bush cha vµ Bush con (trõ 4. R. L. Heibroner. C¸c nhµ kinh tÕ vÜ<br />
chÝnh quyÒn Clinton) ra søc ®Ò cao, xem ®¹i. H.: Khoa häc x· héi, 1996.<br />
®ã lµ chñ thuyÕt ph¸t triÓn kinh tÕ - x· 5. John Maynard Keynes. Lý thuyÕt<br />
héi cña Mü trong mÊy chôc n¨m sÏ tæng qu¸t vÒ viÖc lµm l·i suÊt vµ<br />
kh«ng thÓ tån t¹i nh− cò ®−îc n÷a. tiÒn tÖ. H.: Gi¸o dôc - Tr−êng §¹i<br />
häc Kinh tÕ quèc d©n, 1994.<br />
HiÖn nay, ch−a thÊy mét lý thuyÕt<br />
míi nµo ®−îc ®Ò x−íng. Song mét sè 6. Alain GÐlÐdain (chñ biªn). LÞch sö t−<br />
®iÓm quan träng trong Lý thuyÕt tæng t−ëng kinh tÕ (tËp II). H.: Khoa häc<br />
qu¸t cña Keynes ®ang ®−îc ng−êi ta x· héi, 1996.<br />
lµm sèng l¹i vµ bæ sung thªm víi hy 7. Francois Houtart et Francois Polet.<br />
väng kh¾c phôc ®−îc hai khuyÕt tËt lín L'Autre Davos - Mondialisation des<br />
cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng TBCN lµ rÐsistances et des luttes. Paris:<br />
"viÖc lµm kh«ng ®Çy ®ñ vµ ph©n phèi L'Harmattan, 1999.<br />
cña c¶i mét c¸ch bÊt c«ng" mµ chÝnh 8. Sophie Bessis. From social exclusion<br />
Keynes tõng chØ ra tr−íc ®©y. to social cohesion: a policy agenda.<br />
Paris: UNESCO, 1995.<br />
<br />
9. Richard Bergeron. Ph¶n ph¸t triÓn -<br />
Tµi liÖu tham kh¶o c¸i gi¸ cña chñ nghÜa tù do. H.:<br />
ChÝnh trÞ quèc gia, 1995.<br />
1. Francis Fukuyama. The end of<br />
history. National Interest, No 3, 10. http://www.Vietnamnet.vn/thegioi/2<br />
1989. 008/11/814279/<br />
2. Adam Smith. Cña c¶i cña c¸c d©n<br />
11. TTX ViÖt Nam ngµy 4/10/2008<br />
téc. H.: Gi¸o dôc, 1997.<br />
3. Maurice BaslÐ, Franςois 12. Francis Fukuyama. Sù sôp ®æ cña<br />
Benhamon... LÞch sö t− t−ëng kinh m« h×nh t− b¶n Mü. T¹p chÝ Th«ng<br />
tÕ (tËp I). H.: Khoa häc x· héi, 1996. tin Khoa häc x· héi, 2008, sè 12.<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
