Đặc điểm bệnh nhân đau bụng mãn có chỉ định nội soi dạ dày xác định nhiễm helicobacter pylori tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 năm 2007-2008

ĐẶC ĐIỂM BỆNH NHÂN ĐAU BỤNG MÃN CÓ CHỈ ĐỊNH NỘI SOI DẠ<br /> DÀY XÁC ĐỊNH NHIỄM HELICOBACTER PYLORI<br /> TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG I NĂM 2007-2008<br /> Hoàng Thị Thanh Thủy*, Lâm Thị Mỹ**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Xác định đặc điểm dịch tễ, lâm sàng và huyết học của bệnh nhân đau bụng mãn do nhiễm<br /> Helicobacter pylori và không nhiễm Helicobacter pylori.<br /> Phương pháp: Mô tả hàng loạt ca.<br /> Kết quả: Trong 199 bệnh nhân đau bụng mãn được nội soi dạ dày, 47,7% nhiễm H. pylori qua nội soi sinh<br /> thiết. Bệnh nhân ở thành phố Hồ Chí Minh có tỉ lệ nhiễm H. pylori cao hơn bệnh nhân ở các tỉnh (p = 0,002). Giá<br /> trị Hemoglobin trung bình của bệnh nhân nhiễm và không nhiễm HP lần lượt là 12,5g/dl và 12,1g/dl. Ferritin<br /> trung bình của bệnh nhân nhiễm HP và không nhiễm HP lần lượt là 64ng/ml và 75ng/ml. Sự khác biệt không có<br /> ý nghĩa thống kê.<br /> Kết luận: Tỉ lệ nhiễm H. pylori ở bệnh nhân đau bụng mãn khá cao (47,7%), không có sự khác biệt về giá trị<br /> trung bình của các chỉ số Hb và ferritin giữa 2 nhóm bệnh nhân nhiễm và không nhiễm H. pylori.<br /> ABSTRACT<br /> <br /> CHARACTERISTICS OF CHRONIC ABDOMINAL PAIN PATIENTS<br /> HAVING GASTRIC ENDOSCOPY TO IDENTIFY HELICOBACTER PYLORI INFECTION<br /> AT CHILDREN’S HOSPITAL No.1 2007-2008<br /> Hoang Thi Thanh Thuy, Lam Thi My<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 – Supplement of No 1 - 2009: 188 - 194<br /> Aims: To estimate epidemiological, clinical and hematological characteristics of chronic abdominal pain<br /> patients with and without Helicobater pylori infection.<br /> Method: Cases description<br /> Results: H. pylori infection took 47.7% among 199 pediatric patients who received stomach endoscopy and<br /> biopsy. H. pylori infection was higher among patients living in HCMC than living in other provinces (p-value =<br /> 0.002). Hemoglobin of patients with and without H. pylori was 12.5g/dl and 12.1g/dl, consecutively. Serum<br /> Ferritin of patients with and without H. pylori was 64ng/ml and 75ng/ml, consecutively. These differences were<br /> no statistically significant.<br /> Conclusion: H. pylori infection among patients with chronic abdominal pain was relatively high (47.7%).<br /> There was no difference of Hb, serum ferritin between patients with and without H.pylori.<br /> nhưng một trong những nguyên nhân thực thể<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> có thể xác định được đó là do nhiễm vi khuẩn<br /> Đau bụng mãn là vấn đề thường gặp ở trẻ<br /> Helicobacter pylori (H. pylori), nhiễm trùng H.<br /> em, ước tính khoảng 13-17% trẻ lứa tuổi thiếu<br /> pylori chiếm 15-60% trẻ đến khám tại khoa tiêu<br /> niên mắc đau bụng mỗi tuần và là lý do đi khám<br /> hóa nhi vì đau bụng mãn(12) Qua nội soi tại Bệnh<br /> bệnh của 2-4% trẻ tại các phòng khám nhi khoa.<br /> viện Nhi Đồng I đã phát hiện tỉ lệ nhiễm H.<br /> Đau bụng mãn ở trẻ em thường là chức năng<br /> pylori là 44%(1). Nhiễm H. pylori ngoài những<br /> *Bệnh viện Nhi Đồng 1, ** Bộ môn Nhi – ĐH Y Dược TP.HCM<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> 1<br /> <br /> bệnh lý tại dạ dày còn liên quan đến một số bệnh<br /> lý khác như thiếu máu cơ tim, xuất huyết giảm<br /> tiểu cầu vô căn, hội chứng Sjoren, bệnh lý thận,<br /> thiếu máu thiếu sắt...<br /> <br /> 3. Xác định tỉ lệ đặc điểm huyết học và<br /> Ferritin của bệnh nhi đau bụng mãn, nhiễm H.<br /> pylori và không nhiễm H. pylori.<br /> <br /> Mặc dù cơ chế chưa rõ ràng, nhưng nhiều<br /> nghiên cứu lâm sàng và dịch tễ cho thấy nhiễm<br /> H. pylori có liên quan với thiếu sắt và thiếu máu<br /> thiếu sắt(3,4,6,9).<br /> <br /> Đối tượng<br /> <br /> Theo số liệu điều tra khảo sát về dinh dưỡng<br /> và sức khỏe quốc gia năm 1999-2000 (National<br /> Health and Nutrition Examination Survey) các<br /> tác giả cho thấy có sự liên quan giữa nhiễm H.<br /> pylori với thiếu sắt và thiếu máu thiếu sắt ở Hoa<br /> Kỳ khi điều tra 7462 người trên 3 tuổi. Choe và<br /> cộng sự cho thấy có 31% bệnh nhân 10-15 tuổi<br /> nhiễm H. pylori bị thiếu máu thiếu sắt(6). Một<br /> nghiên cứu của Annibale trên 189 bệnh nhân H.<br /> pylori (+) có 30% bị TMTS. Trong khi đó tác giả<br /> JW Choi khi nghiên cứu 693 trẻ 9-12 tuổi ở Hàn<br /> quốc nhận xét dường như nhiễm H. pylori không<br /> góp phần gây thiếu sắt. Nghiên cứu ngẫu nhiên<br /> có kiểm chứng trên 219 trẻ em ở Alaska bị thiếu<br /> sắt và nhiễm H. pylori thấy rằng việc điều trị H.<br /> pylori đã không cải thiện tình trạng thiếu sắt<br /> hoặc thiếu máu nhẹ ở thời điểm 14 tháng sau<br /> điều trị khởi đầu.<br /> Ở nước ta đã có những đề tài nghiên cứu về<br /> đau bụng mãn và nhiễm H. pylori(1,2) nhưng chưa<br /> có số liệu khảo sát đặc điểm dịch tễ, lâm sàng và<br /> cận lâm sàng về huyết học của bệnh nhân đau<br /> bụng mãn. Vì vậy chúng tôi thực hiện nghiên<br /> cứu nhằm có những nhận xét ban đầu về những<br /> đặc điểm này của bệnh nhân đau bụng mãn<br /> được nội soi xác định nhiễm H. pylori và không<br /> nhiễm H. pylori.<br /> <br /> MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU<br /> 1. Xác định tỉ lệ các đặc điểm kết quả nội soi<br /> của bệnh nhi đau bụng mãn.<br /> 2. Xác định tỉ lệ các đặc điểm dịch tễ của<br /> bệnh nhi đau bụng mãn có nhiễm H. pylori và<br /> không nhiễm H. pylori.<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> 2<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Tất cả các bệnh nhân từ 5 đến 15 tuổi đến<br /> khám và điều trị tại Phòng khám Tiêu hóa bệnh<br /> viện Nhi Đồng I từ tháng 10 năm 2007 đến tháng<br /> 4 năm 2008 bị đau bụng mãn có chỉ định nội soi.<br /> <br /> Phương pháp<br /> Mô tả hàng loạt ca, cỡ mẫu lấy trọn<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Kết quả nội soi<br /> Đại thể<br /> Viêm dạ dày chiếm tỉ lệ 42,2% (84/199), viêm<br /> loét tá tràng chiếm 32,5% (70/199), viêm dạ dày<br /> tá tràng chiếm tỉ lệ thấp nhất 9,5% (19/199). Số<br /> trường hợp không thấy tổn thương đại thể là<br /> 13,1% (26/199).<br /> Bảng 1: Tổn thương đại thể trên nội soi<br /> Kết quả nội soi đại thể<br /> Viêm dạ dày<br /> Viêm dạ dày tá tràng<br /> Viêm loét tá tràng<br /> Không tổn thương đại thể<br /> <br /> Tần số<br /> 84<br /> 19<br /> 70<br /> 26<br /> <br /> %<br /> 42,2<br /> 9,5<br /> 35,2<br /> 13,1<br /> <br /> Vi thể<br /> Kết quả giải phẫu bệnh trên mẫu mô sinh<br /> thiết cho thấy có 47,7% (95/199) bệnh nhi dương<br /> tính với H. pylori. Nhóm bệnh nhi nhiễm H.<br /> pylori, 63,2% (60/95) viêm dạ dày mãn mức độ<br /> nhẹ (+); 34,7% (33/95) viêm dạ dày mãn mức độ<br /> trung bình (2+) và nặng (3+). Nhóm bệnh nhi<br /> không nhiễm H. pylori, tỉ lệ viêm dạ dày mãn<br /> nhẹ tương đương với nhóm nhiễm H. pylori<br /> (60,5% so với 63,2%), Sự khác biệt về mức độ<br /> viêm dạ dày mãn với tình trạng nhiễm và không<br /> nhiễm H. pylori là có ý nghĩa thống kê với giá trị<br /> p< 0,001.<br /> Bảng 2: Tổn thương vi thể trên nội soi<br /> Kết quả GPB, n (%)<br /> Giá<br /> Kết luận nội soi vi thể H. pylori (-) H. pylori (+)<br /> trị p*<br /> 104 (52,3%) 95 (47,7%)<br />