Đặc điểm lâm sàng – cận lâm sàng của bệnh nhân u lympho nguyên phát ống tiêu hóa được phẫu thuật tại bệnh viện Việt Đức

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung nghiên cứu của bài viết này là mô tả đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh nhân u lympho nguyên phát ống tiêu hóa được phẫu thuật tại Bệnh viện Việt Đức thông qua hồi cứu mô tả trên 49 bệnh nhân từ tháng 1/2005-12/2010.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đặc điểm lâm sàng – cận lâm sàng của bệnh nhân u lympho nguyên phát ống tiêu hóa được phẫu thuật tại bệnh viện Việt Đức

NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC Ñaëc ñieåm laâm saøng - caän laâm saøng cuûa beänh nhaân u lympho nguyeân phaùt oáng tieâu hoùa ñöôïc phaãu thuaät taïi beänh vieän Vieät Ñöùc Nguyeãn Thaønh Khieâm, TOÙM TAÉT Trònh Hoàng Sôn Muïc tieâu: Moâ taû ñaëc ñieåm laâm saøng vaø caän laâm saøng cuûa beänh nhaân (BN) u lympho Beänh vieän Höõu Nghò Vieät Ñöùc (ULP) nguyeân phaùt oáng tieâu hoùa (OÂTH) ñöôïc phaãu thuaät taïi BV Vieät Ñöùc. Ñoái töôïng vaø phöông phaùp: Hoài cöùu moâ taû treân 49 BN ñöôïc phaãu thuaät taïi BV Vieät Ñöùc töø thaùng 1/2005 ñeán 12/2010. Keát quaû: U gaëp nhieàu nhaát ôû daï daøy (46,9%), tieáp ñoù laø ruoät non (30,6%), ñaïi tröïc traøng (20,5%), thöïc quaûn (2%). Trieäu chöùng hay gaëp nhaát laø ñau buïng (87.8%), gaày suùt caân (49%). Bieán chöùng caáp tính hay gaëp nhaát laø xuaát huyeát tieâu hoùa (26,5%), taéc ruoät (12,3%), vieâm phuùc maïc (6.1%). Ñaïi theå qua noäi soi: u suøi (31,1%), loeùt (23,7%), u loài nhaün (5.4%)…, tyû leä phaùt hieän u qua sinh thieát thaáp (32%). Hình aûnh treân caét lôùp vi tính: hình khoái (46,7%- 53,3%), daøy moät phaàn thaønh ruoät (36,7%-20%), daøy quanh chu vi (13,3%- 26,7%). Keát luaän: ULP coù theå gaëp ôû baát kyø ñoaïn naøo cuûa oáng tieâu hoùa nhöng nhieàu nhaát laø ôû daï daøy vaø ruoät non (hoài traøng). Noäi soi sinh thieát vaø chuïp CLVT hay CHT giuùp ích raát nhieàu trong vieäc phaùt hieän u nhöng xeùt nghieäm moâ hoïc vaø hoùa moâ mieãn dòch ñoùng vai troø quyeát ñònh trong chaån ñoaùn ULP oáng tieâu hoùa. Töø khoùa: U lympho, nguyeân phaùt oáng tieâu hoùa Clinical and paraclinical characteristics of patients with gastrointestinal lymphoma underwent surgery at Viet Duc university hospital ABSTRACT Nguyen Thanh Khiem, Objective: to describe the clincal and paraclinical charateristics of the patients with pri- Trinh Hong Son mary gastrointestinal lymphoma underwent surgery in Viet Duc Hospital. Patients and Methods: A descriptive retrospective study of 49 patients with primary gas- trointestinal lymphoma underwent surgery in Viet Duc Hospital from 1/2005 to 12/2010. Results: Site of tumor: stomach was predominantly (46,9%), jujenum, colon-rectum and esophagus were 30,6%; 20,5% and 2%, respectively. The two most common symptoms were abdominal pain (87.8%) and weight loss (58,5). Common complications : GI hemor- rage (26,5%), bowel obtruction (12,3%), peritonitis (6,1%). Gross feature via endoscopy: exophytic (31,1%), ulcerated (23,7%), smooth submuscosal mass (5,4%)… rate of positive biospy (32%). CT scanner patterns: bulky tumor (46,7%- 53,3%), circumferential bowel wall thickening (13,3%- 26,7%), partial thickening (36,7%- 20%). Conclusion: Lymphoma can be seen at any site of the gastrointestinal tract but most frequent at the stomach and small intestine (ileum). Fiberendoscopy associated with bi- opsy and CTscan or MRI seemed to be very helpful to discover tumor, however, an his- to- or immunihistochemical examination would play the crucial role for diagnosing the GI lymphomas. Keywords: Gastrointestinal lymphoma. 12 Taïp chí ngoaïi khoa Vieät Nam Phaûn bieän khoa hoïc: PGS.TS Phaïm Ñöùc Huaán, GS. TS Ñoã Ñöùc Vaân
Ñaët vaán ñeà Baûng 2: Trieäu chöùng laâm saøng (n=49) U lympho laø moät nhoùm khoâng ñoàng nhaát nhöõng toån Trieäu chöùng Toång Tyû leä (%) thöông aùc tính xuaát phaùt töø moâ lympho. Haàu heát ULP phaùt trieån töø moâ lympho cuûa haïch baïch huyeát, 20-40% phaùt Cô naêng trieån töø moâ lympho ngoaøi haïch trong ñoù 1/3 laø ULP oáng Gaày suùt caân 24 49,0 tieâu hoùa (OÂTH) [13]. Maëc duø ñieàu trò chuû yeáu baèng hoùa chaát, tuy nhieân treân laâm saøng vaãn gaëp nhöõng beänh nhaân Nuoát ngheïn 2 4,1 (BN) coù bieán chöùng caàn phaûi phaãu thuaät; nhieàu tröôøng 43 87,8 Ñau buïng hôïp khoâng chaån ñoaùn ñöôïc tröôùc moå. Chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu naøy nhaèm: Moâ taû ñaëc ñieåm laâm saøng vaø caän Noân 5 10,2 laâm saøng cuûa beänh nhaân u lympho nguyeân phaùt oáng tieâu Chaùn aên 8 16,3 hoùa ñöôïc phaãu thuaät taïi beänh vieän Vieät Ñöùc giai ñoaïn töø thaùng 1/2005 ñeán thaùng 12/2010. Soát 4 8,2 Ñoái töôïng vaø phöông phaùp Ra moà hoâi ñeâm 0 0 Roái loaïn ñaïi tieän 12 24,4 Ñoái töôïng 49 beänh nhaân u lympho nguyeân phaùt oáng tieâu hoùa ñaõ Thöïc theå ñöôïc phaãu thuaät taïi beänh vieän Vieät Ñöùc töø thaùng 1/2005 Thieáu maùu 17 34,7 ñeán thaùng 12/2012. Haïch to 0 0 Phöông phaùp nghieân cöùu Moâ taû hoài cöùu döïa treân beänh aùn löu tröõ taïi phoøng hoà Gan, laùch to 1 2,0 sô. Tieâu chuaån löïa choïn theo Lewin [9]: coù u hoaëc toån Sôø thaáy u 17 34,7 thöông OÂTH qua ñaùnh giaù trong moå hoaëc nhaän xeùt ñaïi theå vaø keát quaû moâ beänh hoïc hoaëc hoùa moâ mieãn dòch phuø hôïp vôùi caùc theå ULP OÂTH. Tieâu chuaån loaïi tröø: caùch thöùc PT moâ taû u töø taïng khaùc xaâm laán vaøo (laùch, haïch...), khoâng Baûng 3: Caùc bieán chöùng caáp tính (n=49) coøn tieâu baûn löu tröõ. Thu thaäp vaø phaân tích caùc thoâng tin veà tuoåi, giôùi, daáu hieäu toaøn thaân (gaày suùt caân, trieäu chöùng Bieán chöùng Soá BN Tyû leä (%) B, haïch to, thieáu maùu), trieäu chöùng cô naêng (ñau buïng, Heïp moân vò 3 6,1 Baûng 1: Vò trí u treân oáng tieâu hoùa Baùn taéc ruoät 4 8,2 Vò trí toån thöông n Tyû leä (%) Taéc ruoät 2 4,1 Thöïc quaûn 1 2,0 XHTH 13 26,5 Daï daøy VFM 3 6,1 Hang moân vò 12 24,5 Toång 49 100 Thaân vò, ñaùy vò 5 10,2 Toån thöông lan toûa 6 12,2 Ruoät non Baûng 4: Keát quaû sinh thieát qua noäi soi (n=25) Hoãng traøng 11 22,5 Keát quaû sinh thieát qua noäi soi n (%) Hoài traøng 4 8,2 U lympho 8 32,0 Ñaïi tröïc traøng Ung thö bieåu moâ khoâng 6 24,0 Manh traøng 8 16,3 bieät hoùa Ñaïi traøng leân 2 4,1 Vieâm nieâm maïc 9 36,0 Vò trí khaùc 0 0 Toån thöông nghi ngôø u 2 8,0 Nghieân cöùu khoa hoïc Taäp 63, Soá 1, 2013 13
noân, roái loaïn ñaïi tieän…), trieäu chöùng thöïc theå (sôø thaáy u, 55-75%. Tyû leä gaëp cuûa ruoät non vaø ñaïi tröïc traøng khaùc gan laùch to, dòch oå buïng…), hình aûnh sieâu aâm, caét lôùp vi nhau trong nhieàu nghieân cöùu tuy nhieân ULP ruoät non tính (CLVT); hình aûnh vaø keát quaû sinh thieát qua noäi soi, coù xu höôùng hay gaëp hôn vôùi tyû leä 15-35% trong ñoù ñaïi bieán chöùng (taéc ruoät, xuaát huyeát tieâu hoùa (XHTH), vieâm tröïc traøng töø 3-20%. Nghieân cöùu cuûa chuùng toâi phuø hôïp phuùc maïc… ) vôùi xu höôùng naøy. Caùc nghieân cöùu treân theá giôùi ñeàu cho thaáy ULP thöïc quaûn laø hieám gaëp nhaát vôùi tyû leä gaëp treân Keát quaû OÂTH laø nhoû hôn 1%. ÔÛ daï daøy, vò trí u thöôøng gaëp nhaát Töø 1/2005 ñeán 12/2010 taïi BV Vieät Ñöùc coù 49 tröôøng laø hang moân vò hoaëc lan toûa heát caùc vò trí daï daøy (18/23). hôïp ULP nguyeân phaùt OÂTH ñöôïc phaãu thuaät, tuoåi trung Keát quaû naøy phuø hôïp vôùi nghieân cöùu cuûa B.Charles vôùi bình laø 54,0 ±17.70, treû nhaát 5 tuoåi, giaø nhaát 84 tuoåi, ñoä toån thöông ôû hang vò daï daøy laø 44%, 12% ôû thaân vò vaø tuoåi thöôøng gaëp nhaát laø töø 50 ñeán 70 tuoåi (51%). Tyû leä 23% u lan toûa caùc vò trí ôû daï daøy. ÔÛ ruoät non vò trí u nam/ nöõ laø 1,3. thöôøng gaëp nhaát laø hoài traøng (11/15) töông töï keát quaû cuûa T.H.Sôn (70%) vaø P.G.Anh (76.2%). Taïi hoài traøng baïch Ñaëc ñieåm thöông toån u treân noäi soi oáng tieâu hoaù huyeát raát phong phuù, soá löôïng nang lympho nhieàu leân taäp Trong 38 beänh nhaân ñöôïc noäi soi oáng tieâu hoùa, coù 12 trung thaønh maûng Peyer. ÔÛ ñaïi tröïc traøng, chuùng toâi gaëp tröôøng hôïp laø u suøi chieám 31.5%, daïng loeùt coù 9 beänh u thöôøng nhaát ôû manh traøng (80%), 100% u naèm ôû ÑT nhaân chieám 23,7%, loeùt suøi coù 7 beänh nhaân chieám 18,4%, phaûi. Caùc nghieân cöùu khaùc cuõng cho thaáy ÑT phaûi laø vò thaâm nhieãm coù 3 beänh nhaân chieám 8%, daïng u loài nhaün trí thöôøng gaëp nhaát tuy vaäy u ôû nhöõng vò trí khaùc ñeàu ñaõ vaø chít heïp laàn löôït chieám 5,4% vaø 2,6%. Ñaëc bieät trong ñöôïc thoâng baùo. Cuõng theo Woodruff tyû leä gaëp u ôû ÑT nghieân cöùu coù 4 beänh nhaân khoâng quan saùt thaáy u treân ñaïi ngang, ÑT xuoáng, ÑT xích ma vaø tröïc traøng töông öùng laø theå chieám 10,4%. 8.7%, 2.9%, 11.6% vaø 26%. Baøn luaän Trieäu chöùng laâm saøng Theo ña soá caùc taùc giaû trieäu chöùng thöôøng gaëp nhaát Vò trí oáng tieâu hoùa toån thöông laø ñau buïng (Hanan Shawky 76%, Peter Koch 76.3%, Gioáng nhö haàu heát caùc nghieân cöùu, ULP ôû daï daøy P.V.Thaùi 91.9%) trong nghieân cöùu cuûa chuùng toâi tyû leä chieám tyû leä cao nhaát, tuy nhieân keát quaû cuûa chuùng toâi gaëp trieäu chöùng naøy laø 87.8%. Caùc trieäu chöùng khaùc: roái thaáp hôn so vôùi ña soá caùc taùc giaû. Tyû leä thöôøng gaëp laø loaïn ñaïi tieän (24.4%), chaùn aên (16.3%), noân (10.2%), nuoát ngheïn (4.1%), sôø thaáy u (34.7%) tuøy thuoäc vaøo vò trí toån thöông. Caùc trieäu chöùng treân laø ñaëc ñieåm chung cuûa beänh lyù tieâu hoùa khoâng ñaëc hieäu cho ULP. Soát, ra moà hoâi troäm, gaày suùt caân ñöôïc goïi laø trieäu chöùng B. Ñaây laø trieäu chöùng toaøn thaân theå hieän söï lan traøn cuûa beänh, toaøn boä BN trong nghieân cöùu cuûa chung toâi khoâng ñöôïc ghi nhaän trieäu chöùng naøy. Nghieân cöùu cuûa Fatin M coù tyû leä gaëp trieäu chöùng B laø 72.7%, keát quaû cuûa P.V. Thaùi laø 7% tuy nhieân taùc giaû cuõng cho raèng nhieàu beänh aùn khoâng ghi trieäu chöùng naøy. Suùt caân cuõng laø moät trieäu chöùng thöôøng gaëp cuûa ULP aùc tính. Keát quaû cuûa chuùng toâi (58,5%) cao hôn so vôùi nhieàu taùc giaû phöông Hình 1: Khoái u lôùn hang vò daï daøy Taây (24-28%) vaø töông töï keát quaû cuûa taùc giaû ngöôøi Thaùi Lan Sanya (61%), söï khaùc bieät coù theå do thôøi ñieåm chaån ñoaùn. Haïch to, gan to, laùch to laø söï bieåu hieän cuûa toån thöông lan traøn tôùi caùc cô quan baïch huyeát khaùc. Nghieân cöùu cuûa Sanya S tyû leä khaùm thaáy haïch ngoaïi vi to laø 13.5 % (14/104), gan to laø 21.2% vaø laùch to laø 8.7%. Tyû leä thaáy haïch to cuûa nhieàu taùc giaû khaùc cuõng khoaûng 12%. Chuùng toâi chæ coù duy nhaát moät tröôøng hôïp laùch to, khoâng coù tröôøng hôïp naøo gan to, khoâng coù beänh nhaân naøo khaùm thaáy haïch to, ñieàu naøy coù theå do nhieàu beänh aùn khoâng ghi daáu hieäu naøy (38,8%). Ñaëc ñieåm ñaïi theå u qua noäi soi oáng tieâu hoùa: Hình 2: Daøy lan toûa quanh chu vi thaønh ñaïi traøng Nhöõng hình aûnh kinh ñieån cuûa ULP ñöôïc moâ taû treân 14 Taïp chí ngoaïi khoa Vieät Nam Nghieân cöùu khoa hoïc
noäi soi laø toån thöông loeùt, toån thöông trôït aên moøn, thaâm thaønh ruoät tuy nhieân vaãn coøn lôùp môõ ranh giôùi roõ vôùi caùc nhieãm khö truù hoaëc lan toûa, toån thöông daïng noát lôùn nhoû, cô quan beân caïnh vaø khoâng coù taéc ruoät. Moät daáu hieäu gôïi phì ñaïi caùc neáp nieâm maïc. Trong ñoù toån thöông loeùt gaëp yù nöõa laø nhieàu haïch to treân phim. Cuõng gioáng nhö sieâu nhieàu nhaát vaøo khoaûng 70%. Nhöõng hình aûnh ñöôïc cho laø aâm, hình daøy quanh chu vi ruoät chæ gaëp ôû 26.7% soá BN. töông ñoái ñaëc hieäu cho ULP laø söï lan roäng cuûa toån thöông Maëc duø caùc tyû leä khaùc nhau nhöng hình aûnh chuùng toâi gaëp veà caû 2 phía taâm vò vaø taù traøng vaø nhöõng loeùt daïng nuùi löûa treân CLVT cuõng phuø hôïp vôùi nhieàu taùc giaû khaùc ñaõ moâ treân nhöõng toån thöông polip. Chuùng toâi khoâng gaëp nhöõng taû. 54.5% tröôøng hôïp thaáy haïch to treân CLVT keát quaû naøy ñieån hình nhö treân, chæ coù 1/38 BN toån thöông daïng thaâm töông töï nhö cuûa George, trong 26 BN ñöôïc chuïp CLVT nhieãm ñöôïc chaån ñoaùn qua noäi soi laø u lympho. coù 6 BN coù haïch maïc treo vaø 13 BN coù haïch caïnh ñoäng Keát quaû sinh thieát qua soi maïch chuû. Coù 25 beänh nhaân ñöôïc sinh thieát vaø coù keát quaû GPB, Keát luaän trong ñoù chæ coù 8 (32%) tröôøng hôïp coù keát quaû laø u lym- Moät soá ñaëc ñieåm cuûa ULP OÂTH ruùt ra töø nghieân cöùu: pho. Keát quaû naøy cuûa chuùng toâi thaáp hôn raát nhieàu so vôùi - Tuoåi trung bình laø 54 ±17.7, thöôøng gaëp 50-70, tyû leä caùc taùc giaû khaùc. Trong nghieân cöùu cuûa Atalay tyû leä chaån nam/nöõ : 1,3. Vò trí gaëp nhieàu nhaát laø daï daøy (46,9%), tieáp ñoaùn qua sinh thieát laø 78.5%, tyû leä naøy laø 84.8% trong ñoù laø ruoät non, ñaïi tröïc traøng, thöïc quaûn. Trieäu chöùng hay nghieân cöùu cuûa P.V Thaùi. Söï khaùc bieät coù theå do nhieàu gaëp nhaát laø ñau buïng (87.8%), gaày suùt caân (58,5%). Bieán BN trong nghieân cöùu naøy ñi soi vaø laøm sinh thieát, GPB chöùng caáp tính hay gaëp nhaát laø XHTH (26,5%), tieáp ñoù ôû nôi khaùc. Tyû leä GPB nhaàm vôùi UTBM khoâng bieät hoùa taéc ruoät vaø vieâm phuùc maïc. (24%), coù 2 BN (8%) nhuoäm thoâng thöôøng khoâng phaân - Hình aûnh qua noäi soi khoâng ñaëc hieäu thöôøng gaëp bieät ñöôïc ULP hay UTBM khoâng bieät hoùa. P.V.Thaùi cuõng nhaát laø u suøi (31,5%), theå khaùc: loeùt, suøi loeùt, loài nhaün, cho bieát UTBM keùm bieät hoùa laø theå GPB hay bò nhaàm theå thaâm nhieãm; tyû leä phaùt hieän u qua sinh thieát thaáp laãn nhaát. (32%). Treân sieâu aâm vaø CLVT u chuû yeáu laø hình khoái Ñaëc ñieåm ULP oáng tieâu hoùa treân CLVT: Hình aûnh (46,7%- 53,3%), hình aûnh coù giaù trò gôïi yù daøy quanh chu gôïi yù treân CLVT laø khoái u lôùn hoaëc thaâm nhieãm lan toûa vi chæ chieám 13,3% vaø 26,7% töông öùng… TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Trònh Hoàng Sôn, Phaïm Duy Hieàn, Nguyeãn Phuùc Cöông, Ñoã Ñöùc Vaân, U lympho aùc tính ruoät non, chaån ñoaùn vaø ñieàu trò, Y hoïc thöïc haønh, 2000; 5: 5-8. 2. Ahmad M. Al-Akwaa, Neelam Siddiqui & Ibrahim A. Al-Mofleh, Primary gastric lymphoma, World J Gastroenterol, 2004; 10(1): 5-11. 3. M. H. Amer & S. El-Akkad, Gastrointestinal lymphoma in adults: clinical features and management of 300 cases, Gastroenterology, 1994; 106(4): 846-858. 4. Atalay C., Kanlioz M., Demir S., Pak I., et al, Primary gastrointestinal tract lymphomas, Acta Chir Belg, 2003; 103(6): 616-20. 5. Charles B. Rosen, Jon A. Van Heerden, Kirt Martin, Lester E. Wold, et al, Is an aggressive Surgical Approach to the Patient with Gastric Lymphoma Warranted?, Ann. Surg, 1987; 205(6). 6. Fatin M., Gastrointestinal Non Hodgkin’s Lymphoma: A clinical-pathological Study, The Saudi Journal of gastroenter- ology, 2006; 12(3): 118-122. 7. Goerg. C, Schwerk. W. B & Goerg. K, Gastrointestinal lymphoma:sonographic findings in 54 patients, AJR Am J Roentgenol, 1990; 155(4): 795-798. 8. Hanan Shawky & Hesham Tawfik, Primary Gastrointestinal Non-Hodgkins Lymphoma: A Retrospective Study with Emphasis on Prognostic Factors and Treatment Outcome, Journal of the Egyptian Nat. Cancer Inst., 2008; 20(4): 330- 341. 9. Lewin KJ, Ranchod M, Dorfman RF, Lymphomas of the gastrointestinal tract: a study of 117 cases presenting with gastrointestinal disease, Cancer, 1978; 42: 693–707. 10. Nakamura S., Matsumoto T., Iida M., Yao T., et al, Primary Gastrointestinal Lymphoma in Japan: A Clinicopathologic Analysis of 455 Patients with Special reference to its time Trends, Cancer, 2003; 97(10): 2462-2473. 11. Sanya Sukpanichnan, Chirayu Udomsakdi-Auewarakul, Theera Ruchutrakool, Somchai Leelakusolvong, et al, Gas- trointestinal Lymphoma in Thailand: A clinicopathologic analysis of 120 case at Siriraj Hospital according to WHO classification, Southeast Asian J Trop Med Public Heatth, 2004; 35(4). 12. Woodruff J. H. & Skorneck A. B., Malignant lymphoma of the colon rectum: Roentgen diagnosis, Calif Med, 1962; 96: 181-183. Nghieân cöùu khoa hoïc Taäp 63, Soá 1, 2013 15